Morgunblaðið - 11.05.1980, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MAÍ1980
Menn þurfa ekki að hafa áhyggjur af
vísunni, þótt menn séu einlægt að gera
sér þær, — ég og fleiri sem höfum undir
það tekið með Hannesi Péturssyni, að þá
yrði heimsmenningarlegt slys og þjóð-
menningarleg hneisa, ef við týndum
niður heyrninni fyrir stuðlum og höfuð-
stöfum. Hætt er við að ekki fyndist sá
háls-, nef- og eyrnalæknir, sem kynni að
skera upp brageyrað á þjóðinni, ef
hljóðhimnan ónýttist á annað borð. —
Eins og allt er í pottinn búið er samt trúa
mín sú, að alþýðan komi sjálfri sér til
hjálpar hér sem endranær, — maðurinn
á götunni, á sjónum eða uppi í sveit. Af
„skólanum" er einskis að vænta í þessum
efnum og skinið frá menningarvitunum
er alltaf af dofna.
Vísnaleikurinn er í fullu fjöri. Stund-
um leika menn sér að bragarháttum eða
leita uppi nýjan stíl eða gera það að
gamni sínu að láta útlend vers hljóma á
íslenzku. Og gamla þjóðvísan, hún lifir
líka góðu lífi. „í nýjum heimi" heitir lítið
ljóðakver eftir Björgvin Jónsson, sem var
11 ára, þegar það kom út. Eg vona, að
hann fyrirgefi mér þótt ég lofi lesendum
þessa leiks að heyra, hvernig „gamla
þjóðarlagið" hljómaði af barnsmunni,
hreint og tært, á því herrans ári 1975:
Á föstudaginn langa
var sorg að sjá,
Kristur uppi á krossinum
og María kraup þar hjá.
Stuðlasetningin er kannski ekki alveg
hárnákvæm, — en tilfinninguna vantar
ekki!
Þorsteinn Gylfason skrifar:
„í „Vísnaleik" Morgunblaðsins sunnu-
daginn 27da apríl 1980 birtust fáeinar
limrur eftir mig og fjóra menn aðra. Ein
af mínum var á síðustu stundu sett í
annarrar stað, og með þessari einu féll
niður svolitil athugasemd sem henni
hefði þurft að fylgja. Limran er um
Limgerði námsmey á Laugum, og at-
hugasemdin er sú að nafn þessarar
stúlku er sótt til kunningja míns Guðna
Kolbeinssonar starfsmanns Árnastofn-
unar. Limgerður Guðnadóttir er þó
vændiskona á ótilgreindum stað í veröld-
inni ef ég man rétt, gott ef ekki í
ósaminni skáldsögu en ekki andatrúar-
manneskja norður í landi eins og nafna
hennar í limrunni.
Úr því að Halldór Blöndal hefur í
þessum þætti sínum lagt sig fram um að
kynna limruna fyrir íslendingum, og þá
vitaskuld einkum handaverk meistara
okkar limrusmiða Kristjáns Karlssonar,
þá er kannski ekki úr vegi að ég noti
þetta tækifæri til að biðja hann að koma
öðrum útlendum vísnaleik á framfæri
við lesendur sína, í þeirri von að
einhverjir þeirra taki að leika hann
sjálfir. Sá heitir „clerihew" á ensku, en
mætti sem bezt heita „glerhús" á
íslenzku, því þar er ævinlega kastað
steinum að nafnkenndum mönnum.
Á ensku heitir hátturinn eftir upp-
hafsmanni sínum, rithöfundinum Ed-
mund C. (fyrtr Clerihew) Bentley sem
var höfundur hinnar ágætu leynilög-
reglusögu Trent’s Last Case, en hún kom
út árið 1913 og batt enda á Sherlock
Holmes tímabilið í leynilögreglusagna-
gerð eins og tími var til kominn. Eitt
glerhús Bentleys hljóðar svo:
John Stuart Mill
By a mighty effort of will,
Overcame his natural bonhomie
And wrote Principles of Political
[Economy.
Eitt höfuðskáld tuttugustu aldar,
Wystan Hugh Auden, samdi glerhús í
hundraðatali; á efstu árum sínum gaf
hann út heila ljóðabók, Academic Graff-
iti eða Krotað á skólaveggi, sem sam-
anstendur einvörðungu af glerhúsum.
Löngu áður — á kreppuárunum — hafði
Auden freistað þess að kenna íslending-
um að setja saman glerhús, eins og hann
segir frá í bók þeirra Louis MacNeice
Letters from Iceland; þar segist hann
vona það um árangur kennslunnar að
margir litlir krakkar hlaupi um á Islandi
og rauli fyrir munni sér:
Jonathan Swift
Never went up in a lift,
Neither did Robinson Crusoe
Do so.
Hér eru íslenzk glerhús:
Það er ekki heiglum hent að
[skilja hann
Halldór Kiljan.
Samdi hann ekki bók um
[ástir Uglu Fals
og einhvers rugludalls?
Einar Ólafur Sveinsson
á sér tæpast meins von.
í „íslenzkum þjóðháttum“ er
[ítarlejga fjallað um hornhögld,
ekki í „Islenzkum bókmenntum
[í fornöld.
Og kannski einhver lesandi „Vísna-
leiks" vilji botna:
Páll og Þóra Melsteð
voru meira en vel séð.
Meistaraverk íslenzkrar glerhúsagerð-
ar er að sjálfsögðu eftir Kristján Karls-
son um baksvið Njálu og hljóðar svo:
Var Skarphéðinn Njálsson?
Er Einar Pálsson?
Eða hvað?
Þeir um það. “
Móri getur haft gaman af því að gera
sér glerhús eins og aðrir:
Getur Þorsteinn Gylfason
gefið Háskólanum sjálfur von?
Hann gruflar í heimspeki
[og háfræði
en er hvurgi bendlaður við
[þjóðfélagssálarlega fáfræði.
Þorsteinn Gylfason er líka gott limru-
skáld. Þessa nefnir hann „Til Hannesar
Péturssonar":
„Ég verð hér þegar heimurinn
[ferst, “
kvað Hannes og ekki sem verst.
En hann meinti ekki hér,
heldur hvar sem hann er.
Þá hefur nú annað eins gerzt.
í síðasta Vísnaleik var eitt orð, sem er
raunar alltof mikið, rangt í limru eftir
Kristján Karlsson um þá sögulegu per-
sónu Maríu litlu frá Læk og eru þau bæði
beðin velvirðingar á því. „Það var kátt
hérna um laugardagskvöldið á Gili“
heyrist að vísu ekki jafnoft og áður og er
það skaði. Þar er vífavali á sveitaballi
lýst svo af Magnúsi Ásgeirssyni:
Þar var Dóra á Grund, hún er
[forkunnarfögur,
og fín, en af efnunum ganga ekki
[sögur.
Hún var glettin og spaugsöm og
[spræk.
Þar var einþykka duttlunga-
[stelpan hún Stína
og hún stórlynda Sigga og Ása
[og Lína
og hún María litla á Læk.
Og svo kemur limran:
Sagði María litla frá Læk,
ég er ljóðelsk og hefi þann kæk
að svipta mig fötum
og þar fram eftir götum.
En á fáguðum prósa er ég tæk.“
Ekki verður meira kveðið að sinni en
minnt á fyrrihlutann:
Páll og Þóra Melsteð
voru meira en vel séð.
Halldór Blöndal.
LIMRAN
Það var veizla og geysilegt gaman
og gestirnir bjartir í framan
yfir léttmæltum orðum,
en innst undir borðum
lá eilífðin hnipruð saman.
K.K.