Morgunblaðið - 26.09.1982, Blaðsíða 1

Sunnudagur 26. september - Bls. 49-80
Rætt við dr. Jóhannes Nordal, seðlabankastjóra, um efnahags- og skuldamál í heiminum eftir ársfund Alþjóðagjaldeyrissjóðsins í Toronto.
Jóhannes Nordal í banltaráfaberbergi SeAlabankans.
Morgunbla»ií/RAX
„Ekki tilefni
til bjartsýni“
Ársfundur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins var haldinn í Toronto í Kanada í byrjun
þessa mánaðar. Rétt fyrir fundinn lét Dennis Healy, einn af leiðtogum breska
Verkamannaflokksins og fyrrum fjármálaráðherra, þau orð falla, að í Toronto
gæfist síðasta tækifærið til að bjarga veröldinni frá efnahagshörmungum sem
yrðu jafnvel enn verri en kreppan mikla á fjórða áratugnum. Helsta hættu-
merkið núna er gífurleg skuldabyrði ýmissa ríkja og bresti gjaldþol þeirra
kann það hafa sömu áhrif og þegar spil hrynur í borg, hún fellur öll. í Toronto
létu stjórnmálamenn og bankastjórar í Ijós vilja til að rétta verst settu
þjóðunum hjálparhönd. Þó sér enginn fyrir endann á skuldafarginu og áhrif-
um þess á heimsbúskapinn. En hvernig lítur fundurinn í Toronto út frá
íslenskum sjónarhóli?
Morgunblaðið leitaði
svara við þessari
spurningu hjá dr. J6-
hannesi Nordal, seðlabankastjóra,
sem hefur verið varamaður Norð-
urlanda í stjórnarnefnd Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins undanfarin tvö
ár. Hann hefur þó oftar en einu
sinni orðið að hlaupa í skarðið
fyrir aðalmanninn, Mauno Koi-
visto, sem nú er orðinn forseti
Finnlands. Næsta ár situr Jóhann-
es sem aðalmaður í stjórnarnefnd-
inni. Undanfarin tvö ár hefur Jón
Sigurðsson setið í framkvæmda-
stjórn Alþjóðagjaldeyrissjóðsins í
Washington og lýkur starfstima
hans þar um næstu áramót, þegar
Jón tekur aftur við forstöðu Þjóð-
hagsstofnunar. Samhliða ársfundi
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins er efnt
til ársfundar Alþjóðabankans og
hann sóttu að þessu sinni ráðherr-
arnir Tómas Arnason og Ragnar
Arnalds.
— I blöðum má lesa nöfn þeirra
ríkja, sem talin eru verst komin
vegna skulda: Mexíkó, Pólland,
Rúmenía, Ungverjaland, Kúba, Arg-
entína, Brazilía, Venezúela og Chile.
Voru vandamál þeirra tekin sérstak-
lega fyrir á fundi Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins?
„Vandamál þessara ríkja voru
ekki beint á dagskrá fundarins í
Toronto. Hins vegar er hér um að
ræða svo stórkostlegan vanda á
sviði alþjóðapeningamála, að hann
hlaut að koma þar til umræðu.
Greiðsluþrot margra ríkja varpar
skugga á þróun peningamála um
þessar mundir. Eins og sjá má af
upptalningunni í spurningunni
eru greiðsluvandamálin mest hjá
tveimur ríkjahópum, Austur-
Evrópu og rómönsku Ameríku.
Austur-Evrópuríki komst fyrst í
greiðsluþrot, Pólland. En Pólverj-
ar hafa ásamt Rúmenum og Ung-
verjum lagt í mikla fjárfestingu í
því skyni að auka framleiðslu og
útflutning og bæta lífskjör. Fjár-
magnið hefur að meginhluta verið
fengið að láni hjá bönkum á Vest-
urlöndum. Þetta fjármagn hefur
hins vegar ekki skilað þeim arði
eða aukningu útflutnings, sem við
var búist, og í stað framfara er nú
efnahagsleg stöðnun eða afturför í
þessum ríkjum. Mest var skulda-
byrðin hjá Pólverjum og voru
margir farnir að hafa áhyggjur af
henni, áður en efnahagsástandið
versnaði fyrir alvöru vegna átaka
stjórnvalda og verkalýðs, sem hóf-
ust sumarið 1980. Loks gátu Pól-
verjar ekki lengur staðið í skilum
og urðu að leita nauðungarsamn-
inga. Erfiðleikar Pólverja veiktu
lánstraust annarra Austur-
Evrópuríkja t.d. Rúmeníu og
Ungverjalands. Hafa þau bæði
orðið að leita eftir aðstoð eða
samningum við lánardrottna til að
komast hjá greiðsluþroti.
Þessir erfiðleikar Austur-
Evrópuríkjanna komu mörgum á
óvart og urðu til þess, að farið var
að huga að skuldastöðu ýmissa
ríkja annars staðar í heiminum.
Athyglin beindist eðlilega að
SJÁ NÆSTU SÍÐU