Morgunblaðið - 01.12.1976, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1976
11
Kom eins og þruma
úr heiðskíru lofti...
Strauss gat talizt sigurvegari
kosninganna. Hann hefur því átt
erfitt með að sætta sig við að lúta
stjórn Kohls, sem tókst ekki að
vinna algeran meirihluta. Ymis-
legt bendir til þess að það sem
raunverulega vaki fyrir Strauss
sé að verða forsætisráðherra í
Bæjaralandi I stað Alfons
Goppels, sem er 71 árs gamall, og
gefa slðan kost á sér sem
kanzlaraefni I næstu þingkosning-
um.
Ákvörðun Strauss kom Kohl
algerlega í opna skjöldu þar sem
þeir höfðu ræðzt við nokkrum
dögum áður og Kohl leit svo á að
þeir hefðu verið sammála i aðal-
atriðum. En Strauss hefur lengi
haft uppi áform um að gera CSU
að fjórða aðalflokknum og virðist
nú aðeins hafa viljað bfða fram
yfir kosningarnar. 206 þingmenn
CDU hafa einróma fordæmt
ákvörðun Strauss, en flokksleið-
togar eins og Ludwig Erhard,
fyrrverandi kanzlari, hafa reynt
að bera klæði á vopnin og skorað
á CSU að halda samstarfinu
áfram.
Næsta flokksþing CDU verður
ekki haldið fyrr en I marz 1977
svo að flokknum gefst nægur tími
til þess að taka endanlega ákvörð-
un um stofnun flokksdeildar í
Bæjaralandi. Sumar stjórnmála-
sérfræðingar telja, að allt að 60 af
hundraði þeirra kjósenda, sem
greiddu CSU atkvæði i síðustu
kosningum, muni ganga i lið með
CDU. Þrátt fyrir fullyrðingar
Strauss um að fjórði aðalflokkur-
inn muni styrkja stjórnarandstöð-
una sýndi skoðanakönnun, sem
var gerð fyrir einu ári, að ef CSU
byði fram í öllum fylkjum mundi
það ekki auðvelda andstæðingum
stjórnarinnar að komast aftur til
valda.
Ákvörðun CSU um að slita sam-
bandinu við CDU stafaði ekki sízt
af ágreiningi um afstöðuna til
frjálsra demókrata (FDP).
Strauss og CSU telja FDP hálf-
gerðan sósialistaflokk og stjórnar-
hækju, sem eigi að ráðast misk-
unnarlaust gegn. CDU vill aftur á
móti fá FDP til samstarfs við sig
og yfir standa viðræður milli
flokkanna um samvinnu i tveim-
ur fylkisstjórnum, í Neðra-
Saxlandi og Saar.
Kohl vonar að samstarf milli
flokkanna i þessum fylkjum geti
siðan leitt til stjórnarsamvinnu I
Bonn, en á nýafstöðnu flokks-
þingi FDP var því lýst yfir að
samstarf við CDU i Neðra-
Saxlandi og Saar mundi engin
áhrif hafa á samstarfið við sósíal-
demókrata i Bonn. FDP setur það
skilyrði fyrir samvinnu við CDU I
fylkjunum að CDU noti ekki að-
stöðu sina I efri deild þingsins i
Bonn til að fella samsteypustjórn
FDP og SPD.
Þetta gengur i berhögg við af-
stöðu CSU sem hefur krafizt þess
að stjórnarandstaðan haldi uppi
miskunnarlausri baráttu gegn
stjórninni í efri deildinni og láti
einskis ófreistað til að fella
stjórnina eða klekkja á henni.
Samstarf CDU og FDP í fylkjun-
um veikir hins vegar baráttuna
gegn stjórninni í efri deildinni.
Áðskilnaður þingflokka CDU og
CSU gerir það að verkum að SPD
fær forseta neðri deildarinnar, en
ef hægri flokkarnir væru sam-
einaðir væru þeir stærsti þing-
flokkurinn með 243 þingsæti, og
fengju þingforsetann.
t kosningabaráttunni barðist
Kohl fyrir viðhaldi víðtæks trygg-
inga- og sjúkrasamlagskerfis
Vestur-Þjóðverja, áframhaldi
þeirrar stefnu að bæta sambúðina
við Austur-Evrópurikin og „frels-
is I stað sósíalisma". Að sumu
leyti virtist meiri munur á stefnu
Kohls og Strauss en Kohls og
Schmidts. Eins og Kohl sagði í
viðtali nýlega er CDU miðflokkur
og hann bætti við: „Við verðum
áfram miðflokkur."
Frá Sverri Schopka
í Hamborg:
Sú ákvörðun flokksráðs Kristi-
lega sósialsambandsins (CSU) að
segja upp bandalagi flokksins við
Kristilega demókrata (CDU) kom
eins og þruma úr heiðskiru lofti
föstudaginn 19. nóvember.
Á siðustu árum hafði samstarf
flokkanna ekki gengið snurðu-
laust fyrir sig. Má þar kenna
einum manni um, en það er
Franz-Josef Strauss, flokksleið-
togi CSU. Sá flokkur býður aðeins
fram i Bæjaralandi og hlaut þar
yfir sextíu af hundraði greiddra
atkvæða i kosningunum I haust.
Kristilegir demókratar bjóða hins
vegar fram í öðrum fylkjum
Vestur-Þýzkalands að undan-
skildu Bæjaralandi.
Bæjaraland hefur ávallt haft
mikla sérstöðu á meðal fylkjanna
og telur sig jafnvel vera sjálfstætt
riki. Þjóðerniskennd er þar mikil
og fólk er fremur ihaldssamt og á
þetta mikinn þátt i kosningasigri
Strauss, en flokkur hans hefur
ávallt fengið meiri hluta í kosn-
ingum siðustu áratugi.
Nú er Strauss þeirrar skoðunar
að þessir kosningasigrar sýni að
stefna hans sé rétt. Hann heldur
því og fram að CDU hafi staðið sig
slælega i þingkosningunum og
telji engar likur á þvi að CDU
muni leysa samsteypustjórn
jafnaðarmanna (SPD) og frjáls-
lyndra (FDP) af hólmi næstu tvö
kjörtímabil. Strauss er nú stað-
ráðinn I þvi að heyja baráttuna
upp á eigin spýtur á þinginu í
Bonn.
Riftun bandalags flokkanna
hefur í för með sér að þeir fá
lengri ræðutíma í þinginu.
Strauss og hans þingmenn hafa
notað tækifærið til að láta til sin
heyra.
Ekki er það alveg augljóst
hvernig Strauss hefur I hyggju að
koma samsteypustjórninni frá
völdum. Hann hefur ekki enn
sagt það opinberlega hvort hann
hyggst færa út kviarnar utan
Bæjaralands, koma þar á fót
flokksdeildum CSU.
Þótt Strauss sé vinsæll I
Bæjaralandi minnka vinsældir
hans óðum eftir þvi sem norðar
dregur. Flokkur hans mundi þvi
aðeins hreppa fá atkvæði I öðrum
fylkjum Vestur-Þýzkalands og þá
einkum frá öfgasinnuðum hægri-
Helmut Kohl: fthyggjufullur
mönnum þannig að ávinningur
yrði enginn.
Innan CSU hefur ákvörðun
flokksráðsins verið harðlega
gagnrýnd sérstaklega af yngri
meðlimum. Telja þeir þétta spor í
öfuga átt.
En hvernig er þá staðan fyrir
Kristilega demókrata?
Flokkur Helmut Kohls er að
vonum mjög vonsvikinn yfir
framkomu Strauss og þeir hafa
farið þess á leit að ákvörðun
flokksráðsins verði afturkölluð en
Strauss harðneitar og kveðst frek-
ar segja af sér heldur en breyta
um skoðun.
Vist er að nokkur timi mun láða
unz flokkarnir fara að starfa sam-
an aftur. CDU er staðráðið í því
Framhald á bls. 23
Franz-Josef Strauss: forsætisrftð-
herra I Bæjaralandi?
Einar Benediktsson, lyíjafræðingun
Umveitingu
lyfsöluleyía
N etahr istarinn
er gjörbylting
— segja skipverjar á Hring
I Morgunblaðinu þann 11. nóv.
sl. var greint frá fyrirspurn á
Alþingi frá Magnúsi Kjartanssyni
fyrrv. heilbrigðisráðherra tal
Matthíasar Bjarnasonar heil-
brigðisráðherra varðandi veit-
ingu lyfsöluleyfa.
Þar sem mér er málið skylt, get
ég ekki látið hjá lfða að gera
nokkrar athugasemdir.
Fyrirspurninni var beint til ráð-
herra vegna þess, að við veitingu
nokkurra lyfsöluleyfa gekk ráð-
herra fram hjá umsögn og áliti
umsagnaraðila.
Ég mun ekki elta ólar við
nokkrar augljósar missagnir í
fréttinni, en geri ráð fyrir að
aðrir munu leiðrétta þær.
I fréttagreininni kom fram, að í
ráðherratíð Matthfasar
Bjarnasonar hafa verið veitt 9 lyf-
söluleyfi, eru þau síðan talin upp.
Einnig kemur fram að samkvæmt
lögum skuli tveir umsagnaraðilar,
nefnd lyfjafr./lyfsala og land-
læknir, fjalla um umsóknir um-
sækjenda. Nefnd lyfjafr./lyfsala
raðar umsækjendum I töluröð,
með rökstuddri greinargerð, síð-
an fjallar landlæknir um umsókn-
ir á sama hátt.
1 ljós kemur að þessar níu veit-
ingar má flokka í þrennt:
1. 4 lyfsöluleyfi þar sem
umsagnaraðilar voru sammála og
lyfsöluleyfi veitt samkvæmt þvi
af ráðherra.
2. 2 lyfsöluveitingar þar sem
uumsagnaraðilar voru ósammála
um niðurröðun umsækjenda og
því eðlilegt að ráðherra beitti þar
úrskurðarvaldi sínu.
3. 3 lyfsöluveitingar og þær síð-
ustu, þar sem umsagnaraðilar
voru sammála, en ráðherra gekk
fram hjá samhljóða áliti þeirra og
veitti þeim umsækjendum lyf-
söluleyfin er umsagnaraðilar
settu I annað sæti.
Þessar þrjár siðustu lyfsöluveit-
ingar eru: Ingólfs Apótek, Egils-
staða Apótek og Nes Apótek á
Neskaupstað og vil ég fara nokkr-
um orðum um þær.
Ingólfs Apótek. Tveir
umsækjenda voru taldir hæfastir,
annar lyfsali úti á landi, hinn
lyfjafræðingur I Reykjavík. Um-
sagnaraðilar voru sammála um
uppstallingu I fyrsta sæti, en ráð-
herra veitti þeim aðila lyfsölu-
leyfið er umsagnaraðilar settu I
annað sæti.
Egilsstaða Apótek. Umsagnar-
aðilar voru sammála um uppstill-
ingu í fyrsta sæti, en ráðherra
veitti lyfsöluleyfið þeim aðila er
settur var í annað sæti. I greinar-
gerð ráðherra segir: „Rökin fyrir
röðun I fyrsta sæti voru sögð þau
að viðkomandi hefði „ýtt undir að
stofnuð yrði lyfjabúð í strjálbýli".
— Þess má geta að þessi umtalaða
„lyfjabúð I strjálbýli" verður ein-
mitt á Egilsstöðum —. Þessi litla
málsgrein er tekin úr greinargerð
nefndar lyfjafr./lyfsala. Ráð-
herra minnist ekki á, að land-
læknir var sammála nefnd
lyfjafr./lyfsala um uppstillingu,
en á allt öðrum grundvelli. Land-
læknir kvað rökin fyrir uppstill-
ingu sinni vera þau, að viðkom-
andi, er settur var í fyrsta sæti,
hefði lengri starfsaldur við sjálf-
stæðan rekstur með fullri ábyrgð.
í umræðum á Alþingi sagði ráð-
herra að landlæknir hefði gert
rök nefndarinnar að sfnum, sem
svo ráðherra fannst léttvæg, en
eins og fram kemur hér að ofan
var röksemdarfærsla landlæknis
önnur en nefndarinnar og hefði
það því átt að tryggja réttláta
veitingu.
Annað mál er svo, að viðkom-
andi aðili hafði um árabil unnið
að þvi að stofnsett yrði lyfjabúð á
Egilsstöðum og lyfsöluþjónusta
við Héraðsbúa þar með bætt. Má
telja það all undarlegt að það sé
fundið léttvægt í augum ráðherra.
Nes Apótek, Neskaupstað. Þar
sóttu aftur um lyfsöluleyfið tveir
er áður sóttu um lyfsöluleyfið á
Egilsstöðum. Umsagnaraðilar
voru sammála um að sá aðili er
settur var í fyrsta sæti þar héldi
sama sæti, en sá aðili er raðað var
í þriðja sæti I uppstillingu fyrir
Egilsstaða Apóteki var settur f
annað sæti. Ráðherra hélt áfram á
sömu braut og veitti lyfsöluleyfið
þeim lyfjafræðingi er umsagnar-
aðilar settu í annað sæti.
I umsögn nefndar
lyfjafr./lyfsala segir: „Eins og sjá
má er nefndinni mikill vandi á
höndum að velja á milli (nöfn
umsækjenda). Starfsaldur er ná-
kvæmlega sá sami, en segja má að
starfsreynsla (þess er settur var i
fyrsta sæti) sé nokkuð víðtækari
og auk þess hefur hann verið
sjálfstæður í starfi frá 1. júli
1974, en (sá er settur var í annað
sæti) frá 1. júní 1976. Því er þeim
raðað niður .. . o.s.frv."
Rett er að minnast á það aftur
að sá umsækjandi er settur var i
annað sæti i uppstillingu fyrir
Nes Apótek var I þriðja sæti er
stillt var upp fyrir Egilsstaða
Apótek. Þar taldi landlæknir að
umsækjendur væru allir hæfir til
starfsins, þó þrir hæfastir og þar
af tveir enn hæfastir. (Þjóðv. 28.
ág. ’76).
Þrátt fyrir ótviræða rökstudda
uppstillingu nefndar lyfja-
fr./lyfsala og landlæknis telur
ráðherra að hér þurfi úrskurð
sinn.
Það hefur því ekki ennþá komið
fram hjá ráðherra, hvers vegna
hann hefur þrivegis séð ástæðu til
að ganga fram hjá þeim aðilum,
sem báðir viðkomandi umsagnar-
aðilar röðuðu i fyrsta sæti.
UM SKEIÐ hefur verið í notkun
um borð í Hring GK 140 sérstakur
sfldarhristari. Auðveldar hann
mjög og flýtir fyrir allri vinnu á
reknetum, sérstaklega þegar vel
veiðist og lagnir eru margar. Eig-
endur mb. Hrings eru Ingimund-
ur Jónsson, sem jafnframt er
skipstjóri, Helgi Einarsson og Að-
alsteinn Einarsson. Mbl. hitti
skipverja að mftli þar sem þeir
voru að hreinsa bátinn og undir-
búa hann fyrir loðnuveiðarnar
eftir áramótin.
Helgi Einarsson sagði að þessi
úrhristari hefpi verið algjör bylt-
ing i öllum vinnubrögðum, en það
er mjög erfitt að hrista úr reknet-
unum, sérstaklega þegar mikið er
i þeim. Sagði Helgi að með til-
komu hristarans væri hægt að
leggja mun oftar, það gengi mun
fyrr að hreinsa netin, og þvi feng-
ist meiri afli.
Netahristara þennan hefur Vél-
taki h.f. smiðað og sá Guðbjartur
Einarsson um verkið. Hann var
settur um borð I Hring í ágúst
áður en báturinn fór á rekneta-
veiðar fyrir Austurlandi og sagði
Helgi að aflinn þessa þrjá mán-
uði, sem þeir stunduðu veiðarnar,
hefði verið 4600 tunnur. Háseta-
hlutur þennan tíma er um
800—900 þúsund krónur, en á
bátnum er 8 manna áhöfn.
Eftir áramótin fer Hrangur á
loðnuveiðar og sagði Helgi að tim-
inn fram að þvi færi í að útbúa
bátinn fyrir þær og þá yrði einnig
fjölgað í áhöfninni, hún yrði um
11 manns þegar farið yrði á loðnu-
veiðarnar.
Eigendur Hringsins GK, Aðalsteinn Einarsson, Helgi Einarsson og
Ingimundur Jónsson, sem jafnframt er skipstjóri. Til hægri sést
netahristarinn.