Morgunblaðið - 17.03.1978, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. MARZ 1978
Efnahagsaðgerðir
gegn verðbólgu
Efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa þrjú markmið: að
vinna gegn atvinnuleysi, að vinna gegn verðbólgu, að vinna
gegn viðskiptahalla. Hér í Morgunblaðinu hefur á undanförnum
vikum verið fjallað um þá hættu á atvinnuleysi, sem við blasti,
ef ríkisstjórnin hefði ekkert gert. Eftir aðgerðir ríkisstjórnarinn-
ar er minni hætta á atvinnuleysi en hún er engan veginn liðin
hjá og er raunar veruleg á Suðurnesjum eins og nú er komið
ástandi fiskvinnslu og útgerðar þar.
Stundum er kvartað undan því, að enginn árangur hafi náðst
í viðureign við verðbólguna á yfirstandandi kjörtímabili. Það er
misskilningur. Þegar ríkisstjórnin tók við völdum haustið 1974
var verðbólgan komin í 54%. A miðju sl. sumri var verðbólgan
komin niður í 26%. Þetta er verulegur árangur, sem ekki er
ástæða til að gera lítið úr. Eftir kjarasamningana sl. sumar var
hins vegar augljóst, að verðbólgan mundi vaxa á ný.
Morgunblaðið benti á það bæði fyrir og eftir undirritun þeirra
samninga, að þeir væru verðbólgusamningar og mundu
óhjákvæmilega kalla yfir þjóðina stóraukna verðbólgu. Þetta
vissu fulltrúar verkalýðs og vinnuveitenda. Engu var líkara en
þeir verkalýðsforingjar, sem knúðu fram þá samninga í krafti
styrkleika samtaka sinna og vissu mæta vel hvað þeir mundu
þýða, vildu í raun og veru aukna verðbólgu. Erfitt er að skilja
slíkt markmið af hálfu forystumanna í verkalýðssamtökunum en
allar athafnir þeirra í samningaviðræðunum bentu til þess, að
þeir hefðu ekki miklar áhyggjur af því, þótt verðbólgan færi
vaxandi.
Vinnuveitendur skrifuðu undir þá verðbólgusamninga, endá
þótt þeim væri ljóst, að þeir gætu ekki staðið við þá. Það er
auðvelt að álasa vinnuveitendum fyrir það en erfiðara að segja
til um hver viðbrögð þeirra hefðu átt að vera. Þeir áttu auðvitað
þann kost að neita að skrifa undir samningana. Það hefði þýtt
langt og hart verkfall og mikil óþægindi og tjón fyrir þjóðina
alla. Hér er vissulega hægar um að tala en í að komast.
Ríkisstjórnin sjálf skrifaði líka undir enn meiri verðbólgusamn-
inga við opinbera starfsmenn, þannig að með nokkrum sanni má
segja, að þjóðin öll hafi með einum eða öðrum hætti tekið þátt
í þessum leik.
Stundum þurfa menn að láta slíkt yfir sig ganga til að augu
fólks opnist. Og hvað sem um atburði síðasta árs má segja í
kjaramálum er enginn vafi á því, að í byrjun þessa árs hafa augu
fólks opnast fyrir því, að enn einu sinni höfum við ætlað okkur
of stóran hlut. Ef ekkert hefði verið að gert hefði verðbólgan
jafnvel farið yfir 50% á ný á þessu ári.
Vaxandi verðbólga kemur harðast niður á eldra fólki, sem býr
við minni tekjur en áður, hefur lagt fé fyrir til efri ára, sem
eyðist á báli verðbólgunnar og hefur í sumum tilvikum lítið
annað en lífeyri til að lifa af.
Vaxandi verðbólga kemur harðast niður á láglaunafólki sem
hefur úr minnu að spila en þeir, sem við meiri efni búa, og hefur
minni möguleika en aðrir á að hagnýta sér verðbólguna til
eignasöfnunar. Þetta sama fólk leitar oft öryggis í einhverjum
peningasparnaði og sá sparnaður brennur upp á báli
verðbólgunnar. Vaxandi verðbólga kemur hart niður á þeim
atvinnufyrirtækjum, sem eru rekin á heilbrigðum grundvelli.
Þau standa frammi fyrir sívaxandi rekstrarfjárskorti,
minnkandi birgðahaldi, minnkandi þjónustu við viðskiptavini og
erfiðleikum í greiðslum, sem aftur þýða óhagkvæmari rekstur.
Vaxandi verðbólga er hins vegar í hag verðbólgubröskurum,
sem hafa lagt stund á að hagnýta sér verðbólguna til óeðlilegrar
eignasöfnunar.
Ríkisstjórnin hefur lagt sitt lóð á vogarskálarnar með
hagsmunum eldra fólks, launþega og þess atvinnureksturs, scm
rekinn er á heilbrigðum grundvelli. Af einhverjum dularfullum
ástæðum hefur hluti verkalýðshreyfingarinnar lagt sitt lóð á
vogarskálarnar með verðbólgubröskurum. Það er ekki öfundsvert
hlutskipti fyrir verkalýðshreyfingu. En til þess að takast megi
að halda verðbólgunni í skefjum og vinna gegn henni þarf
ríkisstjórnin stuðning almennings.
IltofgpisitÞIaMfr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur. Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
. Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, simi 22480.
Áskriftargjald 1 700.00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasölu 90 kr. eintakið.
Fellið úr gildi
löggjöf, sem
boðar kúgun og
mismun manna
Bréf Amnesty International til John
Vosters forsætisráðherra S-Afríku
íslandsdeild Amnesty Inter-
national tektir nú um þessar
mundir þátt í víðtækri herferð
gegn kynþáttastefnu ríkis-
stjórnar Suður-Afríku. Herferð-
in stendur yfir fram til 21. marz
en hún hófst þann 18. janúar
1978 með hirtingu skýrslu Amn-
esty International um Suð-
ur-Afríku. Þar er stutt sögulegt
yfirliti yfir samskipti hvítra
manna og svartra í landinu frá
upphafi; skýrt er frá stjórnar-
fyrirkomulagi þar og þeirri
andstöðu, sem uppi hefur verið
höfð af hálfu blökkumanna.
Knnfremur er (>ar yfirlit yfir
lagagrundvöll aðskilnaðarstefn-
unnar, sagt frá pólitískum
réttarhöldum og útlegðardóni-
um, ástandi í fangelsum lands-
ins og hinum blóðugu átökum
sem þar hafa orðið á síðustu
áru m.
Alþjóðasamtökin Amnesty
International telja kynþátta-
stefnuna i Suður-Afríku (apart-
heidl í hróplegri andstöðu við
mannréttindasáttmála Sámein-
uðu Þjóðanna, sem kveður svo á,
að allir kynþættir skuli vera
jafn réttháir.
Kúgun sú, er ríkisstjórn hvíta
minnihlutans beitir aðra kyn-
þælti og grundvallast á að-
skilnaðarstefnunni, hefur verið
harðlega fordæmd ;if samtökum
Sameinuðu þjóðanna og árið
1973 úrskurðuðu þau hana „glæp
gegn mannkyninu". Hafa Sam-
einuðti þjóðirnar jafnframt lýst
því yfir, að árið 1978 skuli vera
alþjóðlegt baráttuár gegn að-
skilnaðarstefnunni.
Ilerferð Amnesty
International fer að mestu frarn
í formi bréfaskrifta, en einnig
með því að hirta opið href til
forsætisráðherra Suður-Afríku í
fjölmiðlum um allan heim.
Aöalskrifstofa Amnesty Inter-
national í London mun síðan
beita sér fyrir því að fá þetta
bréf birt í Suður-Afríku ásamt
nöfnum allra, sem undir það
rita og leggja þar með samtök-
unum lið í þessari baráttu.
Hér á eftir fer bréfið til
V'orsters:
Til forsætisráðherra Suö-
ur-Afríku,
-John X’oister
Hr. Forsætisráðherra.
Við höfum ákveðið að senda
yður opið bréf vegna þess að við
höfum mikiar áhyggjur af hin-
um stöðugu nieiri háttar brotum
gegn mannréttindum í Suð-
ur-Afríku. Viö erum ekki einir
um þetta, heldur hafa nienn
áhyggjur af þessu um víða
veröld, eins og frarn kemur í
ákvörðunum Sameinuðu þjóð-
anna þess efnis, að lýsa því yfir
að árið 1978 sé alþjóðlegt
baráttuár gegn aðskilnaðar-
stefnunni (Apartheid)'.
Síðastliðin tvö ár hefur kúgun
sannarlega farið ntjög vaxandi í
Suður-Afríku. Þannig hafa
hundruð Wökkumanna, þeirra á
nteðal skólabörn, verið líflátin í
mótmælaaðgerðum gegn stefnu
ríkisstjórnar yðar í aðskilnaðar-
málum. Hundruð annarra
manna, þar á meðal nær allir
leiðtogar blökkumanna, hafa
verið höfð í haldi um lengri
tíma, án ákæru eða réttarhalda,
eða ferðafrelsi þeirra takmark-
að nieð boðunt og bönnum án
nokkurrar. dómsmeðferðar.
Samtals hafa þúsundir manna
yerið handteknar.
Bannaðar hafa verið sautján
hugsjónahreyfingar blökku-
manna svo og Kristna stofnun-
in, sem beitir sér gegn að-
skilnaðarstefnunni, á sama hátt
og ríkisstjórn yðar bannaði
önnur fjölntenn stjórnmála;
félög, þ.e. ANC og PAC, eftir
manndrápin í Sharpeville árið
1960. Ennfrennir hefur ritfrelsi
blaðamanna verið skert. Blaða-
menn, sent skýrðu frá ofbeldi
lögreglunnar í Soweto og öðrurn
byggðum blökkumanna, voru
hnejtptir í varðhald án rnáls-
rannsóknar. Blaðið World, sem
blökkumenn aðallega lesa, var
skyndilegg bannfært og ritstjór-
inn, Pery Quboza handtekinn.
Kn það eru ekki einvörðungu
þeir sem mótnuela, sem ofsóttir
eru og kúgaðir í Suður-Afríku,
því að sjálft aðskilnaðarkerfið,
sem lögleiðir mismun kynþátt-
anna til að viðhalda veldi hvítra
nutnna, gerir það að verkum, að
allir blökkumenn í Suð-
ur-Afríku eru beittir kúgun.
Meöal uggvænlegustu atburða
síðari ára er hve margir fangar
hafa látist meðan þeir hafa
verið í haldi hjá öryggislögregl-
unni, svo og það hversu oft
fyrrverandi pólitískir fangar
hafa sukað öryggislögregluna
um pyntingar. Blokkumanna-
leiðtoginn Steve Biko, sent dó í
september 1977, var tuttugasti
pólitíski fanginn, sem vitað er
um að hafi látist í varðhaldi á
18 mánaða tímabili. Síðan hefur
a.nt.k. einn pólitískur fangi látið
lífið. Því er haldið fram, að
flestir þeirra hafi framið sjálfs-
morð, en við teljum að sú
skýring sé ófullnægjandi. Við
ætlum að a.rh.k. dauði sumra
þeirra hafi verið afleiðing pynt-
inga og slæntrar nteðferðar af
hálfu öryggislögreglunnar með-
an þeir voru í haldi. Við teljum,
að þér og ríkisstjórn yðar hljóti
að bera mikla ábyrgð á dauðs-
föllum þessum. Sent forsætis-
ráðherra samþykktuð þér sjálf-
ur hin illræmdu „hryðjuverka-
lög“, sem heimila, að hvaða
maður sem er, sé hafður í haldi
og einangraður án dómsmeð-
ferðar, og er það álit okkar að
þetta stuðli að og jafnvel hvetji
til pyntinga af hálfu öryggislög-
reglunnar.
A meðan ríkisstjórn Suð-
ur-Afríku heldur. áfram að
synja meiri hluta þjóðarinnar,
blökkumönnum, um pólitísk
réttindi og jafna aðstöðu til
menntunar, atvinnu, landeignar
og annara lífsgæöa, teljum við
eðlilegt og óhjákvæmilegt að
fólk bæði í Suður-Afríkti og
öðrum löndum beiti sér gegn
ríkisstjórn yðar vegna hugsjóna
sinna. Kf komast á fyrir rætur
pólitískra fangelsana, svo sem
vera ber, er nauðsynlegt að
kollvarpa aðskilnaðarkerfinu.
Þess vegna skorum við á yður
að gera nú þegar nauðsynlegar
ráðstafanir til að fella úr gildi
hverskyns löggjöf, sem boðar
kúgtin og inismun manna, láta
pólitíska fanga í Suður-Afríku
lausa og hefja hlutlausa rann-
sókn á dauða fanga og meintum
pyntingum af hálfu öryggislög-
reglu.
Við teljum, herra forsætisráð-
herra, að eigi geti orðið friðvæn-
legt í Suður-Afríku fyrr en
ofangreindar ráðstafanir verða
gerðar.
Með sérstakri virðingu.
Sigurbjörn Einarsson, Itiskupinn
yfir íslandi.
Karvel Pálmasnn, Furmaður þingr
flokks Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna.
Þórarinn Þórarinsson. FormaAur
þingflokks Framsóknarflokksins.
Kagnar Arnalds. Formaður þing-
flokks Alþýðubandalagssins.
Benedikt Gröndal. Formaður Al-
þýðuflokksins.
Gunnar Thoroddsen. Formaður
þingflokks Sjálfsta-ðisflokksins.
Baldvin Tryggvason. Formaður
Félags Sameinuðu þjóðanna á
fslandi.
Snorri Jónsson, Formaður Alþýðu
sambands fslands.
Jón H. Bergs. Formaður Vinnu-
veitendasambands Islands.
Thor Vilhjáimsson. Formaður
Bandalags isienskra listamanna.
Magnús Finnsson, Formaður
Blaðamannafélags fslands.
Gunnar Guðbjartsson, Formaður
Stéttasamhands handa.
Ingólfur Ingólfsson, Formaður
F.F.S.Í.
Kristján Thorlacius. Formaður
B.S.R.B.
Jónas Bjarnason, Formaður BIIM
Margrét R. Bjarnason. Formaður
fslandsdeildar Amnesty Inter
national.