Morgunblaðið - 03.01.1982, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JANÚAR 1982
Plnrgiw Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 100 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 6 kr. eintakiö.
Hættuboð
frá Raufarhöfn
Fá byggðarlög voru jafn
mikið til umræðu vegna
atvinnuörðugleika á árinu 1981
og Raufarhöfn. Fjallaði ríkis-
stjórnin um vandann á löngum
fundum, skipaðar voru ráð-
herranefndir, gerðar tillögur
til banka og sjóða og gefnar
hástemmdar yfirlý’singar af
ráðherrum um það, hvað þeir
hefðu mikið á sig lagt atvinnu-
lífinu á Raufarhöfn til bjargar.
Málgögn ríkisstjórnarinnar
tóku undir með stjórnarherr-
unum og töldu, að ástæðulaust
væri að hafa hinar minnstu
áhyggjur af framtíð atvinnu-
lífsins á Raufarhöfn — ríkis-
stjórnin hefði tekið málið föst-
um tökum. í þessu ljósi er fróð-
legt að lesa ummæli Helga
Ólafssonar, fréttaritara Morg-
unblaðsins á Raufarhöfn, hér í
blaðinu á gamlársdag, þegar
hann var spurður um minnis-
stæðustu atburði ársins 1981.
Helgi Óiafsson sagði, að at-
vinnumál á Raufarhöfn og
annars staðar stæðu efst í huga
sínum og bætti við: „Ef grannt
er skoðað, stafa atvinnuerfið-
leikar hér og í sjávarþorpum af
rangri og vitiausri stefnu ríkis-
stjórnarinnar. Ef fram heldur
sem horfir sjáum við fram á
algert efnahagslegt hrun þjóð-
arinnar." Taldi Helgi Ólafsson
sanngjarnt, að í áramótaræðu
sinni flytti forsætisráðherra
þann fagnaðarboðskap, að
þjóðinni gæfist tækifæri tii að
velja nýja ríkisstjórn fyrr en á
árinu 1983, þegar kjörtímabil-
inu lýkur.
í áramóraboðskap sínum gaf
forsætisráðherra síður en svo
til kynna, að ástæða væri fyrir
hann og ríkisstjórnina að
hugsa sér til hreyfings. Þvert á
móti mátti skilja orð ráðherr-
ans á þann veg, að við íslend-
ingar ættum að una glaðir við
okkar hag. Minntu orð forsæt-
isráðherra á bjartsýni Stein-
gríms Hermannssonar, sjávar-
útvegsráðherra, fyrr á gaml-
ársdag, þegar hann gaf til
kynna, svo að ekki sé meira
sagt, að ekki væri langt að bíða
ákvörðunar um nýtt fiskverð,
enda hefði hann lagt hugmynd-
ir sínar í fullu umboði frá rík-
isstjórninni fyrir yfirnefnd
verðlagsráðsins þá fyrr um
daginn. Nýtt fiskverð sá ekki
dagsins ljós á gamlársdag,
þrátt fyrir tillögur Steingríms
Hermannssonar. í upphafi nýs
árs liggur fiskiskipaflotinn því
bundinn við bryggjur og um
land allt hefur starfsfólki í
frystihúsum verið sagt upp
kauptryggingu með viku fyrir-
vara og víða er verkafólk þegar
orðið atvinnulaust. Eru þessar
víðtæku uppsagnir einsdæmi í
fiskvinnslu á íslandi og er
ljóst, að allt atvinnulíf mun
lamast í fjölda byggðarlaga.
Af því sem fram hefur komið
hjá stjórnarherrunum má
ráða, að hugmyndir þeirra um
lausn hins mikla vanda í sjáv-
arútvegi séu náskyldar kákinu,
sem Raufarhafnarbúar kynnt-
ust á árinu 1981. Ríkisstjórnin
sýnist ekki geta fótað sig á
neinum úrræðum, sem stuðla
að því, að dugnaður og framtak
landsmanna fái notið sín. Af
ofstjórn ráðherranna leiðir
óstjórn, stöðnun og svartsýni.
Er langt um liðið, síðan for-
ystumenn launþega og at-
vinnurekenda hafa deilt jafn
harkalega á stjórnvöld og nú
um þessi áramót. Þá vekur
furðu, að mönnum skuli til
hugar koma, að unnt sé að
treysta öryggi þeirra, sem við
Iáramótaávarpi sínu vék
frú Vigdís Finnbogadótt-
ir, forseti íslands, að fíkniefna-
neyslu með þessum orðum:
„Flótti frá raunveruleikanum
með þeim aðferðum sem tíðk-
ast og nokkuð keyra úr hófi í
samfélagi okkar rýir menn
sjálfsvirðingu. — En sjálfs-
virðing er lykill frelsis og far-
sældar. Það er gaman að
skemmta sér, en að ganga til
þess að skemmta sjálfum sér
við að gleyma stundu og stað
aðeins til að drepa tímann er
með því dapurlegasta sem sam-
félagið hefur fundið sér til
dægrastyttingar. Það elur á
sambandsleysi manna ekki síst
sú nýja tíska að neyta lyfja
sem gerir þá svo innhverfa að
skemmtunin felst í því að vera
einn með sjálfum sér og skoða
innri tálmyndir. Neysla slíkra
lyfja, innflutningur og dreif-
ing, brýtur einnig í bága við
landslög."
Þess hefur því miður orðið
vart hér á landi undanfarna
mánuði, að menn telja virðing-
una fyrir lögum og rétti eiga að
fiskvinnslu starfa, með því að
setja lög um að fiskvinnslufyr-
irtæki geti ekki sagt upp
starfsfólki, þegar hráefni hætt-
ir að berast.
Hættuboðin frá Raufarhöfn
staðfesta, að hið versta, sem
fyrir atvinnurekstur í einu
byggðarlagi getur komið, ér, að
setja traust sitt á þessa ríkis-
stjórn. Nú stendur þjóðin öll í
sporum Raufarhafnarbúa.
víkja fyrir einhvers konar „fé-
lagslegum lausnum". Þeir, sem
vinna gegn innflutningi og
neyslu fíkniefna hafa mátt
sæta árásum og ofsóknum, sem
eru einsdæmi hér á landi.
Nauðsynlegt er, að bregðast við
þessu virðingarleysi af festu og
skynsemi. Með þetta í huga ber
að fagna þeirri afdráttarlausu
afstöðu, sem fram kom í ræðu
frú Vigdísar Finnbogadóttur,
forseta Islands, þegar hún bað
íslenska æsku þessarar bónar:
„Megi ég á nýju góðu ári
biðja æsku okkar stórrar bónar
þá er bónin sú: að hún staldri
við og bregðist ekki sjálfri sér
þegar og ef sú freisting gerir
vart við sig að ganga í berhögg
við lög og réttarfar landsins.
Það getur orðið og er svo oft
fyrsta skrefið að ævilangri
ógæfu. Okkur sem viljum
vernda land og menn þykir svo
undurvænt um ungt fólk að við
megum ekki til þess hugsa að
nokkuð illt hendi í lífi þess. Lög
og reglur eru til að styrkja þjóð
og samfélag. Gæfa okkar velt-
ur í ríkum mæli á því að virða
þær reglur."
Bón forseta Islands
| Reykjavíkurbréf
Laugardagur 2. janúar >>♦♦>♦♦♦<
Viöhorf
við áramót
„Þegar búskussar eru gerðir að
bústjórum á þjóðarbúinu, er eins
og þeir þekki ekki lögmálið um
sambandið milli fóðurgjafar og af-
urða. Þeir upphefja sjálfa sig í göf-
ugmennsku með því að setja flókn-
ustu reglur um skiptingu afurða.
Það getur hvaða vel innrættur
skussi sem er gert. En vandamálin
vaxa þeim fljótt yfir höfuð og verða
þeim ofviða, þegar afurðirnar
minnka jafnt og þétt." Þannig
komst Páll Sigurjónsson, formaður
Vinnuveitendasambands íslands að
orði hér í Morgunblaðinu á gaml-
ársdag, og Kristján Ragnarsson,
formaður Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, sagði:
„... ekki hefur tekist að nýta sér
hin hagstæðu ytri skilyrði til þess
að ná tökum á framvindu efna-
hagsmála okkar." Hjalti Geir
Kristjánsson, formaður Verslun-
arráðs íslands, sagði um afleiðingu
þröngsýnna sjónarmiða stjórn-
valda í orkusölumálum: „Á næstu
fjórum árum mun því virkjuð
vatnsorka renna til sjávar í gegn-
um virkjunarkerfi okkar sem nem-
ur jafnvirði 530 4ra herbergja
íbúða í Reykjavík." Davíð Scheving
Thorsteinsson, formaður Félags ís-
lenskra iðnrekenda, taldi, að
stjórnendur landsins væru ekki
búnir að slátra samkeppnisat-
vinnuvegunum, en Davíð bætti við:
„Ekki enn, en þeir eru hins vegar
að murka úr þeim iíftóruna, hægt
og bítandi, með langvarandi svelti
og frá þeirri helstefnu verður að
hverfa, áður en verra hlýst af, en
orðið er.“ Sigurður Kristinsson,
forseti Landssambands iðnaðar-
manna, sagði: „Atvinnuleysið gæti
hins vegar í mjög náinni framtíð
bæst við þá óáran, sem nú þegar er
við að etja hér á landi." Og Ás-
mundur Stefánsson, forseti Al-
þýðusambands íslands, gaf stjórn-
arherrunum þetta ráð: „Hættið að
örvinglast yfir því hvort ársfjórð-
ungsleg verðbólga er stiginu hærri
eða lægri og snúið ykkur að því að
stjórna betur, ná fram meiri hag-
kvæmni, auknum afköstum og
bættri nýtingu."
Mat
stjórnarherranna
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðubandalagið mynda burðarás-
inn í stjórnarsamstarfinu. Hvað
segja formenn þessara flokka um
stöðuna um áramót? í viðtali við
Tímann á gamlársdag segir Svavar
Gestsson, formaður Alþýðubanda-
lagsins: „Ég vil líka nefna, að ég er
ákaflega ánægður með það að efna-
hagsáætlun ríkisstjórnarinnar sem
hún setti sér 31. desember, hún hef-
ur tekist mjög vel að því er varðar
verðbólgumarkmið og kaupmátt
launa." Steingrímur Hermannsson,
formaður Framsóknarflokksins,
segir í áramótagrein í Tímanum:
„Því verður ekki með nokkurri
sanngirni neitað, að umtalsverður
árangur hefur náðst á þessu ári .. .
Þessi árangur hefur náðst með því,
sem við framsóknarmenn nefnum
niðurtalningu verðbólgu. I þessu
felst að draga úr áhrifum hvers
þáttar í efnahagslífinu, sem eykur
verðbólguna. Þetta hefur yfirleitt
tekist vel...“
Þótt þeir Svavar og Steingrímur
séu ánægðir með ársverkið, eru
þeir ekki alsælir með það, sem við
blasir. Steingrímur segir: „Þó valda
nokkur atriði áhyggjum." Hann
segir, að staða útflutningsatvinnu-
veganna sé orðin of erfið. Hins veg-
ar örvi fátt verðbólguna meira en
gengisfellingar. Mikið fjármagn
hafi runnið frá atvinnuvegunum í
banka, sjóði, í ríkissjóð, til sveitar-
félaga og annarra skuldheimtuað-
ila. Fari svo, að þjóðarframleiðsla
dragist saman á árinu 1982, verði
öll þjóðin að bera samdráttinn, en
þó fyrst og fremst þeir, sem meiri
tekjurnar hafa. Svavar Gestsson
leggur áherslu á baráttuna gegn
verðbólgunni, þegar hann lítur
fram á veg og segir „verðbólgan
verður aðeins unnin niður með
samstilltu, víðtæku átaki sem nær
til allra þátta samfélagsins." Og
Svavar segir einnig í áramótagrein
í Þjóðviljanum: „Við útfærsluna á
tillögum Framsóknarflokksins (um
niðurtalningu, innsk. Mbl.), hefur
hins vegar komið í ljós, að ekki hef-
ur gengið sem skyldi að tryggja það
að niðurtalningin næði til allra
þátta í efnahagskerfinu. Þannig er
Ijóst að á undanförnum mánuðum
hafa vinnslustöðvar landbúnaðar-
ins, innflutningsverslunin og bank-
arnir sloppið við að leggja fram
skerf í baráttunni við verðbólguna
á sama tíma og fyrir liggur að aðr-
ir, þar á meðal launamenn, hafa
lagt sitt frarn."
Úrræði
stjórnarherranna
Steingrímur Hermannsson segir
í áramótagrein sinni, að um miðjan
janúar verði í síðasta lagi að
ákveða ráðstafanir í efnahagsmál-
um. Tillögur framsóknarmanna í
þeim efnum verði tilbúnar fljótlega
í janúarmánuði, eftir að þingflokk-
ur og framkvæmdastjórn hafi tekið
afstöðu til þeirra. Steingrímur seg-
ist ekki rekja í smáatriðum í grein
sinni, til hvaða efnahagsráðstafana
beri að grípa. Þrjú atriði nefnir
hann þó og segir framsóknarmenn
leggja áherslu á þau: 1) Laun sjó-
manna hækki en athugað verði,
hvort hækkunin þurfi öll að koma
fram í fiskverði. 2) Rekstrargrund-
völlur útflutningsatvinnuvega
verði viðunandi, dregið verði úr
þörf fyrir gengisfellingu með því að
„draga úr óheyrilegum fjár-
magnskostnaði. í því skyni verða
bankar, fjárfestingasjóður, sveit-
arfélög og ríkissjóður að fórna
nokkru." 3) Kaupmáttur lægri
launa verði tryggður, eins og gert
var 1981, um leið og dregið er úr
víxlverkun verðlags og launa.
Svavar Gestsson segir í Þjóðvilj-
anum, að Alþýðubandalagið leggi
áherslu á þrennt frammi fyrir
þeim efnahagsvanda sem nú er við
að glíma. 1) Framleiðsla og fram-
leiðni verði aukin „með skipulegum
hætti". 2) Stuðlað verði að víðtæk-
um sparnaði í hagkerfinu, meðal
annars í innflutningsversluninni.
3) Þeir sem meira hafa, leggi meira
af mörkum en aðrir í baráttunni
gegn verðbólgunni. Þessi þrjú
áhersluatriði er fróðlegt að bera
saman við þau þrjú meginatriði,
sem Svavar lagði áherslu á í um-
ræðum um stefnuræðu forsætis-
ráðherra á alþingi 22. október sl.
Fyrsta atriðið var þá hið sama og
nú, annað atriðið snerist einnig um
sparnað á hagkerfinu „bæði í milli-
liðum og í opinberum búskap ríkis
og sveitarfélaga". Þriðja atriðið
var hins vegar þannig orðað í
haust: „í þriðja lagi er nauðsynlegt
að menn geri sér það vel ljóst að
því aðeins verða kjör láglaunafólks
og miðlungstekjumanna bætt að
þeir, sem best eru settir, gefi eftir
af sinni aðstöðu. Það er útilokað að
allir fái allt, og þeir eru margir
sem hafa miklar tekjur og mikla
fjármuni hér á landi. Það þarf að
gera ráðstafanir til þess m.a. í
gegnum skattakerfið að flytja fé
frá þessum aðilum til þeirra sem
minna hafa handa á milli.“
Næst
samstaða?
I viðtali við Tímann á gamlárs-
dag komst Friðrik Sophusson,
varaformaður Sjálfstæðisflokks-
ins, svo að orði: „í raun eru vanda-
málin ekkert minni nú en um sama
leyti í fyrra, þótt minna sé um þau
rætt. En eru þó e.t.v. illleysanlegri
fyrir vikið." Þegar leið að lyktum
ársins 1980 skapaðist óskabyr fyrir
ríkisstjórnina, svo mikil spenna
hafði magnast vegna aðgerðarleys-
is hennar í efnahagsmálum frá því
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JANÚAR 1982 17
Eftir Eiínu Pálmadóttur
„Leiðin til lífs“ var vissulega
réttnefni á mynd í sjónvarpinu
fyrir jójin. Flóttamannahjálp
Sameinuðu þjóðanna var að
rekja starfsferil sinn. Sást
glöggt hvernig hver flótta-
mannabylgjan af annarri hefur
risið með tilheyrandi hörmung-
um manneskjanna — nærri
samfellt einhvers staðar í ver-
öldinni frá því stóra Ungverja-
landsflóðið kom vestur yfir 1956.
Þegar sú mynd er sýnd sjáum
við nú móta fyrir nýrri flótta-
bylgju við sjóndeildarhring, í
kjölfarið á hertu kverkataki
yfirvalda á fólkinu í Póllandi.
Hjálparstofnanir líta örvænt-
ingarfullar á landakortið. Rétt
undan strönd Póllands koma
þær auga á litla danska eyju,
Borgundarhólm. Verður það
næsta flóttamannaeyjan?
Sömu daga fengum við lýsandi
dæmi um það sem hendir ein-
staklingana í löndum, sem hafa
komið sér upp kerfi þar sem
ríkisvaldið hefur hvers manns
ráð í hendi sér. Ræður hverri
hreyfingu manneskjunnar og at-
vinnu hennar, og þar með lífs-
möguleikum. Við fylgdumst með
Tatyönu Yakalevich, sem ekki
fékk að fara frá Sovétríkjunum
til manns síns, en var svo heppin
að tengdafaðir hennar, Sak-
harov, er Nóbelsverðlaunahafi.
Maður sem heimurinn hefur
áhuga á. Og að tengda-
foreldrarnir voru reiðubúnir til
að svelta til bana henni til hjálp-
ar. Þess vegna vissum við líka
um hana og því var henni sleppt.
En það er önnur fjölskylda,
sem heimurinn veit ekkert um,
en er obbolítið tengd íslandi, af
því dótturina Pham le Hang hef-
ur rekið á okkar fjörur. Verður
ekkert í neinum fréttum, þótt
ýmislegt hafi hent hana þessar
sömu vetrarvikur. Sem ég sat og
horfði á kvikmyndina í sjónvarp-
inu frá flóttamannabúðum Ví-
etnama á Pulau Bidon undan
ströndum Malasíu, þar sem ég
hafði sjálf verið, tók ég að velta
fyrir mér hvað hefði orðið um
allt þetta fólk sem ég sá þar
1979. Sögu fjölskyldunnar henn-
ar Hönnu vinkonu minnar hefi
ég fylgzt með. Segi hana hér þótt
ekki þyki hún fréttamatur á
heimsmælikvarða.
Pabbi hennar Hönnu, eins og
við köllum hana á íslandi, var
yfirlæknir blóðbankans í Saigon.
Eftir að norðanmenn tóku Saig-
on, var hann settur í „endurhæf-
ingarbúðir" eða fangelsi í 2 ár,
enda allir læknar með sérmennt-
un með framhaldsnám erlendis
og því auðvitað tortryggilegir.
Fjölskyldan seldi smám saman
allt innan úr húsinu, til að geta
skaffað honum mat í fangelsinu
og tórt sjálf. Þegar hann kom út,
var samt orðinn þvílíkur lækna-
skortur að hann fékk að vinna á
spítala fyrir svo lítil laun að vart
nægði fyrir mat handa hans
stóru fjölskyldu. Þegar ég var á
Pulau Bidon-eyju 1979, voru þar
50 víetnamskir flóttalæknar, þar
á meðal færasti hjartasérfræð-
ingur Suðaustur-Asíu, sem ekki
hafði fengið að vinna eftir að
kommúnistar tóku völdin. í
fyrrasumar hitti ég í London ví-
etnamskan lækni, sem hafði ver-
ið yfirlæknir holdsveikrasjúkra-
hússins utan við Saigon. Rauði
krossinn vildi hjálpa um mat og
lyf eftir fall Saigon. Hann kvitt-
aði fyrir hjálpina inni í borginni
og lagði af stað með bílalestina
með hjálpargögnunum. Her-
flokkur beið utan við borgina og
hirti allan matinn. Þegar lækn-
irinn mótmælti, var honum sagt
að hermennirnir væru þjóðinni
dýrmætari en holdsveikir og þá
skorti matvæli. Eftir að hafa
verið neyddur til að kvitta fyrir
slíkar sendingar nokkrum sinn-
um með opinberan embætt-
ismann við hlið, gat hann ekki
staðið í þessu lengur. Enda ekk-
ert gagn að því að fá lyfin ein
handa sjúklingunum, en engan
mat. Hann flúði.
Þetta var útúrdúr. Snúum
okkur aftur að stóru fjölskyld-
unni hennar Hönnu, sem sjálf
lagði stund á efnafræðinám í há-
skólanum, þótt allir stúdentar
væru settir í heilt ár í að nema
marxísk fræði ein. Prófskírtein-
ið sitt gat hún ekki tekið með
sér, þegar hún flúði, því skólinn
afhendir það ekki. Þannig getur
hann skikkað fólk í störf og ráð-
ið atvinnu þess. Það er liður í
eftirlitinu. Nú situr hún uppi á
Islandi og byrjuð aftur á efna-
fræðinni sinni í Háskóla íslands
eftir allt öðru kerfi og á fram-
andi máli — íslenzku. Én hún er
hólpin. Hvað um þau hin?
Börnin sjö voru von fjölskyldu
hennar, eins og allra annarra
fjölskyldna í Suðaustur-Asíu,
þar sem enn eru sterk stórfjöl-
skyldubönd og einstaklingarnir
hafa sterka tilfinningu fyrir því
að hjálpa sínum. Móðuramman
var því-eðlilega á heimilinu, svo
og ein móðursystir sem hafði
orðið fyrir heilaskemmdum, en
annarri móðursystur hafði verið
hjálpað til náms í London, þar
sem hún var enn starfandi efna-
fræðingur. Þegar yngsti sonur-
inn fékk heilaæxli meðan faðir-
inn var í fangelsi og enginn sér-
fræðingur til að skera hann upp,
sótti fjölskyldan um að fá að
senda hann til uppskurðar í
London, á vegum frænkunnar,
og að Hanna fengi að fara með
bróður sinn. Sex mánuðum eftir
að hann dó, var hún kölluð á
skrifstofu yfirvalda til að athuga
um leyfið fyrir þau. Úr því hann
var látinn, gekk hennar leyfi að
sjálfsögðu ekki í gegn. Bara
gagnslausir fá að fara. Þá var
reynt að koma elzta bróðurnum
úr landi, svo að hann gæti kom-
izt til mennta. Hann flúði á
flóttamannabáti um það leyti
sem Malasíumenn voru að gefast
upp á flóttafólki og sneru bátun-
um aftur frá sínum ströndum.
Báturinn sökk. Þar drukknaði
hann. Næst var Hanna, sem
komst alla leið í land í Malasíu á
flóttamannabáti. Hugðist reyna
að komast
áfram til frænkunnar í London.
En þá bar að tvo Rauða-
krossmenn frá fjarlægu landi,
íslandi. Þeir tóku flóttafólk, sem
aðeins talaði víetnömsku og
kínversku, þar á meðal tvær fjöl-
skyldur með börn, sem þurftu að
komast undir læknishendur. Og
þeir báðu Hönnu, sem talar
frönsku og ensku, að koma með
hópnum sem túlkur fyrsta árið.
Þannig bar hana að okkar
ströndum.
Að heiman bárust fréttir um
að heilsu heimilisföðurins hrak-
aði stöðugt, enda hafði hann tek-
ið nærri sér sonarmissinn. Eini
sonurinn, sem eftir er, er vangef-
inn. Frænkan reyndi að biðja um
útflyjendaleyfi fyrir fjölskyld-
una alla, enda höfðu Víetnamar
þá lýst yfir á alþjóðavettvangi
að þeir mundu veita einhverju
fólki brottfararleyfi. Hanna
sagði: Kannski þeir leyfi þeim að
fara, úr þvi nær enginn er eftir
sem akkur er í, ekkert nema
börn, gamalmenni og sjúklingar!
Þeir gera það stundum!
Og nú, einum tveimur árum
síðar, þegar faðir hennar var
orðinn dauðvona, er fjölskyldan
allt í einu kölluð á skrifstofu og
sagt að sækja hið snarasta um
brottfararleyfið. Hún geti öll
farið eftir 7 daga. Enginn timi
til að reyna að selja húsið — það
eina sem eftir er — enda „ætt-
ingjar“ að norðan komnir og
setztir þar upp. Tveimur dögum
fyrir brottförina dó faðirinn.
Móðirin varð eftir til að jarð-
setja hann. Hin héldu áfram og
dúkkuðu upp óvænt í London
fyrir jólin. Móðuramman gamla
á áttræðisaldri, hin andlega
sjúka móðursystir, vangefni
bróðirinn og systurnar þrjár, sú
yngsta 12 ára. Eftir jarðarförina
kom móðirin. Nú eru þau öll
komin um hávetur úr hitabelt-
inu til London. Þau hafa fengið
hlýjan fatnað.
Þannig er sagan hennar
Hönnu og fjölskyldu hennar,
sem stjórnvöld slepptu eftir að
enginn var eftir til að gera gagn.
Líklega ekki „ár fatlaðra“ þar.
Ein af óþekktu fjölskyldunum,
sem ekki eru í fréttunum. Á
hurðinni á herbergi 57 á
Stútentagarðinum hér stendur á
einum af þessum miðum, sem
stúdentarnir hengdu upp 1. des-
ember til gamans á allar hurðir í
„dýragarðinum", eins og þeir
nefna húsakynni sín:
Búr 57
Tegund: Field-mouse (akurmús).
Kom með flugvél frá Víetnam
fyrir nokkrum árum. Hún er
gjöf víetnömsku þjóðarinnar til
dýragarðsins!
hún var mynduð í febrúar 1980, að
mönnum létti, þegar fjallið tók jóð-
sótt. Allt árið 1981 hafa stjórnar-
herrarnir baðað sig í ljómanum af
afkvæminu, sem birtist 31. desem-
ber 1980. Þeim hefur verið svo mik-
ið í mun að telja mönnum trú um,
að allt sé í lagi, að raunveruleg
staða mála hefur ekki verið kynnt
sem skyldi af hálfu stjórnvalda.
Af áramótagreinum þeirra
Steingríms Hermannssonar og
Svavars Gestssonar má ráða, að
ekki verður auðvelt að ná endum
saman innan ríkisstjórnarinnar
um stefnu í efnahagsmálum.
Hugmyndir flokksforingjanna
benda því miður ekki til þess, að
ríkisstjórnin muni taka þannig á
vandanum, að fulltrúum atvinnu-
veganna og launþega líki. Gervi-
lausnum verður haldið áfram, en í
hverju felst ágreiningur þeirra
Steingríms og Svavars?
I.jósm. ÓI.K.M.
Hugmyndir Steingríms Her-
mannssonar sýna, að samhliða
hækkun á fiskverði eiga að koma
stjórnvaldsaðgerðir, sem auka enn
á ofstjórnina og óstjórnina, og
samhliða gengislækkun eiga að
koma millifærslur frá fjárfest-
ingasjóðum, bönkum, sveitarfélög-
um og ríkissjóði. Hugmyndir Svav-
ars Gestssonar sýna, að féð í milli-
færslurnar á að taka frá innflutn-
ingsversluninni, vinnslustöðvum
landbúnaðarins og bönkunum. Af
þessum hugmyndum má sjá um
hvað hrossakaupin snúast við ríkis-
stjórnarborðið: Alþýðubandalagið
fer með fjármál ríkissjóðs og sveit-
arfélaga á stjórnarheimilinu.
Framsóknarflokkurinn stendur
vörð um SÍS, er byggir afkomu sína
að verulegu leyti á innflutnings-
verslun og starfsemi vinnslustöðva
landbúnaðarins. Viðskiptaráðherra
Tómas Árnason sýnist upp á kant
við bæði Steingrím og Svavar, því
að hann hefur neitað því, að um
nokkurn „gróða" sé að ræða hjá
bankakerfinu. Þá standa eftir fjár-
festingasjóðirnir, sem eru tómir að
sögn stjórnarherranna, að minnsta
kosti þegar þeir rökstyðja kröfur
sínar á hendur lífeyrissjóðunum.
Báðir sýnast þeir Steingrímur
Hermannsson og Svavar Gestsson
þeirrar skoðunar, að með einhverj-
um hætti eigi að ganga á kjör laun-
þega, þó er Steingrímur afdráttar-
lausari en Svavar. Þegar formaður
Framsóknarflokksins vísar til að-
ferðarinnar, sem beitt var 1981 til
að draga úr víxlverkun verðlags og
launa, á hann við 7% vísitöluskerð-
inguna á launum 1. mars sl. For-
maður Alþýðubandalagsins sýnist
enn trúa á gildi kenningarinnar um
„breiðu bökin“.
Stada ríkis-
stjórnarinnar
Dagblaðið og Vísir sló því upp á
forsíðu 30. desember, að innan
stjórnarliðsins væru uppi hug-
myndir um þingrof og kosningar
nú á næstu vikum. Fréttin bar það
með sér, að þessar hugmyndir ættu
upptök sín í Alþýðubandalaginu. í
viðtali við Dagblaðið og Vísi sagði
Svavar Gestsson, að þessar hug-
myndir væru ekki útbreiddar, en í
sjónvarpinu þetta sama kvöld,
sagði Svavar eitthvað á þá leið, að
frétt Dagblaðsins og Vísis væri
„áramótarugl“. Hér í blaðinu sagði
forsætisráðherra, Gunnar Thor-
oddsen, 31. desember: „Ég hef ekki
heyrt þessa hugmynd, að rjúfa þing
í janúar og kjósa í marz, fyrr en ég
las þetta í síðdegisblaðinu ...“
I áramótagrein sinni segir Svav-
ar Gestsson, að innan ríkisstjórn-
arinnar sé „góður vilji til þess með-
al allra stjórnaraðilanna að taka á
vandamálunum í heild“. Síðan bæt-
ir Svavar við: „Hitt er ljóst að
meirihluti stjórnarinnar á alþingi
er ekki eins sterkur og vera þyrfti,
enda þótt vel hafi tekist þrátt fyrir
knappan og raunar oft óvissan
meirihluta." Við þessa setningu má
bæta, að það tíðkast hjá stjórn-
málamönnum, sem standa frammi
fyrir óleystum vanda og trúa á eig-
in úrræði, en óttast, að þingstyrk
skorti, að skjóta málinu til kjós-
enda í von um endurnýjað umboð á
traustari grunni.
I áramótagrein sinni leggur
Steingrímur Hermannsson áherslu
á það, þegar hann ræðir um stjórn-
arsamstarfið, „að við alla samn-
inga sé skilyrðislaust staðið". Hann
segir, að aðilar að ríkisstjórninni
hafi samið um hjöðnun verðbólgu
og að því verði að sjálfsögðu að
vinna með öllum ráðum. Að vísu
lætur Steingrímur þess ógetið, að
samningur stjórnarherranna mið-
ast við, að á næsta ári komist verð-
bólgan niður í það, sem hún er í
nágrannalöndunum. Forsætisráð-
herra hefur viðurkennt, að því
markmiði verði ekki náð. Stein-
grímur Hermannsson huggar
flokksbræður sína með því, að
framsóknarmenn megi vel við sinn
hlut una í stjórninni. Og hann segir
einnig: „í raun og veru má draga
þessar hugleiðingar um grundvall-
aratriði góðs og árangursríks sam-
starfs saman í eina setningu. Sam-
starfið mun ráðast af heilindum og
drengskap samstarfsaðila.“ (!)
Slökkvum
villuljósid
I því, sem sagt hefur verið hér að
framan, koma fram gjörólík sjón-
armið þeirra aðila annars vegar,
sem standa í eldlínu atvinnulífsins,
og stjórnarherranna hins vegar. Að
mati hinna fyrrnefndu fylgja
stjórnarherrarnir alrangri stefnu,
þeir eru búskussar, sem láta virkj-
að vatnsafl renna ónýtt til sjávar
og fylgja helstefnu gagnvart sam-
keppnisatvinnuvegunum, sem leiða
mun til atvinnuleysis, á meðan
stundaður er gagnslaus vísitölu-
leikur. Að mati stjórnarherranna
leysist allur vandi, ef þeir geta náð
saman um það, að þrengja að nýj-
um aðilum í þjóðfélaginu, bönkun-
um, sparisjóðunum, fjárfestinga-
lánasjóðunum, ríkissjóði, sveitarfé-
lögunum, innflutningsversluninni
og vinnslustöðvum landbúnaðarins.
Bjargráðin felast í því að stunda
millifærslur við fiskverðsákvörðun
og skráningu gengis krónunnar.
Með aukinni skattheimtu á að
skerða hag þeirra, sem „betur
mega sín“. Launaskerðing svífur
yfir vötnunum.
Annar hvor aðilinn hlýtur að
fylgja villuljósi. Því miður hníga
öll rök að því, að það séu stjórnar-
herrarnir. Þeir eru orðnir svo dá-
leiddir af eigin glansmynd, að þeir
geta ekki slitið sig frá henni.
Kjartan Jóhannsson, formaður
Alþýðuflokksins, segir í áramóta-
grein sinni í Alþýðublaðinu: „Ríkis-
stjórnin hefur verið svo upptekin
við að mála glansmynd af ástand-
inu, að hún hefur ekki viljað sjá
raunveruleikann á bak við glans-
myndina. Engar framfarir hafa átt
sér stað og hjakkar allt í sama
bráðabirgðafarinu, en það er vöxt-
ur í erlendri skuldasöfnun."
I áramótagrein sinni hér í Morg-
unblaðinu segir Geir Hallgrímsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins:
„Við Islendingar horfum nú fram á,
að á árinu 1981 hefur orðið lítill
sem enginn vöxtur þjóðartekna.
Engum nýjum stoðum hefur verið
skotið undir atvinnulífið, þvert á
móti hefur verið vegið að hinu
frjálsa atvinnulífi á margvíslegan
hátt. Ekkert hefur verið gert til
þess að stækka þjóðarkökuna, auka
það sem til skiptanna er og tryggja
þannig öryggi og síbætt lífskjör al-
mennings. Við sjálfstæðismenn
teljum að það ábyrgðarleysi og
framkvæmdaleysi, sem núverandi
og síðustu vinstristjórnir hafa sýnt
á þessu sviði, geti, ef ekki verði
spyrnt við fótum, leitt ósegjanlega
mikið böl yfir íslensku þjóðina.“
Til þess að aftur birti í þjóðlífinu
og menn geti af bjartsýni og áræði
tekist á við hin fjölmörgu óleystu
viðfangsefni öllum íslendingum til
hagsbóta, er nauðsynlegt að
slökkva villuljós ríkisstjórnarinnar
og sækja fram undir nýrri forystu.