Morgunblaðið - 11.05.1980, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MAI1980
Borðum
meira
rúgbrauð
Það er margt sem bendir til þess að við
værum heilbrigðari og gætum komið í veg
fyrir alvarlega sjúkdóma eins og t.d. krabba-
mein ef við borðuðum meira rúgbrauð, helzt
gróft rúgbrauð. Fyrir 25 árum síðan var
helmingi meira borðað af rúgbrauði hér á
landi en gert er í dag.
Eitur-
efni
%
Rúg-
brauð
Hvað
segja
merkin ?
%
Meist-
arar
Flest þessi efni eru nauðsynleg
til daglegs brúks, en e.t.v. er ekki
ætíð full aðgæzla höfð er þessum
efnum er valinn geymslustaður.
Algengt er að skápar undir vösk-
um í eldhúsi og á baðherbergjum
séu notaðir til geymslu þvotta- og
hreinsiefna. Lítil börn velja sér
leikpláss í nánd við þann aðila,
sem sinnir heimilisstörfum og
litlar hendur eru oft fljótar að ná
sér í fallega flösku eða dós og
meðfædd forvitni rekur börnin oft
til að smakka á innihaldinu. —
Þannig gerast flest slysin.
Það væri eflaust verðugt verk-
efni fyrir trésmiðí og innréttinga-
hönnuði að íhuga þessa köldu
staðreynd um tíðni barnaslysa
hérlendis og hanna og smíða
skáphurðir með tilliti til þessa.
Einnig má með litlum tilkostnaði
setja sérstakar læsingar á skáp-
hurðirnar, eða velja geymslustað
sem litlar, „forvitnar“ hendur ná
ekki upp í.
Samkvæmt niðurstöðum
rannsókna alþjóðlegu heilbrigð-
isstofnunarinnar WHO og
Krabbameinsrannsóknastofn-
unarinnar í Lyon í Frakklandi á
starfsemi ristilsins og magans,
undirstrika kornvörur, sérstak-
lega rúgbrauð ásamt grófu
grænmeti eðlilega starfsemi
magans, eins og móðir náttúra
ætlaði starfsemina, á meðan
menningin hefur gripið inn í
ferlið með of auðmeltum fæðu-
tegundum. í vanþróuðu ríkjun-
um það sem reyzla er mikil á
grófum korntegundum og grófu
grænmeti þekkist krabbamein í
ristli svo að segja ekki.
í ofangreindri rannsókn eru
Danmörk og Finnland sérstak-
lega í brennideplinum, en í
Danmörku er tíðni krabbameins
í ristli talinn fjórum sinnum
meiri en í Finnlandi. Rannsókn-
ir beinast sérstaklega að rist-
ilkrabbameini í körlum yfir
fimmtugt.
Því meiri tekjur,
því minna borðað
af rúgbrauði!
Svo virðist sem maðurinn sé
ekki sérlega lystugur á brauð-
fæðu. Ef tekið er dæmi um
neyzlu brauðsins í OECD lönd-
unum kemur í ljós að í fátæk-
asta landinu innan sambands-
ins, Tyrklandi er neyzlan mest,
en í Bandaríkjunum, auðugasta
ríkinu er neyzlan minnst á
brauðkorni. Því auðugra sem
landið er því minni er neyzlan á
brauðkorni á sama tíma og
neyzlan á kjöti, eggjum og sykri
eykst.
Fæðan á að veita líkamanum
orku, er orkugjafi. í þróunar-
löndunum veita korntegundirn-
ar í jurtaríkinu mannslíkaman-
um 60% orkunnar, en í auðugri
löndum aðeins 30%, og t.d. í
Danmörku allt niður í 20%.
Ristillinn á að
fá að starfa
Meltingarfærunum er ætlað
að melta fæðuna og vinna úr
henni næringarefni fyrir líkam-
ann. Maginn, — magapokinn er
nokkurskonar forðabúr og ristl-
inum er ætlað að vinna og
afgreiða þau efni í fæðunni sem
líkaminn þarf að losna við.
Ef ákveðið magn af rúgbrauði
er borðað er maginn tómur eftir
3Ví klst. Maginn veitir nær-
ingarefnum út í blóðið en ef
fæðan er of auðmelt fer ofgnótt
af fitu og sykurefnum út í
blóðrásina sem er líffærakerf-
inu óhollt. Ristillinn fær varla
úrgangsefni til þess að vinna úr
ef fæðan er of fíngerð. Útkoman
verður harðlífi, — svolítið sem
menn verða að vara sig á. Ef
ristillinn starfar ekki eðlilega
vegna rangra matarvenja getur
hann verið móttækilegur fyrir
alvarlegum sjúkdómum, — t.d.
fyrir krabbameini.
Neyzluvöruframleiðendur
verða að gæta að sér — þeir
mega ekki framleiða matvörur
og tyggja þær í raun fyrir
neytendur. Þeir verða að beina
athyglinni að því að reyna að
varðveita náttúrulega gerð
hráefnanna og efni sem örva
vinnslu meltingarfæranna. Gra-
hamsbrauð og gróft rúgbrauð
geta uppfyllt þessar kröfur og
menn ættu að hugleiða afleið-
ingar þess að líffærin starfi ekki
eðlilega. „Menningin" má ekki
skapa óheilbrigt fæðuval!
99 í vanþróuðu ríkjunum þar sem
neyzla er mikil á grófum korn-
tegundum og grófu grænmeti
þekkist krabbamein í ristli svo
að segja ekki64
DAGLEGT LIF
\M
Ljósm. Mbl. Emilía.
Algeng sjón
Þegar opnaðir eru skápar undir eldhúsvöskum blasa við margir og
fallegir brúsar — veröugt rannsóknarefni í augum lítilla barna. „Of seint
er aö byrgja brunninn þegar barnið er dottið ofan í hann,“ segir máltækið
og fá má sérstakar læsingar til aö loka þessari hættulegu leið til enn eins
slyssins.
Eiturefni
Hætturnar heima fyrir
Slys á börnum eru tíð á íslandi og ísland mesta
slysaþjóð Evrópu og þó víðar væri leitað hvað banaslys
áhrærir. Eitranir eru meðal helstu orsaka slysa á
börnum. Skv. upplýsingum borgarlæknis verða um 50%
slysa vegna ýmiss konar hættulegra efnasambanda á
börnum innan við 4 ára aldur. Svokölluð eitranaslys á
börnum verða velflest innan veggja heimilanna og
hættuleg efni eru á hverju strái, þegar grannt er
skoðað. Má þar nefna ýmiss konar sótthreinsiefni,
hreinsivökva, málningarefni, skordýraeitur, ýmis úða-
efni o.sl.