Tíminn - 17.08.1965, Blaðsíða 9

MUÐJUDAGUR 17. ágúst 1965
TIMINN
*
Þegar grasagarður er nefndur,
dettur mörgum eflaust í hug, að
þar séu einungis ræktaðar gras-
tegundir. Þær eru þar að vísu,
en áherzla er lögð á, að hafa sem
mest af villtum íslenzkum plönt-
um og einnig erlendum blóma-,
runna- og trjátegundum, er þýð-
rngu hafa fyrir skrúðgarða hér-
lendis.
í beðum þeim, sem fyrst ber fyr
ir augu, þegar komið er inn í gras
garðinn, er safn íslenzkra plantna.
í þeim eru allar algengustu plönt
urnar, sem fyrir augu ber úti í
náttúrunni, að undanteknum rak-
lendis- og vatnaplöntum. Hver
planta í garðinum hefur sérstakt
númer, og eru íslenzku plönturn-
ar númeraðar eftir bókinni „Flóra
íslands“. Bókstafurinn F er fyr-
ir framan númer þeirra, svo auð-
Annar fræðsluþáttur Garðyrkjufélags íslands:
Grasagarðurinn í Laugardal
velt er fyrir þá, sem áhuga hafa
á að fræðast meira um þær. að
fletta upp í þeirri bók.
Flestar blómategundirnar
skarta nú sínu fegursta og ætti á-
hugafólk að leggja leið sina í
grasgarðinn sem fyrst, þar sem
garðurinn er á stað, sem nætur-
frost gera fyrst vart við sig og
valda þá all-miklum spjöllum. Nú
er því rétti tíminn til að skipu-
leggja blómabeðin í heimagörð-
Eftirfarandi gjafir og áheit hafa
borizt til Stóra-Dalskirkju undir
Eyjafjöllum á s .1. ári:
Guðríður Sveinsdóttir og Guð
mundur Guðmundsson, Löndum,
Miðnesi kr. 5000.00. Guðbjörg
Kristófersdóttir kr. 376.00 Sveinn
Þorláksson kr 1860.00. Frá Bakka
bræðrum kr. 2000,00. Járngerður
Einarsdóttir kr. 200,00. Frá ónefnd
um kr. 100.00. Frá ónefndum kr.
125,00. Frá ónefndum kr. 500.00.
María og Valtýr Sæmundsson, kr.
200.00. Sigfús Sveinsson og frú kr.
1000,00. Einar Jónsson, Bakka kr.
1000,00. Helgi Jónasson, Selja-
um fyrir næsta ár. Auðvelt er að
gera það þannig: Beðið er teiknað
upp á blað og síðan raðað í það
eftir eigin vali t.d. með því að
draga hringi á teikninguna, er
gætu táknað plöntuhvirfingar og
skrifa í þá nafn plöntunnar og af-
brigðanafn. Það segir oft til um
litinn. Þetta getur sparað bæöi
vangaveltur og fyrirhöfn á vorin
og er þá hægt að fara á garð-
yrkjustöðvarnar og kaupa það,
landsseli kr. 1000.00. Jóhann Jón
asson kr. 200,00. Sigurður Sæ-
mundsson kr. 1000,00. Jensína
Björnsdóttir kr. 700.00. Þorbjörg
Kristófersdóttir, kr. 75.00. Kristj
ana Kristófersdóttir kr. 100,00.
Vigdís Kristófersdóttir, kr. 810,00.
Guðbjörg Jónsdóttir, kr. 150,00.
Guðjón Einarsson, Berjanesi kr.
1000.00. Ámi Kristófersson, kr.
200,00. Sigurður Jónsson, Selja-
iandi kr. 1000,00. Magnús Sigur
jónsson, Hvammi, vinnufrl. kr.
800.00. Guðmundur Guðmundsson
Núpi, vinnufrl. kr. 800-00. Jón Ein
Framhald á bls. 7
sem búið var að ákveða í beðið.
Þetta er sérstaklega auðvelt, hvað
snertir sumarblómin. því garð-
yrkjustöðvarnar eru með flestar
sumarblómategundirnar, sem í
grasagarðinum eru. Sumarblómin
er að finna í beðinu, sem er upp
við gróðurhúsið og einnig í þeim
hluta garðsins, sem opnaður var
síðastliðið vor. (Norðurbeð, sem
snýr milli austurs og vesturs).
Margar fjölæru blómategundirn
ar í grasagarðinum eru ekki fáan
legar í garðyrkjustöðvum. Auð-
velt er að fjölga þeim flestum með
skiptingu. Óhætt er að planta og
umplanta fjölærum blómum hven
ær sumarsins, sem er. Þá þarf
að skera ofan af plöntunum og
fórna þannig þim blómknúppum,
sem fyrir eru á plöntunni. Gott
er að vökva með áburðarvatni
einu sinni í mánuði. Leysa má
upp 15 gr. af blönduðum garðá-
burði í 10 lítrum af vatni og
vökva með því hvern fermetra
beðsins. Sama gildir um sumar-
blómin.
Plönturnar í grasagarðinum eru
ættaðar frá ýmsum stöðum, sem
bjóða upp á ólík vaxtarskilyrði.
Allt frá háfjöllum til sjávar-
stranda. Það er í raun og veru
einkennilegt, að plöntur, sem ætt-
aðar eru úr svo ólíku umhverfi,
skuli geta lifað og dafnað hlið við
hlið við sömu aðstæður. Margar
þessara tegunda verða hávaxn-
ar og er æskilegt að binda þær
upp áður en þær hafa lagzt á hlið
ina af völdum veðurs, en þá er
jafnan illmögulegt að binda þær
upp svo vel fari.
Trjá- og runnabeðin mynda
eins konar umgjörð um garðinn.
Vil ég benda . húseigendum, sem
hafa látið gera teikningar af lóð-
um sínum á að taka þær með sér í
grasagarðinn. Þar er auðvelt að
glöggva sig á útliti garðsins með
því að leita uppi plönturnar, sem
merktar eru inn á teikninguna og
skoða þær með eigin augum.
Eitt af verkefnum grasagarðsins
er að flytja inn og reyna nýjar
tegundir. Hefur hann nú þegar
fræskipti við 35 grasagarða í ýms
um löndum. Síðastliðið vor voru
einnig fluttar inn 150 tegundir
og afbrigði runna og trjáplantna
frá Þýzkalandi. og erum við fullir
eftirvæntingar að sjá. hvernig
þeim reiðir af næsta vetur. Þetta
er talsvert kostnaðarsamt, því þótt
undarlegt megi virðast, verður
grasagarðurinn að borga 40% toll
af plöntum, sem hann kaupir inn
til þessara tilrauna. Þessi innflutn
ingur er þó mjög æskilegur. Mörg
ár tekur að ala tré og runna upp
frá fræi, þar til hægt er að planta
þeim út á beð, t.d. liggur fræið
oft yfir heilt ár í moldinni áður
en það spírar.
Eg vil eindregið hvetja fólk til
að hagnýta þennan garð sér til
fróðleiks og ánægju.
Sigurður Albert Jónsson.
Gjafir og áheit til
Stóra-Dalskirkju
I Þjófnaður
Nú verður að gera eitthvað til að stöðva
listaverkaþjófana. Á síðustu árum hefur
I ailmörgum heimsfrægum málverkum
j verið stolið frá ýmsum listasöfnum.
Sumarið 1961 voru öll fyrri og síðari met
slegin, því þá var rænt hvorki meira né
minna en 66 ómetanlegum málverkum,
ueirra á meðal málverki Goya. „Hertoginn
af Wellington" sem hvarf af Nationai Gall
ery í Lundúnum og fannst síðar i farang
'irsgeymslu á iárnbrautarstöð í Birming-
nam.
i í síðasta hefti af tímariti Menningar- og
listaverka
vísindastofnunar S.Þ. (UNESCO), Museum,
gerir yfirmaður öryggisþjónustu Alþjóða-
listasafnaráðsins, André Nobleeourt, grein
fyrir hinni víðtæku baráttu sem nú er haf-
in gegn listaverkaþjófum. Með aðstoð al-
þjóðalögreglunnar, Interpol, hefur verið
framkvæmd allsherjarrannsókn um heim
allan á því hve þjófheld listasöfn eru. Á
grundvelli þessarar rannsóknar hefur ver
ið gerð áætlun sem miðar að því að betrum
bæta viðvörunarkerfi og öryggisráðstafanir
vfirleitt.
Noblecourt leggur áherzlu á nauðsyn þess
að hafa viðvörunarkerfi, sem verki hvernig
sem á stendur, einnig við sérstakar kring-
umstæður eins og sérsýningar, viðgerðir
eða flutning á listaverkum. Viðvorunar-
kerfið á helzt að vekja bæði ljósmerki og
hljóðmerki. Greinarhöfundur gefur 'anga og
ítarlega skrá yfir varnartæki listasafna.
bæði vélar, rafmagnsáhöld, sjóntæki, efna
sambönd o. s. frv.
Hann gefur svo mörg hagnýt ráð, að
lesandinn fær á tilfinninguna, að Museum
hljóti að vera hin ákjósanlegasta handbók
fyrir listaverkaþjófa. En hann róar óðara
lesendur sína með þvj að fullvissa þá um, að
þessar almennu upplýsingar séu þegar al-
kunnar í röðum „fjandmannanna", sem
fylgist vel og dyggilega með þróuninni á
þessu sviði-
9
íslend-
ingar í
þriðja
sætinu
Svíþjóð er það l^nd í
heiminum þar sem flest dag-
blöð koma á hvern íbúa,
eða hálft eintak á íbúa (499
eintök á hverja 1000 íbúa).
Bretland stendur ekki langt
að baki með 490 eintök á
hverja 1000 íbúa. ísland
hefur 443, Noregur 338,
Finnland 359 og Danmörk
341 eintök á hverja 1000
íbúa. Þessar tölur eru frá
1963.
Svíar höfðu einnig hlut
fallslega mestu stálfram-
leiðslu í heimi eða 545 kg. á
hvern íbúa. Sovétríkin gáfu
út flestar bækur. Japan
framleiddi flestar kvikmynd
ir. Kína státaði af flestum
kvikmyndahússgestum, þeir
námu fjórum milljþrðum. í
Japan og Sovétríkjunum
óku fleiri menn í járnbraut
arlestum en í nokkru öðru
landi.
Þessar og aðrar áþekkar
upplýsingar er að finna í
nýútkominni hagfræðiár-
bók Sameinuðu þjóðanna
fyrir 1964 (flestar tölurn
ar eru þó frá árinu 1963).
Árbókin er samin af hag-
stofu Sameinuðu þjóðanna í
samvinnu við 160 Iönd og
landsvæði.
Af árbókinni er ljóst, að
mismunurinn á iðnþróuðum
og vanþróuðum löndum
verður meiri með hverju
nýju ári. Vöruskiptajöfnuð
urinn milli iðnþróaðra og
vanþróaðra landa á tíma-
bilinu 1950 til 1962 varð
með þeim hætti, að hlut-
deild vanþróaðra landf
minnkaði um 19 af hundraði
Á sama skeiði minnkaði
hlutdeild vanþróaðra landa
í alþjóðaviðskiptum um
10 af hundraði í útflutnings
verðmætum og 6 af hundr
aði í innflutningi. Verðmæti
útflutningsins hefur verið
undir verðmæti innflutningí
ins á hverju ári síðán 1955
Hlutfall iðnvarnings i út
flutningi vanþróuðu tand-
anna hækkaði úr 11,7 af
hundraði árið 1950 upp í
14.5 af hundraði árið 1962
í fyrsta sinn hefur ár-
bókin að geyma yfirlit" yfir
samanlagða þróun allsherj
arþjóðarframleiðslu. Það
leiðir í ljós, að lönd með
efnahagskerfi. sem byggjast
á frjálsum markaði iuku
framleiðsluna um 64 af
hundraði á skeiðinu 1950—
1962. í iðnþróuðum lönd
um nam aukningin 61 af
hundraði, en í vanþróuðu
löndunum nam hún 66 af
hundraði.