Morgunblaðið - 11.05.1980, Qupperneq 1

64 SÍÐUR
106. tbl. 67. árg. SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1980 Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Samkomulag í Ósló:
Sairmingur lagður fyrir
stjórnvöld beggja landa
Laugardagur. 10. maí. Frá Árna Johnscn. hlaOamani Mhl. í Ósló.
„Á FUNDI nú á eftir verður gengið frá samkomulagi,
sem ekki verður undirritað heldur tekur hvor aðili
samkomulagið til síns heima til afgreiðslu þar,‘“ sagði
Ólaíur Jóhannesson utanríkisráðherra í samtali við
Mbl. í gær að loknum samningaviðræðunum í Ósló. „Ég
tek samkomulagið heim og legg það fyrir hlutaðeigandi
aðila þar. Það er um það að ræða að hafna því eða taka
því. Samkomulagið verður frágengið.
Brúin
hrundi
St. PctersburK, Florida. 10. maí. AP.
AÐ MINNSTA kosti 32 biðu bana
þegar flutningaskip rakst á
brúna Sunshine Skyway yfir
Tampaflóa á Florida í ofsaveðri í
gær. En talið er að ennþá fleiri
hafi týnt lífi og kafarar leituðu i
dag að fleiri líkum.
Aðeins 18 lík hafa enn fundizt,
aðallega farþegar Greyhound-
farþegabíls sem hrapaði í flóann
með 23 farþega og úr þremur
einkabílum og vörubifreið, en fár-
viðrið hefur hamlað björgunar-
störfum. Aðeins einn maður fannst
á lífi, ökumaður vörubílsins, er gat
svamlað í land.
Það var flutningaskipið „Sum-
mit Venture“, 33,912 lestir skráð í
Líberíu, sem rakst á brúna sem er
263 metra löng og liggur yfir
flóann milli St. Petersburg og
Bradenton. Skipið var á leið til
hafnar frá Houston og átti að
sækja fosfatfarm til Kóreu.
Likum náð upp úr Tampaflóa.
„Sæmileg^ viðunandi fyr
ir okkur Islendinga“
Meginatriðin í þessu samkomu-
lagi, sem við teljum skipta mestu,
eru varðandi fiskveiðiréttindin og
fiskveiðimálin. Þar er um að ræða,
að Islendingar ákveða hámarks-
afla, en Norðmenn hafa þó þann
fyrirvara á, að sé um að ræða
bersýnilega ósanngjarna ákvörð-
un, þá hafi þeir neitunarvald.
Ákveðin er skipting á afla, 85% til
handa Islendingum og 15% til
Hungur
í aðsigi
Kampala, 10. maí. AP
Hungursneyð vofir yfir
hundruðum þúsunda i Ug-
anda, Eþíópíu og Sómalíu og
þúsundir hafa þegar orðið
hungurmorða því að mat-
vælaskortur verður alvar-
legri með hverjum deginum
sem líður að sögn hjálpar-
stofnana í dag.
Aðeins í Uganda bíður
hungursneyð 500.000 manna.
Fjórar milljónir manna, þriðj-
ungur landsmanna, líða þján-
ingar vegna þurrka í norður-
hluta landsins.
Rúmlega ein milljón manna
sveltur í Ogaden-héraði í Eþí-
ópíu þar sem styrjöld hefur
geisað. Um 1.000 flýja daglega
yfir landamærin til Sómalíu
þar sem nú er ein og hálf
milljón flóttamanna.
handa Norðmönnum. Þá er viður-
kenning Norðmanna á 200 mílna
efnahagslögsögu Islands, og það er
ákveðið samkvæmt þessu sam-
komulagi, að Norðmenn færi að-
eins út fiskveiðilögsöguna, meðan
landgrunnsmálin eru ekki endan-
lega afgreidd. Það er þó viður-
kennt í þessu samkomulagi, að við
eigum rétt til hafsbotnsins, en um
það verður fjallað sérstaklega í
sáttanefnd.
Þetta er málamiðlunartillaga.
Hvorugur aðilinn er fullkomlega
ánægður, en ég tel, að við höfum
fengið fram mörg mikilsverð at-
riði. Það er mín persónulega
skoðun. Menn verða að gera upp
við sig, hvort leyfa á stjórnlausa
veiði á loðnunni eða ekki.“
Þau atriði, sem íslenzka við-
ræðunefndin gat ekki fallizt á
vörðuðu þriðja aðila. Norðmenn
drógu þau síðan til baka í dag.
Varðandi hafsbotnsmálin má geta
þess, að í einkaviðræðum hefur
komið fram, að Norðmenn gætu
hugsanlega fellt sig við þá rétt-
arskiptingu, að íslendingar fái %
hlutana og Norðmenn M .
Síðustu
fréttir
• Á blaðamannalundi i Ósló að
loknum samningafundunum
sagði ólafur Jóhannesson, að
samkomulagið yrði lagt fyrir
Alþingi að lokinni meðferð í
þingflokkunum.
• Þá kom það fram siðdegis i
gær, að fulltrúar norska sjávar-
útvegsins eru andvigir ýmsum
ákvæðum samkomulagsins.
FYRIR sameiginlegan lokafund
viðræðunefnda íslendinga og
Norðmanna í Ósló i gær, ræddi
blaðamaður Mbl., Árni Johnsen,
við nokkra samninganefnda-
menn. Ummæli þeirra fara hér á
eftir:
Matthias Bjarnason, alþingis-
maður:
Eins og fram kemur af þessum
samningsdrögum höfum við íslend-
ingar slegið mjög af okkar uppruna-
legu kröfum, enda var regindjúp á
milli skoðana þjóðanna í þessum
efnum. Þegar tvær þjóðir þurfa að ná
samkomulagi um mikilvægt mál fer
ekki hjá því, að báðir verði að slá
verulega af sínum kröfum. Það fer
ekki á milli mála, að ég er óánægður
með þá hlutdeild, sem Norðmenn fá í
loðnuaflanum og í heild, og ég hygg,
að ég megi segja svipað um aðra
samningamenn íslenska.
Ég tel að samkomulagið eins og
það liggur nú fyrir sé sæmilega
viðunandi fyrir okkur Islendinga.
Þaðer skynsamlegra að mínum dómi
að ná samningum við Norðmenn um
Jan Mayen-svæðið en að þar sé
ekkert samkomulag, því að framund-
an eru erfiðir tímar vegna útfærslu
Dana við Grænland og samningar við
Efnahagsbandalag Evrópu í kjölfarið
um fiskverndar- og fiskveiðiaðgerðir.
Ég tel, að í norsk-íslensku samn-
ingsdrögunum hafi náðst allgóður
árangur hvað snertir hafsbotnsrétt-
indi og eins tel ég það mikilvægt
atriði, sem var ófrávíkjanleg krafa
okkar Islendinga, að þeir viðurkenna
200 mílna efnahagslögsögu óskerta
við ísland. Þá bendi ég einnig á það
atriði, að um víðtæka samvinnu er að
ræða milli þessara tveggja þjóða
hvað varðar fiskvernd og hafsvæðið
við Jan Mayer,.
Ég mun styðja þessi samningsdrög
fyrir mitt leyti, ef til kemur að þau
verði lögð fram á Alþingi og mun
mæla með þeim við Sjálfstæðisflokk-
inn, þann flokk, sem sendi mig til
þessara viðræðna sem sinn fulltrúa.
Knut Frydenlund utanrikisráð-
herra Norðmanna:
„Ég held að báðir aðilar hafi
gengið eins langt og mögulegt var til
þess að ná samkomulagi, þó að
óánægja sé á bæði borð. Við höfum
orðið sammála um það, að mikilvægt
sé að ná samkomulagi og samvinnu
um þessi atriði. Á því byggist þetta
samkomulag.
Ólafur Ragnar Grimsson alþing-
ismaður mun hafa lýst því yfir á
sameiginlegum samninganefndar-
fundi í dag, laugardag, að hann
styddi ekki samkomulagið, eins og
það lægi fyrir. Mun fyrirvari Norð-
manna varðandi ákvörðun um heild-
arafla valda þessari afstöðu.
Hjálmar Vilhjálmsson fiskifræð-
ingur:
„Ef ekki verður samið nú er ljóst,
að loðnan verður kláruð stjórnlaust."
Steingrímur Hermannsson sjáv-
arútvegsráðherra:
„Ég er alls ekki ánægður með allt
eins og það stendur í samkomulag-
inu, en það er kjarnapunktur, hvort
við viljum hafa stjórn á veiðunum
eða ekki. Ég tel aflahlutfall Norð-
manna of hátt og hefði viljað hafa
ákvörðunarrétt okkar ótvíræðan í
heildarsamningnum.
Þetta er þó tvímælalaust vinning-
ur miðað við að hafa veiðarnar
stjórnlausar. Þá er það mikill kostur
að meiri viðurkenning hefur fengizt í
landgrunnsmálinu."
Samkomulagið í Ósló
Drögin að samkomulagi. sem
liggja nú fyrir eftir viðræðurn-
ar í Ósló hefjast á almennum
inngangi, þar sem lögð er
áhersla á skyldur beggja
rikjanna til að stuðla að fisk-
vernd og skynsamlegri nýtingu
auðlinda hafsins. Viðurkennd
er 200 mílna efnahagslögsaga
íslendinga og skýrt frá því, að
Norðmcnn muni færa út fisk-
veiðilögsögu sína. Þá er viður-
kennt, hve efnahagslega háðir
íslcndingar séu fiskveiðum.
• Að loknum þessum almenna
inngangi kemur samkomulagið
sjálft í ellefu greinum. Fjalla
fyrstu greinarnar um fiskveiði-
málin og skipun sérstakrar
fiskveiðinefndar. Ákveðin er
hlutfallsleg skipting heildar-
aflamagns loðnu 15% til Norð-
manna, sem þeir geta aðeins
veitt utan íslenskrar lögsögu,
og 85% til íslendinga, og sagt,
að þeir geti veitt jafn mikið
magn á Jan Mayen-svæðinu og
nemur aflahlutdeild Norð-
manna. Gildir þessi skipan frá
árinu í ár og næstu fjögur ár,
en þá er möguleiki á því, að
ríkisstjórnirnar taki málið til
meðferðar að nýju. íslendingar
ákveða heildarafla loðnu með
íhiutunarrétti Norðmanna sé
um bersýnilega ósanngirni að
ræða.
• Skipuð skal þriggja manna
sáttanefnd til að fjalla um
landgrunnsréttindin. einn frá
hvoru landi og sá þriðji, sem
þau bæði verða sammála um. Er
í samkomulaginu lagður grunn-
ur að starfsreglum þessarar
nefndar en hún á að skila áliti
innan 5 mánaða og eru ríkis-
stjórnirnar óbundnar af því. Þá
er í samkomulaginu að finna
ákvæði um náið samráð og
samstarf ríkjanna við alla
vinnslu auðlinda af hafsbotnin-
um milli íslands og Jan Mayen
og um öryggisreglur til að
koma í veg fyrir mengun í
tengslum við slíka vinnslu.