Morgunblaðið - 03.01.1982, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JANUAR 1982
15
Nú er tími til þess að
hugsa fyrir eilíföinni
þess frelsis að komast í nána
snertingu við þá staði sem þeim
eru sérstaklega kærir. Þar hefur
umhverfi Þingvallavatns einkum
verið til umræðu og að sem flestir
fái að njóta strandar vatnsins.
Eins og Skaftafell eru Þingvellir
þjóðgarður okkar og helgur sögu-
staður landsmanna. Útsýnið á að
vera þar sem bjartast frá öllum
sjónarhornum. Þar sýndu þegn-
arnir sem söfnuðust svo þúsund-
um skipti til mikillar hátíðar
sumarið 1974 að þeir kunnu að
umgangast af einstökum kærleika
og alúð jörðina sem þeir gengu á.
Ekki verður svo fjallað um land-
vernd að mannvernd sé ekki jafn-
framt nefnd til sögunnar. Því
hverjir ættu að njóta lands og
aukinna landgæða og vera þar til
frásagnar nema lifandi menn með
lifandi hugsun.
Nýliðnu ári var ætlað að vekja
athygli á málum samborgara
okkar sem einhver hömlun háir.
Sú athygli sem þannig beindist að
því sem á hefur bjátað hefur jafn-
framt vakið aðdáun á sálarþreki
svo margra, þar á meðal þeirra
sem næst hafa staðið til hjálpar
hverju sinni.
Við höfum lagst á eitt til að
sanna að við erum öll jöfn þótt
eitthvað skorti á að við séum eins
og best yrði kosið að líkamlegum
eða andlegum burðum. Mikið hef-
ur áunnist, en ári fatlaðra er ekki
lokið þótt komin séu áramót.
Sérhvert ár um alla framtíð á að
vera þeirra ár eins og árin okkar
allra fléttast saman og verða að
lífsskeiði okkar í heild sem kom-
andi kynslóðir taka við reynslunni
ríkari. Reynsla og viska hverrar
kynslóðar mega aldrei fyrnast
heldur verða hvati til nýrra dáða.
Á íslandi hefur orðið stökk-
breyting í lifnaðarháttum á minna
en mannsaldri. Umbylting sem
slík hefur ekki að ófyrirsynju
valdið álagi á einstaklinginn í
fámennu þjóðfélagi. Við erum, að
ég hygg, smæst þjóða sem tekist
hefur fyrir einstaka atorku á ör-
fáum árum að vinna okkur fyrir
lífeyri velmegunar. Hverri veg-
semd fylgir vandi, — ekki síst
þeirri að lifa við allsnægtir. Flótti
frá raunveruleikanum með þeim
aðferðum sem tíðkast og nokkuð
keyra úr hófi í samfélagi okkar
rýir menn sjálfsvirðingu. — En
sjálfsvirðing er lykill frelsis og
farsældar. Það er gaman að
skemmta sér, en að ganga til þess
að skemmta sjálfum sér við að
gleyma stundu og stað aðeins til
að drepa tímann er með því dapur-
legasta sem samfélagið hefur
fundið sér til dægrastyttingar.
Það elur á sambandsleysi manna
ekki sist sú nýja tíska að neyta
lyfja sem gerir þá svo innhverfa
að skemmtunin felst í því að vera
einn með sjálfum sér að skoða
innri tálmyndir. Neysla slíkra
lyfja, innflutningur'og dreifing,
brýtur einnig í bága við landslög.
Megi ég á nýju ári biðja æsku
okkar stórrar bónar þá er bónin
sú: að hún staldri við og bregðist
ekki sjálfri sér þegar og ef sú
freisting gerir vart við sig að
ganga í berhögg við lög og réttar-
far landsins. Það getur orðið og er
svo oft fyrsta skrefið að ævilangri
ógæfu. Okkur sem viljum vernda
land og menn þykir svo undur-
vænt um ungt fólk að við megum
ekki til þess hugsa að nokkuð illt
hendi í lífi þess. Lög og reglur eru
til að styrkja þjóð og samfélag.
Gæfa okkar veltur í ríkum mæli á
því að virða þær reglur.
Landvernd og mannvernd eru
tengd sjáifsvirðingu hverrar
mannveru — að rækta kosti okkar
og sníða af okkur ókostina. Því að-
eins getum við gert kröfu til ann-
arra að við gerum einnig kröfu til
okkar sjálfra. Við skulum á þess-
um tímamótum einsetja okkur að
auka þær kröfur og setja okkur
það mark að Island verði betra
land en nokkru sinni fyrr.
Héðan frá Bessastöðum fylgja
landsmönnum óskir um gott og
gæfuríkt ár. Þeir sem hér hafa bú-
ið síðan sú Bessastaðastofa sem
nú stendur var reist hafa einatt
óskað þjóðarbúinu frama, frelsis
og hagsældar. Megi framtíð okkar
á hverjum bæ verða þannig að við
getum hlakkað til hennar.
- Nýársrœða herra
Péturs Sigurgeirs-
sonar biskups
í Dómkirkjunni
„Þegar átta dagar voru liðnir,
skyldi umskera hann, og var hann
látinn heita Jesús, eins og engillinn
nefndi hann, áður en hann var get-
inn í móðurlífi." Texti: Lúkas 2,21.
Nýtt ár er runnið upp, árið 1982,
— og veri það velkomið, landi og
lýð til gæfu og heilla, verði það
líknarfullt fyrir menn og þjóðir
heims. Vandamálin eru viða stór
og erfið úrlausnar um þessar
mundir, en megi þau leysast á far-
sælan hátt á komandi tíð og leiða
mannkyn á friðarveg.
Áramót eru hrifnæm og helgi-
þrungin augnablik, og við fundum
það enn einu sinni á miðnætti í
nótt hvernig það var að vera
staddur í straumröstinni miklu,
þegar árin mætast, fundum þytinn
leika um okkur, þegar gamla árið
kvaddi og fór Guði á vald.
Nýja árið kom aðsvífandi á
geislavængjum himins úr ómælis-
geimi. Við fögnuðum því með
hamingjuóskum og fyrirbæn.
Senn var árið farið að spinna sinn
óþekkta og óræða örlaga þráð í
vitund okkar og samtímans. Guð
einn veit hvernig árið verður sam-
ofið lífi okkar og verkahring, eða
hvort það skilar sér allt þegar
dagar okkar verða taldir. Tíma-
skeið lífs okkar er takmarkað, lífið
„svo stutt og stopult“, eins og Ein-
ar Benediktsson yrkir um til Svölu
litlu dóttur sinnar:
llverri nýársnóttu á
nú og seinni tíða
mundu að árin eru fá
og ósköp fljót að líða.
Merkisdögum fylgir ákveðinn
boðskapur þar sem hver dagur
hefur sitt að segja, er til friðar
heyrir. Enginn dagur minnir svo á
lífið og tiiveru þess sem nýársdag-
ur. Hann leiðir okkur til skilnings-
auka á því, að hver dagur er
reyndar gjöf frá höfundi lífsins,
og við hver áramót er eins og við
séum að ganga í gegnum náðar-
dyr.
Það má líkja þessum degi við
sjónarhól þar sem við nú stöndum.
Og þá fáum við tækifæri til að
skyggnast um, líta til baka yfir
farinn veg og horfa fram á leið.
Nýárstextinn, sem er einn hinna
stystu í öllu kirkjuárinu, er inni-
haldsríkur og leiðir okkur til þess-
ara átta. Hann byrjar á því að
rekja sporin, telja dagana. Talan
er reyndar ekki orðin há, engin
þúsund ár, eins og nú. Það voru
liðnir átta dagar frá fæðingu Jesú.
Á þeim degi var alsiða í Gyðinga-
landi að umskera öll sveinbörn.
Það átti að tákna staðfestu á
sáttmála Abrahams, ættföður
ísraelsmanna við Guð. Umskurn
skyldi vera merki þess að maður-
inn var Gyðingur og í órofa sam-
bandi við Guð þjóðar sinnar. Þar
sem nýársdagur er hinn áttundi
frá jólum, var hann oft nefndur
átti-dagur. Skáldið Eggert Ólafs-
son gefur honum það nafn í nýárs-
ósk sinni:
Opnist þér á þt'ssum nýársdt^i
engu síóur eins og fyrr
ætíd Drottins náðardyr.
Blessun hans og hlíðu nóðra manna
nýja hljót og nýjan hag
nýárs þennan áttadag.
Annað, sem fylgdi þessum átt-
unda degi að Gyðingasið, var
nafngjöfin. Jesús fékk nafnið sitt
8 daga gamall, en skírður var
hann 30 ára í ánni Jórdan af Jó-
hannesi skírara, eins og vitað er.
Nafnið Jesús er algengt manns-
nafn i hebresku máli, og það hefur
sína merkingu eins og flest
mannanöfn hafa. Það þýðir Drott-
inn er frelsari. Drottinn frelsar.
María fékk um það vitrun hvað
Jesús ætti að heita. Og það kom á
daginn, að ekkert nafn hæfði Jesú
betur. Við sjáum það með því að
hugsa um það líf, sem hann lifði á
hérvistardögum sínum, og síðan
það ríki, sem hann stofnaði og
breiðst hefur út um allan heiminn,
og þar sem hann lifir í anda og
sannleika. Ekkert nafn undir
himninum segir betur eða ná-
kvæmar til um það, hver Jesús er í
öllu hjálpræðisverki sínu, sem er
frelsun mannanna.
Jesús var óumdeildur Gyðingur,
enda hafa Gyðingar ætíð viður-
kennt hann sem slíkan, og aldrei
hvorki fyrr né síðar borið brigður
á það, að hann væri til. Hitt tókst
Gyðingum ekki, að sjá hann sem
Messías, hinn fyrirheitna, sem
rækilega var um spáð í ritum
Gamla testamentisins, að koma
myndi. Þrátt fyrir miklar tilraun-
ir og píslarvættisdauða, tókst
lærisveinunum ekki heimafyrir að
gera þjóðina kristna nema nokk-
urn hóp Gyðinga. Þeir, sem koma
til Gyðingalands og verða varir
við þá hörku og ósveigjanleik í
trúmálum, sem einkennir þjóðina,
geta sett sig í spor lærisveinanna,
er voru að boða nýjan sáttmála við
Guð og friðarhöfðingja, sem upp-
fyllti spádóma. Þeir vildu ekki
láta segja sér neitt um það.
Aftur á móti fór Páll postuli
geyst um heiðin lönd Litlu-Asíu,
Grikklands og Ítalíu, og þar fékk
fagnaðarerindið um Guð og Jesú
frelsara mikinn hljómgrunn og
ótrúlega útbreiðslu, þrátt fyrir
heiftúðlega andstöðu fyrstu þrjár
aldirnar.
Og nú er nafnið Jesús með allri
þeirri Guðs blessun og opinberun,
sem í því felst, komið með okkur
yfir áramótin. Við fáum það í ný-
ársgjöf. Hér er hann, Jesús, mætt-
ur mitt á meðal okkar í orði sínu
og anda. Okkur er gefið líf hans til
sjáluhjálpar. Hann kemur inn í
okkar mannlegu kjör, þolir afleið-
ing syndar og sektar. Við erum því
vönust að kenna öðrum um hvern-
ig illa fer. Hann tók misgjörðir á
sig, var fús til þess svo að ást Guðs
næði til okkar gegnum allt sem er
og gerist og hefur borið við undir
sólinni. Þar sýnir Guð hver hann
er. Við getum ekki þekkt elsku
Guðs nema gegnum fórnina.
Hjálpin og frelsunin í orðinu
Jesús hefur í engu breyst. Nýárs-
dagur er náðardyr að því leyti, að
Jesús er hingað kominn til þess að
opna þær. Frelsun hans felst í iðr-
un og syndafyrirgefningu, og sú
boðun fylgir ávallt nafni hans.
Biblían segir: „Hegðið yður eigi
eftir öld þessari, heldur takið
háttaskipti með endurnýjung hug-
arfarsins, svo að þér fáið að reyna,
hver sé vilji Guðs, hið góða, fagra
og fullkomna." (Róm. 12,2.)
Kristin trú boðar breytta líf-
stefnu: Hættum að snúast eftir
girndum heimsins, því að þær
orsaka ýfingar, öfund, órétt og
styrjöld. Látum ráða siðlegt mat á
hlutunum. Efnishyggja er andleg-
ur dauði. Ofmat, umtal og ásókn í
meiri og meiri peninga líkist þjón-
ustu við skemmdarfull og skyn-
laus skurðgoð. Lífið nær ekki
takmarki sínu, því góða fagra og
fullkomna með dekri við dauða
hluti. Þekktur finnskur rithöfund-
ur segir:
„Með því að tala um peninga, er
óttanum sáð í hug barnsins og
skipt á lifanda Guði og gullkálfi."
Maðurinn er það, sem hann
hugsar, það sem hann reiðir sig á.
„Því hvar sem fjársjóður þinn er,
þar mun og hjarta þitt vera."
(Matth. 6,21.)
Hin breytta lífstefna er heimin;
um lífsnauðsyn um þessi áramót. í
fyrsta lagi til þess að forða honum
frá gereyðingu í kjarnorkustyrj-
öld, gefa frið og lýsa velþóknun
yfir mönnunum. Margar byltingar
hafa verið gerðar undir því yfir-
skyni að svo mætti verða en þær
reyndust ekki til þess færar.
Breytingin þarf að koma innan frá
úr hugskoti mannsins, og til þess
þarf hann að fæðast af andanum,
anda Guðs, sem gefur hið góða,
fagra og fullkomna, þá fyrst
breytist umhverfið, þjóðfélagið.
Spakmæli frá Persum sýnir
fram á hvaða lífstefnu hér er rætt
um og er þannig: „Því sem ég ætl-
aði sjálfum mér, glataði ég. Því,
sem ég eyddi að einnig aðrir
mættu njóta þess, varð heillandi
minning. Því, sem ég fórnaði án
þess að gera kröfu til endurgjalds,
það verður mitt að eilífu."
Þegar þessi umbrot eiga sér stað
i manninum í sál hans og samvizu,
þá er þar um fæðingarhríðir að
ræða, sem skapar heim öllum til
blessunar.
Því lýsti Davíð frá Fagraskógi,
er hann kvað:
Sú bylting oin
sem bætir allra haj;
er betri vilji
fegra hjartalag-
Af sjónarhóli nýársdags horfum
við fram á leið til þess ókomna.
Við syngjum með séra Matthíasi:
Hvað boðar nýárs blessuð sól
hún boðar náttúrunnar jól.
Skáldið minnir á, að nýtt vor og
sumar er framundan. Það minnir
Olafsfjórður, 30. desembt'r.
HÉR HEFHR verið vonskuveður að
undanfórnu ef frá eru taldir aðfanga-
dagur og jóladagur. Má segja að hér
hafi verið hið mesta vetrarríki síðan í
september. Veturinn lagðist snemma
að og hafði það erfiðleika í lor með sér
við byggingar og aðra útivinnu, sem
ekki var lokið eftir stutt og rvsjótt
sumar. Þrátt fyrir erfitt tíðarfar hefur
þetta verið gott ár í Ólafsfirði.
Það hefur verið góð og mikil at-
vinna og sjósókn verið stunduð af
kappi, þrátt fyrir þetta erfiða tíðar-
mig á áramótahugvekju, sem ég
heyrði í útvarpinu fyrir mörgum^
árum. Ræðumaður sagði: Nú er
tími til að hugsa fyrir vorinu. Mér
fannst sá undirbúningur myndi
koma of fljótt, því að langt væri til
vors. En við nánari íhugun skildi
ég sannleiksgildið á bak við. Það
er ekki ráð nema í tíma sé tekið.
Það skilja þeir, sem þurfa mikinn
undirbúning til þess að mæta viss-
um árstímum. Og sjá, Guð er nú
þegar farinn að undirbúa vorið.
Hann gerir það með sinni hækk-
andi sól, reyndar ögn frá degi til
dags, en við munum brátt finna
þetta.
Þá kemur mér í hug annar við-
búnaður, sem ekki er síður ástæða
til að benda á. Nú er tími til að
hugsa fyrir eilífðinni. Máske
finnst einhverjum að ekki sé enn
ástæða til að hefja undirbúning í
þá átt. En þar er Guð með sinni
ráðstöfun á annarri skoðun, því að
hann er þegar farinn að undirbúa
eilífðina í brjósti okkar. Og til
þess sendi hann son sinn Jesú
Krist. Tökum til okkar, það sem
séra Jón lærði í Möðrufelli sagði:
Tak ráð í tíma. Trúðu Guði.
„En það er hið eilífa líf að
þekkja þig, hinn eina sanna Guð
og þann sem þú sendir Jesú Krist."
(Jóh. 17,3.)
Jesús var eitt sinn spurður að
því, hvað maðurinn ætti gott að
gera til þess að erfa eilíft líf. Hann
benti á boðorðin, þetta sem við
kunnum utanbókar og varðar líf
okkar og samvizku dags daglega.
Inn á það mál kom útvarpsstjóri,
Andrés Björnsson, er hann gerði
boðorðin að höfuðumræðuefni
áramótaræðu sinnar og rakti þau
lið fyrir lið. Með lífi okkar erum
við að sá í akur sálarinnar okkar
og annarra. Uppskeran snertir
okkur hvert og eitt um tíma og
eilífð. Ætli það færi ekki margt
betur í einkalífi okkar og þjóðfé-
lagi, ef við reiknuðum með því að
hver dagur hefur eilífðargildi. Því
að „Hvað vannstu Drottins veröld
til þarfa, þess verður þú spurður
um sólarlag".
Trú mín og þekking á Kristi,
hver er hún? „Víst er ég veikur að
trúa,“ sagði séra Hallgrímur Pét-
ursson. Það er ekki okkar að
dæma. Það verður hvort sem er
ekki spurt um veika eða sterka
trú, kristni er það að eiga góðan
Guð og öruggan Frelsara, og veik
trú er líka trú. Og með þeirri trú,
sem við eigum, tökum við undir af
einlægu hjarta: í Jesú nafni áfram
enn.
Kom þú nýja, unya ár
engilhjart á geislans vegi.
Blessa þj<VÓ á láði og legi.
lækna sjúka, þvrrðu tár.
Ber þú smyrsl á svöðusár
sól þín kyssi daprar brár,
láttu víkja firn og fár
fyrir nýjum lausnardegi
ef þú landi gæfu ár
gangi þjóð á Drottins vegi.
I*étur Sigurðsson.
far. í haust kom stór og falleg síld
hér inn á fjörðinn, en við fengum
bara ekki að veiða hana nema í
stuttan tíma. Það var aðeins gert
með afkastalitlum veiðarfærum.
Áttum við erfitt með að skilja þá
stjórnun þegar leyfð var veiði með
stórvirkum veiðarfærum annars
staðar.
Kirkjusókn var hér mikil um jólin.
Sóknarpresturinn okkar, Hannes
Örn Blandon, messaði hér í báðum
kirkjunum og voru kirkjurnar jafn-
an fullsetnar.
— Jakob
Ólafsfjörður:
Góð og mikil atvinna