Morgunblaðið - 05.12.1979, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 1979
45
.

Thomson lávarður, núverandi
eigandi.
Henry Wickham Steed, aðalrit
atjóri „The Timea“ 1919—1932.
Arthur Fraser Walter, aöalrit-
stjóri „The Times“ 1894—1908
þegar hann gafst upp og seldi
Northcliffe bróöurpart hluta-
bréfa í blaðinu.
C. F. Moberley Bell, fram-
kvæmdastjóri „The Times“
1894—1911. Hann hjálpaöi
Northcliffe aö komast yfir „The
Times".
Northcliffe ásamt Geoffrey Dawson, sem var ritstjóri „The Times“
bæði fyrir og eftir dauöa Northcliffes.
þeir höfðu til málanna að leggja.
Því taldi „The Times" innlimun
Austurríkis i Þýzkaland eðlilega
og krafðist afsals Súdetahérað-
anna á undan ríkisstjórninni.
Dawson lokaði augunum þegar
fréttaritarar blaðsins vöruðu við
nazistum og hyllti Chamberlain
sem sigurvegara þegar hann kom
frá Múnchen. Blaðamenn „The
Times" gengu jafnvel svo langt að
saka hann um að hagræða efni frá
sér, en það var einstætt í sögu
blaðsins. Ritstjórar eins og Barnes
og Delane „höfðu ekki látið ráð-
herra hafa áhrif á sig og gagnrýnt
þá þegar þeir töldu það nauðsyn-
legt“ og undir þeirra stjórn end-
urspeglaði „The Times" ekki al-
menningsálitið, „blað þeirra var
stofnun, sem mótaði þá skoðun er
það taldi hina réttu, og reyndi að
fá landsmenn á sitt band, hvort
sem það var vinsælt eða ekki“.
Geoffrey Dawson var enginn
Barnes eða Delane og undir hans
stjórn var „The Times“ því ekki
eins áhrifamikið blað og það var á
stórveldistíma sínum þegar það
var kallað „The Thunderer".
Dawson lét af ritstjórn 1941 og
við tók R.M. Barrington Ward,
sem lézt sjö árum síðar, og þá tók
W.F. Casey við. Stríðsárin voru
uppgangstími, en samkeppni við
sjónvarpið og blaðadauði settu
mót sitt á útgáfu blaða eftir
stríðið. Árið 1952 varð Sir William
Haley, þá forstjóri BBC, ritstjóri.
Upplag blaðsins minnkaði i
250.000 eintök laust fyrir 1960 og
var miklu minna en keppinauta
þess, en „The Times" hélt hinu
gamla áliti sínu. Það álit sem það
hafði fyrir sjálfstæði breyttist
ekki. Fullyrt er að Sir Alec
Douglas-Home forsætisráðherra
hafi ákveðið að segja af sér þegar
hann hafði lesið forystugrein í
„The Times".
Thomson eigandi
Árið 1966 keypti kanadíski
blaðakóngurinn Thomson lávarð-
ur „The Tirnes". Samskipti blaða-
kóngsins og stórblaðsins eru sér-
stakur kapituli í sögu enskrar
blaðaútgáfu og minnir að mörgu
leyti á samband Northcliffes og
„The Tirnes". Blaðið var í öldudal
áður en hann tók við eins og þegar
Northcliffe tók við því 1908, og
hallarekstur blasti við. Eigend-
urnir, Astor lávarður af Hever og
sonur hans Gavin Astor, sem
hafði verið formaður félagsins
síðan 1950, réðu ekki við halla
(John Walter IV hafði einnig
haldið dálitlum hlut í blaðinu).
Endurnýjun fór fram í maí 1966:
auglýsingum var rutt út af for-
síðunni í fyrsta skipti í sögu
blaðsins og fréttir og myndir
komu í staðinn.
Upplagið jókst í 290.000 en það
var ekki nóg. Gavin Astor vissi, að
hallinn yrði sex milljónir punda
1966 og að við dauða hans yrðu
erfðaskattar svo háir, að ekki yrði
unnt að halda blaðinu í ættinni.
Þess vegna varð að leita til
Thomsons, sem varð eigandi fræg-
asta blaðs heims sem að vísu bar
sig ekki. „Hann sameinaði „The
Times“ og vikublaðið „Sunday
Times" og stofnaði sameiginlega
blaðaútgáíu og sjálfstæði rit-
stjórnarinnar var tryggt.
Thomson hófst handa um nú-
tíma endurbætur á „The Times“
og skipaði Denis Hamilton aðal-
ritstjóra. Takmarkið var að auka
upplagið fyrst í 400.000 eintök og
síðan í hálfa milljón. Breytingarn-
ar áttu að verða hægfara, en urðu
raunar hraðstígar: nýtt umbrot,
stækkanir, breytingar á síðum, ný
fylgiblöð, fleiri myndir og stærri
fyrirsagnir. Nafnleysisreglan var
Brezk
þjóðar-
stofnun
ítvær
aldir
lögð niður. Endurnýjað og upp-
yngt blað átti að keppa við blöð
eins og „The Guardian“ og „Daily
Telegraph". Upplagið jókst ekki
eins mikið og vonað var; komst í
450.000 eintök, en fór svo að
lækka, í 400.000 eintök 1970 og í
aðeins 340.000 1972. Útgáfa blaðs-
ins kostaði offjár, þótt upplag og
auglýsingar ykjust nokkuð. En
Thomson lávarður og sonur hans,
sem erfði blaðið 1976, kváðust
reiðubúnir að reka „The Times"
þótt það kostaði þá aleiguna, og
raunar var það skilyrði sett þegar
Thomson eldri keypti blaðið.
Blaðinu lokað
Olíutekjur úr Norðursjó bættu
hag hins risastóra fyrirtækis
Thomsons, sem á sjónvarpsstöðv-
ar, hótel, stórverzlanir, trygg-
ingafyrirtæki og flugfélag. En
útgáfa „The Times", „gömlu
drottningarinnar", varð æði
kostnaðarsöm og um þverbak
keyrði í nýafstaðinni vinnudeilu
sem varð til þess að útgáfan
stöðvaðist. Deiluna má rekja til
þess, að starfsmönnum „The Tim-
es“ var tilkynnt 1974 að ritstjórn,
tæknideild og skrifstofur yrðu að
flytjast frá hinni frægu bækistöð
við Printing House Square til
Thomson House við Greys Inn
Road, þar sem m.a. „Sunday Tim-
es“ er til húsa, og fækka yrði
verulega í starfsliði, því að of
margir starfsmenn störfuðu bæði
við „The Times“ og „Sunday Tim-
es“. Að lokum var blaðinu lokað 1.
desember 1978 í kjölfar ólöglegra
verkfalla, sem kostuðu blaðið 12
milljónir eintaka í fyrra.
Thomson var staðráðinn í að
innleiða tölvuvæðingu í útgáfu
blaðsins og tryggja blaðstjórninni
aftur þau réttindi að ráða og reka
starfsmenn að vild. En þegar
samkomulag náðist 21. október sl.
lék lítill vafi á því að verkalýðsfé-
lögin höfðu haft betur. Blaðstjórn-
in fékk því framgengt að ólögleg-
um verkföllum yrði hætt að því er
virðist og samþykkt var að fækkað
yrði í starfsliðinu. En tölvurnar
verða ekki í höndum blaðamanna
og ritara, þótt samið verði aftur
um það mál á næsta ári. Og
starfsmennirnir fengu ríflegar
kauphækkanir: meðallaun góðra
prentara verða 22.500 dollarar á
ári, en blaðamanna 25.000 dollar-
ar.
Stöðvun blaðsins kostaði fyrir-
tæki Thomsons að minnsta kosti
60 milljónir dollara, en olíumillj-
ónirnar hjálpuðu upp á sakirnar
og fróður maður sagði: „Þótt
„Times" væri lokað að eilífu sæist
það ekki í bókhaldinu." Nánast
allir 4.250 starfsmenn blaðsins
sluppu við fjárhagsfórnir. Prent-
arafélagið er auðugt félag og
meðlimir þess fengu 220 dollara á
viku. Aðrir starfsmenn, sem unnu
að útgáfu blaðsins, voru ráðnir á
önnur blöð og Thomson greiddi
starfsmönnum ritstjórnar laun.
Starfsmenn „Sunday Tirnes",
„sömdu rúmlega 20 bækur um
ýmis efni, allt frá líkamsæfingum
til glæpamennsku áKorsíku“,og til
að halda blaðamönnum í æfingu
hélt „The Times“ áfram að senda
þá út af örkinni til að fylgjast með
atburðum, „allt frá ráðstefnum
stjórnmálaflokka til funda OP-
ECs.“
Bjartsýni
„The Times" missti lesendur til
keppinauta sinna, en blaðið er
vongott um að geta náð þeim
aftur. Upplag „The Times“ var
292.000 eintök þegar blaðinu var
lokað, en „Daily Telegraph",
„Guardian“ og „Financial Times“
bættu við sig 300.000 kaupendum
til samans. Upplag „Sunday Tim-
es“ var 1,4 milljónir eintaka, en
„Observer" rúmlega tvöfaldaði
upplag sitt í 1,5 milljónir eintaka
og upplag „Sunday Telegraph“
jókst úr 850.000 eintökum í 1,3
milljónir. En útgefendur „The
Times“ eru bjartsýnir og ætla að
halda áfram á sömu braut eins og
núverandi ritstjóri, William
Rees-Mogg, lét um mælt: „Fólk
bíður eftir því að „Times“ komi
aftur út og verði eins og blaðið var
áður og ekki öðru vísi.“
Því mun blaðið halda áfram að
gegna því hlutverki virðulegrar og
mikils virtrar þjóðarstofnunar
sem það hefur gert í tæpar tvær
aldir. Margir telja, að ekki hefði
þurft að koma til deilunnar, sem
leiddi til stöðvunar blaðsins, og
báðir aðilar eru bjartsýnir um, að
sú saga muni ekki endurtaka sig.
„Það verður hlé,“ var tilkynnt í
forystugrein þegar útgáfu „The
Times" var hætt fyrir einu ári og
það reyndust orð að sönnu, þótt
margir væru með hrakspár um að
dagar þessa áhrifamikla blaðs
væru endanlega taldir. Nú virðast
allir hafa lært af deilunni, svo að
„The Times“ ætti að eiga sér langa
framtíð fyrir höndum.
Skopmynd eftir Gabriel sem sýnir hvernig Chamberlain sœtti sig viö
útþenslustefnu Hitlers gagnvart grannlöndum Þýzkalands.