Morgunblaðið - 09.02.1983, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 1983
53
bandalagsins, þótt þeir væru sam-
einaðir innan þess. íslenskir sósí-
alistar þurfa allir að geta starfað
saman að mikilvægum málum og
ræðst við á málefnalegan hátt, ef
þeir ætla sér af fullri alvöru að
koma sér upp forustuflokki af
þeirri gerð, sem hér hefur verið
gerð nokkur grein fyrir. Til þess
að gagnrýni hafi áhrif, má hún
hinsvegar ekki vera eingöngu
neikvæð heldur málefnaleg og um-
fram allt tengd jákvæðu starfi. Að
öðrum kosti fellur hún í grýttan
jarðveg og það verður engin upp-
skera."
þeir lesa eftirfarandi ummæli
hans, sem Svavar Gestsson vitnaði
til í áramótagrein 31. desember
1982: „En er til nokkurt mál, sem
ætti að vera unnt að ná víðtækari
samfylkingu um en baráttuna
fyrir sjálfu lífinu á hættustund —
eða með öðrum orðum, baráttuna
gegn amerískum herstöðvum?"
Tilvitnunin er úr ræðu, Eina
lífsvonin, sem Brynjólfur flutti
hjá Félagi ísl. námsmanna í Kaup-
mannahöfn 4. apríl 1981. Þá sagði
hann einnig, að líf okkar allra
lægi við, ef ekki tækist að snúa
þróuninni við hér á landi og fá
meirihluta þjóðarinnar til þess að
gera sér grein fyrir nauðsyn þess
að hverfa úr NATO og reka herinn
á brott og svo bætti hann við:
„Guð forði mér frá að segja of
mikið á þessari stundu. En það er
ekki víst að við höfum langan
frest... Ástæðan fyrir því, að við
höfum ratað í þennan háska, er
það þjóðskipulag, sem við búum
við og stéttaandstæður þess.“ Og í
ræðu sem heitir Stjórnlist sósíal-
ískrar byltingar, sagði Brynjólfur:
„Nú verður hvorttveggja að gerast
til þess að mannkynið megi lifa:
Að komið verði í veg fyrir nýja
heimsstyrjöld og sósíalísk bylting
sigri. Hið mikla vandamál er að
sameina þetta tvennt, leysa af
hendi þetta tvíþætta verkefni."
1941 gat Brynjólfur Bjarnason
ekki samþykkt samning um vernd
fyrir ísland gagnvart yfirgangi
nasismans af því að Stalín var
ekki boðið að gerast „verndari".
Nú sér Brynjólfur fram á heims-
styrjöld nema „sovéskur friður"
teygi sig yfir alla heimsbyggðina
og þeir láti af gagnaðgerðum, sem
vilja halda Kremlverjum í skefj-
um. Brynjólfur Bjarnason tók af-
stöðu með Stalín, þegar hann
gerði griðasáttmála við Hitler
1939, hann studdi Sovétmenn í
vetrarstríðinu gegn Finnum, hann
var fylgjandi innlimun Eystra-
saltsríkjanna í Sovétríkin, og taldi
valdarán kommúnista í Austur-
Evrópu eftir stríð til blessunar
fyrir þjóðirnar þar og enn bregst
hann ekki Kremlverjum þrátt
fyrir Ungverjaland 1956, Tékkó-
slóvakíu 1968 og innrásina í Afg-
anistan 1979. Hann telur heims-
friðnum best borgið, ef allar þjóð-
ir lúta þeim sósíalíska aga, sem
skýrastur kemur fram í Brezhn-
ev-kenningunni, en henni var
hrundið í framkvæmd með innrás
Varsjárbandalagslanda f Tékkó-
slóvakíu 1968. „Ég vil hinsvegar
leggja sérstaka áherslu á, að líf
mannkynsins liggur við, að sósíal-
isminn sigri. Hættan er sú, að það
takist ekki að sigra kapítalismann
áður en hann leiðir tortíminguna
yfir mannkynið," sagði Brynjólfur
Bjarnason í viðtali við 1. des-
ember-blað stúdenta 1978 og þetta
er kjarninn í „friðarboðskap"
hans.
III.
Kjartan Ólafsson, ritstjóri
Þjóðviljans og varaformaður Al-
þýðubandalagsins, sagði í forystu-
grein í Þjóðviljanum 14. ágúst
1977: „En gæfa Þjóðviljans og
stjórnmálasamtaka íslenskra sósí-
alista hefur verið sú, að þráðurinn
frá því fyrsta til þessa dags er
þrátt fyrir sitthvað sem milli ber
óslitinn. Þótt framtíðin sé verk-
efnið lifir fortíðin í okkur og við í
henni.“
Fortíðin lifir í Alþýðubandalag-
inu og það lifir í fortíðinni, sagði
varaformaður flokksins 1977 og
þau orð eiga svo sannarlega enn
við um þennan flokk, þráðurinn er
„óslitinn": Kommúnistaflokkur ís-
lands, fjarstýrður frá Moskvu,
Sósíalistaflokkur og Alþýðu-
bandalag. Fyrir alþingiskosn-
ingarnar í júní 1978 ritaði Brynj-
ólfur Bjarnason stutta grein í
Þjóðviljann. Hann hvatti „ís-
lenska alþýðu“ til þess að fylkja
sér um Alþýðubandalagið og sagði
það „blátt áfram staðreynd, að Ál-
þýðubandalagið eru einu stjórn-
málasamtökin á íslandi eins og nú
standa sakir, sem geta verið upp-
istaðan í þeirri víðfeðmu samfylk-
ingu, er til þess þarf að ná
árangri", í þeim baráttumálum
sem Brynjólfi eru kærust, „að
koma hernum úr landi, losna úr
NATO, koma í veg fyrir innrás
erlends hringauðvalds og ná þeim
styrk á Alþingi, sem dugir til þess
að íslenskur verkalýður geti beitt
samtökum sínum til að bæta kjör
sín, án þess að allt sé tekið aftur
jafnharðan af fjandsamlegu ríkis-
valdi, er beitir óðaverðbólgu sem
hagstjórnartæki".
I Þjóðviljanum 31. október 1976
sagði Brynjólfur: „Og nú höfum
við Alþýðubandalagið, sem þrátt
fyrir allt er einu stjórnmálasam-
tökin, sem til greina kemur að
vinna í, þannig að verkefnið nú er
að gera Álþýðubandalagið að þeim
flokki sem okkur vantar." í svör-
um við spurningum frá Stéttabar-
áttunni segir hann: „Hinsvegar tel
ég mikla nauðsyn á að stefna
markvisst að því að beina þróun-
inni í þá átt, að upp rísi öflugur,
marxískur fjöldaflokkur á íslandi,
sem er fær um að undirbúa hina
sósíalísku umbyltingu og leiða
hana til sigurs."
I erindinu Stjórnlist sósíalískr-
ar byltingar sem Brynjólfur
Bjarnason flutti á vegum rót-
tækra stúdenta og birtist í Rétti
1975, lýsti hann því, hvaða leiðir á
að fara til að gera sósíalíska bylt-
ingu hér á landi. Þar kemur enn
fram, hvaða vonir hann bindur við
Alþýðubandalagið. „Og loks þurf-
um við á flokki að halda, sem er
fær um að hafa forystu á aðfara-
tímabili byltingarinnar og í sjálfri
byltingunni til þess að leiða hana
farsællega tl lykta." En „bylting
gerist ekki af sjálfu sér og auð-
valdsskipulagið deyr heldur ekki
af sjálfu sér. Það er nauðsynlegt
að greiða því líknarhöggið." Um
flokkinn sagði Brynjólfur: „Sterkt
miðstjórnarvald er nauðsynlegt
hverjum byltingarflokki til þess
að geta stjórnað baráttunni á öll-
um þróunarskeiðum, innan auð-
valdsskipulagsins, á aðdraganda-
tímabili byltingarinnar, í bylting-
unni sjálfri og eftir valdatökuna,
með hverjum hætti sem hún verð-
ur.“ Brynjólfur fjallaði í löngu
máli um það, hvers vegna komm-
únistaflokkar Vestur-Evrópu og
Kommúnistaflokkur Sovétríkj-
anna lýstu því yfir um miðjan
sjötta áratuginn, að í mörgum
löndum „sé friðsamleg og þing-
ræðisleg leið til valdatöku alþýð-
unnar hugsanleg og í sumum lönd-
um mjög líkleg". Hann sagði: „Við
höfum enga tryggingu fyrir þvl, að
friðsamleg leið til sósíalismans sé
tiltæk í nokkru landi fyrr en hinn
sósíalíski heimshluti og byltingar-
öfl auðvaldsheimsins hafa svo
mikla yfirburði, að staða andbylt-
ingaraflanna er orðin vonlaus með
öllu.“ Lausnin er einföld: „Kapít-
alisminn verður að falla til þess að
mannkynið megi lifa. Og líf hans
má ekki treinast of lengi til þess
að sú drepsótt, sem liann er hald-
inn verði ekki öllu mannkyninu að
bana.“
Og andstæðingurinn blasir við:
„Atlantshafsbandalagið var ekki
einungis stofnað gegn löndum
Austur-Evrópu, heldur líka og
miklu fremur gegn byltingaröflum
Vestur-Evrópu." Brynjólfur taldi
Víetnam hina „miklu fyrirmynd"
og sagði að Kína pg Norður-Kórea
væru „lýsandi fordæmi fyrir van-
þróuðu löndin", auk þess hefðu
byltingaröflin allvíða í heiminum
tök á því að „afla sér nokkurs
vopnabúnaðar fyrst og fremst
fyrir tilstyrk sósíalísku land-
anna“. Hann sagði að flest þetta
ætti einnig við um „íslenska sósí-
alista". Hann hvatti áheyrendur
sína til að láta til sín taka innan
Alþýðubandalagsins og þótt
mönnum sýnist oft erfitt um vik
þar vegna skrifstofuveldis sé allur
fjöldinn í Alþýðubandalaginu
„mjög áhugasamur fyrir umræð-
um um sósíalísk vandamál, ef þær
eru frjóar en ekki eintómt þras“.
Og Brynjólfur sagði: „Ég held að
það sé auðveldur leikur að fá kosn-
ar stjórnir í deildum Alþýðu-
bandalagsins, sem tryggja slíkar
umræður. En það fæst enginn
árangur með því að fullyrða, þegar
frá upphafi, að verkið sé ófram-
kvæmanlegt. Við vitum líka, að
hver og einn getur skipulagt um-
ræðuhópa um margvísleg málefni
innan Alþýðubandalagsins. Heitar
tilfinningar eru nauðsynlegur afl-
gjafi í öllu starfi sósíalista, en
það er tími til þess kominn, að við
látum fremur kalda rökhugsun en
tilfinningar ráða baráttuaðferðum
okkar." Það er einmitt þessi að-
ferð að skipuleggja umræðuhópa
innan Alþýðubandalagsins, sem
nú hefur verið tekin upp af forystu
flokksins þegar henni finnst að sér
kreppt vegna megnrar óánægju
eftir fjögurra ára setu í ríkis-
stjórn.
Athyglisvert er að lesa ummæli
Brynjólfs Bjarnasonar um stefnu-
skrá Alþýðubandalagsins sem
samþykkt var 1974 með hliðsjón af
því sem fram hefur komið í Þjóð-
viljanum nýlega, að á fyrsta fundi
laga- og skipulagsnefndar Alþýðu-
bandalagsins hafi Hjalti Krist-
geirsson lagt til, að stefnuskrá
flokksins yrði lögð til hliðar.
Margt bendir til þess að nú ætli
forystumenn Alþýðubandalagsins
að taka til við að framkvæma það
sem Brynjólfur Bjarnason lagði til
í erindi sínu um stjórnlist sósíal-
ískrar byltingar:
„Menn hafa mjög ólíkar skoðan-
ir um Alþýðubandalagið sem
flokk, og ég get ekki farið út í þá
sálma hér. Ég get þó sagt, að ég tel
að það þurfi að taka mjög gagn-
gerum breytingum til þess að geta
orðið sá sósíalíski forustuflokkur,
sem íslensk alþýða þarf á að
halda. Til þessa hefur það til
dæmis enga stefnuskrá haft. En á
síðasta landsfundi þess var sam-
þykkt stefnuskrá að efni til. Ég
ætla ekki að gera hana að um-
ræðuefni, en ég held að samþykkt
hennar muni litlu breyta. Hvað
sem öðru líður, er hún bersýnilega
ætluð mjög rúmgóðum flokki, og
óhætt er að segja, að í Alþýðu-
bandalaginu sé ákaflega vítt til
veggja. Það eru menn með öllum
hugsanlegum sósíalískum lit allt
frá sósíaldemókrötum til róttækra
kommúnista. Alþýðubandalagið er
umburðarlynt að því leyti, að það
tekur við svo að segja hverjum
sem er. Það er hægt að starfa inn-
an þess, þótt menn séu félagar í
þeim hópum sósíalista og komm-
únista, sem nú starfa hér á landi,
og það er ekkert því til fyrirstöðu
að þessir hópar starfi áfram og
gagnrýni margt í fari Alþýðu-
— o —
Bókin Með storminn í fangið
sýnir að Brynjólfur Bjarnason
vinnur markvisst að útbreiðslu
heimskommúnismans undir leið-
sögn og forystu Sovétríkjanna. Að
hans mati er það þjóðskipulag sem
nú er við lýði hér á landi og meðal
okkar næstu nágranna banvænt,
hvorki meira né minna, Bandarík-
in eru sá varðhundur kapítalism-
ans sem verður að brióta á bak
aftur, þess vegna eiga Islendingar
að fara úr Atlantshafsbandalag-
inu og rjúfa varnarsamstarfið við
Bandaríkin. Brynjólfur trúir því
staðfastlega, að Alþýðubandalagið
sé hinn rétti pólitíski vettvangur
fyrir þá sem eru sömu skoðunar og
hann. Athyglisvert er hve Brynj-
ólfur hefur oft verið gerður út af
Alþýðubandalaginu til að sann-
færa þá sem finnst flokkurinn
ekki nægilega trúr hinni sósíal-
ísku byltingarhugsjón um að þrátt
fyrir allt sé Alþýðubandalagið
hinn eðlilegi starfsvettvangur
sanntrúaðra kommúnista. Sú leið
sem Brynjólfur velur þegar hann
ávarpar þessa hópa er að hafa
sjálfur fyrirvara á afstöðu sinni
til Alþýðubandalagsins og stuðn-
ingi við það, en fikra sig síðan til
þeirrar niðurstöðu, að flokkurinn
sé þrátt fyrir allt besti kosturinn.
Þetta er alkunn áróðursaðferð hjá
leiknum erindrekum stjórnmála-
flokka. Og vissulega er það um-
hugsunarefni fyrir hvern þann
sem lætur sér annt um framgang
lýðræðislegra stjórnarhátta í
landinu og vill að staðinn sé vörð-
ur um sjálfstæði lands og þjóðar
gegn íhlutun og áhrifamætti
heimskommúnismans, að Brynj-
ólfi Bjarnasyni skuli jafn oft hafa
verið boðið að flytja hinu stein-
runna sovéska stjórnkerfi lof og
dýrð á fundum stúdenta og það
meira að segja á sjálfan fullveld-
isdaginn 1. desember 1982.
Eftir að Svavar Gestsson hafði
verið kjörinn formaður Alþýðu-
bandalagsins á landsfundi þess í
nóvember 1980, lauk hann jóm-
frúrræðu sinni sem formaður með
þessum orðum:
„En hér eru einnig staddir tveir
eldri forystumenn sem löngum
voru í fararbroddi baráttusveitar
íslenskra sósíalista, — þeir Brynj-
ólfur Bjarnason og Einar
Olgeirsson. Svo vill til að um
næstu helgi eru 50 ár liðin frá því
Kommúnistaflokkur íslands var
stofnaður að forgöngu þeirra Ein-
ars og Brynjólfs árið 1930.
Við skulum hylla þá alla í senn
Lúðvík Jósepsson, Brynjólf
Bjarnason og Éinar Olgeirsson."
(Þjóðviljinn, 25. nóv. 1980.)
Þráðurinn er „óslitinn" í hönd-
um Svavars Gestssonar, því getur
Brynjólfur Bjarnason treyst.
sambúðarmanneskjur á þrítugs-
aldri, kennarapar, sem er sett upp
eins og ýmsir telja að nútíma
manneskjur eigi að vera, fullar af
samfélagsáhuga, eltandi öll mýra-
ljós andlegra tískufyrirbrigða og
með þá meðvitund, sem mótast af
þröngum nútíma seminarisma.
Þessar manneskjur fara í ferðalag
um þróunarlöndin, nánar tiltekið
Indland og svæðin þar nálægt.
Þarna kynnast þau eymd og vol-
æði og þeim gefst einnig tækifæri
til þess að gista í slömmunum
fyrir vægt aukagjald, ferðaskrif-
stofan veitir þá aukaþjónustu.
Offjölgun mannkynsins er megin-
umræðuefni kennaraparsins og
fjalla þau um það af djúpri heims-
samfélagslegri alvöru og jafn-
framt um það hvort þeim sé stætt
á því að eignast barn. Leiðsögu-
maður hópsins verður eftirminni-
legur, túba, sem eys úr sér prakt-
ískum ráðleggingum og á ráð við
öllum vandamálum. Þýsk samfé-
lagsvandamál fléttast inn í ferða-
lýsinguna. Grass dregur hér upp
mynd af innantómu lífi og umræð-
um hálfmenntaðra seminarista,
sem velta sér upp úr eymd ann-
arra og gæta þess jafnframt að sjá
eigin hag borgið í því „kerfi“, sem
þeir þykjast vinna gegn. Því verð-
ur allt tal þessa fólks lygi.
Þetta er ákaflega vel gerð og ír-
ónisk saga.
Opið bréf til
stjórnmálaflokkanna
MBL. hefur borizt eftirfarandi til
birtingar:
Jafnréttisnefnd Akureyrar lýsir
óánægju sinni yfir rýrum hlut
kvenna á framboðslistum stjórn-
málaflokkanna til Alþingis. Nefnd-
in telur það afar íhugunarvert, hve
konum hefur fækkað mjög í fram-
boði til Alþingis miðað við síðustu
sveitarstjórnarkosningar.
Með tilvísun til jafnréttislag-
anna frá 1976, hvetur nefndin öll
kjördæmaráð stjórnmálaflokk-
anna til að taka þessi mál til
umfjöllunar og vinna að því
markvisst, að konur skipi örugg
sæti á listum flokkanna til jafns
við karla.
Jafnframt vill nefndin hvetja
konur til aukinnar þátttöku á
vettvangi stjórnmála.
K.h. Jafnréttisnefndar
Akureyrar, 26.1. 1983,
Karólína Stefánsdóttir, formaður.