Morgunblaðið - 24.05.1980, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. MAÍ1980
Opnar hjartaaðgerðir framkvæmdar hér á næsta ári:
......«- i
Sjúklingar, sem þurft hafa að
ganga undir svokallaðar opnar
hjartaaðgerðir hafa undantekn-
ingalaust þurft að leita til útlanda,
til þess að fá bót. Ástæður þessa
eru, að hér á landi er ekki til
svokoliuð lungna- og hjartavél
með tilheyrandi fylgihiutum, en
hún er nauðsynleg forsenda þess
að læknar geti framkvæmt slíkar
aðgerðir. Nú virðist loks hilla
undir lausn á þessu vandamáli,
þannig að íslenzkir læknar geti
innan tíðar farið að framkvæma
þessar opnu hjartaaðgerðir. Þrír
hjartasérfræðingar ásamt fram-
kvæmdastjóra skrifstofu ríkisspít-
alanna hafa unnið frumáætlun,
kostnaðaráætlun og þess háttar að
undirhúningi fyrir opnar hjarta-
aðgerðir. sem fram færu á Land-
spitalanum og sent heilbrigðis-
málaráðherra til umfjöllunar, en
samkvæmt þeim upplýsingum, sem
Mbl. hefur aflað sér, er jákvætt
viðhorf til þessa máls í ráðuneyt-
inu. í tilefni þessa ræddi Mhl. við
Grétar Ólafsson, yfirlækni á
brjóstholsaðgcrðadeild Land-
spítalans. en hann er einn þeirra
manna, sem mest hefur barist
fyrir þvi að fá hjartaskurðlækn-
ingar hingað til lands, auk þess,
sem hann er einn fjögurra skurð-
lækna hér á landi sem unnið hefur
við svokallaða iungna- og hjarta-
vél erlendis.
Málið til umræðu allan
þennan áratug
„Það má segja að þetta mál hafi
verið til umræðu meðal skurðlækna
hér á landi allan þennan áratug, en
skriður komst ekki á málið fyrr en
fyrir um tveimur árum, þegar
þáverandi heilbrigðismálaráðherra,
Matthías Bjarnason, skipaði nefnd
manna til þess að skila áliti um
málið. I nefndinni voru auk mín,
Árni Kristinsson, Gunnar Gunn-
laugsson, Þórður Harðarson, allt
starfandi læknar við sjúkrahúsin í
Reykjavík og þar að auki landlækn-
ir, Ólafur Ölafsson, og trygg-
ingaryfirlæknir, Björn Önundar-
son. Nefndin varð ekki sammála og
skilaði tveimur álitsgerðum til ráð-
herra, annars vegar við fjórmenn-
ingarnir, sem töldum það fyllilega
tímabært að taka upp þennan þátt
hjartaskurðlækninga hér á landi,
og hins vegar landlæknir og trygg-
ingayfirlæknir, sem ekki töldu það
tímabært," sagði Grétar.
Að sögn Grétars kom eftir þetta
nokkur lægð í málið og það var ekki
fyrr en í janúar sl., að farið var að
ræða um málið á nýjan leik.
Heilbrigðisráðuneytið ákvað þá að
tefnt yrði að því að hjartaskurð-
lækningar gætu hafist á Land-
spítalanum í byrjun næsta árs. —
„Þá var okkur læknunum Árna
Kristinssyni, Herði Alfreðssyni og
mér ásamt Símoni Steingrímssyni
framkvæmdastjóra gert að mynda
starfshóp, sem hefði það hlutverk
að leggja fram frumáætlun um
nauðsynlegan undirbúning, til þess
að hjartaaðgerðir gætu hafist á
fyrrgreindum tíma hér á landi.
Hlutverk hópsins var m.a. að leggja
fram áætlun um fjölda þeirra
aðgerða, sem þarf að gera árlega.
Okkur var falið að leggja fram
áætlun um nauðsynlega húsnæðis-
aðstöðu, staðsetningu hennar og
kostnað við að koma henni upp. Við
áttum að leggja fram áætlun um
nauðsynlegan tækjabúnað og kostn-
að við þau, leggja fram áætlun um
áhöld og kostnað við kaup á þeim.
Þá var krafist áætlunar um nauð-
synlegan mannafla og menntun
starfsfólksins og starfsþjálfun erl-
endis," sagði Grétar ennfremur.
Landspítalinn.
Grétar ólafsson, yfirlæknir á brjóstholsaðgerðadeild Landspítalans.
framtfðareign, en ekki tæki, sem
þarf að endurnýja á hverju ári. Við
áætlum að breytingar á húsnæði
kosti um sex milljónir króna. Við
það bætist svo kostnaður við þjálf-
un starfsfólksins og jafnvel kostn-
aður við viðbótarstarfsfólk á deild-
ina og kostnaður við ýmislegt
annað um 50—60 milljónir króna.
Því má segja að heildarstofnkostn-
aðurinn við þetta allt saman sé
eitthvað innan við 300 milljónir
króna.
Þjálfun starfsfólksins vegna
verkefnisins er mjög mikilvæg og
hún er á bilinu einn til sex mánuðir,
en sumt af starfsfólkinu hefur
þegar kynnst þessum tækjum í
starfi sínu erlendis.
Bæði Bretar og Svíar hafa boðist
til þess að taka að sér þessa þjálfun
og auk þess hafa þeir boðist til þess
að senda menn hingað til lands til
þess að aðstoða við uppsetningu
tækjanna og til þess að vera við
hagræðið af því að flytja þessar
aðgerðir inn í landið væri augljóst
öllum. Ríkið yrði að leggja út í mjög
mikinn kostnað árlega við að senda
sjúklinga til útlanda, sem þá í
mörgum tilfellum ættu í miklum
samskiptaerfiðleikum vegna tungu-
mála. Þá væri auðvitað um mikið
hagræði að ræða fyrir ættingja
viðkomandi sjúklinga, sem hingað
til hafa þurft að fara á eigin
kostnað til útlanda til þess að
aðstoða.
í sambandi við kostnaðinn má
nefna að á síðasta ári hafði ríkið
um 200 milljón króna kostnað
vegna sjúklinga, sem sendir voru
utan, en eins og fram kemur hjá
Grétari er heildarstofnkostnaður-
inn við að flytja þessar aðgerðir til
landsins aðeins um 300 milljónir
króna svo ljóst má vera, hversu
mikið hagræði er því samfara að
hefja opnar hjartaskurðlækningar
hér hið fyrsta. — sb.
„Augljóst hagræði af því að
flytja aðgerðirnar hingað“
— segir Grétar Ólafsson, yfirlæknir
brjóstholsaðgerðadeildar Landspítalans
Kransæðaaðgerðum hefur
f jölgað mikið
„í niðurstöðum okkar til ráðu-
neytisins kemur m.a. fram, að
meðalfjöldi aðgerða árlega á með-
fæddum hjartagöllum, lokusjúk-
dómum og öðru er svipaður síðustu
árin. Kransæðaaðgerðum hefur
hins vegar fjölgað verulega og því
er spáð að þeim eigi eftir að fjölga
allverulega á næstu árum. Á næsta
ári er t.d. áætlað að slíkar aðgerðir
verði nálegt 40 talsins. -Samtals er
áætlað að aðgerðirnar verði tæp-
lega 70 á næsta ári, en þrátt fyrir
þessi nýju tæki þarf eftir sem áður
að senda 10—15 sjúklinga til út-
landa og verða aðgerðirnar því
eitthvað yfir 50 talsins. Þessi tilfelli
þar sem nauðsynlegt verður eftir
sem áður að senda sjúklingana út
eru þannig vaxin að um mjög
sjaldgæfa sjúkdóma er að ræða og
við fáum því ekki nægilega æfingu í
framkvæmd aðgerða á þeim og því
nauðsynlegt að leita aðstoðar ann-
arra. í því sambandi má geta þess
að jafnvel stórar þjóðir í kringum
okkur þurfa að gera slíkt hið sama.
Varðandi húsnæðið er aðstaðan
hér á Landspítalanum alveg full-
nægjandi til þess að hægt sé að
bæta þessum aðgerðum við aðrar
aðgerðir, sem þegar eru fram-
kvæmdar hér. Til viðbótar því
kemur svo að þegar hefur verið
ákveðið að ráðast í nýbyggingu hér
við spítalann þar sem mjög góð
aðstaða verður fyrir skurðlækn-
ingar.
Hjarta- og lungnavél
Um tækjabúnaðinn er það að
segja, að við þurfum fyrst og fremst
að fá hjarta- og lungnavél með
aukabúnaði, auk ýmiss konar bún-
aðar sem of langt mál væri að telja
upp, en heildarkostnaðurinn við
þessi tæki er áætlaður um 164
milljónir, sem eru litlir peningar
miðað við gildi þessara tækja. Þá er
vert að benda á að þetta er
1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979
Meðfæddir hjartagallar 3 12 24 18 16 11 19 19 24 20 18
Kransæðasjúkdómar 1 4 5 8 10 13 23 35
Lokugallar 7 9 8 5 8 6 9 6 7 10 12
Aðrar aðgerðir 1 3 3 7 1 3 3 3 2 0 1
12 24 35 30 29 25 39 38 46 53 66
Á þessari töflu má glöggt sjá hver þróunin hefur verið undanfarin ár i hjartaaðgerðum og þar vekur mesta
athygli hversu kransæðaaðgerðir færast mjög í vöxt.
fyrstu aðgerðirnar" sagði Grétár
ennfremur.
Hvernig tekst ykkur að bæta
þessu við þær aðgerðir sem fyrir
eru án þess að fjölga starfs-
mönnum teljandi? — „Það er til-
tölulega auðvelt. Hjá okkur hefur
ástandið verið þannig undanfarin
ár að auk þess að framkvæma alla
brjóstholskurði höfum við hlaupið
undir bagga með almennar skurð-
lækningar hér á spítalanum, en
þegar hjartaskurðirnir bætast við
munum við hætta almennu skurð-
lækningunum að mestu“ sagði
Grétar.
Hvernig er háttað samstarfi
ykkar við hjartasérfræðinga á
hinum spítulunum i þessu máli. —
„Samstarfið hefur verið mjög gott
og allir hafa verið sammála um að
hrinda þessu í framkvæmd og
læknar af hinum spítulunum munu
aðstoða okkur við þessar aðgerðir
eftir efnum og ástæðum hverju
sinni," sagði Grétar.
Nú er þróunin mjög ör í iækna-
vísindunum og þá ekki sizt i
sambandi við hjartasjúkdóma,
verða ekki þessi tæki sem keypt
verða fljótlega úrelt? — „Það er
alveg rétt að þróunin er mjög ör,
raunar hefur hún verið hvað örust í
hjartaskurðlækningum hin síðari
ár. Um tækin er það að segja að t.d.
hjarta- og lungnavélin er saman
sett úr mörgum smáum einingum
þannig að auðvelt er að skipta um
einstaka einingar þegar þurfa þyk-
ir, en það verður þó auðvitað ekki
komist hjá því að fylgjast með
tækninni í þessum lækningum eins
og öðrum" sagði Grétar ennfremur.
Grétar sagði og aðspurður að
Aðgerðir er-
lendis kost-
uðu ríkið
um 200 millj-
ónir á sl.
Stofnkostn-
aður við að
f æra aðgerð-
irnar hingað
til lands
erinnan
við 300 millj-
ónir króna