Morgunblaðið - 16.03.1980, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MARZ 1980
49
Þrjár kynslóðir fávita eru
meira en nóg...
(SJA HNEYKSLISMAL)
Hurst, sem hefur kannað ítarlega
undirheima Japans. „Aðgerðir
stjórnvalda til að brjóta glæpa-
hringina á bak aftur eru meira
eða minna sýndarmennska,“ bæt-
ir hann við. Árangurinn er næsta
lítill eins og t.d. þegar lögreglan i
Kobe kom nýlega á fót sérstökum
„baráttuhópi“ tii að yfirheyra
glæpaforingja, þar á meðal Kaz-
ua Taoka. sem stjórnar Yamag-
uchi-hringnum, líklega stærsta
glæpafélagi veraldar.
Lögreglan í Japan hefur mest-
ar áhyggjur af því, hversu vel
glæpamönnunum gengur að
skipuleggja markað fyrir eitur-
lyf. Fyrst var byrjað á því að
selja öðrum glæpamönnum eit-
urlyfin, því næst fólki í skemmt-
anaiðnaðinum, og nú upp á
siðkastið skólaæskunni og hús-
mæðrum.
Það má ráða af þvi, á hvaða
bekk glæpamönnunum er skipað
i hinni þrautskipulögðu þjóðfé-
lagsbyggingu i Japan, að þeir
reka skrifstofur sínar fyrir opn-
um tjöldum i mörgum borgum
landsins, og koma oft hundruðum
saman til að vera við íburðar-
miklar útfarir og samkomur við
foringjaskipti, þótt fyrst kasti
tólfunum þegar þeir hópast sam-
an i veizlufagnaði til að hylla
félaga sem sleppt hefur verið úr
fangelsi.
Félagar i yakuza benda alltaf á
fornar venjur, þegar þeir rétt-
læta starfsemi sína og þeir segj-
ast umfram allt bundnir af holl-
ustu gagnvart hverjir öðrum.
„Það er aðeins mannlegt að
berjast fyrir fjölskyldu sína og
vini,“ segir einn helzti foringi
Yamaguchi-glæpahringsins. Og
rétt sí svona til að undirstrika
einlægni sina opnar hann lófann
til að sýna stýfðan fingur. „Við
höggvum framan af fingri til að
innsigla samkomulag eftir
flokkadrætti eða þá til að bæta
fyrir misgerðir," segir hann og
bætir síðan við hátíðlegur á svip:
„Við höfum okkar siðalögmál."
- DONALDKIRK.
hvað í raun og veru hafði gerst
eftir ósigurinn þegar hann aðstoð-
aði hermenn Bandamanna við að
finna lík 20.000 manna sem höfðu
látist í búðunum. Sú reynsla hafði
mikil áhrif á Nagase og olli honum
hugarangri um margar ára skeið.
Það var svo loks á miðjum sjöunda
áratugnum að hann treysti sér til
að vitja aftur fornra slóða.
Á brúnni yfir Kwai-fljótið, þeim
sögufræga stað, strengdi Nagase
þess heit að gera allt sem hann
gæti til að vinna bug á hatrinu og
biturleikanum og þrátt fyrir litlar
undirtektir og andúð af beggja
hálfu hefur hann aldrei hvikað frá
settu marki. í þessari „einmana-
legu“ baráttu gerir hann hvort
tveggja í senn að vera samviska
þjóðar sinnar og bera sáttarorð á
milli þjóða.
Meðal annars sem Nagase hefur
tekið sér fyrir hendur er að skrifa
bók á ensku þar sem hann skýrir
afstöðu Japana. „Ég þorði ekki að
segja það sem mér bjó í brjósti
meðan á stríðinu stóð, því að þá
hefði ég verið handtekinn og pynt-
aður, en nú get ég sagt sem satt er,
að við vorum sekir um hægfara
fjöldamorð. Við vorum verri en
grimmar skepnur.
Þetta hefur haft svo mikil áhrif
á mig, að enn þann dag í dag get ég
ekki dregið japanska fánann að
húni. Hvítur grunnurinn minnir
mig á skinin bein fórnarlambanna,
rísandi sólin er blóðið sem litar
svörðinn. Ég held að enginn þeirra,
sem komust af, geti gleymt því
sem gerðist, en ef við biðjum
einlæglega fyrirgefningar vona ég
að þeir geti tekið í útrétta vinar-
hönd.“
á vegum blaðsins Winchester
Evening Star leiddi í ljós, að á
árinu 1952 höfðu 6.080 menn og
konur verið gerð ófrjó á geð-
sjúkrahúsum í Virginíu — eða 20
árum áður en aðgerðunum var
hætt.
Mörg fórnarlambanna eru enn
á lífi og mörg hafa þau um ævina
varið miklu fé og mikilli fyrir-
höfn í það að finna út hvers
vegna þau gátu ekki átt börn.
Ógiftar mæður, vændiskonur,
smáglæpamenn og unglingar,
sem áttu við hegðunarvandkvæði
að stríða, voru á meðal þeirra
sem voru gerð ófrjó, að sögn
opinberra embættismanna, en
þeim var mest hætta búin sem
komu frá fjölskyldu þar sem
geðveila var algeng.
„Þrjár kynslóðir fávita eru
meira en nóg,“ sagði Oliver
Wendell Holmes hæstaréttar-
dómari í frægum úrskurði árið
1927 þar sem hann studdi ófrjó:
semisáætlanir Virginíu-fylkis. „í
stað þess að hafast ekki að og
verða síðar að taka af lífi vegna
glæpaverka úrkynjuð afkvæmi
eða horfa upp á þau verða
hungurmorða vegna fávitahátt-
ar, væri betra fyrir alla heims-
byggðina að hægt væri að koma í
veg fyrir, að þeir, sem eru
greinilega óhæfir, héldu áfram
að geta af sér sína líka.“
Læknar eru á einu máli um að
fólk eins og Doris Figgins væri
nú á dögum ekki álitið „vangefið"
á nokkurn hátt. „Ég féll saman
og grét,“ sagði Doris þegar hún
hafði komist að hinu sanna.
„Manninn minn og mig langaði
svo ákaflega að eignast börn. Við
þráðum það svo heitt. Ég vissi
aldrei hvað þeir höfðu gert mér.“
Systir Dorisar Figgins, Carrie
Buck, var eitt af fórnarlömbum
ófrjósemisáætlunarinnar. Nítján
ára gömul var hún úrskurðuð
„vangefin", ógift móðir og að
dóttir hennar væri „sein“. Móðir
hennar var sögð „andfélagslega"
sinnuð og „trúlega vændiskona".
Nú hefur verið skýrt frá því, að
geðlæknaráð Virginíu-fylkis hafi
bannað ófrjósemisaðgerðirnar
árið 1972 og að tveimur árum
síðar hafi lögunum verið breytt
til að koma í veg fyrir að
sjúklingar á ríkisspítölunum
væru gerðir ófrjóir án undan-
gengins dómsúrskurðar. Ekki
hefur þó verið sagt frá því hve
margir hafa verið gerðir ófrjóir
síðan 1974 eftir núgildandi lög-
um, en mál Dorisar Figgins,
Carrie Buck og um 7.500 annarra,
jafnvel þó að sum þeirra séu
orðin hálfrar aldar gömul, hafa
stuggað allrækilega við löggjaf-
anum í Virginíu.
„Þetta mál er allt mjög átak-
anlegt," hefur talsmaður meiri-
hlutans í öldungadeildinni látið
hafa eftir sér.
—ANTHONY HOLDEN
HARÐRÆÐI
F órnarlömb
beðin forláts
í augum sumra Japana er Tak-
ashi Nagase vandræðamaður og
jafnvel svikari, sem gerir allt hvað
hann getur til að vekja til lífsins
óskemmtilegar endurminningar
sem hafa verið gleymdar og grafn-
ar um langan aldur.
Gleymdar og grafnar fyrir flest-
um Japönum, ef til vill — en ekki
fyrir þeim þúsundum hermanna
Bandamanna, sem nægir að heyra
orðið „Japan" til að minnast þeirr-
ar villimannlegu meðferðar, sem
þeir sættu sem stríðsfangar í
SA-Asíu. Þeir minnast enn þrælk-
unarvinnunnar við Thai-Burma-
brautina með sama hryllingi og
beiskju og fyrir fjórum áratugum.
Nagase, sem er sextugur ensku-
kennari, skilur stríðsfangana vel.
Hann var hertúlkur í einum
stríðsfangabúðunum og eftir upp-
gjöf Japana hjálpaði hann til við
að finna fjöldagrafirnar þar sem
fórnarlömb brautarlagningarinnar
voru husluð. Nú hefur hann helgað
líf sitt tvennu: að fá landa sína til
þess að biðjast fyrirgefningar og
að telja stríðsfangana fyrrverandi
á að takast í hendur við þessa
gömlu óvini sína. Til þessa hefur
honum orðið heldur lítið ágengt.
Mestu óvildarmenn Nagase er
Samband fyrrverandi hermanna,
þeirra sem önnuðust járnbrautar-
lagnir á vegum japanska hersins á
stríðsárunum, en það voru einmitt
þeir sem neyddu fangana til að
ryðja Thai-Burma-brautinni leið í
gegnum frumskóginn.
„Samviskan hrjáir ekki þessa
menn,“ segir Nagase. „Þeir minn-
ast ekki hryðjuverkanna, miklu
fremur eru þeir stoltir af starfi
sínu sem þeir líta á sem tæknilegt
afreksverk."
Nagase segist sjálfur ekki hafa
séð nein grimmdarverk unnin
þann stutta tíma sem hann starf-
aði í stríðsfangabúðunum í Kanch-
anaburi, en hann sá þegar fang-
arnir voru neyddir til að vinna
þrátt fyrir ónógan mat og enga
læknishjálp. Honum varð ljóst
Uppgjöfin —
Japanir játa sig
sigraða um borð í
bandariska or-
ustuskipinu
Missouri þann
2. september
1945.
Ekki tekið út
með sældinni að
skara fram úr
I Þýskalandi hafa verið stofnuð
samtök til hjálpar mjög vel gefnum
börnum og er þá átt við alhliða
greind börn fremur en þau sem gædd
eru listrænum hæfileikum að ein-
hverju leyti.
Stofnandi samtakanna, Wilhelm
Wieczerkowski prófessor við háskól-
ann 1 Hamborg, segir að börn með
listræna hæfileika eigi sjaldan í
miklum erfiðleikum. Ungur tónlist-
armaður fær fljótt þá viðurkenningu
og hvatningu sem hann á skilið, en
barn sem stendur framar jafnöldrum
sínum getur átt erfiða daga.
Foreldrar og kennarar eiga úr
vöndu að ráða og nemandinn hefur
við fátt að fást sem veitir honum
einhverja ánægju. Wieczerkowski
prófessor nefndi sem dæmi banda-
rísku foreldrana sem stefndu
fræðsluyfirvöldum og fóru fram á
eina milljón dollara vegna þess að
kennararnir hefðu ekki haft skilning
á hæfileikum sonar þeirra.
„Við viljum nú ekki ganga svo
langt,“ sagði Wieczerkowski. „Við
viljum aðeins vekja athygli á vanda-
málum og þörfum þessara barna og
reyna að hjálpa þeim.“
„Kennarinn segir að dóttir okkar
sé mjög erfið og standi fyrir alls
konar uppákomum í bekknum," er
haft eftir móður í Hamborg. „Hún
hefur orðið fyrir miklum vonbrigðum
með skólann vegna þess, að hún hélt,
að kennararnir kynnu svör við öllum
spurningum. Þegar hún komst að þvi,
að hún gat meira en krafizt var af
henni, vildi hún hætta alveg við
skólagönguna."
Afburða greind
börn koma
fram i öllum
þjóðfélagsstéttum.
Til að vekja athygli á erfiðleikum
þessara barna, sem hann líkir í
mörgu við fatlaða, stofnaði Wieczer-
kowski fyrrnefnd samtök og eru
félagsmenn foreldrar, kennarar,
læknar og sálfræðingar. M.a. annars
vilja þau benda á, að það sé rangt að
mjög greind börn eigi auðvelt með að
komast áfram í lífinu.
„Þessi börn eiga oft í miklum
félagslegum erifðleikum. Þau eiga
enga leikfélaga sem standa þeim
jafnfætis og vegna þess að þau líta
hlutina öðrum augum en önnur börn
vilja þau verða útundan. Oft draga
þau sig inn í sína eigin skel.“
Foreldrarnir vita ekki hvernig þeir
eiga að umgangast þessi vel gefnu
börn. Ósjaldan hafa aðrir í fjölskyld-
unni aðeins venjulega greind og
barnið verður óhamingjusamt og
finnst það einangrað. Enginn virðist
skilja það.
Afburða greind börn koma fram í
öllum stéttum þjóðfélagsins. Aðeins
27% koma frá fjölskyldum þar sem
foreldrarnir hafa notið æðri mennt-
unar. Börn lágstéttarfólks þurfa
einkum á- mikilli hjálp að halda
vegna þess að hættara er við að
uppalendum sjáist yfir hæfileika
þeirra eða jafnvel að foreldrarnir
bæli þau af því að þau falla ekki að
hugmyndum þeirra um börnin sín.
Hvernig má þekkja mjög greint
barn? „Við erum andvíg öllum próf-
unum,“ segir Wieczerkowski prófess-
or, en vegna þess að nauðsynlegt er
að komast að því hvort barn er
afburða greint svo fljótt sem auðið er
hefur verið gerður listi til hjálpar
foreldrum. Meðal spurninganna á
listanum eru t.d. þessar:
„Er barnið mjög athafnasamt; þarf
það á minni svefni að halda en önnur
börn á þess reki; gat það einbeitt sér
að ákveðnum athöfnum mjög
snemma; fór það að ganga og tala
mjög snemma — eða kannski mjög
seint?"
Mjög greind börn þroskast oft ekki
á sama hátt og önnur börn og sýna
ekki hvað í þeim býr nema þegar þau
eru viss um að þeim mistakist ekki.
Þau eru mjög námfús, reiðast ef
þeim er svarað á órökrænan hátt,
hugsa rökrétt, minnast ýmislegs sem
foreldrarnir hafa löngu gleymt, læra
að lesa nær hjálparlaust og taka sér
önnur börn til fyrirmyndar.
Spurningalistinn er að sjálfsögðu
ekki einhlítur og þó að svörin væru
öll jákvæð er ekki þar með sagt að
barnið beri af öðrum hvað greind
snertir.