Morgunblaðið - 07.08.1981, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. ÁGÚST 1981
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, slmi 83033.
Áskriftargjald 80 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Skattgreiðslur
eldra fólks
Sjálfsagt verður seint staðið þannig að skattamálum að
öllum líki. En þessa dagana, þegar landsmenn eru yfirleitt
nýbúnir að fá skattseðla sína í hendur er ástæða til að vekja
athygli á augljósu' réttlætismáli í skattamálum, sem samstaða
ætti að geta orðið um, hver svo sem afstaða manna er að öðru
leyti til skattamála. Það er augljóst réttlætis- og sanngirnismál,
að skattpíningu aldraðs fólks verði aflétt. Eins og skattakerfið
er nú og hefur verið undanfarna áratugi eltir skattheimtan
gamalt fólk fram á grafarbakkann og lætur raunar ekki þar við
sitja.
Það er illt í efni, ef fólk lítur til elliáranna með kvíða en það er
staðreynd, að eldra fólk, sem er að komast á eftirlaunaaldur og
stendur frammi fyrir því, að lögum samkvæmt ber því að láta af
þeim störfum, sem það hefur haft með höndum, hefur þungar
áhyggjur af skattgreiðslum sínum á því tímabili, sem þessi
umskipti verða í lífi þess. Eins og skattakerfi okkar er nú háttað
greiðast skattar af tekjum ársins áður. Eftirlaunamaður, sem
lýkur störfum um næstu áramót fær skatta á næsta ári af
tekjum þessa árs. Þar sem hann lætur af störfum um næstu
áramót minnka tekjur hans væntanlega mjög. Af mun lægri
tekjum naésta árs verður hann hins vegar að borga skatta af
hærri tekjum þessa árs. Mörgum reynist þetta erfitt og leita
þess vegna eftir aukavinnu til þess að kljúfa skattgreiðslurnar.
Þær aukavinnutekjur þýða hins vegar áframhaldandi háa
skatta ári síðar, þannig að eftirlaunamaðurinn situr fastur í
vítahring skattakerfisins fram á efri ár.
Þá kann einhver að segja sem svo: fólk á að geta komist hjá
þessu vandamáli með því að leggja peninga til hliðar fyrir
skattgreiðslum næsta árs. Það þýðir í ráun að fólki er ætlað að
borga tvöfalda skatta síðasta árið, sem viðkomandi heldur fullri
atvinnu. Ekki er víst að allir eigi auðvelt með það.
I allmörg ár hefur það tíðkast hjá sveitarfélögum, að
eftirlaunafólk getur fengið a.m.k. einhver gjöld til sveitarfélags-
ins felld niður. Það er hins vegar ekki gert nema hver og einn
sæki skriflega um það til sveitarfélagsins og hætt er við, að
margir muni líta svo á, sem hér sé um ölmusu að ræða og vilji
því ekki leita eftir slíkri fyrirgreiðslu til sveitarfélagsins.
Til viðbótar þessum augljósu ágöllum skattakerfisins hlýtur
sú spurning að vakna, hvort eðlilegt sé að fólk greiði hina hæstu
skatta fram á efri ár. Það sýnist vera sanngirnismál, að
skattbyrðin sé eitthvað léttari hjá eldra fólki en öðrum, líka því
eldra fólki, sem einhverjar tekjur hefur umfram lífeyri úr
lífeyrissjóði og ellilaun.
Þeir ágallar skattakerfisins, sem hér hafa verið gerðir að
umtalsefni, eru væntanlega öllum ljósir og fyrirfram verður að
ætla að samstaða geti orðið á Alþingi um sanngjarnar
breytingar, sem auðveldi eldra fólki þau umskipti, sem verða í
lífinu, þegar starfsævi er lokið. Ennfremur verður að ætla, að
þjóðin hafi efni á því að draga úr skattpíningu elztu
þjóðfélagsþegnanna, sem greitt hafa skatta og skyldur til
samfélagsins um áratugaskeið. Hér er um augljóst réttlætismál
að ræða, sem löggjafarvaldið þarf að láta til sín taka.
Súrálsmálið
í réttum farvegi
Súrálsmálið svonefnda er nú komið í þann farveg, að fagleg
nefnd undir faglegri forystu, sem allir þingflokkar eiga
aðild að, hefur tekið málið í sínar hendur. Er það í samræmi við
tillögur þingflokks Sjálfstæðisflokksins frá 20. júlí sl. Ljóst er,
að á fyrsta viðræðufundi þessarar faglegu nefndar og fulltrúa
Svissneska álfélagsins hefur einungis verið skipzt á skoðunum
án þess að nokkuð nýtt hafi komið fram.
Næsti viðræðufundur aðila hefur verið ákveðinn í nóvember
og sýnir það, að nú liggur ekki eins mikið á og á fyrri stigum
málsins hjá iðnaðarráðherra. Aðalatriðið er að sjálfsögðu að
vinna þannig að þessu máli á næstu mánuðum að takast megi að
tryggja íslenzka hagsmuni, m.a. með verulegri hækkun
raforkuverðs og breytingum á skattgreiðslum, sem er margfalt
stærra mál en súrálsmálið svonefnda, og að á það verði lögð
áherzla í stað þess að nota súrálsmálið sem almennt árásarefni
á uppbyggingu orkufreks iðnaðar, eins og Hjörleifur Guttorms-
son hefur reynt að gera en hann er hins vegar einn um.
EFTIRFARANDI grein
eftir Leopold Unger birtist í
International Herald Trib-
une 29. júlí sl. í tilefni af
þingi FIDE í Atlanta:
„Sovétríkin munu ganga
til atlögu gegn alþjóðastofn-
un á miðvikudag (29. júlí) í
Atlanta, þegar Vitali Seb-
astianov hershöfðingi og
Viktor Baturinski KGB-of-
ursti taka upp mál Viktor
Korchnois gegn Gulaginu við
Friðrik Ólafsson forseta Al-
þjóðaskáksambandsins
(FIDE).
Einkunnarorð sambands-
ins hafa frá upphafi verið
„gens una summus", en það
þýðir „við erum öll sömu
ættar". Tveir rússneskir
skákmenn, sem höfðu flutt
úr landi, áttu hugmyndina að
þeim 1924. En það hefur
tekið FIDE 57 ár, að breyta
Friðrik Ólafsson
Og loks er það Boris Gulko,
sem er síðasta Moskvu-
stjarnan, en hann hefur beð-
ið eftir leyfi til að flytjast til
ísrael síðan 1977.
Þessi listi minnir á erfið-
leikana, sem hrjá sovéska
skákheiminn. Leikmennirnir
gagnrýna niðurlægjandi
notkun Kommúnistaflokks-
ins og lögreglunnar á skák-
meisturunum í eigin þágu
með því að biðja um brott-
fararleyfi.
Þó ræðst ákvörðun Moskvu
að hefja kalt stríð gegn
FIDE af fordæminu, sem
ákvörðun skáksambandsins
getur gefið í Kremlin.
Þetta er í fyrsta sinn, sem
aiþjóðaíþróttahreyfing vogar
sér að lyfta fingri gegn
kreddu Kremlverja um að
mannréttindi innan Sovét-
ríkjanna séu innanríkismál
Hugrekki Friðriks Ólafsson-
ar gæti haft áhrif á mann-
réttindamál í Sovétríkjunum
eftir einkunnarorðunum. Nú
hefur það verið gert fyrir
annan rússneskan útflytj-
anda, sem er stórmeistari og
hefur fulla ástæðu til að taka
einkunnarorðin alvarlega.
Þetta hefur gerst, vegna
þess að Korchnoi er mikils
metinn meðlimur alþjóðlegu
skákfjölskyldunnar og á
sjálfur í alvarlegum fjöl-
skylduvandræðum vegna
hæfni sinnar í skáklistinni.
Við taflborðið
Þegar Korchnoi keppir um
heimsmeistaratitilinn í skák
í annað sinn við Anatoly
Karpov kann hann að standa
á ný verr að vígi vegna
einkamála sinna, eins og
hann gerði í Baguio á Fil-
ippseyjum 1978. Korchnoi
gæti verið píndur til að mæta
til leiks án „kóngsins og
drottningarinnar". Það er að
segja, kona hans og sonur
kunna enn að vera í haldi,
þegar hann keppir við sov-
éska meistarann um heims-
meistaratitilinn. Þau hafa
ekki fengið að fara úr landi
síðan hann flúði Sovétríkin
1975. Sovétmenn gáfu þó til
kynna í vikunni, að fjöl-
skyldu Korchnois kynni að
verða veitt brottfararleyfi.
Ólafsson, hinn íslenski for-
seti skáksambandsins, ætlar
sér að sjá til þess að leik-
mennirnir standi báðir jafn-
ir að vígi. Þess vegna ákvað
hann að gefa einkunnarorð-
um sambandsins sanna
merkingu og seinkaði skák-
móti Korchnois og Karpovs
frá 19. september til 19.
október.
Þetta gerði hann til að
gefa ráðamönnum í Moskvu
tækifæri til að finna leið til
að sleppa fjölskyldu Korch-
nois úr haldi án þess að
missa virðingu sína.
Akvörðun Ólafssonar var
mannúðleg og tekin eftir að
nokkrar tylftir aðildarlanda
FIDE höfðu Iagt hana til og
einnig til að hreinsa loftið í
alþjóðaskákhreyfingunni, en
það hefur verið eitrað síðan
Korchnoi-fjölskyldan var
tekin í gíslingu. Forseti
FIDE greindi Sovétmönnum
með gætni en greinilega frá
ákvörðun sinni að seinka
keppninni.
Ráðamenn í Moskvu
brugðust mjög illa við
ákvörðuninni. í stað þess að
taka henni mannúðlega og
með ró skáru þeir upp herör
gegn FIDE. Sovéska skák-
sambandið hefur ásakað
Ólafsson fyrir „að brjóta
alvarlega reglur FIDE“.
Karpov, sem heldur sér
venjulega utan við allar deil-
ur, ákvað að leggja orð í belg.
Hann ásakaði Korchnoi um
„að yfirgefa fjölskyldu sína í
Sovétríkjunum" og sagði, að
Ólafsson, sem er einnig
stórmeistari í skák, hefði
gleymt „að ekki mætti hætta
við leik, þegar maður hefur
verið snertur". Við þessar
aðstæður þótti Karpov rétt
að bæta við: „Ég tel mig hafa
rétt til að endurhugsa næsta
leik.“
Grimmileg viðbrögð Sov-
étríkjanna koma ekki á
óvart. Þau eru pólitísk. Eitt
sinn var bent á yfirburði
Sovétmanna í skák sem vitn-
isburð um „yfirburði sósíal-
ismans". Nú getur Karpov
einn verið talinn „hreinrækt-
aður Sovétmaður og yfir all-
an grun hafinn" af þeim
fimm skákmönnum, sem
FIDE telur besta í heimi.
Hinir, auk Vestur-Þjóð-
verjans Robert Hiibner, eru
Korchnoi, næstbesti skák-
maður heims og sovéskur
flóttamaður, Boris Spassky,
fyrrverandi heimsmeistari í
skák, sem kýs nú að búa á
Vesturlöndum, og Garry
Kasparov, ungur, upprenn-
andi skákmaður, sem notaði
sitt rétta nafn, Garry Win-
stein, þangað til nýlega, þeg-
ar Kremlverjar komu í veg
fyrir það.
og afskipti utanfrá séu full-
komlega óhugsandi.
Hugrekki forseta FIDE
kann að vekja aðra á Vestur-
löndum til umhugsunar og
hafa áhrif á skoðanir þeirra
varðandi mannréttindi í Sov-
étríkjunum.
Þrýstingurinn virðist vera
að hafa einhver áhrif nú
þegar líður að fundi ráða-
manna innan FIDE. Kreml-
verjar hafa loks fallist á
tveggja vikna seinkun á upp-
hafi mótsins, það má þeirra
vegna hefjast 1. október.
Að komast hjá
hneyksli
Korchnoi hefur gert allt
sem hægt er til að komast
hjá hneyksli. „Bókinni minni
um keppnina í Baguio var
lokið fyrir nokkrum mánuð-
um,“ segir hann. „En ég
sendi Karpov úrdrátt úr
henni, þar sem að ég er ekki
sérstaklega jákvæður í hans
garð, og sagði, að ég myndi
ekki gefa út bókina, ef hann
hjálpaði til við að fá ferða-
frelsi fyrir fjölskyldu mína
frá Rússlandi. Ég hef því
miður ekkert heyrt frá hon-
um enn.“
Odessa-herdómstóllinn
dæmdi Alexander Alekhine
skákmeistara til dauða í upp-
reisn bolshevika. Forseti
Ukraínu gaf honum grið
tveimur tímum fyrir aftök-
una. Alekhine var bjargað og
gefið tækifæri til að drottna
yfir skákheiminum í áratugi
vegna afskipta heldur lít-
ilsmetins skákmeistara,
Wilner að nafni, á sínum
tíma.
Það, sem einföldum skák-
meistara tókst að gera árið
1917, ætti heimsmeistara að
takast 1981. Og ef ákvörðun
herdómstóls getur verið
breytt ætti að vera hægt að
breyta ákvörðunum sendi-
herra kalda stríðsins.
Sérstaklega þar sem um
fjölskyldumeðlimi er að
ræða...“