Morgunblaðið - 17.05.1981, Síða 3

Morgunblaðið - 17.05.1981, Síða 3
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. MAÍ 1981 43 Yfirlit Alþjódahermálastofnunarinnar um þróun mála 1980: ASSOCIATED PRESS Imirásí Pólland upplausn Austur-Evrópu Mynd þessi var tekin & heræfingum VarsjárbandalaKsins i Póilandi i mars sl. eftir Gregory MacArthur Innrás Sovétríkjanna í Pólland gæti einmitt leitt til þess ástands, sem henni yrði ætlað að koma í veg fyrir, alvarlegrar andstöðu, jafnvel hernaðarlegrar, gegn yfir- ráðum Sovétríkjanna í Austur- Evrópu. Þetta mat kemur fram í yfirlitsriti um þróun alþjóðamála frá herfræðilegum sjónarhóli, sem Alþjóðahermálastofnunin í London gaf út föstudaginn 15. maí. Telur stofnunin, „að engin trygging sé fyrir því, að innrás í Pólland beri tilætlaðan árangur." Stofnunin, sem nýtur alþjóð- legrar virðingar fyrir rit sín og álitsgerðir veltir því fyrir sér í yfirlitsritinu „Strategic Survey 1980“, hvort við því sé að búast, að pólski herinn, sem hafi leitast við að hafa á sér þjóðernislegt yfir- bragð, muni snúast gegn sovésk- um hernaðaraðgerðum. Og segir síðan, að kæmi til mótspyrnu pólska hersins kynni það að leiða til aðgerða gegn sovéskum yfir- ráðum annars staðar í Austur- Evrópu — bæði fyrir vestan Pólland í Austur-Þýskalandi eða í Tékkóslóvakíu og í Eystrasalts- löndunum fyrir austan Pólland. Stofnunin segir, að Sovétmenn standi frammi fyrir þeim djúp- stæða vanda, ef stjórnkerfisbreyt- ingin í Póllandi takist og verka- lýðsfélögin verði að því þjóðfé- lagsafli, sem að er stefnt og þegar blasir við, gæti það orðið vísir að kerfi í öllum austurhluta sovéska heimsveldisins og jafnvel innan Sovétríkjanna sjálfra, þar sem fleiri en ein stjórnmálaskoðun fái að njóta sín. Mat stofnunarinnar er hins vegar, að lítill vafi sé á því, að Sovétmenn muni ekki hika við að beita hervaldi „sem síðasta úrræði", ef allar tilraunir til að koma Pólverjum aftur undir óskoraða yfirstjórn kommúnista mistakist. í yfirlitinu segir: „Líkur eru þess vegna á því, að spennan í Póllandi muni vara enn um nokk- urn tíma — þar af leiðandi geta Vesturlönd ekki látið sér nægja að íhuga, hvernig þau ætla að bregðast við hugsanlegri innrás." Þá sé einnig til hins að líta, að í kjölfar skjótrar og „vel heppn- aðrar" innrásar, þurfi að takast á við þau vandamál í Póllandi, sem alls ekki verða leyst með her- valdi.og aðstaðan til þeirrar glímu yrði enn verri eftir hernám landsins en hún er nú. Stofnunin dregur upp þessa mynd af ástand- inu í Póllandi, eftir að Rauði herinn hefði hertekið landið: And- staða verkalýðshreyfingarinnar við sovéska innrásarliðið leiddi til verkfalla og enn meiri upplausnar í veiku efnahagslífi Pólverja. Pólskir stjórnmálaleiðtogar nytu alls engrar virðingar meðal al- mennings, fýrir lægi, að Komm- únistaflokkurinn væri máttvana og fjárhagslegt gjaldþrot þjóðar- búsins blasti við. Alþjóðahermálastofnunin spyr að lokum: „Ef innrás í Pólland leiddi til algjörrar pólitískrar, stjórnarfarslegrar og efnahags- legrar upplausnar í landinu, hve lengi gæti Varsjárbandalagið þol- að slíkar þrengingar og viðhaldið hernaðarlegri og póltitískri sam- heldni?“ í yfirlitinu frá Alþjóðahermála- stofnuninni (International Insti- tute for Strategic Studies) er einnig fjallað um stöðu mála í Afganistan. Þar kemur fram það álit, að eftir 17 mánaða átök sovéska hersins við frelsissveitir and-marxista og múhameðstrú- armanna, sé um „þrátefli" að ræða í landinu. Að vísu steðji ekki bein hætta að yfirráðum Sovét- manna í Afganistan, hins vegar hafi þeim ekki tekist að endur- reisa afganska herinn eða treysta stöðu ríkisstjórnar Babrak Karm- als í Kabúl. Niðurstaða stofnun- arinnar er sú, að Sovétmenn hafi misst 15 þúsund hermenn í Af- ganistan síðan í desember 1979, en þeir halda þar úti 85 þúsund manna herliði. Stofnunin segir, að liðsmenn frelsissveitanna séu illa vopnum búnar og „óskipulagðar". Frelsis- sveitirnar hafi ekki neina nýja ríkisstjórn á takteinunum heldur helgist barátta þeirra af andstöðu við innrásarliðið og leppa þess. Sovétmenn séu þó enn þeirrar skoðunar, að raunveruleg hætta sé á því, að and-sovésk ríkisstjórn nái völdum í Kabúl. Von sovéskra ráðamanna sé sú, að Pakistanir, Indverjar og aðrar nágrannaþjóð- ir muni að lokum sætta sig við „óbreytt ástand" það er að segja Afganistan undir stjórn sovéska hernámsliðsins. Stofnunin segir í yfirliti sínu, að Sovétmenn séu ekki einir um það, að hafa ekki fullt vald á þróun heimsmála, svipað megi segja um Bandaríkin. „Jafnvel í smáríkinu E1 Salvador, þar sem lengi hafa verið átök, og er í Mið-Ameríku þ.e á svæði, sem Bandaríkjamenn telja snerta hernaðarlegt öryggi sitt, og stjórn Reagans hefur valið sem fyrsta tákn utanríkisstefnu sinnar, eru möguleikar utanaðkomandi afla til að ráða úrslitum mála tak- markaðir," segir í yfirlitinu. Það muni ráðast af getu innlendra aðila, hvort herforingjastjórninni takist að friða landið, þrátt fyrir hernaðaraðstoð frá Bandaríkjun- um. Almenn niðurstaða stofnunar- innar um stöðu alþjóðamála er sú, að risaveldin verði að endurmeta meginstefnu sína í öryggismálum, því að ekki sé lengur unnt að glíma við alþjóðamál samkvæmt þeim glöggu og fastmótuðu regl- um, sem liggja að baki hugmynd- inni um áhrifasvæði stórveld- anna. í stað þessara reglna komi nú umrót vegna spennu í efna- hagsmálum og upphlaupa í þriðja heiminum. Bæði risaveldin telji aðstöðu sína til að ráða gangi mála verri en áður og bæði líti þau til reynslu liðinna ára í leit sinni að leiðum til úrbóta. í þessu felist ekki, að utanaðkomandi aðilar geti ekki haft nein áhrif, heldur hitt, að þeir muni varla skipta neinum sköpum. Alvarlegir efnahagserfiðleikar bæði í austri og vestri hefðu meiri bein áhrif á hernaðarmátt ríkja núna en nokkru sinni fyrr frá lokum síðari heimsstyrjaldarinn- ar segir í yfirlitinu. Almennt megi segja, að langdrægur kjarnorku- vopnaviðbúnaður beggja aðila sé „trúverðugur" og fæli því risa- veldin frá áras hvort á annað. Ekki sé ástæða til að búast við því, að líkur á kjarnorkuátökum milli Bandaríkjanna og Sovétríkj- anna „stóraukist." International Institute for Strategic Studies er 22 ára gömul rannsókna-, upplýsinga- og um- ræðumiðstöð um öryggis- og af- vopnunarmál. Hún nýtur ekki fjárhagslegs stuðnings neinnar ríkisstjórnar, en er rekin fyrir tekjur af ritum sínum, styrki frá einkaaðilum og ársgjöld félags- manna. GETUR G JÖRBREYTT ÚTLITI HEIMILISINS MEÐ NOKKRUM LÍTRUM AF KÓPAL Fáður þér Kópal litakort í næstu málningarbúð. Veldu síðan fallega liti í rólegheitum heima í stofu. Þú ert enga stund að velja liti, sem fara vel við teppin, húsgögnin og gluggatjöldin. Það er alveg ótrúlegt hvað fáeinir lítrar af Kópal geta breytt miklu. Komdu fjölskyldu þinni á óvart - málaðu fyrir helgi. málninghh k

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.