Morgunblaðið - 16.10.1983, Blaðsíða 8

56
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. OKTÓBER 1983
Vígslubiskupshjónin
Ehba Sigurðardóttir
og Ólafur Skúlason.
/
Kírkjan er of hógvær
til að minna á sig
Rætt við Ólaf Skúlason vígslubiskup
í sumar var vígður nýr vígslubiskup í Skálholtsbiskups-
dæmi hinu forna, Ólafur Skúlason. Tók hann við af
Sigurði Pálssyni á Selfossi sem lét af embætti vígslu-
biskups í sumar. Var Ólafur vígður á Skálholtshátíð að
viðstöddum flestum sóknarprestum Skálholtsbiskups-
dæmis, svo sem venja er við vígslu vígslubiskupa. I lög-
um frá árinu 1909 er lítið kveðið á um verksvettvang
vígslubiskupa nema það helzt, að þeir eigi að vígja
biskupa. Kirkjuþing hefur í marggang ályktað um víðari
verksvettvang vígslubiskupa en verið hefur. En strand-
að hefur á Alþingi að samþykkja þau lög, sem lögð hafa
verið fram um vígslubiskupa og þar við situr.
Til að fræðast dulítið nánar um
hlutverk vígslubiskupa var ólafur
fyrst inntur eftir því, í hverju
starfið væri fólgið.
— Það er töluverður vandi að
útskýra. Eitt er það, sem lög gera
ráð fyrir. Annað það, sem maður
gæti ætlað, að væri sjálfsagt o?
eðlilegt og í þriðja lagi, hvað ei
mögulegt miðað við þær kringum
stæður, sem við búum við. Vænt-
ingar fólks eru aðrar en þær einai
að hann eigi að vígja biskup, ef
fráfarandi biskup kemur þvi ekki
við. Kirkjan hefur allt aðrar vænt-
ingar, að hann hafi einhverju
hlutverki að gegna og rækja það
eftir því sem kostur er. En þá
kemur að þessu þriðja atriði um
möguleikana. Vígslubiskup er
sóknarprestur fyrst og fremst, og
hans frumskyldur eru þar af leið-
andi við söfnuð sinn. Vandinn er
að koma þessu öllu heim og sam-
an. Að verða við óskum safnaða
um heimsóknir og jafnframt að
þjóna sínum söfnuði.
Því er það spurning, hvort
kirkjan, studd af velviljuðu
kirkjumálaráðuneyti og kirkju-
málaráðherra, geti gert eitthvað
meir úr þessu vígslubiskupsemb-
ætti, en gert er ráð fyrir í lögum.
Þannig að þeir verði meira í sam-
hljóðan við það, sem kirkjan vill
með þessa menn og komið hefur
fram í ítrekuðum samþykktum á
Kirkjuþingi og víðar. Við þurfum
ekki að bíða eftir því, að þessi lög
um þrjá biskupa verði endanlega
afgreidd á Alþingi. Heldur að
kirkjan hagnýti sér þessi lög. I
sjálfu sér eru komnir 3 biskupar,
þótt 2 af þeim séu kallaðir vígslu-
biskupar, unnt er að fela þeim
verkefni, ef kirkjumálaráðuneytið
vill taka það upp. Aðalvandinn,
held ég, liggur í því, hvernig unnt
er að samræma þetta starf jafn-
hliða sóknarprestsembættinu.
Á Kirkjuþingi hefur verið sam-
þykkt tillaga þess efnis, að vígslu-
biskupar inni af hendi eftirlits-
heimsóknir í stað íslandsbiskups
og hann hafi þá meiri tíma til þess
að sinna sínum málum syðra.
Munt þú annast slfkar heim-
sóknir í framtíðinni þannig að þú
getir verið í meiri tengslum við
söfnuðina?
— Ég hef rætt þetta við Pétur
biskup og lyktir þess eru, að ann-
ars vegar tek ég á móti boðum frá
söfnuðum en hins vegar felur
hann mér að vinna einhver verk-
efni, sem hann kemst ekki yfir að
sinna. Hvort sem væri, myndum
við hafa samvinnu um allt, þannig
að ég fer ekki í heimsókir út á
land, án þess að hafa rætt um það
við biskup áður. Jafnvel þótt boðið
komi til mín sjálfs.
Ég held að eitt af því þýð-
ingarmesta, sem vígslubiskup geti
gert, sé að sækja heim, miðla upp-
lýsingum, tendra hugsanlega ein-
hvern aukinn áhuga, og koma því
á framfæri, sem söfnuðir út um
land vilja að tekið sé á.
Fer ekki saman, aö vígslu-
biskup sé bæði sóknar-
prestur og prófastur
Nú varst þú prófastur Reykja-
víkurprófastsdæmis fyrir og erl
enn. Ætlar þú að halda því emb-
ætti áfram?
— Ég er algerlega á móti því, af
vígslubiskup sé bæði sóknarprest-
ur og prófastur. Sú skoðun mír
hefur alls ekki breytzt á þeiir
mánuðum, sem ég er búinn að ver£
vígslubiskup. Það er þó ekki eim
einfalt og það gæti hljóðað, að ég
segði af mér prófastsstörfum, aí
því að í stjórnkerfinu er varla gert
ráð fyrir vígslubiskupsembættinu.
En ég ætla ákveðið að segja aí
mér prófastsstörfum — og hefi
rætt það við minn biskup en við
ætlum að sjá til, hvort ekki verði
gerðar á næstunni breytingar á
hlutverki vígslubiskupa, svo unnt
sé að miða afsögn mína sem
dómprófasts við það, að það sé bú-
ið að leysa þessi mál með vígslu-
biskup.
Ég segi af mér sem dómprófast-
ur, strax og þessi mál eru komin á
hreint.
Söfnuðir verða að ráða
fleiri starfsmenn
Nú hafið þið hér í Bústaðasöfn-
uði ráðið ykkur aðstoðarsóknar-
prest. Heldur þú, að það verði
aukning á því á næstunni, að söfn-
uðir í Reykjavík ráði sér aðstoðar-
sóknarpresta til þess, að það verði
um meiri þjónustu að ræða en ver-
ið hefur, og eins hitt að vera
sjálfstæðari gagnvert ríkisvald-
inu, sem hefur ekki viljað fjölga
embættum, þrátt fyrir mikla
þörf?
— Ég er alveg sannfærður um
það, að söfnuðirnir verði að fara
meir og meir inn á þá braut I
framtíðinni. Hvort sem þeir kalla
til aðstoðarsóknarpresta, safnað-
arsystur eða aðra leika til að sinna
ákveðnum verkefnum. Tilkoma
aðstoðarsóknarprestsins hér í
Bústaðasöfnuði, sem söfnuðurinn
launar af sínum sjóðum, hefur
orðið til þess, að ég hefi frekar
getað sinnt mínum störfum sem
vígslubiskup. Annars hefði ég
bara ekki getað þetta, af því ég er
hér bundinn hvern einasta sunnu-
dag, ef ekki kæmi til þessi aðstoð.
Burtséð frá þvl, þá er ég alveg
inn á því, að við eigum að gera
miklu meira af þessu. Það eina,
sem hefur hindrað söfnuðina, er
skortur á fé. Sóknargjöldin hafa
verið það lág, að þau hafa rétt
nægt til þess að borga fyrir nauð-
þurftir safnaðanna. Fyrir söfnuði,
sem standa í kirkjusmíði, þá er
varla unnt að hugsa sér það að
ráða aukastarfsmenn. En það
verður að koma.
Við sjáum það í söfnuðum eins
og hér í Reykjavík, allt upp í 10
þúsund manns, sem þjónað er af
einum sóknarpresti. Við sjáum, að
þetta er gjörsamlega útilokað.
Sókarprestinum hrís hugur við
öllum þessum verkefnum, og fólk-
ið veit líka, að það getur ekki lagt
allt of mikið á þennan eina mann
sinn. Þannig verður þjónustan
ekki nærri eins mikil og hún þyrfti
að vera.
Sjálfstæði safnaðanna eykst við
þetta líka, að hafa sína eigin
starfsmenn. Sóknarpresturinn er
embættismaður rfkisins fyrst og
fremst, sem söfnuðurinn ræður
ekki yfir nema að hluta til. En ef
kallaður er til einhver aukamaður,
þá er hann alfarið á vegum safn-
aðarins, fær greidd laun frá söfn-
uðinum og sóknarnefndin fjallar
um starfsmál hans.
í Reykjavíkurprófastsdæmi,
sem og víðar eru á jólaföstu sam-
komur á sunnudagskvöldum, sem
kallaðar eru aðventukvöld. Væri
ekki unnt að dreifa þessum kvöld-
um meir, þannig að þessar kvöld-
samkomur væru ekki aðeins í des-
embermánuði. Heldur væri eitt-
hvað um að vera á sunnudags-
kvöldum aðra mánuði ársins en
ekki aðeins í desemberösinni?
— Þessar aðventusamkomur,
sem eru ýmist fyrsta eða annan
sunnudag í aðventu, hafa orðið til
þess, að aðventan er að verða mik-
ill kirkjulegur tími. Áður fyrr
minnkaði kirkjusóknin í réttu
hlutfalli við nálægð jólanna. En
með auknu kirkjulegu starfi á
jólaföstu hafa allir sunnudagarnir
notið góðs af þessu. Það eru þó f
sumum kirkjum samkomur, t.d. f
Grensáskirkju, sunnudagssam-
komur hvern einstaka sunnudag
árið um kring. Kirkjukvöld eru
oftar en á jólaföstunni. Ég er á
því, að það þyrfti að vera meira
um svona kvöldsamkomur.
Kirkjan of hógvær
við að minna á sig
Þegar sænski erkibiskupinn tók
við embætti sinu f sumar, þá taldi
hann eitt ráð vera til þess að auka
kirkjusókn að leyfa diskótónlist í
kirkjunum og hafa betri markaðs-
auglýsingar fyrir kirkjuna. Gildir
líkt hér á landi?
— Ég held, að kirkjan í sinni
höfuðmessu verði að vera mjög
íhaldssöm og varfærin. Fólk, sem
er búið að sækja kirkju á sama
tíma, áratugum saman, kærir sig
ekkert um ofsalegar breytingar
snögglega.
Þegar þeir inni í Langholti, séra
Sigurður Haukur Guðjónsson og
fleiri, voru með poppmessur, þá
gengu þær ljómandi vel hjá þeim,
þangað til þeir fluttu poppmess-
una yfir á hinn hefðbundna tíma
messunnar í kirkjunni. Þá reis
fólk upp til að andmæla. Fyrir
utan hámessur safnaðarins finnst
mér alveg sjálfsagt að gera til-
raunir og reyna að ná til fólks,
sem ekki myndi annars koma til
kirkjunnar. '
Ég held, að við séum of hógvær-
ir í kirkjunni til að minna á
kirkjulegt starf og sunnudaginn.
Þegar ég var lítill strákur í Kefla-
vík, þá man ég eftir því að séra
Eiríkur Brynjólfsson, Útskálum,
auglýsti messurnar á litlu blaði,
sem hann festi á skúrinn, þar sem
tilkynningarnar í bænum voru.
Þegar messutilkynningin var við
hliðina á bíóauglýsingunni, þá var
munurinn mjög áberandi. Bíóið
auglýsti með alls konar auglýsing-
um og oft með litum. Messuaug-
lýsingin var bara lítið hvítt blað
með tveimur, þremur línum á.
Kirkjan getur verið of hógvær í
að minna á sig. Séra Eiríkur
ræddi um þetta við okkur ferm-
ingarbörnin og spurði okkur álits
á þessu, hvort þetta ætti að vera
svona eða ekki. Það sýnir, að hann
var að hugsa um þetta sama fyrir
40 árum.
Auðvitað gerum við ýmislegt til
þess að auka þetta. Það eru út-
varpsauglýsingar og tilkynningar
í blöðum. Það hefur verið rætt,