Morgunblaðið - 26.06.1977, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JUNt 1977
Georges Pan Cosmatos æsir sig upp við leikstjórnina.
Kassöndru-brúin
The Cassandra Crossing, 1976.
Leikstjóri: George Pan Cosmatos.
Þegar þetta birtist, verður vafalítið
hætt að sýna myndina. en engu að
síður þykir mér rétt að geta hennar
að nokkru Áður hefur verið sýnd í
Háskólabíó Massacre in Rome
(Blóðbað í Róm) eftir Cosmatos. en
sú mynd (sem var önnur mynd
hans, sú fyrsta nefnist The Beloved)
sýndi, að hér var á ferðmnr leikstjóri,
sem vert var að hafa gaetur á, þó
myndin væri ekki gallalaus Með
þriðju mynd sinni, The Cassandra
Crossing, sýnir Cosmatos, svo að
ekki verður um villst, að hann hefur
fullkomið vald yfir kvikmyndamálinu
og góða tilfinningu fyrir tímasetn-
mgu og hrynjandi
The Cassandra Crossing ber
efnislega nokkurh keim af hinum
margnefndu „stórslysamyndum/
enda hljóta ítalir (Carlo Ponti fram-
leiðir) líkt og aðrar kvikmyndaþjóðir
(sbr Breta og Juggernaut), að
reyna að gera sér mat úr þessum
myndaflokki. en 6 milljónum dollara
var varið til verksins
„Það er skoðun mín," segir Cos-
matos, „að meyri eyðilegging stafi
af farsótt en af jarðskjálfta, eldsvoða
eða jafnvel af sprengju — og farma
litleg Við erum sjálfum okkur verst
Við erum að drepa okkur á svoköll-
uðum framförum "
Cosmatos leggur þannig til
grundvallar í myndinni vandamál,
sem svo sannarlega er þess virði að
SIGURÐUR SVERRIR PALSSON
Martin Sheen (lék í BADLANDS)
skellir upp úr á æfingu með
Richard Harris.
fjallað sé um, en því miður útfærir
hann það engan veginn Engin veru-
leg ástæða er gefin fyrir því, hvers
vegna verið er að rækta þessa bráð-
smitandi bakteríu, sem misheppnað-
ur hermdarverkamaður smitast af,
né heldur vitum við, hver gefur
skipunina um að láta lestina, þar
sem hann er um borð ásamt 1000
öðrum farþegum. farast. Cosmatos
notfærir sér aðeins þetta ástand til
að skapa spennu án þess að leggja
nokkuð frekar út af þessum efnivið
Hins vegar kynnumst við einka-
vandamálum nokkurra farþega. sem
jafnframt verða aðalpersónur mynd-
arinnar og verður þetta efni rúmfrek-
ast í myndinni, án þess að það sé í
nokkru tengt grunnhugmyndinni.
En eins og áður segir, hefur Cosmat-
os mikla tilfinningu fyrir kvikmynda-
legri frásögn og kemur það bæði
fram í sviðssetningum. kvikmynda-
töku og klippingum T d er alllangt
síðan ég hef séð jafn skemmtilegt
upphafsmyndaskeið (og listilega vel
útfært, kvikmyndatökumaður er
Ennio Guarnieri) eins og I þessari (ef
frá er talið upphafsmyndskeiðið f
The Rocky Horror Picture Show,
sem er þó aðeins skemmtileg hug-
mynd og fær enga lausn eins og
þetta) Cosmatos tekst einnig að
halda uppi nokkuð góðri spennu til
enda og skapa tilfinningu fyrir
þröngu sviði lestarinnar
Með helstu hlutverk fara þekktir
leikarar eins og Burt Lancaster, Ing-
rid Thulin, Sophia Loren, Richard
Harris, Ava Gadner og Martin
Sheen og skila þau hlutverkum sín-
um eins og efni standa til, en það er
Lee Strasberg, sem ber þó af
Carlo Ponti segir um Cosmatos að
hann sé „gangandi alfræðibók um
kvikmyndir" Cosmatos hefur lært
list sína með því að vinna með
allmörgum leikstjórum og þegar
hann var 1 9 ára var hann einn af
aðstoðarmönnum Otto Premingers
við gerð myndarinnar Exodus
(1960) og síðar vann hann með
Cacoyannis að Zorba the Greek
(1963) Um tíma vann hann sem
klippari í London og einnig vann
hann að gerð auglýsingakvikmynda
í New Yok Hann lýsir sjálfum sér
sem „kvikmyndasjúklingi — mest af
því sem ég kann í leikstjórn hef ég
lært með því að horfa á kvikmynd-
ir." Cosmatos hefur lært sína lexíu
allvel, því ekki verður annað sagt en
að það sé skemmtilegt að horfa á
vinnubrögð hans Hins vegar á hann
vonandi eftir að horfa dálftið meira
og bæta þar með við lærdóm sinn
áður en hann gerist næstu mynd
SSP.
Lee Strasberg F hlutverki sínu, en
Strasberg, sem er 75 ára, lék F
sinni fyrstu mynd fyrir tveimur
árum (GODFATHER, PART II).
Strasberg hefur verið aðalkenn-
arinn í The Actors Studfo og m.a.
kennt Brando, Dean, Clift,
Monroe, Hoffman, Steiger,
Newman og Pacino.
Oft má satt
kyrrt liggja
Survive!, mexikönsk, 1976.
Leikstjóri: Rene Cardona Snr.
ÁRIÐ 1972 brotlenti leiguflugvél í
Andesfjöllum, vegna skekkju f út-
reikningum siglingafræðings Með
vélinni var rugby-lið og nokkrir ætt-
ingjar og kunningjar og fimm
manna áhöfn. Tólf farþegar af fjörtfu
fórust í lendingunni og öll áhöfnin.
Vegna rangrar staðarákvörðunar
finnst vélin ekki og eftir þrjár vikur
er leitinni hætt í millitíðinni hafa
nokkrir slasaðir farþegar látist. Þeir
sem eftir lifa komast yfir ferðaút-
varp, þar sem þeir heyra, að leit
hefur verið hætt og allir taldir af
Matur er á þrotum þegar einn bend-
ir á að það, að eina leiðin til að lifa
þetta af sé að borða líkin. Þegar
sulturinn sverfur að neyðast allir
þeir sem eftir lifa til að leggja sér
mannakjöt til munns, þó ýmsir eigi
erfitt með það. Skömmu síðar deyja
fjórir, þegar snjóskriða fellur á flakið,
þar sem farþegarnir halda til. Þeir
sjá þá. að þessi bið gengur ekki
lengur og þrír þeirra leggja af stað
vel nestaðir til að reyna að komast til
mannabyggða Einn snýr við á
þriðja degi, en hinir tveir komast til
byggða eftir tíu daga Sextán farþeg-
um er að lokum bjargað úr þessari
mannraun
Þetta gerðist 1972 og þetta er
sýnt í myndinni, sem er gerð 4 árum
seinna Sýnt f smáatriðum. Fyrsta
spurningin, sem vaknarþegar horft
er á myndina er Hvers vegna?
Hvaða hvatir liggja á bak við gerð
svona myndar? Atburðurinn vakti að
sjálfsögðu mikla athygli á sfnum
tfma og Clay Blair jnr. skrifaði met-
sölubók, sem þessi mynd er byggð
á. Þeir sem komust af voru bann-
færðir fyrir mannaát og hafa átt erfitt
með að reyna að gleyma þessu. En
alltaf voru einhverjir tilbúnir að
borga stærri og stærri peningaupp-
hæðir fyrir nákvæmari og ná-
kvæmari lýsingar Og að lokum er
reynt að endurskapa atburðinn í allri
sinni dýrð Til hvers? Svarið getur
ekki verið annað en það, að græða
peninga Þrátt fyrir ýmsar slagorða-
kenndar setningar þularins í mynd-
inni, s.s. „Þeir höfðu gert hið
ómögulega Mannsandinn hafði
sigrað" f lok myndarinnar, tes eginn
að breiða yfir það hugsanaleysi, sem
að baki býr. Myndin hefur ekkert til
málanna að leggja umfram þann
atburð, sem örlögin sköpuðu 1972
Myndinni er f auglýsingum fjálg
lega lýst sem kvikmynd um „einn
hroðalegasta atburð. sem um getur"
en það er ekki að sjá, að höfundarnir
hafi gert neina tilraun til að nálgast
þennan „hroðalega" atburð með ein-
hverjum mannúðarlegum tilfinning-
um eða hugsunum Þess í stað grípa
þeir til þess að sýna af mikilli kost-
gæfni ýmis svöðusár og bólgna fæt-
ur, sem gröfturinn frussast úr, þegar
skorið er á stærstu blöðrurnar. Og
þegar að sjálfu mannátinu kemur,
þessum „dramatfska hápunkti"
verksins, væntanlega, fáum við að
sjá í nærmyndum, hvernig kjötið er
skorið frá beinunum og sfðan lagt á
flugvélaflakið til þurrkunar, áður en
þess er neytt Ofan á þennan við-
bjóð bætist sfðan afspyrnulélegur
leikur (og enskt tal sett yfir frumtext-
ann, sem gerir leikinn en ótrúlegri)
og við og við er keyrð upp dramatísk
Hollywood—stórslysamyndamúsik.
svona til að krydda allt sullið. Þar á
ofan eru svo öll „snjóatriði" gerð
þokukennd og hálfpartinn út úr fók-
us til að reyna að minnka áhrifin af
gervisnjónum.
Máltækið segir að „oft má satt
kyrrt liggja". Mér segir svo hugur
um, að það eigi vel við hér. Ef við
lítum hins vegar á það, sem óum-
flýjanlega staðreynd, að maðurinn
sé ekki nógu þroskuð vera til að láta
svona atburði f friði, er það lág-
markskrafa, að þeir sem framleiða
efnið séu starfi sínu vaxnir. Til dæm-
is hefðu það verið öllu áhugaverðara
að fá að fylgjast með þessu fólki,
sem bjargaðist, eftir að það kom til
byggða og móttökum umheimsins
Maturinn sóttur F kælinn.
(Oft má satt kyrrt. . .)
við því, en sleppa þess í stað hinum
nákvæmu lýsingum, sem áður er
getið Hins vegar má einnig segja
sem svo, að hverjum og einum er
frjálst að búa til kvikmynd um hvað
sem er. hvernig sem honum þókn-
ast. Það eiga að vera réttindi hvers
einstaklings og tjáningarfrelsið má
ekki skerða. En þegar kvikmynd hef-
ur verið búin til þarf að selja hana í
kvikmyndahús og þá kemur í Ijós.
hvort forstöðumenn þeirra stofnana
hafa sama smekk og framleiðand-
inn. Og satt best að segja veit ég
ekki hvað þeir sjá við myndina Ekki
er hún spennandi og tæplega verður
hún kölluð skemmtileg En ég hef
nú heldur aldrei skilið smekk þess-
ara manna niður f kjölinn Hins
vegar verð ég að lýsa furðu minni á
því, að myndin skuli yfir höfuð vera
sýnd, og þá ekki hvað síst yfir því,
að hún skuli vera sýnd í Laugarás-
bíói, sem rekið er af virðulegri
líknarstofnun Annars mætti ætla að
þetta kvikmyndahús sé að verða
einhverskonar útibú læknadeildar
Háskólan undan Survive var sýnt
sýnishorn úr næstu mynd (Journey
to the Beyond), sem greinilega lýsir
eingöngu allskyns yfirnáttúrulegum
lækningum, með tilheyrandi nær-
myndum af einhverjum líffærum
Svo það eru bjartir tfmar framundan
fyrir læknanema í Laugarásbiói SSP