Alþýðublaðið - 24.12.1930, Qupperneq 11

Jólablað 1930.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
11
bændafólkið týnir saman og
'brennir," tautaði hann.. Hann
‘barðist við tilfinningar sínar, hin-
ar breisku, mannlegu tilfinning-
ar. Hann langaði tU pess að gráta
og kasta sér yfir likið. KJö-kkvinn
óx í hjarta hans. Nei; hugsaði
hann. Hann stóð upp og sagði,
ákveðnum og .próttmiklum rómi:
„Aldrei, aldrei gef ég mig, því að
í þessu lifi er engin raunveruleg
sorg til Alt það, sem kallað er
sorg, stafar annaðhvort af eigin-
girni fjöldans eða þá af andlegu
þroskaleysi" —
Nú voru kertin brunnin niður,
og skarið féli niður i fljótandi
vaxið, og ljósin dóu.
„Þú berð sorg utan á þér,
mamma! og jól:n nálgast Þau
eru í dag.“
„Helgi! Undix svona kringum-
stæðum á maður að vem sorg-
bitinn og guðhræddur."
„Það er engin sorg til.
mamma!“
„Þú ert brjálaður, Helgi! Þú
særir mig með hverju orði, sem
þú segir.“
„Ó-já; þú leggur annan skiln-
ing í lífið heldur en ég. Ég get
ekfci skilið, að sú gleði, sem er
byggð á öðru en eígin rammleik,
sé armað en fölsk. — Þú staglast
sífelt á guði. — Hvaða guð þekk-
ir þú?“
„Forsmán er að heyra! Ég
þekki þann guð, sem er aknátt-
ugur og yfir okkur öllum og
hefir leitt okkur fram á þennan
dag.“
„Já, mamma! En sá guð er í
sjálfri þér.“
Móðir hans sló hann utan und-
ir, en hann brosti við. „Þú íneinar
þetta nú ekki svo iJJa, mamma!
„Við höfum nægan tima þang-
að, herra minn. Við komum þang-
að meira að segja fyrir dagsetur.
Sjáið! Þorpið er þarna hinum
megin við hlíðarfótinn. Sjáið þér
það ? Undix eins og við erum
komnir yfir, hrygginn þarna, má
heita að við séum þar.“ Og öku-
maðurinn ungi veifaði keyrinu
yfir bökunum á holdgrönnu hest-
unum sínum og kallaði fjörlega
til að örva þá: „Hott, hott, herr-
fer mmr!“
Hjólin á létta, Íerhjólaða vagn-
ánum slettu mjúkri vegarleðjunni
í allar áttir. Kerrugarmurinr
skrönglaðist með ömurlegu hljóði
yfir; dmma og drungalega sJéttu,
sem flaut í vatni eftir dezember-
rigningarnar.
Sveitapilturinn hottaði einu
sinni enn á hestana sína, hag-
ræddi sér í vagnstjórasætiau,
slengdi votri hettunni aftux á
herðar sér og tók að söngla glað-
lega.
en fallegra hefði nú samt verið
að þú hefðir kist á kinnina. En
nú skal ég segja þér; Ef við ætt-
um öll þaao sama guð, þá myndu
lestimir hverfa og stéttahatrið
daga uppi eins og nátttröti og
jólin verða sannarleg hátíö gleð-
innaxé' Hann hætti snögglega. —
„Þú vilt, ekki hlusta á mig,
mamma!“ — Móðir hans gekk
frá honum. — Bömin höfðu
kveikt á jólatréau, og jólagjafim-
ar lágu á borðinu. Móðirin gekk
til þeirra og þurkaði tárrn úr aug-
um sér með svuntuhomi sínu
Hún kysti á ennið á Dísu, sem
er fábjáni, — öreigadóttir —.
„Nú skulum við opna pakkana.
— Til Helga,“ sagði hún og brosti
í einfaldri gleði sinni.,
„Ég vil ekki þær gjafir, sem
keyptar eru fyrir þá peninga, sem
miðlað er á milti ,smœlingj-
aima‘.“
„Drengurinn minn! Sérðu ekki
gleðina ,sem skín af saklausum
andlitum systkina þinna? Sérðu
ekki hin dásamlegu verk skap-
arans ?“
„Þessi gleði nær ekki inn að
hjartanu, mamma."
„Skemdu ekki jólagleðina
þeirra!“
„Mamma! Ég veit, að þið elsk-
ið mig, þó að þið skiljið mig
ekki Ég skal gleðjast með ykk-
ur, — en gleðin sú verður að
eins yfirborðs-gleðL“
Og móðirin kysti drengran sinn,
sem var henni óráðin gáta.
„Mamma!" ságði hami. „Þeir
kalla okkur smætingja. — Þeir
stólja okkur ekki, þekkja okkur
ekki. Við erum fauskar, fauskar
á heiðum mannfélagsins.1'
16. dez. 1930.
Sig. B. Gröndal.
„Hvað heitir þú, dnengur?"
spurði feitur maður, vafinn inn
í úifahúnsfeld, er saf í vagninum.
Drengurinn hélt áfram að
syngja.
„Hæ, drengur!" sagöi maðuriim
hátt og hranalega.
„Hvað þá?“ Drengurism leit
við.
„Já; hvað heitir þú? Hvað
varstu skirður?
„Ondra."
„Já, einmitt; Ondra. Gneindur
piltur, þú! Allix vitið 'þið ykkar
váti. Þið eruð fjandanum slæg-
ari, þessir sveitalubbar. Að ljúga
og svíkja, það |eru. ykkar ær og
kýr. Og sá sakleysissvipur, sem
þið setjið á ykkur! Ég hefi séð
þá fyrir réttinum. Þeir eru eins
og sauðkindur, eins og saklaus
lömb, en í raxminni eru þetta
glefsandi vargar. Þeir vefja dóm-
urunum um fingur sér!“
„ViÖ erum bara' elnfalt alþýðu-
fólk, herra minn, og þetta eru
ósannindi um okkur. Við erum
ekkii nærri svona vondirí raun og
veru, eins og þér haldið. Bænda-
fólkið okkar prettar bara af fá-
fræði. Fáfræði og fátækt"
„Já; einmitt það. Af fátækt!
Bannsettir þrjótamir! Þedr kvarta
um fáfræði og fátækt og drekka
eiins og svín.
„Þér haldið þó ekki, að það
sé velmegun, sem að þeim geng-
ur, herra minn? Að þeir séu of
vel stæðir? Nei; það er ekki vel-
megun. Drekka — eins og svin?
Já; þeir drekka allir. Til þess að
tiða dálítið betur, en ekki af þvi
að þeir séu svo efnaðir. Þetta er
nú nokkuð, sem maður dns og
þér gæti skrifað í vasabókina
sína.“
„Jæja; ég gæti nú, bezt trúað,
að þú hefðir sjálfur sOpið á,
drengur minn. Þú ert nú of ung-
ur til þess enn, þér er varla
sprottin grön, Þessix bændur þín-
ir eru — skrifaðu það hjá þér —
ómögulegir ræflar. — Það er það,
sem þedr eru.
„Sltrifið þér það, herra minn.
Við kunnum ekki að skrifa,"
sagði drengurinn og snéri sér
aftur að hestuuum, sem telja
mátti hvert bein í, og kallaði:
„Hott, hott, herrar mínir!" og
gerðist mjög hugsi.
Hestarnir stöldruðu við augna-
hlák, eins og þeir væru líka að
hugsa.
Maðuránn bretti upp stóxa krag-
ann á úlfsfeldinum, og hann sökti
sér Mka niður í einhverjar hiug-
leiðingar.
Úffin kxáka settist' á einstæð-
ingslegt tré við veginn og vagg-
aöi: sér á xisnuðum kvisti með
ömxrrlegu krunki, og velti líka
einhverju fyrir sér. Jafnvel, hrá-
slagalegt vetraweðrið virtist búa
yfir einhverju og vjta á dapurleg
jól aö morgni,. Bak við dökk og
drungaleg stormský, sem 'sveim-
uðu um 1-oftið, skein öðra hvoru
i bláan, kaldan himiniu (Jörðin
var þakiin leðju og vatnsaga.
Þorpin, ámar, skógarnir og fjöll-
ím fram undan þeim mistUi líf
og lögun, eftir því ssm dimrnan
færðist yfir. Á flatneskjunni
gtitti á við og dneif í stóra polla,
sem voru skýjaðir, kaldir og
glottandi eins og augu í hrafni.
Litli vagninn valt hægt og bít-
andi eftir forinni, sökk í og hóf
sig upp úr á vixl og skældist til
beggja htiða. Laus fjöl ÖðrUm
megin á honum glamraði í sí-
fellu með sama tólbreyt'ngarlausa,
ömurlega hávaðaniun og ætlaði
alveg að gera út af viö feitlagna
manninn í loðfeldinum. Loks
■misti hann alla þolinmæði,
hnepti frá sér kraganum, rak út
fedta andlitið og æpti: „Hvaöa
bölvaður háva'ði er þetta?"
„ÞaÖ er bara Iaus fjöl, herra
m:nn. Það lætur i henni eáns og
lærðum inanni Það er ekkert vit
i öllu glamrinu!"
„Þú ert greindur, Ondra, prýð-
is-greindur! Þú. veizþ hvemig þú
átt að fara að krækja í stelpum-
ar, þori ég að segja. Þið giftist
ungir, karlamir, og eigið laglegar
konur." ,
Maðiiriinn bretti niour háa krag-
ann á loðfeldinum um leið og
hann gerði þessa tilraxm til glað-
værðar.
Segið hvað sem þér viljið um
það; giftar konur eru betri; það
þekki ég. Og þér, herra minn.
leigið erimdi í þorpið okkar, þy&-
ist ég vitaT'
„Ég er fulltrúi fógetans."
Ondra snéri sér við og horfði
hvasst framan í hann. .„í emb-
ættiserindxim, geri ég ráð fyrir?"
„Auðvitað. Einn af þessutn.
dánumönnuna ykkar hefir geit
mér glennu, og nú skal ég láta.
hann komast að þvi keyptu! Ég
heíi réttarshjal i vasanum, sem
dugar á hann. Ég komst á s-noðir
um að þessi náungi setlaði að
nefjast við okkur — og ég ætla
pð ná í hann i kvöld. Þú skalt
vera viss um, að hann skal fá
ástæðu til að muna eftir mér og
þessum jólum! Ég legg löghald
á allan rúginn hans — hvert ein-
asta korn! Ekki bara til að kenna
honum betri síði, heldur til að
sýna ykkur öllum, hvað það kost-
ar að ætla sér að pretta yfir-
völdin. Þið prettið kaupmanninn
og þið prettið bæjarfólkið með
þvi að selja fúl egg og þrátt
smjör. En dómstólana skuluð þið.
ekki pretta, bændadurgar! Við
kunmum að taka í lurginn á ykk-
ur. Þaö sem þið þurfið, það er
svipan, góður og giMur rússnesk-
ur knútur; það er eina ráðið
til að kenna ykkur, hvemig þið
eigið að vera. Þið eruð allir
orðnir fyllíraffcar og ræflar. Þið
svíkist um að borga skattana
ykkar og þið eru'ö að eyðileggja
ríkið! Hagsmunix fööurland.sins
eru í veði! Ég vildi að ég gæti
verið zar að minsta kosti í tvo
daga, þá skyldi ég nota mína
laðferð við ykkur. 'íg skyldi gera
ykkur alla að englum; já, að
englum, herra minn! Leiðinlegt,
að ég skuli ekki \rera zarinn!“
Fulltrim fógetans hneppti frá
sér loðfeldínum óg iðaðá innan í
honum eins og úngi, sem er að
brjótast út úr akumí sínu.
„Ójá,; herra fulltrúá! En guð
skapaði heiminn og- reiknaði út,
að konan þyrfti ekki skegg, og
þess vegna lét hann hana ekki
fá naitt skegg. Hann sá, að aso-
ar þurftu löng eyru, og þeir
fengu þau líka,“ svaraði Ondra
með uppgerðar-einfeldm.
„Hættu þessu heómskuþvaðri!
HaJtu áfram! Það er að verða
dimt, og ég þarf að komast heim
aftur til að halda jólin heilög
heima hjá mér. Þú setur tika al{
of mikið upp, hundspottið þitt!
Tvær krónur fyrir 20 kilómetra!
Þú kant' svei már að flá okkur!
Flýttu þér! Heyrirðu þa'ö ?. Og
hertu á bykkjunum, svo að þær
sofni ekki!“
--------—----------
Jól fulltrúans.
Eftir Dimitr luanov.