Morgunblaðið - 11.05.1980, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MAI 1980

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.800.00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 240
kr. eintakiö.
Igær voru 40 ár liðin síðan
Bretar hernámu ísland.
Sá atburður markar á ýmsa
lund tímamót í sögu lands og
þjóðar, því að óhætt er að
fullyrða, að á stríðsárunum
hafi ísland verið hrifsað inn
í nútímann. Síðan höfum við
glímt við flest þau vandamál,
sem að þróuðum ríkjum
steðja og hefur svo sannar-
lega misjafnlega til tekist,
þótt alltaf hafi þó miðað
fram á veg í efnalegu tilliti.
Á stríðsárunum hlutum við
fullt sjálfstæði og atfylgi
Bandaríkjamanna var ekki
síst mikils virði við þær
ákvarðanir, en herlið þeirra
tók við af Bretum í júlí 1941
samkvæmt samningi milli
ríkisstjórna Bretlands,
Bandaríkjanna og íslands.
Með þeim samningi lauk
hernámi Islands.
Hernámið og styrjöldin
færði íslendingum heim
sanninn um það, að þeirra
gamla vernd, fjarlægðin frá
heimsátökum, var úr sög-
unni. Og eins og dr. Þór
Whitehead segir í grein sinni
um forsendur hernámsins
hér í blaðinu í gær, þá réð
hernám Islands úrslitum í
átökunum um Atlantshaf
þegar fram liðu stundir. Því
var vandi hins nýfrjálsa lýð-
veldis mikill, að styrjöld
lokinni, þegar fyrstu skref
sjálfstæðrar utanríkisstefnu
voru stigin. Enn trúðu marg-
ir því, að gamla ákvæðið úr
sambandslögunum frá 1918
um ævarandi hlutleysi
landsins dygði til að tryggja
öryggishagsmuni landsins.
Þrátt fyrir samninginn frá
1941 litu menn svo á, að unnt
yrði að hverfa aftur til
hlutleysisstefnunnar og
meðal annars á þeirri for-
sendu hafnaði ísland boði
um að verða einn af stofn-
endum Sameinuðu þjóðanna.
íslenska ríkisstjórnin taldi
það ekki samrýmast hlut-
leysisstefnu sinni að segja
Japönum stríð á hendur eins
og krafist var af stofnríkjun-
um.
En íslenskir stjórnmála-
menn þurftu ekki að velkjast
lengi í vafa um það, að land
þeirra var komið inn í hring-
iðu valdataflsins á alþjóða-
vettvangi. 1945 fóru Banda-
ríkjamenn þess á leit að fá
hér landsvæði til langs tíma,
99 ára, undir þrjár herstöðv-
ar. Þessari beiðni var hafnað
af ríkisstjórn Olafs Thors,
Nýsköpunarstjórninni, og
síðan var Keflavíkursamn-
ingurinn gerður 1946, en
samkvæmt honum fengu
Bandaríkjamenn afnot af
Keflavíkurflugvelli til að
halda uppi hernámsstjórn
sinni í hinu sigraða Þýska-
landi.
Hlutleysisstefnunni var
endanlega hafnað með
ákvörðuninni um þátttöku í
Atlantshafsbandalaginu
1949. Þá sameinaðist meiri-
hluti þingmanna úr lýðræð-
isflokkunum, Alþýðuflokki,
Framsóknarflokki og Sjálf-
stæðisflokki um þá utan-
ríkisstefnu, sem síðan hefur
reynst þjóðinni farsæl. Og
samstaða þessara flokka var
enn eindregnari 1951, þegar
þeir samþykktu þá um
haustið frumvarpið, sem
veitir varnarsamningnum
við Bandaríkin og fylgiskjöl-
um hans lagagildi hér á
landi. Kommúnistar voru í
bæði skiptin staðfastir í and-
stöðu sinni við þessa samn-
inga og hafa síðan ekki látið
neitt tækifæri ónotað til að
ófrægja þá, sem að samning-
unum stóðu og brigsla þeim
um landráð. Einkenni á bar-
áttu kommúnista gegn því að
sjálfstæði og öryggi þjóðar-
innar sé tryggt hefur verið,
að þeir forðast að ræða
staðreyndir en halda sig
fremur við hugarburð og
rangfærslur. Það er til dæm-
is vinsælt viðfangsefni
þeirra að segja, að samþykkt
Alþingis á varnarsamning-
num 1951 hafi verið stjórn-
arskrárbrot og nú eru þeir
helteknir þeirri ímyndun
sinni, að á Keflavíkurflug-
velli séu kjarnorkuvopn.
Þróunin síðan 1940 hefur
því miður ekki orðið á þann
veg, að hernaðarlegt mikil-
vægi íslands hafi minnkað.
Þvert á móti hefur sókn
sovéska flotans út á heims-
höfin frá höfnum á Kola-
skaga leitt til þess, að landið
er í skurðpunkti, þegar met-
in er hernaðarstaðan milli
austurs og vesturs. Af þessu
hlýtur stefna íslands í utan-
ríkis- og öryggismálum að
taka mið. Eins og segir í
skýrslu þeirri um utan-
ríkismál, sem Ólafur Jó-
hannesson hefur nýlega lagt
fyrir Alþingi hafa Atlants-
haf sbandalagsþj óði rnar
komið sér upp varnarkeðju
til að tryggja sig fyrir utan-
aðkomandi árás og í því
skyni leggja þær allar eitt-
hvað af mörkum. Síðan segir
prðrétt: „Framlag okkar
íslendinga hefur aðallega
verið og er aðstaðan á Kefla-
víkurflugvelli. Óslitin varn-
arkeðja er öruggasta leiðin
til að tryggja að aldrei þurfi
að grípa til vopna. Ef við
Islendingar skerumst úr leik
höfum við veikt þessa keðju
og þar með dregið úr öryggi
allra þeirra þjóða, sem setja
traust sitt á bandalagið,
einnig okkar sjálfra."
í þessum orðum kemur
fram raunsætt mat á stöðu
okkar íslendinga nú á
tímum, 40 árum eftir að
Bretar hernámu landið til að
tryggja úrslitaáhrif sín á
Atlantshafi í baráttunni við
nasista. Enn erum við, hvort
sem okkur líkar betur eða
verr, í fylkingarbrjósti
þeirra þjóða, sem keppa að
því, að einræðisöflin nái ekki
Atlantshafinu á sitt vald.
Fjörutíu ár
frá hernámi
I Reykjavíkurbréf
Laugardagur 10. maí • •••••♦♦<
Uppákoman
Um þessar mundir eru þrír
mánuðir liðnir síðan ríkisstjórnin
var mynduð með söguiegum hætti.
í útvarpsumræðum á dögunum
rifjaði Eyjólfur Konráð Jónsson
upp aðdraganda stjórnarmyndun-
arinnar og lýsti reynslunni af
henni. Hann vísaði til þess, að
Guðmundur J. Guðmundsson
þingmaður Aiþýðubandalagsins
og verkalýðsrekandi hefur kallað
stjórnina Uppákomuna. Og síðan
sagði Eyjólfur:
„Menn ræddu (í þingflokki sjálf-
stæðismanna) um þjóðstjórn,
stjórn með Alþýðuflokki einum,
honum og framsókn eða kommún-
istum, með Framsóknarflokki ein-
um og jafnvel kommum einum, en
að lokum bauðst Sjálfstæðisflokk-
urinn til að mynda minnihluta-
stjórn. Ef forseti íslands hefði
ekki treyst sér til að veita flokkn-
um slíkt umboð, hefði um stundar-
sakir að minnsta kosti verið
mynduð utanþingsstjórn.
Allir hefðu þessir kostir verið
skárri en Uppákoman, eins og nú
er að koma betur og skýrar í ljós
með hverjum deginum, sem líður.
Sannleikurinn er sá, að Gunnar
Thoroddsen myndaði í rauninni
aldrei ríkisstjórn, því að Uppá-
koman verður aldrei ríkisstjórn.
Hann hindraði hins vegar myndun
ríkisstjórnar, þar sem um ýmsa
kosti var að ræða, þó að enginn
væri kannske góður. Hann hindr-
aði myndun ríkisstjórnar með því
að bjóða öllum andstöðuflokkum
Sjálfstæðisflokksins atfylgi sitt,
til þess að þeir gætu myndað
stjórn eða framlengt líf sinnar
vinstri stjórnar. Þetta vita nú allir
og því verður að ræða um það
opinskátt og hreinskilnislega. Og
auðvitað velta andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins sér upp úr
þessum erfiðleikum ... sem flokk-
urinn er í, og gera sér vonir um
varanlegan klofning og bræðravíg,
sem sundra muni sterkasta
stjórnmálaafli þjóðarinnar. Þann-
ig að greið verði leiðin til sósíal-
isma, leiðin til ánauðar.
Ég óttast þetta hins vegar ekki
neitt. Uppákoma þýðir samkvæmt
orðabók Menningarsjóðs eitthvað
vont, slæmt tilfelli, óheppni, áfall,
slys. Allt er þetta rétt, en fátt er
svo með öllu illt að ekki boði
nokkuð gott. Vinstri stefnan,
skattránið og ofstjórnin á öllum
sviðum atvinnulífsins gengur sér
nú til húðar. Margir ágætir menn
hafa raunar óskað 'þess, að hún
gerði það, svo að von væri til, að
unnt yrði að byggja heilbrigt og
réttlátt þjóðfélag á rústum há-
karlasamfélags vinstri stefnunn-
ar, sem alþýða þessa lands hefur
fyrir augum. Með öðrum orðum
láta frumskógalífið, óréttlætið og
ofbeldið við hinn veikari, sýna sig
í allri sinni nekt, svo að menn
verði reiðubúnir til þess sjálfsaga
og ábyrgðar, sem heilbrigt lýðræði
verður að byggjast á.
Mín von er sú, að þrátt fyrir
slysið, slæma tilfellið, eða kannske
vegna þess, muni sjálfstaéðisstefn-
an ná hugum manna í sífellt
ríkara mæli á næstu mánuðum,
ekki síst unga fólksins, og Sjálf-
stæðisflokknum muni vaxa svo
fiskur um hrygg á næstu mánuð-
um, að hann verði öflugri en
nokkru sinni áður.“
Kjaramálin
í óvissu
Samningar allra stéttarfélaga á
almennum vinnumarkaði hafa nú
verið lausir í rúma fjóra mánuði
eða frá síðustu áramótum. Og nú
er bráðum liðið eitt ár síðan
samningar opinberra starfsmanna
urðu lausif. Ekkert bendir til þess,
að lausn sé í nánd og stefnir því í
enn meiri óvissu í kjaramálunum.
Um næstu mánaðamót þarf að
taka ákvörðun um nýtt fiskverð og
þá eykst hraði verðbólgunnar
einnig vegna vísitöluhækkunar.
Ríkisstjórnin hefur ekki lagt neitt
af mörkum til að greiða fyrir
lausn kjaramálanna. Þvert á móti
hefur hún aukið á vandræðin með
taumlausum skattahækkunum,
sem bæði samtök launþega og
vinnuveitenda hafa mótmælt. I
ræðu þeirri, sem Páll Sigurjóns-
son formaður Vinnuveitendasam-
bandsins flutti á aðalfundi þess í
síðustu viku, sagði hann meðal
annars:
„Ríkisstjórnin hefur haft óskir
Vinnuveitendasambandsins um
þríhliða viðræður og skattalækk-
anir til umhugsunar vikum sam-
an, án þess að nokkurt svar hafi
borist. Hér er um að ræða mjög
alvarlegt sinnuleysi og ríkis-
stjórnin ber því að sínu leyti mikla
ábyrgð á því, hversu samninga-
viðræður hafa dregist á langinn.
Það er lágmarkskrafa Vinnuveit-
endasambandsins, að ríkisstjórnin
svari þeim óskum, sem settar hafa
verið fram bæði bréflega og á
fundum með forsætisráðherra og
félagsmálaráðherra. Ríkisstjórnin
getur ekki lengur skotið sér undan
því að taka ákvörðun í þessu efni.“
Þetta er þungur áfellisdómur
yfir ríkisstjórninni, sem nú hefur
haft þrjá mánuði til að móta
stefnu sína að þessu leyti. En
sinnuleysið á þessu sviði er ein-
ungis í samræmi við annað í
stjórnarstörfunum.
Búmarkid
Allir eru sammála um, að til
ráðstafana verði að grípa til að
draga úr offramleiðslu landbúnað-
arafurða. Óviðunandi sé, að úr
ríkissjóði séu greiddir milljarðar á
milljarða ofan í útflutningsbætur
landbúnaðarafurða. Lögum sam-
kvæmt ber að greiða andvirði 10%
af heildarverðmæti landbúnaðar-
framleiðslunnar í útflutningsbæt-
ur, en sú upphæð er í ár áætluð 8.5
milljarðar króna. Hins vegar er
ljóst, að um 7 milljarða vantar að
auki til að unnt sé að selja
umframframleiðsluna. Greinilegt
er, að þetta kerfi hefur gengið sér
til húðar. Ymsar leiðir hafa verið
ræddar til að takmarka fram-
leiðsluna. A sínum tíma beindist
athygli manna einkum að fóður-
bætisskatti, en Alþingi samþykkti
sl. vor lagafrumvarp, þar sem
byggt var á þeirri reglu að taka
upp einskonar kvótakerfi í land-
búnaðinum og setja stærð búa
ákveðið mark, svonefnt búmark. í
því felst, að meðalbú miðist við
300 ærgildi og er sú tala fundin
eftir afurðamagni en ekki fjölda
gripa. Þessi regla á að leiða til
10% samdráttar í landbúnaðar-
framleiðslunni, en það jafngildir
að fækka ærgildum í landinu um
150 þúsund af þeim liðlega 1700
þúsund, sem nú eru samkvæmt
skýrslum bænda. Fari bóndi yfir
búmarkið fær hann í raun ekkert
fyrir vöruna og þarf jafnvel sjálf-
ur að borga með henni.
Þetta kerfi hefur verið kynnt
meðal bænda undanfarið. Munu
ýmis vandkvæði hafa komið í ljós
eins og við var að búast og
greinilegt er, að bændur eru ekki á
eitt sáttir um kerfið. Hér í blaðinu
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1980
17
Birgir ísl. Gunnarsson:_______Stefna ríkisstjórnarinnar:
Fjármagnið sogið frá at-
vinnulífinu til ríkisins
Það er uggvænleg þróun í
efnahagsmálum okkar íslend-
inga að þjóðartekjur á mann
fara lækkandi. Það kemur m.a.
fram í þeirri fjárfestingar- og
lánsfjáráætlun fyrir 1980, sem
ríkisstjórnin hefur nú lagt fyrir
Alþingi. Þeirri þróun þarf að
sjálfsögðu að snúa við, enda er
það forsenda bættra lífskjara að
okkur takist að auka okkar
þjóðartekjur. Allir vita að það
verður bezt gert með því að efla
atvinnulíf í landinu, auka fram-
leiðslu okkar og við Sjálfstæð-
ismenn trúum því, að þvi mark-
miði verði bezt náð með því að
örva einkaframtak í atvinnu-
rekstri.
Fjármagn dregið
frá atvinnu-
rekstrinum
Það veldur því miklum von-
brigðum að sjá að öll stefna
ríkisstjórnar í fjármálum og
efnahagsmálum gengur þvert á
þetta markmið. Stefna ríkis-
stjórnarinnar er að draga fé frá
atvinnurekstrinum til ríkisins.
Hún gerir ráð fyrir því að hin
lamandi hönd ríkisvaldsins hvíli
þyngra á atvinnurekstrinum en
verið hefur og þótti hún þó æði
þung fyrir. Um þetta skulu nú
tilgreind nokkur mikilvæg at-
riði.
Skattheimtan
aukin
í lánsfjáráætlun ríkisstjórn-
arinnar kemur fram að „sam-
neyzlan" í þjóðfélaginu muni
aukast um 2% í heild á árinu.
Hvað þýðir þetta? Samneyzla er
fínt orð yfir skattheimtu og
opinber útgjöld. 2% aukning
hennar þýðir, að ríki og sveitar-
félög muni auka skatta sína frá
síðasta ári um þetta hlutfall.
Einstaklingarnir og fyrirtæki
þeirra munu því að sama skapi
hafa minni fjárráð og því vera
verr í stakk búin til að leggja
aukið fjármagn í eflingu at-
vinnulífsins.
Framkvæmdir
hins opinbera
aukast á kostnað
atvinnuveganna
í lánsfjáráætlun ríkisstjórn-
arinnar kemur fram að heildar-
framkvæmdir hins opinbera eigi
að aukast um 21.3% að magni
frá sl. ári. í áætluninni kemur
jafnframt fram að heildar-
framkvæmdir í atvinnuvegum
Birgir ísl. Gunnarsson
landsmanna muni minnka um
3.6% að magni. Auðvitað eru
hinar opinberu framkvæmdir
margar mjög mikilvægar, eins
og t.d. orkuframkvæmdirnar, en
þá hefði verið eðlilegra að draga
úr öðrum opinberum fram-
kvæmdum á móti í stað þess að
minnka framkvæmdir í atvinnu-
vegum landsins.
Lán til atvinnu-
veganna minnka
hlutfallslega
í lánsfjáráætlun ríkisstjórn-
arinnar eru birtar fyrirætlanir
ríkisins um lánveitingar úr hia--
um ýmsu fjárfestingarlánasjóð-
um atvinnuveganna. Utlán þess-
ara sjóða munu aðeins aukast
um 16.1% milli áranna ’79 og ’80,
sem er að sjálfsögðu læl i.un frá
síðasta ári, þegar tekið er tillit
til verðbólgunnar. Lánveitingar
úr öðrum fjárfestingarlánasjóð-
um hækka um meira, en at-
vinnulífið er látið sitja á hakan-
um.
Ríkið seilist
lengra inn
í bankana
I lánsfjáráætlun ríkisstjórn-
arinnar er gert ráð fyrir að ríkið
taki til sín stærri hlut af fjár-
magni banka og sparisjóða en
áður. Á sl. ári lögðu bankarnir
4% af innlánsaukningu sinni til
Framkvæmdasjóðs ríkisins. Nú
á að hækka þetta hlutfall í 7%.
Þetta hefur að sjálfsögðu þær
afleiðingar að bankarnir munu
hafa minna fjármagn til að lána
atvinnurekstrinum, en þangað
sækir atvinnulífið mikinn hluta
fjármagns, sem það þarf.
Fjármagn tekið af
lífeyrissjóðunum
I lánsfjáráætlun ríkisstjórn-
arinnar er ráð fyrir því gert að
lífeyrissjóðunum í landinu verði
gert skilt að verja árlega 40% af
ráðstöfunarfé sínu til kaupa á
skuldabréfum af ríkissjóði,
Byggingarsjóði ríkisins og
Framkvæmdasjóði íslands.
Hingað til hafa lífeyrissjóðirnir
getað keypt verðtryggð skulda-
bréf að ýmsum stofnlánasjóðum
atvinnuveganna. Forystumenn
lífeyrissjóðanna hafa þannig
lagt atvinnulífinu til verulegt
fjármagn. Nú er fyrir það tekið
og allt það fjármagn, sem búast
má við að lífeyrissjóðir geti látið
af hendi, er tekið til ríkisins.
Frjáls ráðstöfunarréttur lífeyr-
issjóðanna til að efla atvinnulíf-
ið er af tekinn.
Þessi dæmi sýna, að allt ber að
sama brunni hjá ríkisstjórninni.
Fjármagn er flutt frá atvinnu-
vegunum til ríkisins. í reynd
þýðir það ekkert annað en vax-
andi erfiðleika atvinnuveganna.
Frá þeim er tekið afl þeirra
hluta Sem gera skal og því lítil
von til að þeir eflist eins og nú er
þörf á.
birtist til dæmis ályktun frá
Búnaðarfélagi Dyrhólahrepps, þar
sem framleiðslukvótanum er
harðlega mótmælt, 300 ærgilda bú
Ljósm. Mbl. Ól. K. M.
er talið of lág viðmiðun hjá
bændum, sem lifa eingöngu á
búvöruframleiðslu, og mælt er
með fóðurbætisskömmtun eða fóð-
urbætiskvóta sem álitlegri leið til
til stjórnunar búvöruframleiðsl-
unni.
Greinilegt er, að hér er um
viðkvæmt deilumál að ræða. Ríður
á miklu, að umræðurnar verði á
málefnalegum grundvelli og leitað
verði leiða, sem miða að því að
bændur verði sem óháðastir opin-
berri íhlutun í málefni sín. í þessu
sambandi er rétt að minnast þess,
að vorið 1979 samþykkti Alþingi
ályktun, þar sem ríkisstjórninni
er falið að hlutast til um að settar
verði reglur um rekstrar- og
afurðalán landbúnaðarins, sem
tryggi að bændur fái í hendur þá
fjármuni, sem þeim eru ætlaðir,
um leið og lánin eru veitt. Og
Alþingi fól ríkisstjórninni jafn-
framt að láta fara fram athugun á
því, hvernig heppilegast sé að
koma við breytingum á greiðslum
útflutningsbóta og niðurgreiðslna,
þannig að þær nýtist betur.
Umræðurnar um búmarkið, sem
nú eru að hefjast, snerta aðeins
einn þátt hins margflókna vanda,
sem við er að etja í landbúnað-
armálum. Verðlagskerfið hefur al-
gjörlega gengið sér til húðar. Af
öllu þessu er ljóst, að ekki hefur
enn verið gripið þannig á vandan-
um á þessu sviði, að frambúðar-
lausn hafi fundist.
Stjórnun
fiskveiða
Augljóst er, að þorskaflinn á
þessu ári verður meiri en skyn-
samlegu hófi gegnir. Svo nærri
verður gengið hrygningarstofnin-
um nái stefna stjórnvalda fram að
ganga, að hann nær sér ekki á
strik og enn mun líða langur tími,
þar til fiskaflinn kemst í eðlilegt
jafnvægi. Þetta er hörmuleg stað-
reynd. Þeim mun dapurlegra er
þetta ástand vegna þess, að hags-
munaaðilar í sjávarútvegi hafa
lýst sig fúsa til að halda aftur af
sókninni.
Rannsóknaráð ríkisins gaf í
nóvember 1975 út skýrslu undir
heitinu: Þróun sjávarútvegs —
yfirlit yfir stöðu íslensks sjávar-
útvegs og fiskiðnaðar og spá um
þróun fram til 1980. Sem betur fer
hefur sú spá ekki ræst, en þar
kemur meðal annars fram, að á
árinu 1979 verði þorskafli á
Islandsmiðum kominn niður í
200—220 þúsund tonn. Á síðasta
ári var þorskaflinn hins vegar 360
þúsund tonn. Og í ár telja fiski-
fræðingar æskilegt, að hann sé um
300 þúsund tonn. Hagsmunaaðilar
hafa miðað við 350 þúsund tonn en
stjórnvöld eru með ráðagerðir um
að hann verði 380—400 þúsund
tonn. Fram hefur komið, að í þeim
útreikningum, sem lágu til
grundvallar tölunum frá 1975 voru
alvarlegar villur, sem nú hafa
verið leiðréttar, væri fróðlegt, ef
skýrsla Rannsóknaráðs yrði end-
urreiknuð á réttum forsendum og
litið fimm ár fram í tímann miðað
við 400 þúsund tonna afla í ár.
Umræðurnar um takmörkun
fiskafla 1975 voru í nánum tengsl-
um við ákvörðun ríkisstjórnar
Geirs Hallgrímssonar um út-
færslu fiskveiðilögsögunnar í 200
mílur. En útfærslan er mikilvæg-
asta skref, sem stigið hefur verið
af íslendingum til að ná á eigin
hendi stjórn á öllum fiskveiðum
við landið. Hún hefur borið ríku-
legri ávöxt en jafnvel bjartsýn-
ustu menn þorðu að vona. Á þessú
ári mega útlendingar aðeins veiða
7050 tonn af þorski innan ís-
lenskrar lögsögu eða innan við 2%
miðað við fyrirhugaðan ársafla
íslendinga. Á árinu 1975 veiddu
útlendingar 104.603 tonn af þorski
á íslandsmiðum á móti 264.995
tonnum Islendinga og má af þessu
sjá hve gífurlegur árangur hefur
náðst. Hitt er mikið áhyggjuefni,
ef ekki finnast leiðir til að halda
okkar eigin sókn innan hæfilegra
marka. Nú verður skuldinni ekki
skellt á aðra, ef gengið verður of
nærri þorsstofninum. Yrði það
okkur mikill álitshnekkir eftir þá
miklu áherslu, sem við höfum lagt
á nauðsyn fiskverndar í barátt-
unni fyrir stækkun landhelginnar,
ef við reyndumst síðan ekki menn
til að sjá fótum okkar forráð.
Stórátak
/ / • X X •
i nyionaoi
Af því, sem hér hefur verið sagt
um stöðuna í hefðbundnum at-
vinnuvegum þjóðarinnar, er ein-
sýnt, að nauðsynlegt er stórátak á
öðrum sviðum atvinnulífsins, ef
tryggja á þjóðinni viðunandi
lífskjör á næstu árum. Þrýsting-
urinn í sjávarútveginum skapast
ekki síst af því, að stjórnvöld hafa
ekki mótað stórhuga stefnu í
iðnaðarmálum, þar sem orkufrek-
ur iðnaður skipar þann sess, sem
eðlilegur er meðal þjóðar, er
aðeins hefur virkjað brot af orku-
lindum sínum til rafmagnsfram-
leiðslu í orkusnauðri veröld. Því
miður er ekki útlit fyrir, að tekið
verði á þeim málum af neinni
skynsemi af þeirri ríkisstjórn, sem
nú situr. í sæti iðnaðarráðherra er
fulltrúi Alþýðubandalagsins, aft-
urhaldssamasta stjórnmála-
flokksins í landinu, sem byggir
hugmyndafræðilega tilveru sína á
því, að ísland sé láglaunasvæði og
standi utan við alþjóðlegar fram-
farir í verktækni og framleiðslu.
Hjörleifur Guttormsson iðnað-
arráðherra lýsti nýlega stefnu
sinni að þessu leyti með eftirfar-
andi orðum: „Sú iðnþróun sem ég
er talsmaður fyrir verður að hvíla
á innlendum stoðum, þekkingu og
hugviti. Hin starfandi hönd á
hverjum vinnustað er þar hreyfi-
valdur, og sá aflvaki sem mestu
veldur um hversu til tekst." Má
segja, að miðað við þá þröngsýni,
sem fram kemur í þessum orðum
nú á síðasta fjórðungi tuttugustu
aldar, megi þakka fyrir, á meðan
ráðherrann hafi það ekki á stefnu-
skrá sinni, að menn hafi hamar í
annarri hendinni og sigð í hinni.