Morgunblaðið - 26.10.1980, Qupperneq 24

2 4 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. OKTÓBER 1980

Jón Þ. Árnason: Lífríki og lífshættir LVII
Spurningin er: Hvað
álíta „stjórnmálamenn“
lýdræðisríkjanna sér
óhætt að sökkva íyrirvinn-
um sínum djúpt niður til
vinstri, án þess að ástæða
þyki til að óttast tortím-
ingu?
FELAGSMALABÖGGULL
o o Oo 0
0 0 nO 0 o
00 -0
Ég tel ekki vera á mínu færi
að skera úr um, hvaða firra
Marx komist nærri hámarki
fáránleikans. Mig grunar bara,
að staðhæfing hans: „Þess vegna
ræðst mannkynið alltaf í þau
verkefni aðeins, sem það getur
leyst," yrði býsna nærri tindin-
um. Auðvita er létt verk að raka
saman ívitnunum úr orðaflaumi
og hugsanagraut marxista, sem
hinir hyggnari í hópnum hafa nú
upp á síðkastið kosið að krafsa
yfir eða láta öðrum eftir. Þ. á m.
er ofangreind trúarsetning, sem
markaðsmenn gripu fagnandi úr
haugnum, héldu sig hafa höndl-
að skrautperlu, er þeir reyndu
siðan að fægja og slípa lítils-
háttar, og fannst sér að lokum
við hæfi eftir að hafa hnykkt
dálítið á og gefið sér forsendu:
„Náttúrugæðin eru óþrjótandi,
því að mannlegt hugvit er
óþrjótandi."
Ruglingur af slíku tagi er
naumast margra orða verður.
Þau yrðu þegar af þeirri ástæðu
tilgangslítil, að hvorki mark-
aðsmenn né marxistar hafa
fregnað að inntak allra ímynd-
unarrikja er stað- og stundleysa,
og að þau geta því aldrei orðið
raunveruleiki; að það er eðli
allra draumvona um eilífa sælu
að rætast aldrei og örlög alls-
nægtarríkisins að lifa einvörð-
ungu í fyrirheitinu, en verða
aldrei veraldarathvarf manna.
Þess verður 'því naumast
vænzt, að draumóraflug efnis-
hyggjumanna, hvar í flokki sem
þeir hreiðra um sig, vekji sérlega
hrifningu.
Raunhyggja gegn
rausi og þrasi
Fyrrnefndar staðreyndir við-
urkennir auðvitað allt raunsýn-
isfólk. Það lýtur þeim í auðmýkt,
gerir sig ánægt með líf skins og
storma, blíðu og stríða, tignar
móður náttúru og veit, að ella
bíður þess glötunin ein. Það veit
ennfremur að lífið er eilíf og
tvísýn barátta, sem e.t.v. er þess
dýrmætasta gildi. Það dirfist
jafnvel að ganga svo langt að
líta á líf og baráttu sem eitt og
hið sama, sem sífellt hljóti að
ögra og freista með nýjum við-
fangsefnum áður en hin gömlu
— eða afleiðingarnar af átökun-
um við þau — hafa verið leidd til
fullra úrslita.
Meginmarkmið varðveizlu-
fólks hlýtur þess vegna ávallt að
verða að leitast við að styrkja og
efla möguleika nýtra þegna og
þjóða til sem traustastrar að-
stöðu til þess að heyja lífsbarátt-
una á grundvelli þeirra óhaggan-
legu skilmála, sem náttúruríkið
hefir í upphafi sett, en ekki eftir
skvaldri sveimhuga, er eiga full-
ar skrifborðsskúffur af línu-
ritum um endanlegar mannlífs-
úrlausnir — „rökstuddum"
vangaveltum um, hvernig maður
og heimur ættu að vera — og
ættu að hafa verið.
Síðan liberalistar og sósíalist-
ar sviku framfærsluríkið („vel-
ferðarríkið") yfir Vesturlönd er
nú liðinn um aldarþriðjungur.
Enginn heldur því fram í alvöru,
að það hafi orðið til fegrunar-
eða ánægjuauka. En kannski
gæfumerki? Eða feigðarboði? Á
meðan merking og markmið
mannlegrar sögu — ef um slíkt
skyldi vera að ræða — eru
skilningi okkar ofvaxin, brestur
okkur heimildir til þess að kveða
upp lokadóm í því máli.
Við eigum hins vegar rétt, ber
m. a. s. skylda til að reyna að
ráða í, hvað klukkan slær, hvert
leiðin liggur. Við hljótum því að
spreyta okkur á að rýna fram í
tímann, en sú viðleitni er dæmd
til ómarks, ef lærdómar fortíð-
arinnar eru látnir liggja ósnertir
utan vegar.
Fáeinir feigðarboðar
• Af allmörgum vinstristraum-
um, sem þegar fyrir 2—3 áratug-
um voru teknir að hrærast um
hinn siðmenntaða heim, en hafa'
nú, árið 1980, i upphafi 9.
áratugar 20. aldar, valdið upp-
lausn og spillingu heilbrigðra
lífshátta með þeim afleiðingum
að vandséð er, hvernig stöðvuð
verði og síðan bætt fyrir, ber
eftirtalda efalítið hæst:
• Hnignun og niðurrif viðtek-
inna og þrautreyndra sam-
búðarhátta, undanhald og
uppgjöf lögmætra yfirvalda
réttarríkja fyrir botndreggj-
um þjóðfélaganna, einum á
sviðum löggæzlu og refsirétt-
ar, uppeldis- og menntamála.
• Valddreifing í þágu sér-
hagsmuna- og stéttabaráttu-
hópa, sem óðfluga hafa gerzt
sámsæris- og ofbeldissamtök
gegn þjóðarheildinni, m.a.
sökum óþolandi áhrifa þeirra
á löggjafar- og framkvæmda-
vald.
• Frjálslyndi og þar af leiðandi
vanmáttur yfirvalda gagnvart
glæpsamlegu athæfi einstakl-
inga og bófaflokka, sem skáka
í skjóli hugsjór.a- eða stjórn-
málamarkmiða.
• Uppsteyt undirmálsþegna og
ósjálfbjarga þjóða gegn
skynsamlegri forsjá hinna
mikilhæfari og stjórnvísari.
• Úrkynjun æskunnar og flótti
hennar undan sjálfgefnum
kröfum lífsbaráttunnar.
• Linnulausar launahækkanir
og þar af leiðandi sívaxandi
náttúruránskapur um heim
allan; og verðbólga í kjölfar
fjármálaóreiðu, sem orðin er
varanlegt efnahagsástand.
• Þrengt athafnasvigrúm sjálf-
stæðra einstaklinga, uppgjöf
einkareksturs og tæring
einkaeignarréttar vegna auk-
inna fjárútláta atkvæða-
braskara til að fullnægja
endalausum kröfum um
„mannsæmandi lífskjör",
„réttláta skiptingu þjóðar-
teknanna" og „félagslegt
réttlæti".
Allar eiga þesar vinstriplágur
eitt sameiginlegt: Þær hrekja
Vesturlönd sífellt nær og nær
valddreifingarþröm stjórnleysis-
ins, sem undantekningalítið er í
stað ógnarstjórnar skálka eða
villimanna, keimlíkar þeim, er
alllengi hafa hrjáð 2.- og 3.
fl.-heiminn. Vesturlöndum verð-
ur því tæplega stjórnað mikið
lengur enn með tíðkanlegum
úrræðum réttarríkis.
„Eldmóður er
úr sögunni*
Vesturlandaþjóðir eiga sýni-
lega ekki annarra kosta völ
heldur en að búa sig undir að
reyna að hugsa, losa sig við hina
alræmdu „stjórnmálamenn" sína
og leita forystu stjórnmála-
manna, er finnanlegir kynnu að
reynast. Þeir verða m.ö.o. að losa
sig úr viðjum nær 200 ára
gamalla fordóma — ekki síður
en annarra yngri — sér í lagi
þvælunnar um jafngildi allra
tvífætlinga, að tilslökunarstefn-
an gagnvart GULAG-ríkjunum
sé heillavænlegri en að setja
þeim stólinn fyrir dyrnar, að
náttúruauðæfin séu óþrjótandi
og eigi að vera, geti verið eða séu
„sameign alls mannkyns" o.s.frv.
Að sinni hlýt ég að hliðra mér
hjá að gizka á, hvort tímabært
sé að búast við svo róttækum
hugarfarsbreytingum. Á meðan
áherzluþunginn liggur látlaust í
að tyggja í atkvæðamúginn
HVAÐ hann á að hugsa í stað
þess að brýna fyrir honum
HVERNIG hann eigi að hugsa,
virðast ástæður til bjartsýni
sorglega litlar. Mér finnst ég því
sjá vinstriöldina — og okkur
sjálf — í svipuðu ljósi og danski
heimspekingurinn Sören Kierke-
gaard (1813—1855) sá hana á
sínum tíma og lýsti með þessum
orðum:
„Aðrir mega kvarta undan
illsku samtíðar okkar; ég
harma, hversu aumingjaleg
hún er. Eldmóður er úr sög-
unni. Hugsanir mannfólksins
eru flatneskjulegar og veikl-
aðar eins og bláþráður, það
sjálft brjóstumkennanlegir
vesalingar eins og þvældar
tuskubrúður. Hugsanir þess
eru og lágkúrulegar til þess
að geta verið syndsamlegar."
.Borgarastéttin
verzlar með eigin
hengingarreipi
Allir, sem gefa sér tíma til að
lesa eitthvað meira en fyrirsagn-
ir götusölublaðanna, komast
ekki hjá að viðurkenna, að um-
mæli hins danska hugsuðar um
samtíðarfólk sitt eigi ekki síður
við á líðandi stundu. Tvær smá-
klausur hlið við hlið á sömu síðu
eins virtasta dagblaðs heims
(„Frankfurte Allgemeie Zeit-
ung“, hinn 4. þ.m.), bera þessari
staðhæfingu viðunanlegan vitn-
isburð.
Önnur fréttin greinir svo frá,
að ónafngreind stjórnunarstofn-
un þýzkra atvinnurekenda hafi
ráðið Horst nokkurn Mahler til
þess að halda fyrirlestra hjá sér
á „ítarleri fræðslu- og þjálfun-
arráðstefnu" um efnið: „Marx-
iskar undirstöðuhugmyndir —
Saga marxismans". Þó að ég telji
víst, að flestir lesenda minna viti
hver Horst þessi Mahler er,
þykir mér rétt að geta þess, að
hann er fyrrverandi málaflutn-
ingsmaður og um árabil verjandi
illræmdra félaga í vinstrisam-
tökum, sem einbeittu sér að
bankaránum, mannránum,
morðum og hryðjuverkum, enda
sjálfur virkur samherji og heili
flokksins unz hann var handtek-
inn, færður á sakamannabekk og
dæmdur til margra ára fangels-
isvistar, en látinn laus án þess
að hafa afplánað til fulls.
Fórnarlamb Mahlers og félaga
var meðal fjölda annarra: Dr.
Hans Martin Schleyer, forseti
þýzka atvinnurekendasam-
bandsins.
í lok frásagnar „FAZ“ gefur
blaðið hinum smekkvísu frjáls-
hyggjumönnum velmeint holl-
ráð: „Kannski væri viðeigandi að
hóa saman sérstaklega rækilegri
ráðstefnu um efnið: „Kaupsýsla
og pólitísk háttvísi" við tæki-
færi.“
Hin fréttin, sem blaðið gerir
að umtalsefni, er nýbirt hroll-
vekja brezka atvinnumálaráðu-
neytisins um verkfallalíf í Eng-
landi á árunum 1960—1979.
Skýrslan leiðir í ljós, að á
síðastliðnum 20 árum hefir ensk
verkalýðshreyfing framið 50.440
verkföll á atvinnulífinu, þ.e. að
meðaltali 2.522 á ári, og sóað
8.200.000 vinnudögum árlega eða
alls 164.000.000 þetta 20 ára
tímabil. Lagzt var í verkföll án
tillits til þess, hvort atvinnulífið
átti við sæmilegar aðstæður að
búa ellegar syrti að, og ávallt
reyndu verkalýðsrekendur að
haga svo til að af athæfi þeirra
hlytist sem allra mest og víðtæk-
ast tjón.
Á greindu tímabili hafa allra-
handa flokkar og allrahanda
stefnur ráði ferðinni. Tækni-
framfarir hafa orðið miklar, eins
og í öðrum iðnaðarlöndum, og
vinnuskilyrði hafa því gjör-
breytzt. En aðeins eitt hefir ekki
breytzt: meinhunzka ensku
verkalýðshreyfingarinnar. Með
henni hefir hún pínt fram ótelj-
andi fríðindi, sem reynzt hafa
atvinnurekstrinum langt um
megn, og þannig hefir hún verið
köllun sinni trú.
En borgarastéttin, atvinnu-
rekendur? Hver hafa viðbrögðin
verið?
Atvinnurekendur hafa að lok-
um skrifað undir þá pappíra,
sem til þeirra hefir verið fleygt
yfir samningaborðin, þræl-
bundnir þeirri trú sinni —
— að það sem lýðræði væri
landlægt, gæti ekkert grandað
einkaframtakinu!
Flug íjaðralausra
Fjarstæður
teknar í arí
Vesturlönd hafa eng-
in efni á bjartsýni
50.440
verkföll