Morgunblaðið - 06.09.1980, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1980
„Danmörk er gleðisnauðari
að Dirch Passer gengnum ..
44
Kaupmannahöfn 5. septemhpr.
DIRCH Passer, frægasti xam-
anleikari Dana, lézt á miðviku-
dagskvöldið, skömmu áður en
átti að hefja sýningu i Tivolí-
leikhúsinu í Kaupmannahöfn,
hvar hann fór með aðalhlut-
verkið, i revíu sem þar hefur
verið sýnd í sumar við miklar
og t?(')ðar undirtektir. Kvöldið
áður hafði Dirch Passer fensið
aðkenningu af hjartaslatfi á
miðri sýninuu otf var fluttur i
skyndi á sjúkrahús. Læknar
töldu óhætt að hann fengi að
leika kvöldið eftir otc ttladdist
Dirch svo mjöff yfir því, að
veikindin voru ekki talin alvar-
letf. að hann fékk leyfi leikstjór-
ans til að tfætfjast fram fyrir
tjaldið otf heilsa áhorfendum
„Hæ, ég er kominn aftur,“
hrópaði hann glaðbeittur otc
var honum innilega fagnað.
Nokkrum minútum siðar átti
sýnintc að hefjast og voru leik-
arar tilbúnir að fara inn á
sviðið, þegar Dirch Passer
hneig skyndilega niður. Hann
var fluttur umsvifalaust á Rík-
isspítalann. en var látinn þegar
þangað kom.
Dirch Passer hóf leikferil sinn
árið 1946 í Friðriksbergsleikhúsi
og ferli hans lauk 34 árum síðar
í Tivolíleikhúsinu, eins og áður
segir. Hann gat sér fljótlega
mikið orð sem revíu- og gaman-
leikari og síðan hóf hann störf
við ABC leikhúsið í Kaupmanna-
höfn hjá hinum fræga skemmti-
iðnaðarmanni Danmerkur Stig
heitnum Lommer. Árið 1955
hófst samstarf hans og leikarans
Kjeld Petersen, í revíunum og
urðu þeir vinsælasta og þekkt-
asta „leikhús-par“ fram til árs-
ins 1961, er Petersen andaðist.
Eftir það haslaði Dirch Passer
sér meðal annars völl í kvik-
myndum og í sjónvarpi lék hann
einnig. Hann kom fram í mörg-
um leikhúsum í Kaupmannahöfn
og fór yfirleitt með gamanhlut-
verk og þótti takast þar bezt
upp. Þó fór hann með alvarleg
hlutverk, m.a. lék hann Lenna í
leikriti Steinbecks „Mýs og
rnenn" en þar sem hann var fyrst
og fremst grínleikari í augum
landa sinna átti hann nokkuð
erfitt uppdráttar í alvarlegum
hlutverkum og sjálfur taldi hann
að bezt ætti við sig að fást við
skopleg hlutverk enda kæmu
hæfileikar hans þar bezt til
góða.
Mönnum ber saman um að
Dirch Passer hafi verið mestur
gamanleikari Danmerkur, en
umfram allt var hann snillingur
í revíunum. Eitt af mörgum
hlutverkum hans, sem hann öðl-
aðist mikla hylli fyrir var
skopstæling hans á Amin, fyrr-
verandi einræðisherra í Uganda.
Hlutverk það sem Dirch Pass-
er fór með í Tivolíleikhúsinu nú
var Larsen poppsöngvari og
hafði hlutverkið verið skrifað
beinlínis fyrir Dirch. Það gerði
mjög verulegar líkamlegar kröf-
ur til leikarans.
Dirch Passer hafð' kennt sér
meins öðru hverju síðustu ár og
fyrr í sumar fékk hann og
aðkenningu af hjartaslagi og
þegar hann útskrifaðist af
sjúkrahúsinu sagði hann í blaða-
viðtali að hann væri dálitið
hræddur við þetta hlutverk.
Dirch Passer varð 54 ára gamall.
Margir danskir listamenn og
vinir og velunnarar hans hafa
minnst hans lofsamlega. Þeim
ber ásamt um að Danmörk sé
gleðisnauðari að honum gengn-
um.
Portúgal:
Viðbrögð á ýmsa lund
við framboði Eanesar
Lissahon, 5. sept. — AP.
VIÐBRÖGÐ manna i Portúgal við þeirri ákvörðun Ramahlo Eanes
forseta að gefa á ný kost á sér í forsetakosningunum í desember eru á
ýmsa lund eins og vænta má og draga dám af því hvort um er að ræða
stuðningsmenn AD-kosningabandalags stjórnar flokkanna ellegar
forsvarsmenn sósíalista og kommúnista. að þvi er heimildir frá
Lissabon greina í dag.
Kallað á stuðning
við Sakharov
Haag, 5. sept. — AP.
ÞÁTTTAKENDUR í ráðstefnu 1 Haag, sem fjallar um ofsóknir á hendur
andófsmonnum i Sovétrikjunum. samþykktu i dag yfirlýsingu, þar sem
skorað er á sovésk yfirvöld að leysa úr haldi eðlisfræðinginn Andrei
Sakharov, sem verið hefur i útlegð í borginni Gorkiy frá því í janúar sl.
Þrir nóbelsverðlaunahafar, sem eru meðal þátttakenda. skoruðu á
nóbelsverðlaunahafa og annað fólk úr visindaheiminum, að styðja við
bakið á samviskuíöngunum í sovétrikjunum, enda væru þeir annars að
vanrækja siðferðilegar skyldur sinar. Þeir sögðust þó vera því mótfallnir
að visindamenn á Vesturlöndum hættu samskiptum við starfsbræður
þeirra í Sovétríkjunum í þeim tilgangi að knýja á sovésk yfirvöld.
Eanes kunngerði í gærkvöldi
framboð sitt. AD-hefur fyrir all-
löngu ákveðið stuðning við Soares
Carneiro, hershöfðingja, sem er
lítt þekktur í Portúgal, en hefur að
sögn fréttamanna unnið töluvert á
síðan framboð hans var ákveðið.
Eanes forseti þykir eiga töluvert
undir högg að sækja og bæði hann
og Sa Carneiro forsætisráðherra
telja það miklu skipta fyrir fram-
tíðina hvor fer með sigur af hólmi.
Sa Carneiro og Eanes hafa elt
saman grátt silfur síðasta árið og
kveðst forsætisráðherrann ekki
getað unnið með Eanes.
Eanes var kosinn með 61%
atkvæða fylgi fyrir fjorum árum.
Samkvæmt skoðanakönnunum
Eanes forseti Portúgals.
sem hafa verið birtar sl. vikur
mun Eanes vinna kosningarnar.
Áður en þær fara fram munu
verða þingkosningar þann 5.
október. Fari AD með sigur af
hólmi mun staða Carneiro forseta-
frambjóðanda væntanlega styrkj-
ast að mun.
____IWl
| i— t
Orlov dæmdur
til einangrunar
Moskvu. 5. september. AP.
RÚSSNESKI andófsmaðurinn og
eðlisfræðingurinn Yuri Orlov
hefur verið dæmdur til annarrar
hálfs árs einangrunar i vinnu-
búðunum í Úral-fjöllum þar sem
hann er hafður í haldi, að þvi er
haft var eftir konu hans i dag.
Irina Orlov, eiginkona Yuri
Orlovs, sagði í tilkynningu sem
komið var til vestrænna fréttarit-
ara, að maður hennar hefði verið
dæmdur til einangrunar í refsi-
fangeisi vinnubúðanna fram í
febrúar á næsta ári. Fjölskylda
hans fær ekki að heimsækja hann
og bannað er að senda honum
matarpakka.
Irina sagði, að verið væri að
refsa manni hennar fyrir að mót-
mæia því, að hann fengi ekki að
eiga bréfaskipti við vini sína og
vísindabræður. Einnig hafði hann
krafist bættra skilyrða í fangels-
inu.
Orlov var formaður Helsinki-
nefndarinnar í Moskvu sem fylgd-
ist með því hvernig rússnesk
stjórnvöld stæðu við ákvæði
Helsinki-samþykktarinnar. I maí
1978 var hann dæmdur til sjö ára
þrælabúðavinnu og fimm ára út-
legðar í Sovétríkjunum.
Uppþot
í Ziirich
Zurích, r>. «ept. — AP.
HUNDRUÐ unglinga gengu ber-
serksgang um götur Zúrich í Sviss
í nótt og kröfðust þess að félags-
heimili fyrir unglinga sem lokað
var nýlega, yrði opnað aftur innan
sólarhrings. Einnig kröfðust þeir
15 milljón króna styrks frá borg-
aryfirvöldum til þess að geta
endurnýjað húsbúnað félagsheim-
ilisins og hafið starfsemina þar að
nýju.
„Unglingarnir köstuðu bensín-
sprengjum, settu upp vegatálma,
eyðilögðu bíla og brutu rúður í
verslunum og þetta eru um-
fangsmestu uppþot sem orðið hafa
í borginni," sagði talsmaður lög-
reglunnar. Tuttugu og fjórir ungl-
ingar á aldrinum 15 til 21 árs voru
handteknir og tjónið af völdum
óeirðanna er talið nema 15 millj-
ónum króna.
ÞETTA GERÐIST 6. SEPTEMBER
Sakharov var sviptur öllum vís-
indalegum heiðurstitlum sínum og
sendur í útlegð eftir að hann
mótmælti opinberlega innrás Sov-
étmanna í Afganistan. Sakharov
sem er 59 ára gamall tók þátt í
smíði sovésku kjarnorkusprengj-
unnar. Hann hefur tekið virkan þátt
í baráttu fyrir auknum mannrétt-
indúm í Sovétríkjunum og hlaut
friðarverðlaun Nóbels árið 1975
fyrir störf sín á þeim vettvangi.
Á ráðstefnunni var saminn listi
yfir vini og samstarfsmenn Sakhar-
ovs, sem einnig hafa verið sviptir
frelsi vegna skoðana sinna og voru
yfirvöld í Sovétríkjunum hvött til að
láta þá menn einnig lausa.
Utanríkisráðherra
Tyrklands rekinn
Ankara. 5. .*»ept. — AP.
TYRKNESKA þingið samþykkti í dag að víkja úr embætti Hayrettin
Erkmen, utanríkisráðherra i stjórn Demirels. Til þess að samþykktin yrði
gild þurftu 226 þingmenn af 450 að greiða henni atkvæði. Niðurstaða varð
að 230 greiddu atkvæði með henni. Það var smáflokkur sanntrúaðra
Múhameðstrúarmanna sem lagði fram þcssa tillögu.
Fréttamenn í Ankara velta nú á tvo ráðherra til viðbótar verið
vöngum yfir því hversu lengi stjórn lagðar fram og verða afgreiddar
Demirels geti notið trausts úr þessu eftir helgi.
enda hafa viðlíka vantrauststillögur
1975 — Rúmlega 2.300 farast í
jarðskjálfta í Tyrklandi.
1970 — Palestínumenn ræna
þremur flugvélum.
1968 — Swaziland fær sjálfstæði.
1966 — Hendrik Verwoerd, for-
sætisráðherra Suður-Afríku, ráð-
inn af dögum á þingfundi í Höfða-
borg.
1965 — Innrás Indverja í Vestur-
Pakistan hefst.
1955 — Óeirðir gegn Grikkjum í
Istanbul og Izmir, Tyrklandi.
1954 — Manila-ráðstefnan hefst.
1948 — Júlíana verður Hollands-
drottning.
1940 — Antonescu marskálkur
verður einræðisherra í Rúmeníu og
Carol konungur leggur niður völd.
1926 — Herlið Chiang Kai Shek
tekur Hankow.
1914 — Orrustan við Marne hefst.
1909 — Robert E. Peary tilkynnir
að hann hafi komizt á Norðurpól-
ínn fimm mánuðum áður.
1901 — McKinley forseti veginn af
stjórnleysingja í Buffalo, New
York ríki.
og
1899 — Tillaga Bandarikjanna um
„opnar dyr“ í Kína.
1813 — Her Prússa sigrar Ney
marskálk við Dennewitz.
1782 — Sjóorrusta Breta
Frakka við Cuddalore.
1715 — Uppreisn Jakobíta í Brae-
mer í Skotlandi.
1688 — Leopold I tekur Belgrad.
1672 — Vilhjálmur af Óraníu tek-
ur Naarden, Hollandi.
1666 — Eldsvoðanum mikla í
Lundúnum lýkur.
1651 — Karl II felur sig í tré eftir
orrustuna við Worchester.
1620 — „Mayflower“ fer með píla-
grimana frá Plymouth til Norður-
Ameríku.
1565 — Tyrkir neyddir til að af-
létta umsátri um Möltu.
1522 — Magellan kemur til Spán-
ar eftir heimssiglingu sína.
Afmæli. Guillaume Dubois,
franskur stjórnmálaleiðtogi
(1656-1723) - Moses Mendeis-
sohn, þýzkur stjórnmálaleiðtogi
(1729—1786) — Lafayette mark-
greifi, franskur hermaður og
stjórnmálaleiðtogi (1757—1854) —
Montague Norman, brezkur fjár-
málasérfræðingur (1871 — 1950).
Andlát. 1858 d. Ando Hiroshige,
listmálari.
Innlent. 1237Þórður kakali kemur
til Eyjafjarðar af konungsfundi —
1713 Narfeyrarfundur Jóns Vída-
líns og Odds lögmanns Sigurðsson-
ar — 1720 Utför Jóns biskups
Vídalíns í Skálholti - 1722 f.
Sveinn lögmaður Sölvason — 1896
Jarðskjálftakippur leggur Ölfusið í
rúst — 1903 d. Ólafur Davíðsson
(drukknaði í Hörgá) — 1928
Bandalag ísi. listamanna stofnað
— 1952 Iðnsýning — 1963 Tveimur
hvölum banað í einu skoti — 1965
d. Gísli J. Johnsen — 1967 Tilraun-
ir með svifnökkva. — 1978 Gengis-
felling.
Orð dagsins. Meðalmennska þekk-
ir ekkert sjálfu sér æðra, en
hæfileikar þekkja snilligáfu sam-
stundis — Sir Arthur Conan Doyle
(1859-1930).