Morgunblaðið - 21.06.1978, Side 20

52
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1978
Nýkomin styrktarblöð og
augablöð í eftirtaldar bifreiðir
HÆKKIÐ BÍLINIM UPP SVO AÐ HANN TAKI
EKKI NIÐRI Á SNJÓHRYGGJUM OG HOL-
ÓTTUM VEGUM.
Bedfor 5 og 7 tonna augablöð aftan.
Datsun diesel 70—77 nugablöð aftan.
Mercedes Bens 1413 augablöð og krókblöð.
Mercedes Bens 332 og 1113 augablöð.
Scania Vabis L55 og L56 augablöð og krókblöð aftan.
Scania Vabis L76 augablöð og krókblöð.
2", 2Va" og 2Vi" styrktarblöð í fólksbíla.
Mikið úrval af miðfjaðraboltum og fjaðraklemmum.
Smíðum einnig fjaðraklemmur eftir máli.
Sendum í póstkröfu hvert á land sem er.
Bílavörubúðin Fjöðrin h.f.#
Skeifan 2 sími 82944
Höfum fyrirliggjandi
Farangursgrindur og
bindingar á alíar
stærðir fólksbíla,
Broncoa
og fleiri bíla.
Einning skíðaboga
Bílavörubúðin Fjöðrin h.f.
Skeifan 2, simi 82944
EF ÞAÐ ER FRETT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
AU(iLYSI\(«A-
SÍMINN KR:
22480
Listir. Listahátíð. Listaáhugi.
Listnautn. Listsköpun. Lista-
menn. .
Allt virðist þetta í hámarki á
Islandi nútímans.
Listefnilistform í myndum,
leiksýningum, sögum, ljóðum,
tónum, formum gæti ógnað
ofmötun ekki fleira fólki. Og
ekki eru það aðeins augu og
eyru, sem ættu að fá nægju sína.
Bragðlaukar eru blessaðir með
blöndum margs konar vína,
rétta og veizlugæða. Meira að
segja ilmanin ætti að fá æfingu.
Og ekki má gleyma tilfinningu,
sem fóðruð er á ástaratlotum,
bólsýningum, bólfimi og rúm-
stokks-senum:
Það má því segja, að listir
nútímans höfði til allra skiln-
ingarvita. Og er það vel. En
samt má spyrja og samt er
spurt:
Hvað er list?
Þar verða svörin mörg.
Kannske eins mörg og þeir
menn, sem njóta.
Það er nefnilega öðrum list,
sem hinum getur verið af-
skræmi.
Og það sem einum veldural-
gleymishrifningu, getur verið
gagnrýnanda, sem á að vera
sérfræðingur gagnvart list og
listsköpun, einskisverður hé-
gómi, hismi og barnaskapur.
Þá verður spurningin: „Hvað
er list?“ svo undarlega krefj-
andi. A ég að treysta og trúa
öðrum betur en sjálfum mér?
Mig minnir, að Platon hinn
mikli hugsjónaspekingur og
faðir hugmynda um sanna list
teldi alla hluti eiga sína ósk-
mynd eins og þeir gætu orðið
fegurstir og fullkomnastir.
Því takmarki væri ef til vill
ekki hægt að ná. En æðsti
tilgangur lífsins væri að leita
slíkrar fullkomnunar, nálgast
þetta takmark, skapa slíka
fegurð.
Þannig ætti hver hlutur sína
hugmynd, hugtak og hugsjón.
Hluturinn, hugtak hans í
æðra eða æðsta veldi. Mynd
hans þannig miðuð nefndist
listaverk.
Og þannig veldur hann hinum
göfugustu hugsunum, heitustu
og ljúfustu tilfinningum, hrifn-
ingu, algleymi.
Að skapa, opinbera þannig
gildi eða sál hlutanna í hærra
veldi. Það er list.
Þannig hlutir, hvort sem þeir
eru í gervi orðs eða lita, ljóðs
eða tóna, lína eða forma lyfta
huganum hærra til þess, sem við
nefnum eilíft, guðdómlegt, al-
fullkomið.
Og þarna eiga tilfinningar
ekki síður sinn dómstól en
hugsunin.
Má um það hafa orð Einars
Ben. „An vegabréfs vors hjarta
„Hvað heitir málarinn?“
„Ja, ég man það nú ekki vel.
Mig minnir hann heiti Sidsel-
rud. — Dagfinn Sidselrud, eitt-
hvað svoleiðis, held ég“.
„Já; það er ekta norskt nafn.
Mig minnir einmitt ég hafi
heyrt það á þekktum, norskum
málara. Eg kannast að minnsta
kosti vel við það“.
Og hvað er verðið? Hún er
sennilega nokkuð dýr?
„Ég veit það nú ekki vel. En
svona myndir eftir þekkta lista-
menn eru alltaf dýrar. En ég
skal taka hana frá fyrir yður.
Tala við kaupmanninn sjálfan.
Svo komið þér seinna. Og við
sjáum til“.
Hvað er list?
er leiðin glötuð", leiðin til
listnautnar glatast því við ein-
tóma gagnrýni. Listaverks verð-
ur að njóta í heild. Sundurtætt
er það aðeins sorgarefni.
I þessa átt stefna ummæli
margra stórmenna um list. En
þar munu fleygust orð Carlyle
sem segir:
„Listin er vín lífsins, en ekki
fæða þess“. Og næmi fyrir list
ekki sízt í litum og tónum
kallast smekkur og fegurðarvit.
Slíkt næmi veitir lífinu æðst-
an unað. Og list er dæmd eftir
þeim áhrifum, sem hún veitir
þessu næmi, sem oft er nefnd
fegurðartilfinning.
Þess vegna verður allt listmat
ákaflega afstætt og erfitt að
svara spurningunni:
Hvað er list?
Hér skal að síðustu sögð
ofurlítil saga úr daglegu lífi
einnar bezt menntuðu þjóðar,
sem sannar þennan vanda. Og
hún er um leið áleitið umhugs-
unarefni með hliðsjón af list-
nautn nútímafólks og dómum
nútíma gagnrýnenda.
Stór listaverzlun — málverka-
sala í miðborg Kaupmannahafn-
ar — hefur undanfarin ár,
líklega áratug, selt firn af
eftirsóttum málverkum, sem
virðast hafa vakið mikla hrifn-
ingu og vinsældir um gjörvallt
landið. Saga þessarar málverka-
sölu er í stuttu máli á þessa leið:
„Ákaflega er þetta falleg
mynd“ segir viðskiptavinur fyrir
nokkrum árum.
„Já, hún er ljómandi" viður-
kennir afgreiðsludaman.
„Hugsa sér hvað þetta er
fjölbreytt: Fjöll, fossar, dalir,
blóm og tré. Þetta er líklega
norskt landslag?"
„Já, það held ég“, segir
búðarstúlkan.
Viðskiptavinurinn kemur aft-
ur seinna og fær myndina. Fer
mjög ánægður. Sýnir hana
vinum og kunningjum sem allir
ljúka lofsorði á fegurð hennar
og snilli listamannsins.
Oðar en varir bætast ýmiss
konar ummæli við. það, sem
upphaflega fór á milli viðskipta-
vinar og afgreiðslufólks og síðar
verzlunareiganda.
Á stuttum tíma verður Dag-
finn Sidselrud þekktur og vin-
sæll málari. Og árin líða.
Snemma í vor dettur ein-
hverjum í hug að grennslast
nánar um þennarn vinsæla,
norska málara. En eftir hann
höfðu selzt um 10 þúsund
málverk fyrir milljónir króna
með síauknum vinsældum
undanfarin ár.
Listfræðingar í Noregi, þar á
meðal á þjóðlistasafni ríkisins,
voru spurðir um þennan norska
snilling.
En — hversu ótrúlegt, sem
það mætti virðast þá fyrirfannst
enginn norskur málari með
þessu nafni fyrr eða síðar í sögu
Noregs.
Bak við nafnið, sem hljómar
svo skært, og myndirnar, sem
vekja svo mörgum gleði og
hrifningu, er hins vegar fimmt-
ugur frístundamálari úti á
Sjálandi, sennilega lítt lærður í
tækni málaralistar og á ekkert
nafn.
Hvað skal nú segja? Sagt er
að málshöfðun vofi yfir þessum
„fölsurum".
En er ekki „fölsunin" bara
venjulegt slúður. Ævintýrið um
fjaðrir sem urðu að hænum.
Hvað er list?
Er það eitthvað, sem vekur
unað í mannlegri sál. Eða er það
eitthvað, sem verður að hafa
Framhald á bls. 63.