Morgunblaðið - 12.11.1980, Blaðsíða 17

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. NÓVEMBER 1980
ftttfgtu Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033
Askriftargjald 5.500.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 280 kr. eintakiö.
„0, sveiattan!“
Eins og menn muna ef til vill boðaði Alþýðubandalagið
það mjög kröftuglega fyrir síðustu kosningar, að í raun
væri enginn vandi að vinna sigur á verðbólgunni, aðeins
þyrfti að auka framleiðslu og framleiðni. Að vísu hefur
þessum sjónarmiðum ekki verið haldið mikið á loft síðan,
enda óhentugt því að það gæti um of beint athygli manna að
því, hve falskar forsendur þessa áróðurs voru, auk þess sem
ráðherrar flokksins eru nú að setja sig í þær stellingar að
skerða verðbætur launa.
I nýlegri þingræðu gerði Matthías Bjarnason „atvinnu-
stefnu" Alþýðubandalagsins að umtalsefni og rakti hvílíkar
skýjaborgir þar eru reistar. Þar er talað um að auka
loðnuaflann sem allra fyrst „úr 700 þúsund tonnum í 1
milljón tonna á ári.“ Jafnframt er sagt, að tvöfalda eigi
botnfiskaflann, eftir því sem vöxtur fiskstofna leyfði, það er
úr rúmum 400 þúsund tonnum í 850 þúsund tonn. Og
Matthías Bjarnason bætti við: „Ég held, að „gáfumanna-
deildin", sem virðist á annarri vetrarbraut en fólk við
sjósókn og fiskvinnslu, hafi gengið frá þessari stefnuskrá.“
Síðan minnti Matthías á það, að Alþýðubandalagið boðaði
í stefnuskrá sinni, að ríkisvaldið ætti að tryggja sjómönnum
þau kjör, að „starf þeirra verði ávallt eftirsóknarvert." Og
þingmaðurinn bætti við: „Hvenær sem Alþýðubandalagið
hefur átt aðild að ríkisstjórn hafa kjör sjómanna, miðað við
kauptaxta í landi, rýrnað hlutfallslega, og þreföldun
olíuverðs, framhjá skiptaverði, og án lofaðs samráðs við
sjómenn, talar sínu máli um framkvæmdina. Minn gamli
kennari, Guðmundur G. Hagalín, sagði, þegar honum þótti
menn lofa miklu og svíkja stórt: O.sveiattan! Þau orð hæfa
vel framkvæmdinni á stefnumálum Alþýðubandalagsins."
Stefna Alþýðubandalagsins að því er varðar fiskvinnslu,
útgerð og kjör sjómanna er marklaus. Hún var sett fram á
sínum tíma til þess eins að þykjast, því að í framkvæmd
hefur flokkurinn staðið þannig að málum, að ekki stendur
steinn yfir steini. Er nú svo komið, að hann er hættur að láta
sjávarútvegsmál til sín taka á Alþingi og talar yfirlýsing
fulltrúa flokksins í stjórn Sjómannasambands íslands,
Sigfinns Karlssonar, sínu máli um þetta. En eftir hrakfarir á
nýlegu Sjómannasambandsþingi sagðist hann hættur að
styðja þá ríkisstjórn, sem nú situr, hún gerði ekkert fyrir
verkalýðinn.
Viðræður við EBE
Isíðustu viku fóru fram viðræður í Brússel milli íslenskra
embættismanna og fulltrúa Efnahagsbandalags Evrópu
um fiskveiðimál og er annar fundur sömu aðila ráðgerður í
næstu viku. Á undanförnum vikum hefur miðað nokkuð í átt
til sameiginlegrar fiskveiðistefnu Efnahagsbandalagsins, en
deilur um hana hafa verið mikið hitamál milli aðildarland-
anna. Er stefnt að endanlegu samkomulagi fyrir áramót.
Bandalagið hefur þann hátt á að ákveða veiðikvóta í lögsögu
sinni eitt ár fram í tímann og miðar í því efni við
almanaksárið, þess vegna mun verða kapp á það lagt að ná
samkomulagi við okkur fyrir árslok.
Á sínum tíma lögðu íslensku ráðherrarnir Matthías
Bjarnason og Einar Ágústsson fram drög að fiskverndar-
samningi milli íslands og Efnahagsbandalagsins. Mun af
Islands hálfu enn byggt á þeim drögum en áhugi okkar á
veiðiheimildum innan lögsögu EBE-landanna hefur aukist
síðan, við það að í sumar var lögsagan færð út við
norðurströnd Grænlands og þangað gengur íslenski loðnu-
stofninn einhvern tíma á hverju ári. Viljum við bæði fá rétt
til að veiða loðnu á þeim slóðum og koma í veg fyrir ofveiði
bandalagsríkjanna. í sumar gerðist það í fyrsta sinn, að
dönsk skip komu til loðnuveiða á Grænlandsmiðum.
Viðræðurnar við Efnahagsbandalagið snúast ekki um
viðurkenningu á yfirráðum heldur gagnkvæma hagsmuni á
yfirráðasvæði hvors aðila um sig, að því leyti eru þær ólíkar
fyrri viðræðum okkar við erlenda aðila um landhelgismál.
Miklu máli skiptir, að samningar takist og þeir hafi að
geyma ákvæði er taka sanngjarnt tillit til mikilvægi
loðnuveiða fyrir íslenska þjóðarbúið og veikrar stöðu
loðnustofnsins auk þess sem okkur verði veitt heimild til
úthafsrækjuveiða við Grænland. Slíkur árangur næst þó ekki
nema við séum til þess búnir að koma til móts við óskir
Efnahagsbandalagsins og koma þá einungis til álita þeir
fiskstofnar, sem við fullnýtum ekki sjálfir.
Veröld án vímu
íslenskir ungtemplarar og þingstúkurnar í Reykjavík
og Haínarfirði ráðast í tveggja ára verkefni
íslenskir ungtemplarar og þingstúkur IOGT í
Reykjavík og Hafnarfirði eru um þessar mundir að
hleypa af stokkunum verkefni sem fengið hefur
nafnið „Veröld án vímu“. Unnið verður að þessu
verkefni á vegum félagasamtakanna næstu tvö árin
á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Á blaðamannafu'ndi, sem framkvæmdanefnd
„Veraldar án vírnu" hélt, kom það fram að verkefni
þetta felst í fjölbreyttu fræðslu- og kynningarstarfi
sem ætlað er að efla starfsemi IOGT og ÍUT, m.a.
með félagakynningu í samtökunum. Verkefnið
skiptist í fimm áfanga: Haust ’80, vetur ’81, sumar
'81, haust ’81 og vetur ’82.
Farið verður með fræðsluefni inn í skóla, á
vinnustaðafundi, fjölskyldufundi, gestakvöld, um-
ræðufundi, ráðstefnur og í fjölmiðla auk þess sem
haldið verður námskeið með nemendum í eldri
bekkjum grunnskóla um viðhorf til bindindismála.
Skrifstofa og opið hús
Stjórnstöð verkefnisins „Veröld án vímu“ verður í
Templarahöllinni við Eiríksgötu. Þar verður opið
alla virka daga nema laugardaga kl. 16—19.
Starfsmaður á skrifstofu er Sigrún Gissurardóttir
og fræðslufulltrúi er Árni Einarsson formaður IUT.
Hann mun sérstaklega sinna fræðslu í skólum og
viðhorfanámskeiðunum.
í tengslum við verkefnið verður einnig opið hús í
Templarahöllinni alla fimmtudaga í vetur kl. 17—19.
Þar gefst félögum í áður nefndum samtökum kostur
á að koma saman. Þá verður reynt að bjóða upp á
ýmislegt bæði til skémmtunar og fróðleiks. Sigrún
Gissurardóttir mun einnig hafa umsjón með þessum
kvöldum.
Eins og áður var vikið að hefur verið skipuð
framkvæmdanefnd vegna þessa verkefnis. Hana
skipa fulltrúar frá þingstúkunum, íslenskum ung-
templurum, norræna góðtemplararáðinu og nor-
ræna ungtemplarasambandinu. Tvö síðast nefndu
samtökin, auk sænsku bindindishreyfingarinnar,
styrkja þetta starf með fjárframlögum.
í stjórn framkvæmdanefndarinnar eru: Einar
Hannesson, formaður, Árni Einarsson, ritari, Sig-
urður Rúr.ar Jónmundsson, gjaldkeri og Halldór
Kristjánsson.
Vilja fjöl^a fclögum
Á blaðamannafundinum kom það fram hjá
stjórninni að með verkefninu er fyrst og fremst
verið að benda fólki á skoðanir bindindismanna og
reyna að fá andsvör frá almenningi. Sögðu þeir að
aðalmarkmið verkefnisins væri að auka félagafjölda
þeirra samtaka sem að því standa.
Á fundinum voru einnig staddir þrír fulltrúar
norræna bindindisráðsins sem nú þingar í Reykja-
vík. Það voru þeir Olof Burman formaður ráðsins,
Helge Kolstad ritari í alþjóðasamtökum ungtempl-
ara og Kjell Ove Oscarson formaður samtaka
norrænna ungtemplara.
Þeir bentu allir á það að það verkefni, sem IOGT
og ÍUT hæfust nú handa um, væri hluti alþjóðlegs
verkefnis. í Noregi væri til dæmis í gangi svipað
verkefni sem heitir „Edru livstil" og í Svíþjóð ber
það nafnið „Nej til alkohol":
Þeir bentu einnig á það að fjölmargar rannsóknir
hefðu sýnt það svo ekki væri um að villast að áfengi
væri skaðlegt og þótt eiturlyfjavandamálið væri
mikið væri áfengisvandamálið enn stærra vegna
þess hve það nær til marga.
„Fólk er að gera það sér ljóst nú að eina leiðin til
að ná tökum á vandanum er að minnka neysluna og
fækka útsölustöðunum," sögðu þeir.
Fi(u> j.
Alkoholkonsumiionen i olika lander ár 1978 i 100-proceniig alkohol per invánare, liter
I fi«uren har medugiu de lander frán vilka man kan erhilla relaiivi tillförlnliga uppgifter om alla varu
■rupper
Tafla þessi er tekin úr finnskri skýrslu sem
gerð var á sl. ári. Sýnir hún hvað hver íbúi
þeirra landa, sem þar eru upptalin. drakk
marga lítra af áfengi 1978. Svarta línan sýnir
neyslu sterkra drykkja en skástrikuðu línurnar
neyslu léttvíns og öls.
Eyjólfur Konráð Jónsson:
Ólafur getur ekki legið
undir ásökunum um ósann-
indi frá samráðherra
ÓLAFUR Jóhannesson, utanríkisráðherra, svaraði i gaer í Sameinuðu þingi fyrirspurnum frá Karli
Steinari Guðnasyni (A), varðandi væntanlega byggingu flugstöðvar á Keflavíkurflugvelli og
olíubirgðastöðvar i Helguvik. Endanleg hönnun nýrrar flugstöðvarbyggingar mun væntanlega liggja
fyrir um næstu mánaðamót, sagði ráðherra. Ef rikisstjórnin samþykkir gætu framkvæmdir hafizt i
maí—júni 1981 og lokið síðari hluta 1983, ef ekki stendur á fjármagni. En þetta mál þarf annaðtveggja að
taka inn i fjárlög eða lánsfjáráætlun 1981, ef framkvæma á, en alltaf hefur verið gert ráð fyrir lánsfé til
framkvæmdanna.
Ráðherra sagði byggingu oliubirgðastöðvar við Helguvik ákvörðunaratriði utanrikisráðherra og hefði
ekki verið rætt i rikisstjórn. Skýrsla eldsneytisgeymanefndar væri til kynningar hjá ríkisstjórn og
utanríkismálanefnd. Ákvarðanir þurfi ekki að taka fyrr en eftir áramót en þá gæti hönnun hafizt.
Verkefnið ætti að geta komizt á framkvæmdastig 1983.
Mikið áhugamál
íbúa Suðurnesja
Karl Steinar Guðnason (A) sagði
framkvæmdir í Helguvík mikið
áhugamál íbúa sveitarfélaga, sem
byggju við mengunarhættu að
óbreyttu, þ.e. Keflavíkur—Njarð-
víkur. Þetta mál þolir ekki bið.
Skaði getur skeð, fyrr en varir, og
verður ekki aftur tekinn.
Ákvarðanir ríkis-
stjórnar og Alþingis
Ragnar Arnalds, fjármálaráð-
hcrra, sagði margt óljóst í undir-
búningi þessara mála beggja, sem
enn væru aðeins á umræðustigi, en
ákvarðanavettvangur þeirra beggja
væri hjá ríkisstjórn og Alþingi.
Óvissa um flugstöð
í Keflavík
Ólafur Ragnar Grimsson (Abl)
sagði m.a. að þarfir fyrir nýja
flugstöð í Keflavík væru óljósar,
eins og horfði í flugrekstrarmálum.
Verkefnin væru brýnni í innan-
landsflugi. Borgarstjórn Reykjavík-
ur hygði á flutning Reykjavíkur-
flugvallar.
Varðandi Helguvíkurmál mætti
leysa birgðamálin á annan hátt.
Hér væri og um hentugt bygg-
ingarsvæði að ræða. Hitaveita á
Keflavíkurvelli dragi og úr
geymslurýmisþörf olíu á Suðurnesj-
um.
íslenzkt flugvélabenzín
Benedikt Gröndal (A) sagði
ótvírætt, að ákvörðunarvald varð-
andi olíugeymana væri hjá utanrík-
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. NÓVEMBER 1980
17
Hermann Pálsson:
Til áminningar um
Hrafnkels sögu
i
Á liðnu hausti flutti ég fyrir-
lestur á vegum Háskóla íslands
um „Nýjar rannsóknir á Hrafn-
kels sögu“, sem Morgunblaðið
birti síðan í heild sunnudginn 12.
október. Spjall þetta var í raun-
inni stutt ágrip af ritgerð, sem
kemur væntanlega út næsta ár í
ritsafninu íslenzk fræði (Studia
Islandica). Orðið „nýjar" í heiti
fyrirlestrar var ekki valið út í
hött: það sem ég tókst á hendur
var að kanna ýmsa þætti Hrafn-
kels sögu, sem virðast bera vitni
um kynni höfundar af tilteknum
ritum á latnesku, en þessu efni
hafði lítt verið sinnt áður. Eins og
ég lagði áherzlu á, þá voru rann-
sóknir mínar reistar á tvenns
konar forsendum, sem raunar
mega teljast undirstaða undir
traustar athuganir á bókmennt-
um: í fyrsta lagi skal leysa söguna
upp í frumþætti sína, og í öðru
lagi er hægt að bera þá saman við
atriði í öðrum ritum. Hér er því
annars vegar um að ræða sund-
urgreiningu og hins vegar saman-
burð. Þær frumeiningar sögunnar
sem ég tók sérstaklega til athug-
unar voru spakmæli, og leitaðist
ég við að bera þau saman við
latneska orðskviði, sem eru vís-
lega eldri en Hrafnkels saga og
auk þess alkunnir af ritum, sem
menntamenn álfunnar kynntust í
skólum fyrir og um daga þess
höfundar, sem skóp Hrafnkels
sögu. Auk þess drap ég á ýmsar
hugmyndir sögunnar um mannleg
vandamál yfirleitt, og minntist þá
lauslega á skyldleika þessara hug-
mynda við dæmisögur fornar, sem
íslendingar og aðrir fyrr á öldum
kynntust af bókum. Hins vegar
vakti það engan veginn fyrir mér
að gera allsherjargrein fyrir efni
og eðli Hrafnkels sögu, enda yrði
slíkt ekki gert til hlítar nema í
langri bók; auk þess hef ég fjallað
um það efni á öðrum vettvangi, og
því þótti mér ofraun að ráðast í
slíkt í einum fyrirlestri. Ritskýr-
ing er í sjálfri sér flókin og háð
sundurleitum fræðigreinum, svo
sem málfræði, stílfræði, sagn-
fræði, heimspeki, sálarfræði og
raunar ýmsum öðrum, svo að það
yrði naumast nema kákið eitt að
reyna að gera listaverki á borð við
Hrafnkels sögu ítarleg skil í
þriggja stundarfjórðunga fyrir-
lestri.
Síðan fyrirlesturinn birtist hér í
Morgunblaðinu, hafa tveir mætir
höfundar fjallað um hann á þess-
um síðum, þeir Ingjaldur Tómas-
son (22. okt.) og Oskar Halldórs-
son (30. okt.). Báðum er létt um
mál, skrifa prýðilega íslenzku,
láta sér annt um Hrafnkels sögu
og virðast hafa mikinn áhuga á
íslenzkri menningu að fornu. Mér
varð að orði, þegar ég las ritsmíð-
arnar hvora um sig, að hér eru á
ferðinni menn, sem eru hafnir upp
yfir lágkúru efnishyggjunnar og
leggja meiri stund á þau andlegu
verðmæti þjóðarinnar sem verða
ekki í askana látin en þann
stundargróða, sem fólginn er í
aurum einum saman. Römm trú á
sannleiksgildi íslenzkra fornsagna
á drjúgan þátt í samhengi bók-
mennta vorra og menningar, og er
það engan veginn lítils vert að fá
svo skýran vitnisburð um Hrafn-
kels sögu frá þessum höfundum
tveim, enda myndi ég telja það
ólítinn skaða, ef þeir skyldu týna
trú sinni á Freyfaxa sáluga og
samtímamönnum hans. Mér kom
það því nokkuð á óvart hve
harkalega þeir Ingjaldur og Óskar
brugðust við fyrirlestri mínum.
Það vakti sem sé engan .veginn
fyrir mér að ergja góða menn, sem
lifa í saklausri trú á bókstaf
fornsagna. Treysti ég því að báðir
muni halda áfram að lesa og
hugsa um Hrafnkels sögu af sömu
ánægju og áður, enda koma mér
skoðanir þeirra á eðli hennar og
uppruna engan veginn við. Hitt
þykir mér heldur leiðinlegra, að
hvorugur virðist hafa áttað sig á
því til hlítar um hvað fyrirlestur
minn fjallaði eða í hvers konar
tilgangi hann var saminn. Ingjald-
ur bregður mér um menntahroka,
og Óskar staðhæfir að hugtakið
epík hafi mér verið hulið þoku og
einnig að ég telji Sjálfstætt fólk
vera lítinn frásagnarskáldskap.
Þar sem ég veit ekki til þess, að ég
hafi nokkrun tíma gert þessum
góðu mönnum nokkuð grand, þá
hlýt ég að draga þá ályktun af
aðdróttunum þeirra, að andúð
þeirra á orðum mínum stafi ekki
af persónulegri óvild, heldur af ást
þeirra á Hrafnkels sögu annars
vegar og misskilningi á fyrirlestr-
inum hins vegar.
Þótt Óskari Halldórssyni sé
mest í mun að ná sér niðri á einum
landa sínum fyrir að reyna að
kanna íslenzkar fornbókmenntir
af sjónarhóli þrettándu aldar, þá
þykir honum það ekki nægja,
heldur veitist hann að höfundi
Hrafnkels sögu fyrir að láta Þor-
björn beita orðinu „hugarbót"
þegar hann leitar hjálpar til
Sáms, sem skilur ekki að hverju
leyti Þorbjörn sé bættari, ef þeir
eru báðir hraktir. Eftir að hafa
rakið orð sögunnar um vesöld
þeirra frænda á þingi, kvartar
Óskar undan því, að Þorbjörn hafi
brostið í grát, og klykkir síðan út
með aðvörun til höfundar sögunn-
ar: „Slík varð „hugarbót" (Þor-
bjarnar) í reynd." Maður, sem
skilur ekki hvert söguhöfundur er
að fara, ætti helzt ekki að gagn-
rýna hann. Svipuðu máli gegnir
um önnur atriði í grein Óskars:
Honum reynist örðugt að deila á
fyrirlestur minn nema að hreyta í
söguhöfund um leið. Skilningur
Óskars á meini smalamanns (að
vilja ríða þeim hesti einum, er
honum var bannað, ef þó væru
mörg önnur til) virðist vera „þoku
hulinn", svo að orð hans sjálfs séu
hermd, enda áttar hann sig jafn-
illa á því sem ég hafði um þetta að
Hermann Pálsaon.
segja og á orðum Hrafnkels sögu
sjálfrar. Hins getur Óskar hvergi,
að ég tíndi til ýmis önnur dæmi
um forna latneska orðskviði í
sögunni, heldur vinzar hann úr
einungis tvö, og lendir þar sjálfur
í ógöngum. Vísindamaður, sem
fjallað hefði um spakmæli í sögu
og fyrirlestri, hefði vitaskuld tekið
þau öll fyrir í heild og um leið
reynt að rökstyðja hvort þau væru
af innlendum rótum runnin eða
ekki.
Um eitt atriði i fyrirlestri mín-
um, sem Ingjaldur Tómasson vík-
ur að, skal ég játa, að ég komst
ekki svo skýrt að orði sem rétt
hefði verið. Þegar ég gat þess, að
ritskýring hefði tekið miklum
breytingum síðan 1940, þegar Sig-
urður Nordal skrifaði ritgerð sína
um Hrafnkels sögu, láðist mér að
minnast eins höfuðverks á sviði
bókmenntafræði, sem sé Anatomy
of Criticism (1957) eftir kanad-
íska fræðimanninn Northrop
Frye, sem er ef til vill fremsti
ritskýrandi, sem nú er uppi. Eg
held að Óskar Halldórsson kynni
að hafa gott af að lesa þetta rit,
meðal annars í því skyni að átta
sig betur á hugtakinu epic, en um
það fjallar Frye á bls. 315—326, og
leggur í það allt annan skilning en
Óskar gerir í epíkina sína nýju.
Kviður Hómers og Eneasarkviða
teljast til þessa bókmenntakyns,
og mér er forvitni á að vita,
hvernig Óskar vill flokka þessi
verk, þegar hann kallar Hrafnkels
sögu epík.
Af Northrop Frye hafa ritskýr-
endur lært býsna margt í hug-
myndum og aðferðum, en hér skal
ég einungis nefna tvennt. Annars
vegar er það sú mikla áherzla, sem
hann leggur á að skáldverk séu
margræð, eða það sem á latínu
kallast polysemus. Þessi hugmynd
er að sjálfsögðu komin aftan úr
grárri forneskju, enda var henni
óspart beitt við biblíuskýringar
um meir en þúsund ár, og bregður
henni jafnvel fyrir í íslenzkum
ritum í fornöld, þar sem talað er
meðal annars um að saga geti haft
„siðbót". Fyrirlestur minn laut að
þessu sérstaka atriði, en á hinn
bóginn lét ég hjá líða að minnast á
byggingu Hrafnkels sögu, persón-
ur og ýmis önnur atriði, sem -
ritskýrandi hlýtur að leggja
áherzlu á, þegar hann tekst á
hendur að fjalla um söguna í
heild. Menn virðast eiga erfitt með
að átta sig á, að nafnhetja sögunn-
ar gegnir að minnsta kosti þremur
hlutverkum: við getum túlkað
Hrafnkel af sögulegum sjónarhóli
sem tíundu aldar höfðingja þótt
vitaskuld skorti okkur heimildir
til að bera saman Hrafnkel Freys-
goða á Aðalbóli og nafna hans á
Steinröðarstöðum, sem getið er
um í Landnámu; í öðru lagi förum
við með Hrafnkel sem skáldsagna-
persónu, og þá getum við borið
hann saman við hliðstæðar per-
sónur í fornum sögum og nýjum;
og í þriðja lagi er hann dæmigerð-
ur maður, svo að við getum beitt
lýsingunni á honum í því skyni að
skýra „ójafnað" og aðra þætti í
fari hans og annarra manna.
Hitt atriðið í verki Northrops
Fryes, sem ég vildi benda á, er sú
hugmynd hans, að í öllum frá-
sagnarbókmenntum, aftan úr
grárri forneskju og allt fram á
okkar daga, eru ýmis einkenni
sameiginleg, þótt sundurleit séu
um leið, en af því leiðir það, að
ritskýrandi er sífellt að fást við
svipaða eða náskylda frumþætti,
hvort sem hann er að rannsaka
forna goðsögu, epík á borð við
Odysseifskviðu, skáldsögu frá síð-
ustu árum, íslendingasögu eða
riddarasögu frá miðöldum. Að-
ferðir ritskýranda og tækni eru
reistar á sama vísindalega
grundvelli, hvort sem hann fæst
við forna frásögn eða nýja, en hitt
er vitaskuld einsætt, að niðurstöð-
urnar af rannsóknum hans verða
jafn sundurleitar og verkin sem
hann leysir upp í frumþáttu sína
og ber saman við aðrar bókmennt-
ir.
Hermann Pálsson.
isráðherra. Hann benti á, að nú
væri flugvélabenzíni, sem íslenzkir
flugaðilar nýttu, landað í Reykja-
vík, ekið-um fjölmennustu byggða-
svæði landsins — á Keflavíkurflug-
völl. Þetta skapaði stórhættu. Þessu
benzíni á að landa á S-nesjum og
geyma í væntanlegri birgðastöð í
Helguvík.
Ný ílugrstöð hið
allra fyrsta
Geir llallgrímsson (S) sagði að
byggja ætti nýja flugstöð hið allra
fyrsta. Ef nýta á kostnaðarþátttöku
Bandaríkjamanna, sem tiltæk er,
þurfa framkvæmdir að hefjast á
næsta ári. Til þess þarf að taka þær
inn á fjárlagaheimild — eða á
lánsfjáráætlun 1981.
Aðgreina þarf farþegaflug og
varnarliðsflug, sem ekki verður gert
nema með tilkomu nýrrar flug-
stöðvar.
Eg vek athygli á alvarlegum
ágreiningi utanríkisráðherra ann-
arsvegar og fjármálaráðherra hins-
vegar um ákvörðunarvald varðandi
birgðastöðina í Helguvík. Þar er ég
á sama máli og utanríkisráðherra,
en fjármálaráðherra heldur öðru
fram, að ákvörðun þurfi að taka af
ríkisstjórninni allri. Ég vek og
athygli á að þessi staðhæfing utan-
ríkisráðherra, sem er rétt, gengur
og þvert á orð forsætisráðherra um
þetta sama efni. Annað mál er um
flugstöðina. Þar fengu alþýðu-
bandalagsmenn það bundið í stjórn-
arsáttmála, að samþykki allra
stjórnarflokka þurfi til fram-
kvæmdanna; hvað sem líður vilja
meirihluta þings eða þjóðar getur
minnihluti ráðið ferð. Þar með eru
bókuð yfirráð Alþýðubandalagsins í
stjórnarstefnu og stjórnarfram-
kvæmdum með sögulegum hætti.
Aðskilja þarí farþega-
fluK ok herflug
Arni Gunnarsson (A) sagði höf-
uðnauðsyn að aðskilja farþegaflug
og herflug. Það væri hinsvegar vilji
Alþýðubandalags að íslendingar
þyrftu að fara í gegn um varnar-
stöðina þegar þeir færu utan eða
kæmu heim.
Valkostir verkefna
Ragnar Arnalds (Abl) sagðist
ekki andvígur flugstöðvarbyggingu,
en meta þyrfti verkefnavalkosti
með hliðsjón af því, hve langt mætti
ganga í erlendum lántökum.
Lítill, hávær
minnihluti
Sighvatur Björgvinsson (A)
sagði Helguvíkurmálið, þ.e. ákvörð-
unarvaldið, alfarið á valdi utanrík-
isráðherra. Fjárveitingavaldið væri
hins vegar í höndum Alþingis.
Engri átt næði að lítill, hávær
minnihluti, tefði ákvarðanir eða
framkvæmdir mála, sem mikill
meirihluti þings og þjóðar væru
fylgjandi. Nú væri unnið að styrk-
ingu NATO-varna á Keflavíkur-
flugvelli og væri það vel að dómi
þeirra, er fylgdu vestrænni sam-
vinnu.
Aronskan enn á ferð
Ólafur Ragnar Grimsson sagði
Geir Hallgrímsson, formann Sjálf-
stæðisflokksins, koma hér fram í
skrúða „Aronskunnar", varðandi
flugstöðvarbygginguna.
Maður, líttu þér nær
Geir Hallgrímsson (S) sagðist
aldrei hafa verið talsmaður „Ar-
onsku", þvert á móti, sem alkunna
væri. Ég held að Ólafur Ragnar ætti
að líta sér nær, í raðir samstarfsað-
ila, til að leita mögulegra tals-
manna svonefndrar „Aronsku".
Geir sagði nýja flugstöð þjóna
íslenzkum hagsmunum. Núverandi
aðstaða væri hættuleg farþegum og
ekki bjóðandi starfsfólki. Flugstöð-
in væri og hönnuð með hliðsjón af
samdrætti í millilandaflugi.
Þessar framkvæmdir kæmu og
Bandaríkjamönnum, eða varnarlið-
inu, til góða, m.a. aðskilnaður far-
þegaflugs og varnarflugs, sem byggi
eftirlitsfluginu betri aðstæður. Auk
þess myndi varnarliðið fá gömlu
flugstöðina til afnota og fá afnot af
sjúkraskýli ef illa færi í nýju
flugstöðinni. Eðlilegt er að Banda-
ríkin greiði kostnað af því, sem þau
koma til með að nýta, eða hafa gagn
af, í þvi felst engin „Aronska".
ómaklegt og
ódrengilegt
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
sagði ummæli Ólafs Ragnars um
„Aronsku" formanns Sjálfstæðis-
flokksins ómakleg og ódrengileg,
þar sem Ólafur vissi betur. Eyjólfur
sagði Ragnar Arnalds í raun hafa
haldið því fram, að Ólafur Jóhann-
esson færi með ósatt mál, þegar
utanríkisráðherra staðhæfði, að
ákvörðunarvald varðandi olíu-
birgðastöðina væri hjá utanríkis-
ráðherra. Ólafur Jóhannesson gæti
ekki legið undir lygiorði frá samráð-
herra. Hann yrði að taka af tvímæli
í þessu efni.
Valdið er utanríkisráðherra
Ólafur Jóhannesson. utanríkis-
ráðherra. sagði ótvírætt, að umrætt
vald væri utanríkisráðherrans. (Hér
var kallað fram í: Fer þá fjármála-
ráðherra með rangt mál?) Honum
hefur kannski orðið á mismæli,
sagði Ólafur.
Spurningum ósvarað
Ragnar Arnalds. fjármálaráð-
herra, sagði þetta undarlegar um-
ræður, að sér hefðu orðið á mismæli
(kallað fram í: Skrökvar þá utanrík-
isráðherra?). Ég hefi enga trú á því
að þessum málum verði ráðið til
lykta án vilja ríkisstjórnar eða
Alþingis. En ýmsum spurningum er
ósvarað, eins og varðandi stærð
flugstöðvar, byggingartíma og hver
skuli bera kostnaðinn.
Fagnað yfirlýsinuu
utanríkisráðherra
Eyjólfur Konráð Jónson (S)
fagnaði einarðri yfirlýsingu utan-
ríkisráðherra um, hvar ákvarðana-
valdið lægi í olíubirgðamálinu.
Á minnihluti að ráða
fyrir meirihluta?
Benedikt Gröndal (A) sagði
óhæft, ef minnihluti ætti að ráða
fyrir meirihluta, enda ólýðræðislegt
í hæsta máta. Þó er það liðið, sagði
hann, að sett sé í stjórnarsáttmála,
að Alþýðubandalagið hafi stöðvun-
arvald í máli, sem á hljómgrunn hjá
miklum meirihluta þings og þjóðar.
Ótvírætt sé vald utanríkisráðherra,
varðandi Helguvíkurmál, en ákvæð-
ið í stjórnarsáttmála, varðandi
flugstöðvarbygginguna, væri ein-
stætt og óþolandi.
Sagt meir en hann má
Sverrir Ilermannsson (S) vitnaði
til frestunar á umræðu um mynt-
breytiugu. Naumast væri við hæfi
að bíða þar eftir Tómasi „fóstra"
sem „þegar hefur sagt meir en hann
má“ um væntanlegar stjórnarað-
gerðir. Eins væri nú þegar sagt það
sem segja þurfi, m.a. í gagnkvæm-
um yfirlýsingum utanríkis- og fjár-
málaráðherra. Mál væri því að ljúka
þessari umræðu.
Tómas „fóstri“ hefur þegar
sagt meira en hann má,
sagði Sverrir Hermannsson