Morgunblaðið - 10.12.1977, Page 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. DESEMBER 1977
sett bannið á hvort þeir ætluðu að j
aflétta því. í þessu sambandi vís- ,
uðum við til Þýzkalands og sögð-
um að Þjóðverjarnir væru farnir
fyrir 10 dögum. Þar hefði ekkert
löndunarbann verið sett og þýzkir
fiskkaupmenn og útgerðarmenn
hefðu komið til Islands gagngert
til þess að biðja okkur að koma
með fisk á þýzka markaðinn þeg-
ar samningurinn væri útrunninn,
þannig að það væru algerlega
önnur sjónarmið hér en þar og
byggðist það eingöngu á því að
Bretarnir héldu enn að þetta væri
einhver verzlun, sem það alls ekki
er.
— Þannig er staðan í þessu
núna, en þingmennirnir, þeir
Prescott og Mitchell, sögðu okkur
að þeir myndu halda áfram að
vinna að því af fullum krafti að fá
löndunarbanninu aflétt. Ætluðu
báðir að fara heim í kjördæmi sín
um helgina til þess að vinna að
málinu. Það kom greinilega fram
hjá þeim að þeir skildn málið til
fulls og sáu að löndunarbannið
var fyrst og fremst óheppilegt fyr-
ir Breta sjálfa og þjónaði ekki
hagsmunum þeirra. Það ánægju-
lega við þessar viðræður var að
þingmennirnir skyldu vera svona
sannfærðir um nauðsyn þess að
aflétta banninu, þó að þeir eigi í
erfiðleikum með sitt fólk, sem
heldur ennþá að þetta sé einhver
verzlunarvara.
— Ég held að það sé rétt að það
komi fram, að það var stofnað til
þessara viðræðna trúnaðarvið-
ræðna, sem ekki yrðu gerðar opin-
berar. En hins vegar misstu
Bretarnir vald á málinu og þegar
við komum út af fyrri fundínum,
sem haldinnvar langt uppi í sveit,
biðu sjónvarps- og blaöamenn fyr-
ir utan. Það hefur greinilega vald-
ið þingmönnunum erfiðleikum að
vinna að málinu, að það varð strax
opinbert, sem ekki átti að vera,
sagði Kristján Ragnarsson að lok-
um.
ungra sjálfstæðismanna — bákn-
ið burt. Sagði Albert að á fjárlög-
um væri fjöldinn af liðum sem
skera mætti niður, t.d. teldi hann
að bíða ætti með Þjóðarbókhlöð-
una er kostaði um 200 milljónir
kr'óna á næsta ári, ástæðulaust
væri að verja 170 milljónum í
laxastiga í S-Þingeyjarsýslu, og
skera mætti niður hjá svokölluð-
um tilraunabúum, sem gert væri
ráð fyrir að verja til um 130—150
milljónum á fjárlögum. H:nn
kvaðst einnig telja koma til
greina að leggja niður allar verk-
legar framkvæmdir á vegum
Vegagerðar ríkisins. og bjóða út
þau verk á almeúnum markaði.
Einnig mætti leggja niður all'a
þjónustu Pósts & síma á tækjum
og taka upp áþekkt fyrirkomulag
og væri með útvarpið. Kvaðst Al-
bert telja, að leggja mætti niður
fjölda ríkisfyrirtækja.
Þá var Albert undir lok þáttar
spurður hvort hann ætti sjálfur
gjaldeyrisinnstæður erlendis. Al-
bert kvaðst telja spurninguna of
persónulega til að hægt væri að
ætlast til að hann svaraði henni,
en tók þó fram að hann hefði ekki
verið á þeim lista er íslenzkum
skattayfirvöldum hefði borizt frá
Danmörku. Einnig lýsti hann því
yfir að hann ætti engear gjaldeyr-
isinnstæður í Bandarikjunum,
þar sem fyrirtæki hans hefði mik-
il viðskipti. Hann var þá spurður
beint að því hvort hann ætti
reikning í Frakklandi og vildi
hann þá hvorki svara játandi né
neitandi.
Albert var einnig spurður að
því hvort hann teldi að leyfa ætti
innflutning á landbúnaðarvörum.
Hann kvaðst andvígur því, þótt
það kynni að stangast á við aðrar
skoðanir hans um að hafa sem
mest frjálsræði á öllum sviðum,
en landbúnaðurinn væri svo við-
kvæm atvinnugrein að hún yrði
að njóta styrkja enda vissu menn
aldrei hvenær aðrar matarkistur
gætu lokazt.
Framsókn í Rvík:
Nöfn þátttakenda
í prófkjöri verða
tilkynnt í dag
SÍÐDEGIS í gær rann út frestur
til að skila framboðum til próf-
kjörs Framsóknarflokksins í
Reykjavík vegna þingkosning-
anna næsta vor.
Samkvæmt upplýsingum Þráins
Valdimarssonar framkvæmda-
stjóra Framsóknarflokksins, var
ákveðið að birta ekki nöfn þátt-
takenda í prófkjönnu fyrr en í
dag, laugardag.
— Eftirmaður
Soaresar...
Framhald af bls. 1
gal hafi sameinast um aðgerðir
til lausnar þeim vandamálum,
sem við sé aö etja í þjóðlífinu.
Hafa leiðtogarnir sagt í samtöl-
um við fjölmiðla að án sam-
komulags um stefnuskrá muni
nýr forsætisráðherra von bráð-
ar lenda í sömu aðstöðu og So-
ares, að geta ekki náð þing-
meirihluta og geta þar með
ekki stjórnað.
Soares gegnir áfram störfum
forsætisráðherra þar til eftir-
maður hans hefur verið skipað-
ur. Hann féll viö atkvæða-
greiðslu um traustsyfirlýsingu
á fimmtudag þar sem stjórnar-
andstöðuflokkarnir þrir gátu
ekki fellt sig við samkomulag
Soaresar við Alþjóða gjald-
eyrissjóðinri um harðar efna-
hagsráðstafanir sem skilyrði
fvrir 750 milljón dollara láni.
Þá sökuöu þeir einnig stjórn
Soaresar um aö hafa mistekist
að hleypa nýju lífi í efnahag
Iandsins, en mikið atvinnuleysi,
veröbólga og óhagstæður vöru-
skkiptajöfnuður hrjáir lands-
menn.
— Rhódesía
Framhald af bls. 1
spurningum fréttamanna um
fundinn í dag.
Föðurlandsfylking Rhódesíu,
sem er undir stjórn Joshuas
Nkomos og Robert Mugabes og
telur 9000 skæruliða sem barist
hafa i 5 ár gegn stjórn Smiths, átti
ekki fulltrúa í viðræðunum, en
Smith sagði nýlega í blaðaviðtali
að hann teldi nokkrar líkur á að
Nkomo sneri heim úr útlegð, en
sér hefði þó ekki borist beiðni frá
honum um leyfi til leyfi til að
koma heim og taka þátt í viðræð-
unum. Leiðtogarnir þrír, sem
ræddu við Smith í dag, Abel
Muzorewa biskup, séra N. Sithole
og Jeremiah Chirau, hafa allir
hvatt hann til að bjóða Nkomo og
Mugabe til viðræðnanna.
Nkomo og Mugabe gáfu í dag út
yfirlýsingu í Lusaka í Zambíu,
þar sem þeir sögðu að í viðræðun-
um væri setiö að svikráðum og
útilokað væri að þeir myndu taka
þátl í þeim.
— Sadat
Framhald af bls. 1
menn og Rússar væru ekki sam-
mála um Kaíróráðstefnuna.
Kuwaitblaðið A1 Siassa birti í
dag viðtal við Sadat forseta, þar
sem hann sagði að klofningurinn
milli Arabaþjóðanna hefði tvenns
konar afleiðingar og gætu losað
sig undan skuldbindingum
Egyptalands gagnvart hinum
Arabaþjóðunum. I viðtalinu sagði
hann m.a.: „Vinsamlegast segið
öllum leiðtogum Araba og Araba-
þjóðum að ég hafi ekki látið und-
an öllum kröfum egypzku þjóðar-
innar. i mörgum tilvikum hef ég
verið eins og hemill. Miklu meira
er krafist af mér og ég vil ekki
valda þjóð minni gremju svo að
hún krefjist þess að ég snúi baki
við Aröbum og haldi þannig á
málum að svæðaréttindi Egypta
veröi tryggð, en málstaður Araba
virtur að vettugi. Ég hef áhyggjur
af því að þetta geti gerst.“
Assad Sýrlandsforseti kom til
Kuwait í dag frá Saudi-Arabiu,
þar sem hann hefur verið að
reyna að fá leiðtoga ríkjanna við
Persaflóa til að snúa baki við Sad-
at. Assad ræddi í gær við Khalad
konung og Fadh prins, en ekkert
bendir til þess að honum hafi
orðið ágengt í viðræðunum.
Saudi-Arabia, sem sér Egyptum
fyrir olfu, hefur ekkert sagt opin-
berlega af eöa á um friðarumleit-
anir Sadats.
— Amnesty
Framhald af bls. 2
togar, hundruð þingmanna, stjórnir
tuga alþjóðjegra samtaka, sem telja
innan sinna samtaka meira en átta-
tíu milljónir manna í 133 löndum,
enn fremur hafa 45 Nóbelsverð-
launahafar skrifað undir áskorun-
ina.
íslandsdeild Amnsety Inter-
national var stofnuð 1974 og eru
félagar hennar nú um 300 í stjórn
samtakanna eru nú Margrét R
Bjarnason formaður, Ingi Karl
Jóhannesson, varaformaður, Gerð-
ur Helgadóttir gjaldkeri, Jóna Lísa
Þorsteinsdóttir ritari
— Vance
Framhald af bls. 1
ræðunum myndu koma í veg fyrir
að Evrópurikin gætu komið sér
upp Cruiseeldflauginni, sem er
tiltölulega ódýr og getur í bókstaf-
legri merkingu brotist gegnum
varnir Sovétríkjanna, þar sem
hún getur flogið undir ratarsjár-
skermum. Bretar, Frakkar, V-
Þjóðverjar og fleiri vilja fá að
smíða slíkar eldflaugar með
tæknilegri aðstoð Bandaríkja-
manna. Josef Luns, framkvæmda-
stjóri NATO, sagði nýlega í viðtali
að samningamenn Sovétríkjanna
reyndu nú að þrýsta á Banda-
ríkjamenn um að selja ekki þessa
tækniaðstoð úr landi. Luns bætti
hins vegar við, að Vance hefði
lofað að Bandaríkjamenn myndu
ráðgast um þessi atriði við banda-
menn sína í síauknum mæli. Hafa
V-Þjóðverjar nú farið fram á að
þessi mál verði rædd á vikulegum
fundum innan fastaráðs NATO.
í sameiginlegri yfirlýsingu ráð-
herranna, sem gefin var út í
Briissel 1 dag, var lýst mikiili
ánægju með þróun mála í Mið-
austurlöndum og lýst von um að
það frumkvæði, sem tekið hefði
verið, myndi leiða til réttláts og
varanlegs friðar. Lýst var yfir ein-
ingu Atlantshafsríkjanna og lögð
áherzla á aukin mannréttindi I
heiminum.
— Löndunar-
bann
Framhald af bls. 40
ræða veiðiréttindi en við gætum
hins vegar fullvissað þá um það
að það myndi aldrei fást. Einnig
að við m.vndum vera á móti því
sem hagsmunaaðilar. 1 öðru lagi
kæmi ekki til greina að brezkir
sjómenn yrðu ráðnir á íslenzk
skip. okkur vantaði ekki sjómenn.
Málið væri þannig, að við vildum
hafa brezka markaðinn opinn ef
þess væri nokkur kostur, en við
vildum ekki kaupa það neinu
verði. Þess vegna væri það
ákvörðun þeirra aðila, sem hefðu
— Mannréttinda-
yfirlýsing
Framhald af bls. 3.
líu, Chile, Frakklands, Líbanons,
Sovétríkjanna, Bretlands og
Bandaríkjanna. Hún tók saman
uppkast, sem rætt var í nefndinni
og var ákveðið að leggja fyrir
allsherjarþingið sitt í hvoru lagi
uppkast aö yfirlýsingu og frum-
varp að mannréttindaskrá, og
náði yfirlýsingin samþykki alls-
herjarþingsins árið 1948, en sjálf-
ur alþjóðasamningurinn, mann-
réttindaskráin, er enn í undirbún-
ingi.
Mannréttindayfirlýsingin er í
30 greinum.
— Albert
Framhald af bls. 2
aðarráðhérra hefði lýst á alþingi,
þ.e. um þátttöku varnarliðs f
vegagerð og almannavörnum og
að varnarliðið skyldi hlíta sömu
lögum hvað tolla- og aðflutnings-
gjöld snerti og íslendingar yrðu
sjálfir að hlíta, og einnig að þeir
notuðu hér íslenzkan gjaldeyri en
ekki erlendan. þar sem slíkt gæti
boðið heim óheiðarlegum við-
skiptum með gjaldeyri og einnig
sm.vgli.
Albert var þá spurður hvort
hann væri þá á móti stefnu
flokksins og svaraði hann því til
að það væri eins og innan flokks-
ins væri eínhver sértrúarhöpur
„sem hoþpar upp um leið og ei-tt-
hvað er talað um varnarliðiö".
Hann var þá spuröur hvort hann
ætti við forsætisráðherra, og svar-
aöi Albert þá að í hans huga væri
forsætisráðherra einnig í þessum
hópi, og sagði að það furðulega
væri að gerast þessa dagana að til
væri komin samstaða með Al-
þýðubandalagsmönnum og þess-
um sértrúarhópi um að gæta hags-
muna varnarliðsins og gera þeim
dvölina hér á landi eins ódýra og
hægt væri.
Síðar í viðtalinu var farið inn á
efnahagsmál og var Albert þar
spurður m.a. hvernig hann vildi
leysa verðbólguvandann. Albert
svaraði því til, að hann væri
hlynntur niðurskurðarleiðinni og
kvaðst taka undir baráttumál
— Herferð
Framhald af bls. 2
um en nokkur sjúkdómur og á
vissu aldursskeiöi valda slys
jafnmörgum dauðsföllum og
allir sjúkdómar til samans.
Alvarlegustu slysin eru yfir-
leitt þau, sem eiga sér stað í
umferðinni, en flest slysin eiga
sér stað á heimilunum.
Öryggi barnsins á fyrsta
aldursári er algerlega háð um-
hugsun og vernd þeirra
fullorðnu, en með uppeldi og
þjálfun lærir barnið smám
saman að þekkja og forðast
hætturnar. Með einföldum
aðgerðum má oft gera umhverf-
ið hættuminna.
Markmiðið með þessum
áróðri er ekki að breyta svo
umhverfi barnsins, að það
hindri eðlilegan þroska þess og
hreyfingarþörf, heldur að auka
árvekni foreldranna og annarra
sem hugsa um barnið og um-
hugsun um þessi mál og benda
á skyldur og ábyrgð þjóðfélags-
ins á umhverfi barnsins.
Flest slys er unnt að fyrir-
byggja, en þekking um
hætturnar, góð athygli og íyrir-
hyggja er nauðsynleg.
— í tilefni
Reykjavíkurbréfe
Framhald af bls. 27
með „umsvifum" i prófkjörs-
baráttu er reynt að ná sem
beztum árangri, en þau eru
engin trygging fyrir öruggu
sæti eins og höfundur Reykja-
víkurbréfs Iætur í veðri vaka.
Við verðum einnig að hafa f
huga, að fólk, sem kemur fram í
sjónvarpi, skrifar blaðagreinar
eða vinnur skipulega að fram-
boðum sínum eru oft hinir
mætustu fulltrúar flokkanna,
en ekki aðeins málstaðslausir
undirmálsmenn.
FuIIyröingar um fjármagn
Alvarlegasta ásökunin í
Reykjavíkurbréfinu er um þátt
fjármagnsins í prófkjörsbar-
Jttunni. Þar er fyllilega-gefið í
— Stytta afhjúpuð
Framhald af bls. 2
jafnframt leikið í einu af þremur fyrstu verkum Þjóðleikhússins,
Fjalla-Eyvindi. Siöan lék Haraldur 50 hlutverk hjá leikhúsinu.
A leikferli sínum lék Haraldur hjá Leikfélagi Reykjavíkur,
Þjóöleikhúsinu svo og hjá Utvarpinu. Haraldur Björnsson gaf á
sínum tíma út tímarit um leikmál. Þá þýddi hann fjölda leikrita
og endursagði. ,
Að lokum sagði Vilhjálmur að það væri heiður og ánægja að fá
að ge.vma minningu þessa mikla brautriðjanda leiklistar á Islandi.
■ - .
skyn að illa fengið fé sé notað
til að tryggja mönnum þingsetu
og fjármagnið hafi skipt
sköpum. Hér er um að ræða
dylgjur og ósannaðar
fullyrðingar gerðar í þeim til-
gangi einum að koma óorði á
einstaka frambjóðendur og
taka undir söng Þjóðviljans.
Mér er kunnugt um, að Vísir
ætlar að birta þessar tölur, og
getur almenningur þá séð svart
á hvítu, hver útlagður kostn-
aður Var í raun og veru. En
Mbl. kastar hér steini úr gler-
húsi, því að ef kenningunni er
fylgt út í hörgul, er verið að
gefa í skyn, að Sjálfstæðis-
flokkurinn nái árangri í
kosningum í hlutfalli við fjár-
austur. Og hvaðan kemur féð?
Er ekki Mbl. að fara inn á hálar
brautir með slíkum dylgjum?
Morgunblaðinu hefði verið nær
að kanna málið, brjóta það til
mergjar og draga síðan sínar
ályktanir. Hér heggur sá, er
hlffa skyldi, en virða verður
það bréfshöfundi til vorkunn-
ar, að þetta virðist í fljotræði
ritað. Sem betur fer eru
íslenzkir einstaklingar enn svo
efnahagslega sjálfstæðir, að
þeir geta með samskotum og
sjálfboðaliðsstarfi unnið að
hugðarefnum sínum í stjórn-
málum. Sú hefur a.m.k. verið
reyndin í starfi ungra Sjálf-
stæðismanna undanfarin ár, en
þar þekki ég vel til.
Er þingið spegilmynd þjóðar-
innar?
Höfundur Reykjavíkurbréfs
kveður upp þann dóm, að próf-
kjörin séu ,,aö leiða stjórnmála-
baráttuna út á ógeðfelldar
brautir. Þau eru að leiðast út i
þann farveg, að flokkarnir sitji
uppi með framboðslista sem
eru sízt af öllu spegilmynd þess
þjóðfélags, sem við búuni í“.
Dæmi, sem hann nefnir eru út-
koma prófkjörs Sjálfstæðis-
manna í Reykjavík og í Vestur-
landskjördæmi, þar sem hann
fer reyndar ekki alveg rétt með
niðurstöður.
Já, mikill er máttur Morgun-
blaðsins og þungur er þess
dómur. Hefur Mbl. reiknaö út
meðalaldur þingmanna og bor-
ið saman við meðalaldur kjós-
enda? Hvað sitja margar konur
á þingi? Það er átakanlegt,
þegar svona Iagað er borið á
borð fyrir lesendur blaðsins,
því að Alþingi hefur aldrei
verið spegilmynd af þjóðfélag-
inu. Ef slíkt væri æskilegt
þyrfti að gerbreyta kosninga-
reglum og koma á einhvers
konar stéttaþingi. Hugsanlega
er það rétt, að prófkjör breyti
samsetningu alþingismanna
alveg eins og kosningalögin og
kjördæmabreytingin 1959
breyttu henni. En slíkt hefur
ekkert með „spegilmynd" að
gera.
Höldum áfrani opinni unira>ðu
Ég ætla ekki að fjölyrða
meira um efni Reykjavíkur-
bréfs að sinni þótt af nógu sé að
taka. Auðvitað hafa' komið fram
gallar við framkvæmd próf-
kjörs og vera má, að þau eigi
ekki alls staðar og alltaf við.
Prófkjör eru, eins og lýðræðis-
legar kosningar, ófullkomið
tæki til að finna út vilja
almennings og velja fulltrúa.
Engum lýðræðissinna dettur
hins vegar f hug að afnema
lýðræislegar kosningar. Þvert á
móti er leitað ieiða til að bæta
úr göllunum.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði á
sínum tíma forgöngu um það að
viðhafa prófkjör til að velja
rnenn í framboðslista og það er
eðlilegt aö efnt sé til opinnar
umræðu um þau mál. Ég er
fyrir mitt leyti tilbúinn til að
taka þátt í slíkum umræðum
ásamt höfundi Reykjavíkur-
bréfs og nefni sem vettvang
opinn fund í Sjálfstæðisflokkn-
um, sem gæti fariö fram í
næstu viku. Víssulega væri það
tilbreyting fyrir ritstjöra Mbl.
að koma niður úr fílabeinsturn-
inum og ræða við flokksmenn
um mikilvæg málefni, sem
snerta bæði flokk og blað.
Frið^iK Sophusson