Morgunblaðið - 19.10.1980, Qupperneq 10

Bresk útgerð
á heliarþröm
Bresk útgerð Og frystiiönaöur á nú vægast
Sagt viö mikla erfiöleika aö etja. Floti stærstu
útgeröarborganna, Hull og Grimsby, er nú
aöeins skugginn af því sem hann var fyrir fimm
árum. Olíuverö fer sífellt hækkandi, en fiskveröiö
er lágt og aflinn fer minnkandi. Má jafnvel búast
viö því, aö þaö litla sem eftir er af þessum iönaöi,
sem eitt sinn blómstraöi á Bretlandseyjum,
hverfi á stuttum tíma.
Er ekkert
til bjargar?
Vandi bresku útgerðarinnar
hefur ef til vill ekki verið eins
úthrópaður í fjölmiðlum og vandi
stáliðnaðarins og Leyland-verk-
smiðjanna. En vandi hennar er
engu að síður jafn mikill og
þeirra. Meðan embættismenn
ríkja Efnahagsbandalags Evrópu
þinga um sameiginlega fiskveiði-
stefnu í Brússel, standa sjómenn í
Bretlandi frammi fyrir þeirri
staðreynd að þótt breskar hús-
mæður kaupi jafn mikið af fiski
fyrir um það bil svipað verð og
áður, fá þeir ekki lengur fullnægj-
andi laun fyrir þá erfiðisvinnu að
koma honum að landi. Og frétta-
skýrendur telja, að það sé alveg
sama hvað verði ofan á í Brússel,
það muni litlu breyta fyrir sjó-
mennina hvort eð er.
Þeir eru nefnilega að greiða tap
það, sem Bretland varð fyrir í
síðustu tveimur þorskastríðum við
Islendinga. Seinna stríðið, árið
1975, endaði með því að Islend-
ingar lokuðu fengsælustu fiski-
miðum Breta. Afleiðing þess,
skortur á sameiginlegri fiskveiði-
stefnu, ofveiði og mikil hækkun
olíuverðs, hefur allt átt sinn þátt í
því að skaða breska útgerð.
Vilja fá megn-
ið af aflanum
Sjómennirnir eru ekki á því, að
það sé sama hvað verði ofan á í
samningaviðræðunum í Brússel.
Þeir krefjast þess, að þeir fái að
veiða megnið af þeim kvóta sem
bandalagið kemur til með að setja.
Þeir réttlæta þessa kröfu sína með
því að segja, að 60% af fiskveiði-
svæðunum séu bresk eftir að
fiskveiðilögsagan var færð út í 200
mílur.
Sjómennirnir hafa einnig kvatt
ríkisstjórnina til að fá því fram-
gengt að Bretar fái að veiða um
45% leyfilegs afla á bestu fiski-
miðum EBE-landanna. Til þessa
hefur þeim aðeins verið boðið 31%
aflans. En þeir eru staðráðnir í því
að aðeins 45% aflahlutans komi
til með að gagna þeim. Þá geti þeir
fengið tækifæri til að veiða meira
af þeim tegundum sem breskar
húsmæður vilja helst í potta sína.
Innflutningur
á fiski eykst
Sannleikurinn er sá, að mikill
hluti þess fisks sem keyptur er í
verslunum í Bretlandi í dag er
veiddur af erlendum togurum.
Sífellt lækkandi verð á þorski og
ýsu hafa orðið til þess að breskir
sjómenn hafa sótt æ meira í að
veiða makríl.
„Við reyndum að veiða á heima-
miðum eftir að okkur var meinað
að halda áfram veiðum okkar við
ísland," segir Peter Hewett, for-
stjóri Short Blue Fleet, eins elsta
útgerðarfyrirtækis í Bretlandi.
„En hvert skip varð að véiða
fyrir 1,200 pund á dag til þess að
Fiskibátar sigla inn í höfnina í
Ullapool í Skotlandi. Fyrir
utan liggja verksmiðjuskipin
og bíða þess að skoskir
togarar landi makrílafla sín-
um í þá. Þrjá mánuði á ári
syndir makríllinn meðfram
ströndum Skotlands, frá
ágúst til október. Um 75% af
aflanum fer um borð í verk-
smiðjuskipin, sem annað
hvort sigla með hann á
heimamarkaö eða til annarra
landa.
ekki yrði tap á veiðunum. Það
gekk engan veginn."
A síðustu árum hefur innflutn-
ingur á fiski til Bretlands aukist
til muna. Miklar birgðir af ódýr-
um fiski hlóðust upp í Evrópu
eftir að sala á fiski í Bandaríkjun-
um dróst skyndilega saman. Þegar
slíkt ástand skapast selja Norð-
menn og Kanadamenn afgangs-
framleiðslu sína sína gjarnan til
Bretlands. Staða breska pundsins
gerir innkaupendum kleift að ná
góðum samningum. Sjómenn geta
ekki keppt við slíkan innflutning.
Þeir eiga nú þegar fullt í fangi
með að halda í við það lága verð
sem er á fiski sem fluttur er inn
frá EBE-löndunum.
Á sl. ári var t.d. flutt inn 23%
meira af þorski og ýsu til Bret-
lands en árið það þar á undan.
Fyrstu sex mánuði þessa árs var
innflutningurinn 19% meiri en á
fyrstu sex mánuðum síðasta árs.
Sjómenn hafa mótmælt þessari
þróun og farið fram á að innflutn-
ingur á fiski verði bannaður. I júlí
fóru allir sjómenn í Portland í
Skotlandi í verkfall og um tíma
leit jafnvel út fyrir að verkföll
sjómanna myndu breiðast út um
Skotland, England, Wales og ír-
land. En ákveðið var að hætta við
verkfallsaðgerðirnar og sjá hverju
fram yndi.
í Irlandi mómæltu sjómenn
fyrir utan þinghúsið í Dublin og
sjómenn í öðrum borgum og bæj-
um landsins studdu þá ákaft með
mótmælaaðgerðum heima fyrir.
Og breskar húsmæður hafa
ákaft spurt hvers vegna þær borgi
meira en 2 pund fyrir kílóið af
þorski og ýsu meðan sjómenn fái
aðeins eitt pund fyrir kílóið. Einu
svörin sem þær fá eru þau klass-
ísku, kostnaðurinn við veiðarnar
er orðinn svo mikill.
Adeins hluti
fiskiskipaflot-
ans i notkun
Eftir að Bretar höfðu tapað
síðasta þorskastríði höfð>j }£jr
ekki lengur aðgang að fiskimiðun-
um innan 200 milna fiskveiðilög-
sögunnar við ísland. Þau fiskimið
höfðu áður gefið Bretum um
100.000 tonn á ári. Varð þetta
mikið áfall fyrir bresku útgerðina,
sér í lagi þá sem gerðu út
úthafstogara. Árið 1975 voru 500
skip skrásett í Hull, Grimsby,