Morgunblaðið - 24.05.1980, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24.JVIAÍ 1980
200 ára afmæli
Landakirkju
i Eyjum:
Landakirkja í Vestmannaeyj-
um á tvö hundruð ára afmæli á
þessu ári og verður þess minnst
með hátíðarguðsþjónustu á
hvítasunnumorgun kl. 10.30 í
Landakirkiu. I>ar mun biskup-
inn yfir Islandi herra Sigur-
björn Einarsson prédika og séra
Kjartan Örn Sigurbjörnsson
Eyjaklerkur mun þjóna fyrir
altari.
Gjafir hafa borizt til Landa-
kirkju í tilefni afmælisins, en
síðar á árinu verða fleiri atburðir
tengdir afmælisárinu. Öflug
kirkjusókn er í Eyjum, grósku-
Landakirkja er talin þriðja
elzta kirkja landsins. Á gatna-
mótum austan hennar stendur
höggmynd Einars Jónssonar,
Alda aldanna.
Hátíðarmessa
og tónleikar á
hvítasunnudag
mikið kórstarf innan kirkjunnar
og nýlokið er viðgerð á þessari
þriðju elztu kirkju landsins.
Formaður sóknarnefndar er Jó-
hann Friðfinnsson. Til hátíða-
haldanna nú hefur verið boðið af
fastalandinu þeim séra Emil
Björnssyni en Fríkirkjusöfnuður-
inn lánaði Eyjamönnum afnot af
kirkju sinni á gosárinu, Þórði
Gíslasyni fyrrverandi meðhjálp-
ara, Friðfinni Finnssyni fyrrver-
andi sóknarnefndarformanni og
Ragnari G. Jónssyni fyrrverandi
organista.
Kirkjukór Vestmannaeyja mun
halda tvenna tónleika í kirkjunni
á hvítasunnudag, kl. 2 og kl. 5, en
þar mun kórinn syngja Hátíðar-
messu eftir Haydn undir stjórn
Guðmundar H. Guðjónssonar
organista. 40 söngvarar eru í
kirkjukórnum, en einsöngvarar í
Hátíðarmessunni eru Hrönn
Hilmarsdóttir, Þórhildur Óskars-
dóttir, Reynir Guðsteinsson og
Geir Jón Þórisson. Þá mun
kammersveit undir stjórn Guð-
nýjar Guðmundsdóttur aðstoða
við flutning Hátíðarmessunnar.
Kirkjukór Vestmannaeyja á æfingu fyrir flutning Hátíðarmessu
Ilaydn. Ljósmynd Mbl. Sigurgeir.
Vinnuveitendasamband Islands:
Kjarnasamningur,
sem ryður frum-
skóg kauptaxtanna
Enn ein tilraun til að tefja raunhæfar samningaviðræður
VINNUVEITENDASAMBAND
íslands iagði fram á sáttafundi á
föstudagsmorgunn tillögur um sam-
ræmingu kjarasamninga verka-
manna, iðnverkafólks, verzlunar-
manna, byggingamanna, málmiðn-
aðarmanna og rafiðnaðarmanna í
einn kjarasamning, sem VSl nefnir
kjarnasamning og nær til þorra
félagsmanna innan ASÍ. Vegna
þessa, hefur viðræðunefnd Alþýðu-
sambands íslands ákveðið að boða
43ja manna samninganefnd sam-
bandsins til fundar fimmtudaginn
29. maí klukkan 14 til að ræða stöðu
samningamálanna. Þá hefur við-
ræðunefndin óskað eftir því við
félagsmálaráðherra, að skipuð verði
sáttanefnd til þess að vinna að lausn
deilunnar.
í athugasemdum, sem Morgunblað-
inu bárust í gær frá VSÍ við tillögum
að kjarnasamningnum segir m.a., að
með þessum tillögum sé stigið fyrsta
skrefið í þá átt að samræma launa-
taxta og helztu önnur kjaraatriði í
kjarasamningum landssamtaka og
stéttarfélaga innan ASÍ. Tilgangur
með slíkum samningi er að einfalda
kjarasamninga og útreikning launa,
þannig að í stað um það bil sex
hundruð kauptaxta, sem í gildi eru í
dag hjá hinum sex aðilum kjara-
samnings, komi 30 launaflokkar auk
þriggja aldurshækkunarþrepa. Með
þessu sé rutt úr vegi þeim frumskógi
launataxta og annarra kjaraatriða,
sem mjög hefur torveldað samnings-
gerð og valdið endalausri togstreitu
milli starfsstétta. Með þessu er lögð
áherzla á að kjarasamningurinn gefi
sem réttasta mynd af raunverulegum
launum. Kjarnasamningur þessi er
lagður fram til þess að mæta sameig-
inlegum kröfum ASÍ og öllum sér-
kröfum viðkomandi sambanda og
félaga, sem falla með einum eða
öðrum hætti undir efnisatriði þessa
samnings. Hér er um að ræða megin-
hluta félagsmanna ASÍ, en af hálfu
VSI er að því stefnt að allar aðrar
starfsstéttir í landi geti, eftir því sem
við á, síðar komið inn í kjarasamning
þennan.
Helztu nýmæli, sem þessi tillaga
felur í sér eru eftirfarandi: álagakerfi
iðnaðarmanna er gerbreytt. Álög í
núverandi mynd eru Iögð niður, en
tekin upp þrjú álagatilefni, sem gæfu
rétt til hækkunar um tiltekin launa-
þrep. Þar er um að ræða álag vegna
óþægilegra eða afbrigðilegra starfa,
aukinnar menntunar eða aukinnar
ábyrgðar. Fæðis- og flutningsgjald er
fellt niður sem sérstök greiðsla, en
reiknað inn í grunnkaup, enda skulu
starfsmenn mæta til vinnu og fara
frá vinnu í eigin tíma. Til samræmis
er lagt til að fyrsti mánudagur í ágúst
verði frídagur hjá öllum starfsstétt-
um sem kjarnasamningurinn nær til
gegn niðurfellingu sumardagsins
fyrsta sem sérstaks frídags. Þá eru
lagðar til breytingar er varða veik-
inda- og slysatilfelli og lagt er til að
sjúkrasjóður falli niður, en greiðsla í
hann komi til hækkunar á kaupi.
Eitt helzta atriði tillagna VSÍ er
upptaka samræmds launastiga, sem
hefur í för með sér, að sjálfstæðir
launataxtar einstakra starfsstétta
hverfa sem slíkir. í staðinn koma
þrep í launastiga. Við röðun í launa-
þrep var stuðst í meginatriðum við
kröfur Verkamannasambands ís-
lands, sem lagðar voru fram nýlega,
þó með þeirri undantekningu, að í
stað fjölgunar 9 taxta í kröfu VMSÍ
eru 8 í kjarnasamningnum. Kaup-
töxtum iðnverkafólks er fjölgað úr 3 í
5. Lagt er til að útreikningsreglur
afkastahvetjandi launakerfa verði
samræmdar og að landið verði allt
eitt starfssvæði, þannig að allir
starfsmenn hafi rétt til vinnu, hvar
sem er á landinu, unnt verði að semja
um sveigjanlegan dagvinnutíma og
neyzlutímareglur eru samræmdar.
I tillögunum er gert ráð fyrir
tillögum kjaramálaráðstefnu VSÍ um
verðbætur. Kjarnasamningurinn er
lagður fram án launatalna og vill VSÍ
fá úr því skorið, hvort ASÍ fær umboð
til þess að standa að heildarsamning-
um af þessu tagi áður en farið verður
að ræða kauptölur.
Morgunblaðinu barst í gær frétta-
tilkynning frá Alþýðusambandi
Islands um þetta mál. Þar segir að 5
mánuðir séu nú frá því er samningar
runnu út og á þeim tíma hafi
atvinnurekendur í engu komið til
móts við hógværar kröfur ASÍ um
launahækkanir, traustara og réttlát-
ara vísitölukerfi og úrbætur í ýmsum
félagslegum atriðum. Síðan segir, að
milli aðila hafi á undanförnum árum
verið rætt um, og nokkuð unnið að
samræmingu samningsákvæða og
einföldun launataxta. Samkomulag
hafi verið um að slíkar breytingar
væru æskilegar, en hins vegar hafi
öllum verið ljóst, að umbylting í
þessum efnum kosti mikla vinnu og
tíma. Það hljóti því að vekja furðu, að
Vinnuveitendasambandið skuli nú
fyrst, „eftir að hafa tafið raunveru-
lega samninga í marga mánuði hafa
það eitt til málanna að leggja að setja
fram tillögur að heildarsamningi, án
þess að koma í nokkru efnislega til
móts við kröfur verkalýðssamtak-
anna.
Þá hlýtur það að vekja undrun og
reiði, að VSÍ skuli enn ítreka kröfur
sínar um stórfellda kjaraskerðingu
með eyðileggingu verðbótakerfisins
og mikilli skerðingu félagslegra rétt-
inda, þar með talið afnám sjúkra-
sjóða verkalýðsfélaganna, en hér er
um að ræða réttindi sem áunnizt hafa
á mörgum árum með mikilli baráttu.
Tillögur af þessu tagi sýna bezt hver
hugur VSÍ er til raunverulegra samn-
inga.
Það er því ljóst, að þær tillögur,
sem Vinnuveitendasambandið ber nú
fram, eru enn ein tilraun til þess að
tefja raunhæfar samningaviðræður."
Fréttir útvarpsins um kjarnorkuvopn:
Liður í stærri
áróðursherferð
Á FUNDi útvarpsráðs í gær var
m.a. Ijallað um fréttaílutning
Ríkisútvarpsins um hugsanleg
kjarnorkuvopn á íslandi. Markús
Örn Antonsson lét bóka á fundin-
um, að hann færi fram á að fá ýmis
„Stofnunin orðin of
flækt í þetta mál“
„ÉG tel, að stofnunin sé orðin of
flækt í þetta mál, allar okkar
röksemdir eru byggðar á vanga-
veltum.“ sagði David Johnson
rannsóknastjóri Center of
Defence Information í Washing-
ton i gær, þegar Morgunblaðið
hafði samband við hann.
Við starfsmann stofnunarinnar
var rætt af fréttastofu hljóðvarps-
ins nýverið, þegar fjallað var um
ályktanir um kjarnorkuvopn í
tengslum við Island. Blaðið ræddi
einnig við Gene la Rocque fyrrum
undirflotaforingja, forstjóra
stofnunarinnar, og bar undir hann
þær yfirlýsingar, sem íslenskir
ráðherrar hafa gefið þess efnis, að
hér væru ekki kjarnorkuvopn, en
þær byggjast á samkomulagi
ríkisstjórna íslands og Bandaríkj-
anna um að samþykki íslensku
ríkisstjórnarinnar þurfi til að
— segir rannsókna-
stjóri Center of
Defence Information
í Washington
vopnin séu hér. Sagði la Rocque,
að ekki væri ávallt unnt að taka
munnlegar yfirlýsingar banda-
ríska utanríkisráðuneytisins
trúanlegar og vísaði meðal annars
til reynslu frá Japan. í slíkum
tilvikum tæki stofnunin aðeins
trúanlegar skriflegar yfirlýsingar
frá utanríkisráðuneytinu, af því
að þá væru minni líkur á því að
sagt væri ósatt. Morgunblaðið bar
þessi ummæli undir Richard Eric-
son sendiherra Bandaríkjanna á
íslandi og sagði hann, að þessi mál
hefðu margsinnis verið rædd við
íslensk stjórnvöld af Bandaríkja-
stjórn og gætu menn dregið álykt-
anir um efni þeirra af yfirlýsing-
um íslenskra ráðamanna eftir
slíkar viðræður. Yfirlýsingar
utanríkisráðherra íslands eru all-
ar á þann veg, að kjarnorkuvopn
séu engin á Islandi, enda hafa
íslensk stjórnvöld ekki veitt til
þess heimild sína.
Gene la Rocque var skýrt frá
yfirlýsingu Kosygins forsætisráð-
herra Sovétríkjanna 1977 um að
engin kjarnorkuvopn séu á íslandi
og sagði hann einkennilegt, að
leitað væri heimilda í orðum hans,
en þótti yfirlýsingin mjög athygl-
isverð. Þá taldi hann, að Banda-
ríkjamenn hefðu ekki ávallt haldið
fast í þá stefnu sína að játa hvorki
né neita tilvist kjarnorkuvopna.
Ekki taldi hann neitt hald í því,
þótt bæði ísland og Bandaríkin ■
væru aðilar að samningnum um
bann við dreifingu kjarnorku-
vopna.
David Johnson rannsóknastjóri
stofnunarinnar sagði, að þeir full-
yrtu ekkert um að kjarnorkuvopn
væru á íslandi, líkurnar væru
miklar, þeir hefðu enga vissu fyrir
því.
Hann sagði, að handbókin,
sem dreift er til allra mikilvægra
stöðva á vegum bandaríska flotans
um allan heim, væri einu nýju
upplýsingarnar, sem þeir hefðu
um að kjarnorkuvopn geti verið á
íslandi til lengri eða skemmri
tíma. En eins og segir í fréttatil-
kynningu íslenska utanríkisráðu-
neytisins er þessari handbók
dreift til stöðva án tillits til þess,
hvort þar eru kjarnorkuvopn eða
ekki. Að öðru leyti sögðu þeir
Gene la Rocque og David Johnson,
að vangaveltur stofnunarinnar
byggðust á því, að á Keflavíkur-
flugvelli væru flugvélar, sem gætu
flutt kjarnorkuvopn og stöðin væri
hernaðarlega mjög mikilvæg. En
yfirlýsing Guðmundar í. Guð-
mundssonar þáv. utanríkisráð-
herra um samkomulagið milli
íslenskra og bandarískra stjórn-
valda í sambandi við kjarnorku-
vopnin var einmitt gefin 1962 af
því tilefni að þá komu á Kefla-
víkurflugvöll orrustuþotur af
gerðinni F-102A, sem gátu borið
kjarnorkuvopn.
gögn í þessu máli, t.d. fréttahand-
rit og upptökur aí öðru töluðu
máli, sem ekki hefði verið notað.
Markús Örn sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær, að ástæöa
þessa væri sú, að ákveðnar grun-
semdir heíðu vaknað hjá mönnum
um að þarna væri um að ræða
samsæri herstöðvaandstæðinga og
tiltekinna fréttamanna útvarpsins
og þessu máli í umfjöllun útvarps-
ins væri aðeins stillt upp sem
einum lið í miklu stærri áróðurs-
herferð.
Þess vegna hefði hann óskað eftir
að fá fyrrnefnd gögn í hendur og
sömuleiðis fréttaflutning útvarpsins
á mótmælum herstöðvaandstæðinga
fyrr í þessum mánuði. Hann sagðist
vilja fá að vita hvernig slíkar fréttir
yrðu til, hver ástæða væri fyrir því
að slík frétt væri unnin, án þess að
svo virtist sem nokkrar nýjar upp-
lýsingar hefðu komið fram í málinu
síðan 1975 er fjallað var um málið í
fréttum, og loks sagðist hann vilja
vita hvaða vinnubrögð væru notuð
við vinnslu slíkrar fréttar.
Markús sagði ennfremur, að eftir
fund utanríkismálanefndar á dög-
unum, þar sem viðtal við Banda-
ríkjamanninn Arkin hefði verið
leikið af segulbandi, hefðu menn
haft á orði, að í fréttum útvarps
hefði mun meira verið staðhæft
heldur en Bandaríkjamaðurinn
hefði nokkurn tímann sagt sjálfur.
— Það er síður en svo, að ég sé
fylgjandi ritskoðun, sagði Markús
Örn. — En hins vegar tel ég eðlilegt
að útvarpsráð setji sig inn í mál,
sem þessi og fái vitneskju um
hvernig þau eru unnin.