Morgunblaðið - 12.09.1982, Blaðsíða 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. SEPTEMBER 1982
I>ann fimmtánda júlí í sumar var því spáð í Danmörku,
að með kvöldinu mætti vænta þrumuveðurs sem binda
myndi endi á hitabylgju þá sem ríkt hafði í rúma viku með sól
og þrjátíu stiga hita upp á hvern dag. Ég kom til
Kaupmannahafnar þennan dag, meðal annars þeirra
erinda að fylgjast með fjórðu Kaupmannahafnar-jazzhátíð-
inni sem átti að hefjast daginn eftir og standa til hins tuttug-
asta og fimmta. Um nóttina kom þrumuveður. Daginn eftir
Benny Carter
var hins vegar ennþá jafn heitt. Það var hlegiö að
veðurfræðingunum. Þeir drógu sig í hlé.
Næsta rigningarskúr kom þegar vika var liðin af ágúst
og þá loks lækkaði hitinn niður í tuttugu og fimm gráður.
Innfæddir voru himinlifandi. Besta sumar í manna minnum.
Tuborg-verksmiðjurnar, sem lagt höfðu töluvert fé í jazz-
hátíðina að vanda, slökktu þorsta þjóðarinnar og kætt-
ust yfir bókhaldinu. Besta sumar í manna minnum.
Red Mitchell
að má því segja um há-
tíðina, eins og svo mörg
landsmót á Islandi, að
hún fór fram í blíð-
skaparveðri. Allir úti-
tónleikar voru vel sóttir, nánast
þrjátíu að tölu, enda aðgangur
ókeypis. Aðsókn að innanhús-
hljómleikunum var misjöfn, en
þeir voru hálfu fleiri. Tuborg stóð
fyrir útitónleikunum. Jazzklúbb-
arnir stóðu fyrir sínu og gekk upp
og niður. Eftir hátíðina voru
forráðamenn sumra þeirra daufir
í blöðunum eins og langþreyttir
útgerðarmenn og hefðu ugglaust
hótað að sigla öllu klabbinu í land,
hefðu þeir talið það mögulegt.
í stórum dráttum er hátiðin
þannig uppbyggð að skæru, dýru
stjörnumar frá útlöndum spila í
klúbbunum, en danskir jazzleikar-
ar og erlendir jazzleikarar búsett-
ir i Danmörku spila að mestu á
útitónleikunum, þótt þeir komi
reyndar margir hverjir einnig
fram innanhúss, einir sér eða með
útlendingunum. Allmargir þeirra
leggja svo leið sína um miðnættið
á La Fontaine og spila þar af
hjartans lyst til morguns.
Að venju lék margt stórmenna á
hátíðinni. Sem dæmi má nefna
hinn roskna saxófónleikara Benny
Carter, Joe Pass, Niels-Henning
0rsted Pedersen, Egberto Gis-
monti, Miroslav Vitous, Sun Ra
Arkestra, Superstar-Quintet (m.a.
Freddie Hubbard, Ron Carter og
Tony Williams) og jazzhljómsveit-
in STEPS.
Aðrir, sem við sögu komu og
ekki eru allir jafn óskapiega
heimsfrægir og þessir aðilar, eru
þó ekki síður mikils verðir. Meðal
þeirra voru til dæmis Doug Raney,
Kenny Drew, Duke Jordan, Hor-
ace Parlan og félagar úr danska
landsliðinu í bassaleik, Mads
Vinding, Bo Stief, Jesper Lund-
gard, Hugo Rasmussen, Klaus
Hovman.
Benny Carter
og / eöa
Red Mitchell
Strax fyrsta kvöldið lék Benny
Carter ásamt félögum í Jazzhus
Slukefter í Tívolí. Samkvæmt
dagskránni áttu þeir að vera
Kenny Drew (píanó), Ed Thigpen
(trommur) og Jesper Lundgaard
(bassi), en þegar til kom var Jesp-
er víðs fjarri, en í hans stað kom-
inn lítill og feitur maður á bass-
ann. Það var enginn annar en Red
Mitchell, en þetta kvöld var hans,
fremur en nokkurs annars, því
hann töfraði fram hverja fögru
hendinguna eftir aðra í sólóum
sínum í þeim fjárlögum jazzins
sem Carter valdi að leika.
Aður en hin brosmilda aldna
kempa birtist sjálf á sviðinu, lék
ryþmasveitin „Alone Together"
með Mitchell í stóru hlutverki og
reyndar hefðu þremenningarnir
sjálfsagt getað staðið undir heil-
um konsert, því Drew var einnig í
sínu allra besta formi og Thigpen
hélt öllu saman af traustum létt-
leika, eins og honum einum er lag-
ið.
Síðan sté Carter á sviðið og
bræddi síðustu grýlukertin af
norrænu hjörtunum í salnum með
alúðlegri framkomu og hlýju spili.
Fyrsta lagið var „Indiana" og
var með ólíkindum hve miklu
þessir menn náðu út úr þessu dá-
lítið staglkennda lagi. Því næst
kom „In a Mellow Tone“ Elling-
tons og þar fór Thigpen á kostum í
trommusólói þar sem hann notaði
hvorki kjuða né bursta. „Body and
Soul“ rann ljúflega niður og sömu-
leiðis „On Green Dolphin Street".
Annað sett hófst eins og það
fyrsta með leik ryþmasveitarinn-
ar. Að þessu sinni varð „Bluesol-
ogy“ eftir Milt Jackson fyrir val-
inu og fór Jackson ekki illa út úr
þeim viðskiptum. Nú kom Carter
til leiks, vopnaður trompet og blés
í hann um stund, en brátt var þó
altinn kominn aftur á sinn stað. í
öðru setti lék Carter m.a. tvö lög
eftir sjálfan sig, „Summer Sere-
nade“, ljúft lag, og „All that Jazz“,
úr kvikmynd með Sammy Davis
sem hét víst „A Man Called
Adam“. Söng Carter lagið með að-
stoð gesta og lauk svo öðrum þætti
með „AIl the Things You Are“.
I lokin blés Benny Carter síðan
„Autumn Leaves" og frumsamda
sömbu og loks blús í Bb. Tónleika-
gestir voru ánægðir, enda var
þetta velheppnað kvöld. Ekkert
nýtt að vísu, en margt fallegt, ekki
hvað síst hjá Mitchell, sem er
mjög sérstæður sem bassaleikari,
til dæmis að því leyti, að hann
stillir bassann sinn öðruvísi en
venja er. Stillir hann dýpsta
strenginn sem C og síðan hina í
fimmundum, en venja er að bassi
sé stilltur í ferundum frá E. Með
þessu móti tekst Mitchell að auka
tónsviðið í báðar áttir, en ekki er
þó hægt að útskýra töfrana í leik
hans einungis út frá þessu.
Jazzsveitin
STEPS
Tveimur dögum síðar var dálítið
annað hljóð í strokknum. Þá lék
Jazzsveitin STEPS í Montmartre.
Sveitin er skipuð þekktum banda-
rískum tónlistarmönnum sem
hafa hver um sig leikið margs
konar tónlist, en þó allir einbeitt
sér hvað mest að ýmsum jazzi.
Hins vegar eru þessir einstakl-
ingar meira eða minna bundnir
ákveðnum hljómplötufyrirtækjum
í USA og hafa af þeim sökum ekki
enn getað gefið út plötu saman
þar í landi, en hins vegar hefur
plötum sveitarinnar verið dreift í
Japan og eitthvað í Evrópu. Ný-
verið las ég í Downbeat-tímaritinu
að sveitin hygði nú á hljómleika
víðs vegar í Bandaríkjunum, svo
kannski er að vænta plötu á mark-
að þar.
Þeir mætu menn sem skipa
þessa hljómsveit eru Mike Maini-
eri (víbrafón), Don Grolnick (pí-
anó), Eddie Gomez (bassi), Peter
Erskine (trommur) og síðast en
ekki síst Michael Brecker (tenór-
saxófónn). Gomez er öllum jazz-
áhugamönnum eflaust vel kunnur
fyrir leik sinn með Bill Evans,
Chich Corea og fleirum. Peter
Erskine er frægastur fyrir að
berja húðir „fusion“-hljómsveitar-
innar miklu, Weather Report, og
Mike Brecker hefur leikið á plöt-
um margra bræðings- og „funk“-
manna sem og hreinræktaðra
jazzara, til dæmis má nefna Chick
Corea, Pat Metheny og loks
hljómsveitina Brecker Brothers.
Grolnick og Mainieri voru mér
nánast ókunnir fyrir þetta kvöld í
Montmartre, þó hygg ég að ég hafi
séð nöfnum beggja bregða fyrir á
plötuumslögum. Að lokum má svo
geta þess, að enginn annar en
Steve Gadd trommaði með
hljómsveitinni framan af.
Tónlist STEPS er vandflokkuð.
Hún er á köflum ákaflega kraft-
mikil en aldrei þreytandi. Fjarri
því. Inn á milli eru svo sérlega
lagrænir kaflar, ekki síst á vegum
Mainieris, sem greinilega kann þá
list að syngja á hljóðfæri.
Trommuleikurinn er skemmtilega
rokk-kenndur án þess að hljóma
þó nokkurn tíma eins og prentvél í
tómum sal, enda gefur bassaleikur
Gomez engin tilefni til slíks. Und-
irleikur þeirra félaganna Erskine
og Gomez er reyndar sennilega
það sem skapar mestu sérkenni
sveitarinnar. Hann er síbreyti-
legur, en einhvern veginn alltaf
eins og hann á að vera. Kannski er
hægt að tala um rokkaða sveiflu.
En best er að benda tónlistar-
áhugafólki á að reyna að verða sér
úti um skífu með sveitinni og
dæma sjálft, en það gæti reynst
erfitt, þar eð plötur frá Japan eru
fremur sjaldséðar hér og ákaflega
dýrar ef að líkum lætur.
Út í geim
og aftur til baka
Hljómsveitin hóf leik sinn með
lagi Grolnicks, „Pools“, en síðan
fylgdu þrjú eftir Mainieri. Þar á
meðal eitt sérlega skemmtilegt
með glæsilegum bassaleik Gomez.
Það hét „The Aleph“. Það var ljóst
frá upphafi að hér voru á ferðinni
tónlistarmenn sem kunnu til
verka og vissu hvað þeir vildu og
framkvæmdu það. Sömuleiðis var
greinilegt að hér var á ferðinni
samæfð hljómsveit skipuð
mönnum sem þekktu hverjir aðra
og vildu búa til eitthvað í samein-
ingu. Hitt er jú venjulegra í jazz-
heiminum að frægir einstaklingar
þjóti um allt og spili með þessum
mönnum í dag og öðrum á morg-
un. Slíkt er kannski hagstæðara
fyrir pyngjuna, en ekki fyrir tón-
listina. Hún hlýtur að staðna, því
mennirnir verða alltaf að spila lög
„sem allir þekkja" og takmarkað
rúm verður fyrir nýsköpun og
þróun. Það eina sem breytist á
efnisskránni er dagsetningin.
Hljómsveitin STEPS lék aðeins
lög eftir meðlimi sveitarinnar og
þau voru öll verulega áheyrileg og
spennandi sem tónsmíðar, en ekki
bara huggulegar hljómaraðir í
þægilegri tóntegund fyrir blásara.
Sóló einstakra manna voru ólík og
fengu að vera það. Breyttu þeir
Gomez og Erskine jafnan um