Morgunblaðið - 08.10.1976, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1976
VIÐSKIPTI — EFNAHAGSMÁL — ATHAFNALÍF.
Nýjar fjárfestingar
auka afköst um 40%
0 MIKII. söluaukning hefur orðið hjá Álafossi á þessu ári og er
fyrirtækið þegar búið að ná veltu fyrra árs, sem var rúmlega 850
milljónir. Að sögn Péturs Eirfkssonar, forstjóra, hefur fyrirtækið
fjárfest mikið á þessu ári f vélum og byggingum, og er fjárfestinga-
verðmætið á annað hundrað milljónir króna.
Fyrirtækið keypti fyrr á árinu
kembi- og spunavélasamstæðu,
sem sett var upp í sumar og kom-
in er i gagnið. Þá var byggt við
spunaverksmiðjuna 400 fermetra
hús. Sagði Pétur að þessar fjár-
festingar ykju afkastagetu spuna-
verksmiðjunnar um 40%, sem
þýðir að á ársgrundvelli getur
framleiðslan orðið um 1000 lestir
af lopa og bandi.
Alafoss hefur einnig fest kaup
og látið innrétta nýtt verzlunar-
húsnæði að Vesturgötu 2, sem
verður opnað nú um helgina.
Heildarvelta Álafoss var á síð-
asta ári 854 milljónir króna og
hagnaður varð 24.9 milljónir eftir
afskriftir og greiðslu opinberra
gjalda.
Pétur sagði að tveir þriðju hlut-
ar veltunnar væri verðmæti út-
flutnings fyrirtækisins, en út-
flutningur þess hefur tífaldazt frá
árinu 1970 sé reiknað í íslenzkum
krónum en rúmlega fimmfaldazt
sé reiknað í erlendum gjaldeyri.
Aðallega er flutt úr til Vestur-
Evrópu og Norður-Ameríku.
Á árinu 1969 hóf Álafoss sam-
starf við nokkrar sauma- og
prjónastofur um framleiðslu til
útflutnings. Sér nú fyrirtækið um
útflutning fyrir 16 slíkar stofur,
sem starfræktar eru víða um land
og jókst verðmæti þess útflutn-
ings um 77% frá 1974 til 1975.
Ljósm. RAX.
Ný spunavélasamstæða Álafoss,
Vestur-Þýzkaland:
Úti um viðskipta-
svindlara?
FJÁRSVIK og viðskiptasvindl hefur verið stór atvinnuvegur 1 Vestur-
Þýzkalandi og er áætlað að þeir sem þessa iðju stunda hafi borið
tæplega 200 milljarði (slenzkra króna úr býtum á síðasta ári. Er það
tvöfalt meira en þau verðmæti, sem stolið er á venjulegan hátt. En nú
hefur þessum aðildum verið settur stóllinn fyrir dyrnar, þvf eitt af
síðustu verkum sambandsþingsins fyrir kosningar var að samþykkja
lög gegn f jársvikum og viðskiptasvindli.
Mörgum málum vegna við-
skiptaglæpa, jafnvel þótt komizt
hafi upp um þá, hefur ekki verið
fylgt eftir fyrir dómstólum. Staf-
ar það af þvl að afbrotin eru flók-
in I eðli sínu og að mikla sér-
þekkingu þarf til að geta með
góðum árangri höfðað mál. Sam-
kvæmt nýju lögunum varða
gjaldþrota-, lána- eða niður-
greiðslusvik beint við hegningar-
lög og ákæruvaldinu er gert auð-
veldara fyrir um málshöfðun.
Hinar ýmsu niðurgreiðslur
Efnahagsbandalags Evrópu hafa
reynzt mörgum hreinar gullnám-
ur. Samkvæmt nýju lögunum á
hver sá sem misnotar opinberar
niðurgreiðslur, hvort sem er frá
EBE eða þýzka ríkinu, háar sektir
eða 5 til 10 ára fangelsi yfir höfði
sér.
Lögin beinast einnig gegn þeim,
sem fá viðskiptalán án þess að
skýra lánveitanda rétt frá fjár-
hagsstöðu fyrirtækisins eða
breytingum á henni eða reynir að
fela raunverulega stöðu fyrir-
tækis, sem er í gjaldþrotshættu.
Hafa margir aðstandendur fyrir-
tækja gagnrýnt þann hiuta lag-
anna og bent á að hann gæti drep-
ið fyrirtæki, sem eiga í tíma-
bundnum erfiðleikum, þannig að
skuldir séu umfram eignir.
Ljósm. RAX.
Þó samanburður sé gerður við Suðvesturland, er ekki þar með sagt að viðgerðaraðstaða sé fullkomin þar,
að þvl er segir f skýrlu Ingimars Hanssonar.
Könnun bílgreinasambandsins:
Skortur á bifvélavirkjúm og þjón-
ustu háir verkstæðum úti á landi
MIKILL munur er á aðstöðu bifreiða-
verkstæða úti á landi og verkstæða á
Suðvesturlandi, bæði varðandi starfs-
fðlk, rekstur og þjónustu bifreiðaum-
boða.
Kemur það fram f niðurstöðum
könnunar, sem Ingimar Hansson, verk-
fræðingur, gerði fyrir Bílgreinasam-
bandið, á aðstöðu bifreiðaverkstæða á
Vesturlandi, Vestfjörðum og Austfjörð-
um.
Mikill skortur er á lærðum bifvélavið-
gerðarmönnum f þessum landhlutum og
þarf þeim að fjölga um 60—70% eða um
80 manns til að verða tiltölulega jafn
margir og á Suðvesturlandi. þar af þarf
iðnaðarmönnum í bflgreinum að fjölga
um u.þ.b. 50 eða meira en helming.
Það er mikið vandamál hvað
mikil brögð eru á því að ungir
bifvélaviðgerðarmann flytjast f
önnur störf bæði á umræddum
landsvæðum og á Suðvesturlandi.
Sýnir könnunin að úti á landi fór
a.m.k. þriðjungur þeirra, sem tók
sveinspróf í bifvélavirkjun á síð-
ustu 4 árum, I önnur störf eða
flutti úr byggðarlaginu. Er það
heldur meira en í Reykjavík og
líklegasta skýringin talin vera
verri aðbúnaður á vinnustað, og
að bifvélaviðgerðir eru minna sér-
hæfðar úti á landi og hlutskipti
viðgerðarmanna því erfiðara.
Þá kemur það fram að rekstur
flestra bifreiðaverkstæða á lands-
svæðunum er mjög ótraustur.
Verkstæði skjóta um kollinum
hvert af öðru og oft er ekki um
annað að ræða en einn mann I
litlum skúr illa búinn tækjum
enda gefast flestir upp fljótlega.
Bent er á, að bifvélaviðgerðir
eru mjög árstfðabundnar, ekki
sfzt á Vestfjörðum og Austfjörð-
um. Viðhorf fólks til viðgerðar-
þjónustu er einnig á annan veg en
í Reykjavík. Næg þjónusta er yfir-
leitt ekki fyrir hendi og fólk venst
því að bjarga sér án hennar. Það
veldur því að samhjálp er mikil
og sem leiðir svo til þess að þjón-
ustan er stundum álitin greiða-
semi fremur en atvinnurekstur.
Verkstæðin eru yfirleitt mjög
smá og um 94% þeirra hafa færri
en 6 bifvélaviðgerðarmenn. Varn-
arviðhald þekkist naumast. En þó
að sérþjónustu vanti yfirleitt er
tækjabúnaður almennt svipaður
og á almennum verkstæðum á
Suðvesturlandi. Þá hamlar það
þjónustu að mörg verkstæðin eru
rekin í tengslum við vélsmiðjur
og þegar mikið er að gera f báta-
viðgerðum á vorin og sumrin eru
atvinnutækin látin ganga fyrir.
Þrátt fyrir mikla þörf er þjón-
usta bílaumboða á landsvæðunum
lítil og beinist aðallega að verk-
stæðum í stærstu þéttbýliskjörn-
unum. Þjónusta umboðanna er þó
mjög misjöfn og segir í skýrslunni
að 4 bifreiðaumboð af u.þ.b. 25
veiti skipulagða þjónustu með
námskeiðum og með þvf að senda
menn út á land til að halda sam-
bandi við verkstæðin. En þessi
umboð selja um helming bifreiða
á umræddum landssvæðum. Um
það bil helmingur bifreiðaumboð-
anna sinnir hins vegar vart öðru
en frumþjónustu og þá er sérstök
skoðunarþjónusta á ábyrgðar-
tfmabili undanskilin. Veldur
þessu bæði fjármagnsskortur,
smæð umboðanna og verkstæða
og skortur á sameiginlegu átaki
beggja aðila.
Útvegun varahluta er stór-
vandamál bifreiðaverkstæðanna á
landsvæðunum. Sendingakostn-
aður veldur þvf að varahlutir er
10 til 15% dýrari en f Reykjavík.
Þá er það undir hælinn lagt, hve
langan tfma tekur að fá varahluti
frá Reykjavfk. Meiri varahluta-
birgðir eru þó til úti á landi en
búast hefði mátt við en þörf er á
því að þær séu tvöfaldaðar og
skipulagðar betur en nú er, þann-
ig að á landsvæðunum verði að-
eins um að ræða svokallaða
hreyfihluti, það er varahluti sem
oft þarf að skipta um. Á þann hátt
ætti með samvinnu umboða og
verkstæða að vera unnt að sjá um
að hálfu leyti þá varahlutþjón-
ustu sem nú fer fram f Reykjavík.
Umtalsverð aukning á varahluta-
birgðum umfram þetta myndi
tæpast borga sig. Að öðru leyti er
lausn þessa vandamáls talin felast
f bættum samgöngum innan
byggðarlags og á milli þeirra og
Reykjavíkur. Er talið koma til
greina að varahlutir fái forgang
fram yfir aðra vöru í flugfrakt
lfkt og matvæli og að vöruflutn-
ingar í lofti séu auknir.
Ef bæta á þjónustuna verður að
fjölga bifvélavirkjum á landsvæð-
unum, sem könnuð voru, að því er
segir í skýrslunni. Ef þeim á að
fjölga á næstu 10 til 15 árum,
þannig að þeir verði hlutfallslega
jafn margir og nú á Suðvestur-
landi, þurfa 20 menn að bætast
við á ári, þar af þarf 13 einungis
til að halda f við fjölgun bifvéla.
Fjármagnsþörf til bygginga og
tækjabúnaðar vegna þessarar
fjölgunar er um 80 til 100 milljón-
ir króna á ári en til endurnýjunar
byggingum og tækjabúnaði auk
aukningar núverandi tækjabún-
aðar þarf um 50 milljónir á ári.
Þá kemur það fram að fjöldi
iðnnema f bflgreinum þarf að
fimmfaldast miðað við það sem
nú er og til þess að það geti orðið
þarf að gera bílgreinaiðnaðinn að
girnilegum starfsvettvangi og
endurskipuleggja menntakerfið
þar sem meistarakerfið annar
ekki sllkri fjölgun.