Morgunblaðið - 16.03.1980, Blaðsíða 16

48
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MARZ 1980
VER<jLD
„Við höfum
okkar siðalögmár
EQUADOR
Indíánum í Suður-Ameríku hefur
farið ört fækkandi. Hafa þeir orðið
að bráð ýmsum sjúkdómum, sem
borizt hafa til þeirra, útþensla
hinna iðnvæddu ríkja hefur þrengt
mjög að þeim og loks hefur þeim
verið útrýmt á miskunnarlausan
hátt.
Kaingang-indíánarnir í Brasilíu,
sem fyrr á tímum báru höfuðið hátt
og börðust gegn Portúgölum í þrjár
aldir, mega muna sinn fífil fegri. Nú
hefur þeim verið holað niður á
nokkrum, hrjóstrugum vernda-
svæðum. Arhuacosindíánarnir í C<
umþíu hafa verið flæmdir í burtu
fjallasvæðunum, þar sem þeir ha
lengi búið. Þurftu þeir að víkja fyrir
ræktendum marihuana, og í Cauca-
héraðinu drápu hermenn og leigu-
skyttur 40 indíánaleiðtoga á einu
ári. Ache-þjóðflokkurinn í Paraguay
sætir grimmdarlegri meðferð og
viðgangast þar enn indíánaveiðar til
skemmtunar og til þess að útvega
þræla.
í Equador hefur þessari háska-
legu þróun skyndilega verið snúið
við, og indíánar rifja nú upp með
stolti forn skeið frægðar- og menn-
ingar. Forgöngu þar um hefur
indíánaþjóðflokkur, sem nýtur
stuðnings hinnar borgaralegu ríkis-
NEYTENDARAUNIR
Fátt um fína
drætti í
Moskvubúðum
Almennum neytendum í Moskvu
gengur mjög illa að verða sér úti um
hvers kyns kornvöru í verzlunum. Frá
þessu var skýrt í opinberri skýrslu
fyrir skömmu, og var þar skuldinni
skellt á verzlunarstjóra, en ekki
Bandaríkjamenn, en þeir hafa sem
kunnugt er sett kornsölubann á
Sovétríkin.
Skýrsla sú, sem hér um ræðir, er
unnin af embættismönnum Moskvu-
borgar og var birt í dagblaðinu
Moskovskaya Pravda. Þar er viður-
kennt fullum fetum, að verzlanir í
höfuðborginni skorti oft og tíðum
algerlega ýmsar nauðsynjavörur, svo
sem kornmeti, kjöt, salt og ost. Það
kom fram, að skortur á hveiti og
annarri kornvöru viðist vera mjög
áberandi, en í skýrslunni var það
engan veginn sett í samband við
kornsölubann það, sem Carter Banda-
ríkjaforseti setti nýlega á Sovétríkin,
vegna innrásarinnar í Afganistan. Á
hinn bóginn var fullyrt, að verzlunar-
stjórar hylltust til þess að geyma
fágætar vörutegundir í bakherbergj-
um i þeim tilgangi að selja þær fyrir
geypiverð á svörtum markaði, sem er
mjög blómlegur i Moskvu.
I skýrslunni segir, að eftirlitsmenn
hafi á tveimur dögum rannsakað 34
verzlanir, þar sem fullyrt var, að
ekkert hveiti og makkaronni væri á
boðstólum. „En við rannsókn á
birgðageymslum verzlananna komu í
Ijós 45 vörutegundir að verðmæti
150.000 rúblur (90 milljón ísl. krónur).
Eftirlitsmennirnir kröfðust þess að
fá að skoða birgðageymslur í verzlun
í Paraguay telst það enn til
skemmtana að bregða sér á indí-
ánaveiðar!
Rauðskinn-
ar rétta
úr kútnum
stjórnar landsins, sem tók við völd-
um í ágústmánuði sl., eftir að
herforingjastjórn hafði verið lengi
við völd.
„Fyrst þurftum við að skipuleggja
starf okkar til þess að berjast fyrir
löglegu eignarhaldi í löndum okk-
ar,“ segir Ampam Karakras leiðtogi
Shuar-sambandsins, sem umheim-
urinn þekkir betur undir nafninu
„hinir hræðilegu Jiavaro-höfðaveið-
arar“, enda er aðeins einn manns-
aldur síðan þeir herjuðu grimmilega
á granna sína og gerðu þá höfði
styttri. „Þegar þessari skipulagn-
ingu er lokið, verðum við að halda
áfram og tryggja rétt okkar til
hagnýtingar á auðlindum landa
okkar, t.d. olíu og úraníums," heldur
hann áfram.
Fyrir tveimur árum hóf olíufélag
vinnslu á landsvæði Haorani-
ættflokksins, sem er talsvert fá-
mennari en Shuar-sambandið, en
það telur nú um 20.000 manns.
Haorani-menn brugðust illa við, og
þegar verkamenn olíufélagsins
komu til starfa, stungu þeir þrjá
þeirra til bana með spjóti. Shuar-
indíánarnir ætla að fara öðruvísi að.
Þeir leggja nú stund á löggjöf
Equador og kynna sér fordæmi
annarra þjóða af olíuvinnslu. Þeir
ætla nefnilega að láta vinna olíu
samkvæmt þeirra eigin skilmálum.
Fyrsta skilyrðið er, að frumskóga-
svæðin við Amazon-fljót verði
vernduð gegn umhverfisspjöllum, og
þau verði nýtt í þágu ættflokksins.
Þetta ætla þeir að tryggja sér með
lögum.
Indíánar beittu sér nýlega fyrir
ráðstefnu í þorpinu Colta í Andesa-
fjöllum, og komu þar saman 200
manns undir kjörorði Equador-
stjórnar „lýðræði í reynd“.
Þetta var í fyrsta sinn sem
indíánar frá frumskógum og hita-
beltishéruðum Kyrrahafsstrandar-
innar áttu þess kost að hitta
frændur sína úr fjallahéruðunum,
sem hafa varðveitt næstum óbreytt
tungumál, þjóðfélagsbyggingu og
erfðavenjur Inkaríkisins, sem
spænskir landnemar lögðu í rúst
fyrir 450 árum.
- TIMOTHY ROSS
nokkurri. „Þegar þeir tóku til við að
fylla út skýrslur sínar, hófst starfs-
fólkið handa við að bera út hveiti-
poka, makkaronnipakka, osta og pyls-
ur,“ að því er segir í skýrslunni.
„í annarri búð í sama hverfi fundu
eftirlitsmennirnir 1.433 pund af sól-
blómaólíu, hundruð pakka af sóda-
dufti og hundruð punda af pylsum að
andvirði 10.000 rúblur (6.000.000 ísl.
kr.). Þessar vörur voru allar í birgða-
geymslum á mesta annatíma dagsins,
þegar Moskvubúar voru að flýta sér
við innkaupin að loknum vinnudegi.
Að sjálfsögðu kemur þetta sér mjög
illa fyrir þá. En það er til önnur hlið á
málinu. Ef birgðirnar eru hafðar
frammi, getur verið erfitt fyrir fólk
að standast freistingarnar og láta sér
nægja aðeins einn hveitipoka í stað
þess að reyna að birgja sig upp.“
Sovézkir neytendur verða æ skefld-
ari yfir vöruskortinum og biðraðirnar
í verzlununum lengjast stöðugt.
Mori Izumi er foringi eins af sjö
stærstu glæpahringjum í Japan,
en þeir telja um 130 þúsund
félaga, sem taka þátt í hvers
konar glæpastarfsemi, allt frá
eiturlyfjasölu og fjárkúgun til
fjárhættuspils. Foringinn er
snyrtilega klæddur í svartan
jakka og rúllukra/apeysu og
bros hans er ómótstæ.Mlegt. Það
má aðeins ráða hvert hið sanna
starf hans er af því, að framan á
einn fingurinn vantar einn kögg-
Tugþúsundir í
einum og sama
glæpahringnum
ulinn. Hann hefur verið skorinn
af til að gefa í skyn, að foringinn
hafi „borið ábyrgð á“ blóðugum
bardaga milli tveggja glæpa-
flokka.
„Við erum fyrsta flokks glæpa-
samtök“, segir foringinn með
stolt i röddinni er hann ræðir um
glæpahringinn, Inagawa-kai, sem
dregur nafn sitt af þjóósagna-
kenndum leiðtoga sínum frá
fyrri dögum. „Áður fyrr rákum
v?ð spilavíti í einkaíbúðum, en nú
höK*n við mestar tekjur af lög-
mætum fyrirtækjarekstri," segir
hann. Lögreglan myndi hafa sitt-
hvað við þessa fullyrðingu að
athuga. Satt bezt að segja rakst
ég á Izumi nokkrum dögum eftir
samtal okkar á kaffihúsi fyrir
utan fangelsi nokkurt, þar sem
hann beið ásamt 50 félögum
sínum úr glæpahringnum eftir
þvi að heimsækja innilokaðan
félaga.
„Við skiljum ekkert í því,
hvers vegna lögreglan er alltaf á
hælum okkar,“ sagði Izumi
særðri röddu. Og félagar hans
kinkuðu kolli til samþykkis.
„Þetta er mjög óréttlátt. Við
segjum lögreglunni ætíð, að við
séum allir af vilja gerðir til að
aðstoða hana eftir mætti.“
Japan hefur mátt umbera
skipulagða glæpastarfsemi í
meira en 400 ár og þar i landi
gengur mafían undir nafninu
yakuza.
Glæpahringirnir eru þáttur í
daglegu lífi fólksins, sem sér
bófana slegna til riddara í kvik-
myndahúsum og skáldsögum. Og
þeir gera sitt til að viðhalda
ævintýraljómanum með því að
skera eins og einn köggul framan
af fingri og skreyta sig með
íburðarmiklum tattóveringum.
„Mafían telur aðeins örfá þús-
und félaga,“ segir háttsettur
lögregluforingi, „en hér í Japan
telur hver glæpahringur tugi
þúsunda.“
„Skipulögð glæpastarfsemi
blómstrar svo mjög í Japan, að
hvergi á byggðu bóli kemst neitt
i hálfkvisti við það,“ segir banda-
rískur sérfræðingur, Eric von
HNEYKSLISMAL
Matthew og Doris Figgins gátu
aldrei barn, þó að þau ættu sér
ekki aðra ósk heitari, og lækn-
arnir stóðu ráðþrota frammi
fyrir vandamálinu því að þeir
fundu ekkert athugavert við þau.
Doris, sem er nú 69 ára gömul,
komst að því nú fyrir skömmu
hvernig í öllu lá. Litla örið á
maganum á henni var ekki um-
merki eftir botnlangauppskurð
eins og henni hafði verið sagt.
Árið 1928, þegar Doris var 16 ára
gömul, hafði hún verið gerð ófrjó
að boði yfirvalda í Virginíu-fylki
í Bandaríkjunum.
I síðasta mánuði var dregin
fram í dagsljósið harmsaga Dor-
isar Figgins og margra annarra
kvenna og manna, sem á ungl-
ingsárum hafði verið komið fyrir
á stofnun nokkurri í Virginíu
sem á sínum tíma gekk undir
nafninu Hæli fyrir flogaveika og
vangefna. Upplýst var, að á 48
ára tímabili fram til ársins 1972
höfðu yfirvöld í Virginíu-fylki
látið gera ófrjóa án vitundar
þeirra og vilja 7.500 menn og
konur, sem höfðu hlotið þann
dóm, að þau væru „vangefin" eða
„andfélagslega" sinnuð.
Lögin sem heimiluðu ófrjósem-
isaðgerðirnar hafa enn ekki verið
afnumin en þeim hefur þó ekki
verið beitt síðustu átta árin.
Vegna uppistandsins sem varð
við uppljóstrunina keppast nú
þingmenn fylkisins við það hver
M'« S! H S« 55 51
ii iMiiiiiniiu nm
ii i «mi tt ii ii •«
a, i «i n «i u ii «i=
**• ma.
Þinghöllin i Richmond. höfuðborg Virginíu. Þingheimur komst i uppnám
þegar ófrjósemisaðgerðirnar spurðust.
I>úsundir gerðar ófrjó-
ar að þeim forspurðum
sem betur getur að taka þau til
umræðu og endurskoðunar og
ekki hefur það heldur dregið úr
framtaksseminni, að ýmis
mannréttindasamtök, sem hafa
látið málið til sín taka, hafa sagt,
að málið allt minni helst á
fræðikenningar og tilraunir
vísindamanna í Þýskalandi nas-
ismans.
Enn er verið að skoða lækna-
skýrslur til að komast að því
nákvæmlega hve margir hafa
verið gerðir ófrjóir en rannsókn