Morgunblaðið - 14.12.1983, Blaðsíða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1983
Elín J. Jónsdóttir Richter skrifar frá Vestur-I>ýskalandi
Friðarhreyfingin og vígbúnaður:
Er friður aðeins hugsjón?
Ekki er rætt og ritað um annað
mál meira þessar vikurnar en
friðarhreyfinguna og í sömu
andránni um vígbúnað og varnir.
Mér virðast þessi mál vera sér-
staklega mikil tilfinningamál
hér í Þýzkalandi, en það kann að
vera af því, að fréttir af innlend-
um vettvangi eru tíðum viða-
meiri en um sömu málefni frá
öðrum löndum. En svo er ekki
loku fyrir það skotið, að þessi
mál snerti almenning einmitt
meira hér í Þýzkalandi en ann-
ars staðar vegna legu landsins
og stöðu þess á alþjóðavettvangi.
Áhrifasvæði Sovétríkjanna byrj-
ar við bæjardyrnar í Austur-
Þýzkalandi. í augum margra er
Austur-Þýzkaland enn hluti
landsins, sem ekki er að undra,
því að flestir eiga þar nána ætt-
ingja, og fjöldinn allur af núver-
andi Vestur-Þjóðverjum er
fæddur og uppalinn á því svæði
sem nú er Austur-Þýzkaland.
Það má kannski skjóta því hér
inn í, að komi frólk frá Austur-
Þýzkalandi og óski hér eftir bú-
setu, nýtur það allra þeirra sömu
réttinda og Vestur-Þjóðverjar
sjálfir. Það þarf ekki sækja um
dvalarieyfi eins og flóttafólk frá
öðrum löndum (því að allt er
þetta flóttafólk, nema eftir-
launaþegar, sem er frjálst að yf-
irgefa paradísina Austur-Þýzka-
land). En þetta var nú útúrdúr.
Það er vitað mál, að í Austur-
Þýzkalandi hafa Rússar komið
miklum vopnabúnaði fyrir, sem
nú á að endurnýja, t.d. með því
að staðsetja þar hinar margum-
töluðu SS-20-kjarnorkueldflaug-
ar. Að sjálfsögðu vísa allar eld-
flaugar og sprengjur í vestur,
svo að Vestur-Þýzkaland yrði
fyrst fyrir barðinu á árásum
(eða varnaraðgerðum?) ef til
átaka kæmi. Þetta er afskaplega
óþægileg vitneskja, og ég verð að
viðurkenna, að ég veigra mér
oftast við að hugsa þá hugsun á
enda, en reyni að trúa á, að ekk-
ert slíkt gerist. Nú er stóra
spurningin: hvort er betra að
hætta öllum vígbúnaði og láta
allt vera eins og það er eða jafn-
vel fjarlægja þau vopn, sem eru
þegar fyrir hendi, eins og full-
trúar friðarhreyfingarinnar
berjast fyrir; eða þá að sjá um,
Ein hinna mörgu friðargangna.
að jafnvægi ríki í vígbúnaði
austurs og vesturs? En ríkir
nokkurn tíma jafnvægi? Er og
verður þetta ekki endalaust
kapphlaup? Er þörf á að eiga yf-
ir vopnum að ráða, sem geta út-
rýmt mannkyninu fimmtánfalt
(e.t.v. oftar, þegar þetta er rit-
að)? Því verður nú ekki útrýmt
nema einu sinni, sem án efa
tekst einhvern tíma. Þegar mað-
ur fer að hugsa um þessi mál,
rekur ein spurningin aðra, og
enginn getur gefið sannfærandi
svör, hvoru megin sem staðið er.
Og þeirri spurningu, sem allt
veltur á, sem stendur í upphafi
og í lok sérhverra slíkra yfirveg-
ana: Hvers vegna getur mann-
skepnan ekki haldið frið við
náungann, þótt viðhorf, skoðan-
ir, ríkisskipan, trúarbrögð séu
mismunandi — henni getur eng-
inn svarað.
Eiginlega var ætlun mín að
skrifa hitalaust og hlutlaust um
starfsemi friðarhreyfingarinnar
í Þýzkalandi, en það er ekki svo
einfalt. í raun og veru ætti eng-
inn heilvita maður að geta kom-
izt hjá að gera þessi mál að til-
finningamáli; þau snerta okkur
öll í ríkum mæli. En mér finnst
afskaplega erfitt að taka afstöðu
— annars vegar hallast ég að
friðarhreyfingunni, af því að
það, sem fulltrúar hennar berj-
ast fyrir, er það, sem maður í
hjarta sínu óskar sér; en hins
vegar koma fram efasemdir,
hvort þessi baráttumál séu
raunsæ, og hvort þau geti nokk-
urn tíma náð tilgangi sínum.
Fyrir nokkrum árum gerðu aðild-
arríki NATO með sér samning
— hina umdeildu tvöföldu sam-
þykkt: Annars vegar voru full-
trúar aðildarríkjanna eindregið
fylgjandi því að styðja samn-
ingaviðræður Bandaríkjamanna
og Sovétmanna í Genf, þar sem
reyna átti að skapa grundvöll
fyrir takmörkun vígbúnaðar
austurs og vesturs. Hins vegar

ist jetzf otsfi e% ^íabot
sein Zief
var einnig samþykkt að stað-
setja bandarísku kjarnorkueld-
flaugarnar Pershing II og Cruise
Missiles í Vestur-Evrópu sem
svar við SS-20-eldflaugunum (og
þá fyrst og fremst í Vestur-
Þýzkalandi), ef viðræðurnar í
Genf baeru ekki tiiætlaðan
árangur, miðað við október/nóv-
ember 1983. Þáverandi stjórn
Vestur-Þýzkalands — sósíal-
demókratar undir handleiðslu
Helmut Schmidt — greiddu at-
kvæði með samþykktinni og
reyndar var Schmidt mikill
hvatamaður þess, að hún næði
fram að ganga. Nú er haustið
1983 runnið upp; í Genf hefur
hvorki gengið né rekið, og marg-
ir efast meira að segja um, að
raunverulegur vilji til samkomu-
lags hafi verið fyrir hendi;
fyrstu eldflaugarnar eru komnar
til Bretlands og Vestur-Þýzka-
lands frá Bandaríkjunum. Þegar
ofangreind samþykkt varð al-
menningi kunn, komst skriður á
starfsemi friðarhreyfingarinnar,
sem hafði þó áður kveðið sér
hljóðs, en ekki verið ýkja áber-
andi. í raðir hennar flykktist
einkum ungt fólk, sem enn á sín-
ar hugsjónir, en einnig eldra
fólk, sem þrátt fyrir lengri lífs-
reynslu hefur ekki misst trúna á
hugsjónir. Því miður ber oft á
þátttakendum og virkum félög-
um, sem ekki hafa sem bezt orð á
sér vegna þátttöku á öðrum svið-
um stjórnmála og annarra mála.
Hér er oft um kommúnista að
ræða, en í augum almennings er
kommúnistaflokkurinn ekki
neinn úrvalsfélagsskapur. Það
óorð hefur komið á friðarhreyf-
inguna, að Sovétríkin styðji
hana fjárhagslega í þeirri von,
að hún eflist nógu mikið til þess
að veikja varnir landsins, svo að
Sovétríkin eigi hægara um vik.
Ég get ekki dæmt um, hvort
nokkuð er hæft í þessu; en ef svo
er, þá er það ekki á vitorði
margra innan hreyfingarinnar.
Fleiri en einn frammámanna
hennar hafa vísað slíkum full-
yrðingum hinir sárustu á bug á
mjög trúverðugan hátt.
Það þarf tæplega að taka það
fram, að flokksmenn og fylgj-
endur græningjanna eru undan-
tekningarlítið í röðum friðar-
hreyfingarinnar, enda er af-
vopnun og trygging friðar eitt af
mikilvægustu málefnum flokks-
ins. Forystumenn græningjanna,
eins og t.d. Petra Kelly og Gerd
Bastian (hann er fyrrverandi
hershöfðingi, sem sagði sig úr
hernum í mótmælaskyni við
NATO-samþykktina) ferðast
víða um lönd og boða boðskap
friðarhreyfingarinnar. Það þyk-
ir eftirtektarvert, að þeim var
léð eyra bæði í Moskvu og
Austur-Berlín, en það er auðvit-
Kjördæmisráð sjálfstæðismanna á Vesturlandi:
Hördur Pálsson
kosinn formaður
Borgarnesi, 5. desember.
HÖRÐUR Pálsson, Akranesi, var
kosinn formaður Kjördæmisráðs
sjálfstæðisfélaganna í Vestur-
landskjördæmi á aðalfundi þess,
sem haldinn var í Hótel Borgarnesi
um helgina. Jóhann Kjartansson,
Borgarnesi, sem verið hefur formað-
ur kjördæmisráðsins síðastliðin tvö
ár gaf ekki kost á sér til endurkjörs.
Aðrir í stjórn voru kosnir:
Kristófer Þorleifsson, Ólafsvík,
Vífill Búason, Ferstiklu, sr. Brynj-
ólfur Gíslason, Stafholti, og Jó-
hann Sæmundsson, Ási. Sverrir
Hermannsson iðnaðarráðherra
var gestur fundarins og hélt hann
ræðu um stjórnmálaviðhorfið.
óðinn Sigþórsson, Einarsnesi,
sagði frá störfum miðstjórnar
Sjálfstæðisflokksins. Að loknum
ræðum Sverris og Óðins urðu
miklar og líflegar umræður um
stjórnmálin og starfsemi flokksins
og fyrirspurnum beint til fram-
sögumanna.
A aðalfundinum flutti fráfar-
andi formaður, Jóhann Kjartans-
son, skýrslu stjórnar en störf kjör-
dæmisráðsins liðið starfsár ein-
kenndust af alþingiskosningunum
í apríl og undirbúningi þeirra með
prófkjöri til vals manna á fram-
boðslista, blaðaútgáfu og fleiru.
Auk stjórnarkosninga var kosið í
ýmsar nefndir og ráð. f kjörnefnd
voru kosnir: Benedikt Jónmunds-
son, Bernharð Jóhannesson, Þor-
kell Fjeldsted, Árni Emilsson og
Skjöldur Stefánsson. í flokksráð
voru kosnir: Guðjón Guðmunds-
son, Davíð Pétursson, Björn Ara-
son, Árni Helgason og sr. Ingiberg
J. Hannesson.
HBj.