Morgunblaðið - 28.12.1980, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. DESEMBER 1980
Nú um áramótin verður Grikkland tíunda aðildarríki Efnahagsbandalags Evrópu. Nýlega
gerðist landið aftur að fullu þátttakandi í samstarfinu innan Atlantshafsbandalagsins. Um
tíma leit út, sem deilan um það mál kynni að leiða til úrsagnar Grikkja úr vestrænu
varnarsamstarfi. Lausn málsins hefur orðið til þess að styrkja tök George Rallis
forsætisráðherra á flokki sínum. Kosningar fara fram í Grikklandi innan 10 mánaða.
Sósíalistar undir forystu Andreas Papandreou hafa aldrei verið jafn sigurvissir.
í þessari grein frá New York Times er lýst stjórnmálaástandinu í Grikklandi við inngönguna
í Efnahagsbandalagið og upphaf sögulegrar kosningabaráttu.
Hiti
lærist í
grísk
stjómmál
Ríkisstjórnin undir for-
sæti Georfíe Rallis vakti ekki
miklar vonir, þeyar hún tók
við völdum fyrir 7 mánuðum.
Viðhorf manna til stjórnar-
innar hafa breyst henni í
hag síðan. Þrátt fyrir að vel
hafi miðað í mikilvæKum
utanríkismálum ok í baráttu
við erfiðleika heima fyrir,
siglir ríkisstjórnin síður en
svo á kyrrum sjó. Efnahags-
vandinn er mikill, stúdentar
í uppreisnarhuK ok verkföll
lama atvinnulífið í mörKum
greinum. Ýmislegt bendir
einnig til meiri áhrifa sósíal-
ista en áður og spár eru uppi
um það, að nú sé komið að
lokum 30 ára stjórnarsetu
íhaldsmanna.
Sumir stjórnmálamenn
voru þeirrar skoðunar, að
George Rallis, 62 ára að
aldri, væri lítt hæfur til að
gegna störfum forsætisráð-
herra. Samanburðurinn við
forvera hans, mesta
áhrifamann grískra stjórn-
mála, Constantin Caraman-
lis var Rallis óhagstæður í
upphafi. Þessar efasemda-
raddir þögnuðu, þegar Rallis
tókst að ná samkomulagi,
sem leiddi til þess að Grikkir
hófu að nýju þátttöku í
sameiginlegu varnarkerfi
Atlantshafsbandalagsins.
Samkomulagið ruddi sex ára
gömlu viðkvæmu deilumáli
úr vegi. Það hefur einnig
stuðlað að betra andrúms-
lofti í samskiptum Grikkja
við Tyrki, sem einnig eru í
Atlantshafsbandalaginu, en
þjóðirnar hafa löngum átt í
útistöðum hvor við aðra.
Þegar samkomulagið var
borið undir gríska þingið,
naut það stuðnings mikils
meirihluta þingmanna.
Stjórnarflokkurinn Nýji lýð-
ræðisflokkurinn stóð ein-
huga að baki forsætisráð-
herranum og hann naut
einnig stuðnings manna
hægra megin við flokkinn og
þeirra, sem skipa sess í
miðju grískra stjórnmála. I
kjölfar atkvæðagreiðslunnar
hættu menn að velta vöng-
um yfir hugsanlegum klofn-
ingi í Nýja lýðræðisflokkn-
um. Fram hafði komið, að
varnarmálaráðherrann, Ev-
angelos Averoff, sem tapaði
naumlega fyrir Rallis í
formannskjöri í maí sl„ væri
með ráðagerðir um stofnun
nýs flokks. „Ég er ekki
aðeins óhræddur við klofn-
ing flokksins, ég útiloka
hann með öllu,“ segir Rallis
nú, þegar hann er spurður
um stöðuna í flokki sínum.
Samstaðan innan stjórn-
arflokksins ræðst vafalaust
nokkuð af hræðslu manna
við Sósíalistaflokkinn og
ótta um, að klofningur lýð-
ræðissinna muni leiða til
auðvelds sigurs sósíalista í
kosnirtgunum, sem verða að
fara fram innan 10 mánaða.
Þá þjappa efnahagsörðug-
leikar stjórnarliðinu einnig
saman. Fögnuðinum yfir
samkomulaginu við NATO
var varla lokið, þegar ríkis-
stjórnin þurfti að bregðast
við víðtækasta verkfalli í
landinu í 30 ár. Launþegar
bæði í þjónustu einkaaðila
og hins opinbera kröfðust

Constantine Caramanlis. forseti
George Rallis. forsætisráðherra
maður sósíalista.
■! m: : ■ '(
verulegra launahækkang, á
sama tíma og verðbólgan
náði því að vera 25%-iað
ársmeðaltali.
Ríkisstjórnin mildaði skap
verkfallsmanna nokkuð með
því að lofa fimm daga vinnu-
viku og vísitölubindingu
launa frá og með 1. janúar.
Eftir að þessar aðgerðir
höfðu verið kynntar og verk-
föllum linnti, var stjórnin
sökuð um að stunda at-
kvæðakaup með væntan-
legar kosningar í huga.
Bentu andstæðingar hennar
á fleiri ráðstafanir hennar
máli sínu til stuðnings.
„Efnahagsörðugleikar sækja
á allar þjóðir heims, þeir eru
alþjóðlegt vandamál," sagði
r Rallis nýlega og bætti við:
„Við erum þeirrar skoðunar,
að almenningi sé nú ljóst og
honum verði það ljóst í
kringum kosningarnar, að
við gerum okkar besta til að
bægja þessum vanda frá
þjóðinni."
Forsætisráðherrann telur,
að styrkur sinn felist í þeim
„sáttaanda", sem honum
hafi tekist að mynda. And-
stæðingar hans séu nú í
þeirri stöðu, að þeir verði
raunverulega að koma til
móts við ríkisstjórnina, því
að stjórnlistin felist í því að
forðast átök eða láta æsa sig
til harðra gagnaðgerða.
„Mér finnst sem bæði al-
menningur og stjórnmála-
menn hafi lært, að hitinn í
stjórnmálabaráttunni áður
fyrr var helsti óvinur lýð-
ræðislegs stöðugleika og
sóknar til bættra lífskjara,"
sagði Rallis.
Stjórnmálaþróunin tók
skyndilega óheillavænlega
stefnu í síðasta mánuði, þeg-
ar öfgafullir unglingar lentu
í átökum við lögregluna í lok
göngu, sem farið hafði frið-
samlega fram til að minnast
þess, að sjö ár voru liðin
síðan stúdentar efndu til
mótmæla gegn einræðis-
stjórn hersins, sem lét af
völdum 1974. Ung stúlka
týndi lífi og meira en 150
manns, þeirra á meðal lög-
reglumenn, slösuðust. Mið-
borg Aþenu leit út eins og
vígvöllur eftir átökin, eldar
loguðu og táragas leitaði inn
um brotna sýningarglugga
verslana.
Á nokkrum síðustu vikum
y„h^ s^tji/leotar tekið í sínar
hendur völdin í ýmsum há-
> f skóíadeildum og krafist um-
bóta í kennsluháttum. Allt
hefur það þó farið fram af
hæfilegri hófsemd og ekki
leitt til almennra átaka.
Ráðherrar í ríkisstjórn
Rallis og nánir samstarfs-
menn hans hafa staðfest, að
forsætisráðherranum sé
ljóst, að aðgerðarleysi hans
og friðsemd í innanlands-
málum dugi ekki alfarið,
þegar nær dregur kosning-
um. Hlutlausir áhorfendur
halda því fram, að þessi
baráttuaðferð Rallis leiði til
ófarnaðar andspænis eld-
heitum áróðursræðum And-
reas Papandreou, foringja
stjórnarandstöðuflokksins,
sósíalista, sem hlutu 26%
atkvæða í þingkosningunum
1977 og þrefölduðu þing-
mannafjölda sinn, þegar
Nýji lýðræðisflokkurinn
fékk 42% atkvæða í stað
54% áður.
Nýlega hélt Papandreou
því fram á fjöldafundi í
flokki sínum, að Grikkir
hefðu „ekki lengur ríkis-
stjórn, aðeins ráðherra, fylk-
isstjóra í flokkum og stríð-
andi flokksklíkur, serti
kæmu í veg fyrir mótun
heildstæðrar stefnu til að
leiða þjóðina út úr örðug-
leikunum." I einkasamtali
lét hann í ljós það álit, að
flokkur sinn myndi vinna
kosningarnar með 10% mun.
Um miðjan nóvember kom
til harðra orðaskipta milli
Rallis og Papandreou, sem
þóttu gefa til kynna, að
vopnahlénu væri lokið og
kosningaátökin byrjuð. For-
sætisráðherrann sagði á
flokksfundi, að valdataka
sósíalista kynni að leiða til
endaloka lýðræðisins og
eyðileggingar á því, sem
áunnist hefði í efnahagsmál-
um og félagsmálum. Pap-
andreou svaraði með yfirlýs-
ingu um það, að einræði
herforingjanna hefði átt
rætur að rekja til klíku-
starfsemi hægri manna og
íhaldsamar ríkisstjórnir
legðu það í vana sinn að ala
á hræðslu, þegar þær sæju
daga sína talda.
Menn eru almennt sam-
mála um það, að erfiðara
verði fyrir Rallis að giíma
við sósíalista en Caramanlis
á sínum tíma. Caramanlis
var kjörinn forseti í maí sl.
eftir að hafa verið forsætis-
ráðherra í sex ár. Hann
hafði í fullu tré við Papand-
reou ög sýrtdi af sér mikla,
þóttafulla hörku. George
Rallis hefur komist til valda
vegna þeirra mildilegu að-
ferða, sem hann er þekktur
fyrir og duga ef til vill ekki
lengur. í skjóli Caramanlis
var Rallis önnum kafinn við
störf á bak við tjöldin. Hans
bíður nú örlagarík glíma.