Morgunblaðið - 14.12.1983, Blaðsíða 22

54
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1983
Opið bréf til Magnúsar vara-
þingmanns Magnússonar
eftir Kristin
Vilhjálmsson
Herra varauppbótarþingmaður!
Það er ekki á þig logið snilldinni
og skýrleikanum, ásamt náttúr-
lega stórfenglegum framtíðarsýn-
um og göfugum hugsjónum. — Nú
viltu lofa okkur að fá áfengt öl.
Ert ekki fyrr kominn inn á þing og
skoðanakönnun Hagvangs um ölið
rétt lokið þegar þú hefur fundið
háleitum hugsjónum þínum verð-
ugan farveg. — En hver bað Hag-
vang spyrja um ölið? Og hver
borgaði brúsann?
Greinargerð þín og ykkar félaga
er samsafn gullkorna og tærrar
snilldar. — Þætti mér ekki óverð-
ugt að hún geymdist um aldur sem
minnisvarði um stílsnilld, þekk-
ingu, heiðarleika og rökvísi sumra
íslenskra alþingismanna á níunda
— eftir Guðjón B.
Baldvinsson
Hefur þú fengið bréf vegna
þess að þú ert að verða 67 ára,
þ.e.a.s. frá Tryggingastofnun
ríkisins, þar sem stofnunin óskar
þér kurteislega til hamingju með
þennan aldursáfanga, um leið og
hún minnir þig á rétt þinn til elli-
iífeyris lögum samkvæmt?
Það er góðra gjalda vert að
þegnunum séu gefnar upplýsingar
um rétt þann, sem löggjöf hefur
tryggt þeim. Alltof sjaldan er það
gert. Vel væri við hæfi í velferðar-
þjóðfélagi að áminningar um
heilsuvernd bærust á borð okkar
oftar og betur en enn þekkist.
Náttúrlega eigum við ekki að
treysta á forsjá annarra í þeim
efnum, ekki einu sinni hollráð
elskulegs heimilislæknis. Getur
líka vel verið að við höfum ekki oft
átt tal við þann heilsugæsluengil.
Það hefur ekki þótt við hæfi að
vera kvellisjúkur. Óþarft að ónáða
lækni sinn nema eitthvað bjáti á.
Eitthvað hafi hent sem krefst at-
hugunar. Fylgifiskur þessa hugs-
unarháttar að standa meðan stætt
er, þó eitthvað í líkamanum hafi
gefið sig, er þvf miður mörgum
hvimleiður, og afleiðing er sú að of
seint er leitað hjálpandi læknis-
handa.
Einstaklingurinn er talinn eiga
mest undir því sjálfur að gæta
heilsu sinnar, lítið beint huganum
að því hvað það kostar samfélagið
þegar trassað er að vernda heiís-
una. Aldrei er of oft rifjað upp
hversu alltof „seint er að byrgja
brunninn þegar barnið er dottið
ofan í hann“.
Eða er kannske minnst of oft á
þetta orðtak? Þarf að breyta til og
nálgast málefnið með öðrum
hætti? Hvað sem um það er, þá
ættum við að huga vel að heilsu-
verndarstofnunum þeim, sem nú
eru komnar á fót oger óðum að
fjölga í þjóðfélaginu. Þær þykja
dýrar fyrir samfélagið og því
skyldi ætla að öllum væri kær-
komið tækifæri að nýta þá aðstöðu
sem þær veita til betri heilsu-
gæslu og heilsuverndar.
I því sambandi kemur í hugann
sú spurning hvort stéttarfélög og
viðsemjendur þeirra um starfs-
kjör hafa tekið til athugunar á
hvern hátt muni vera eðlilegt og
sjálfsagt að koma við reglulegu
heilsufarseftirliti launþega. Gæti
það borgað sig fjárhagslega fyrir
aðila að kanna þetta atriði til hlít-
ar. Einkum væri eðlilegt að án
tugi hinnar tuttugustu aldar. Hún
á sannarlega skilið að nfá mikið
umtal“ svo notað sé gullaldar-
tungutak ykkar. — Þú varst svei
mér heppinn að fá rithöfundinn
síbernska í púkkið með þér. Hún
hefur hvort sem er alla ævi staðið
í því að sýnast „töff“ og róttæk og
víðsýn og gáfuð. — Mikið ertu nú
góður að vilja vísa þessu til þjóð-
arinnar í lítillæti þínu. Hún hefur
sjálfsagt betri tök á að afla sér
réttra upplýsinga um málið en
þingmenn, til að mynda frá Heil-
brigðisstofnun Sameinuðu þjóð-
anna sem stefnir nú að því að allir
skuli heilir árið 2000. — Varla trú-
ir þú því að bruggarar og hand-
langarar þeirra, umboðsmenn og
leigupennar reyni að hafa áhrif á
viðhorf almennings. Og varla ertu
að ganga erinda þeirra. Heldurðu
annars að foringjarnir á gullöl Al-
Guöjón B. Baldvinsson
hiks yrði athugað meÓ hvaða
hætti haganlegast yrði við komið
eftirliti með því starfsfólki sem
vinnur við erfið störf og þau, sem
þegar eru talin varasöm heilsu
fólksins. Skipulegt eftirlit með
heilsu starfsfólks myndi líka
þýðuflokksins, bannmennirnir
yilmundur landlæknir, Sigurjón
Á. Ólafsson, Jóhanna Egilsdóttir
og Jón Baldvinsson, yrðu hrifnir
af hlutverki þínu ef þeir mættu nú
líta bardús þitt?
Veistu að ein besta, gagnorðasta
og rökfastasta ræða, sem haldin
hefur verið á Alþingi var einmitt
um öl. Þá ræðu flutti Vilmundur
Jónsson. — Kannski gætuð þið
greinargerðarsmiðir eitthvað af
henni lært.
Mikið ertu nú snjall í röksemda-
færslunni þegar þú telur muninn á
öli og sterkum veigum svipaðan og
á magnýli og morfíni. — Þú veist
að sjálfsögðu að sama efni er í öli
og brennivíni, etanól, — og veldur
ávana og fíkn. Er það kannski af
ópíumflokknum og ávanabindandi
magnýlið ykkar í Eyjum.
Þið segið að áfengt öl hafi verið
„I því sambandi kemur
í hugann sú spurning
hvort stéttarfélög og við-
semjendur þeirra um
starfskjör hafa tekið til
athugunar á hvern hátt
muni vera eðlilegt og
sjálfsagt að koma við
reglulegu heilsufarseft-
irliti launþega.“
stuðla að því að draga úr fjarvist-
um vegna sjúkleika og ekki hvað
síst forða frá sjúkrahúsvist, auk
þess sem fólk yrði betur búið und-
ir ævikvöldið. Viljandi er sérstak-
lega vakin athygli á fjárhagshlið
þessa máls, það er greinilega tekið
betur eftir því en þeim hætti sem
kallast mannlegur, en þar er átt
við mannúð eða samúð.
Guðjón B. Baldvinsson
Cuðjón B. Baldrinsson er forinað-
ur Sambands lífeyrisþega ríkis og
bæja.
notað hér fram á 16. öld. — Var
það ekki allnokkru lengur? Var
ekki öl flutt inn fram á tuttugustu
öld? Æ, Magnús minn. En hvað
eru fjórar aldir milli vina?
Fram á sextándu öld var ekkert
áfengisvandamál á íslandi stend-
ur í greinargerðinni góðu. — Var
ekki Egill vandamálamaður sakir
drykkju þrevetur? Og hvað um
lýsingu Sverris konungs á of-
drykkju?
Þessar fréttir hafa kannski ekki
borist þér til eyrna enn og fleiri
tíðindi af drykkju feðra vorra.
Líklega þyrfti að prenta útdrátt
úr íslandssögunni í símaskrána?
En kannski viltu bara ekki muna
Egil af því illgjarnar tungur segja
aÓ barnadrykkja fylgi áfengu öli.
— „Annars er reynsla flestra
þjóða sú að áfengisneysla hefur
aukist hin síðari ár, hvort sem
áfengt öl hefur verið leyft eða
ekki“, segir greinargerðin. Djúpt
leggstu, kunningi. Hvar hefur hún
aukist mest? Meðal ölneysluþjóða
eða annarra? Þú hefur náttúrlega
ekki haft tök á að afla þér upplýs-
inga um það í flýtinum. Enda vit-
urlegast að steinþegja um að
brennivínsdrykkja í Bretlandi
með bjórkránum frægu jókst á ár-
unum 1968—1978 fimm sinnum
meira en drykkjan meðal bjórvana
íslendinga.
Röksemdafærsla ykkar er samt
skýrust í sambandi við ölgerðar-
efnin. Ég leyfi mér að birta þann
kafla orðrétt svo fávísir nemi
snilldina.
„Ekki má gleyma því að leyfður
er innflutningur á ölgerðarefnum
sem margir notfæra sér og brugga
þá oftast mun sterkara öl en
áfengislögin leyfa og sterkara en
það öl sem hér er talað um. Auk
þess hafa ýmsir í framhaldi af því
leiðst út í eimingu og þar með
bruggun sterkra vína.“ Ef rétt er
skilið á sala áfengs öls, „milli-
sterks", að koma í veg fyrir það
lögbrot að „sterkara öl“ sé brugg-
að heima. — Þó hefur „ótakmörk-
uð sala á sterkustu víntegundum"
ekki komið í veg fyrir að ýmsir
hafa „leiðst út í eimingu".
Fyrir nú utan snilldina í máli og
stíl mun lögspekingurinn þinn,
Sophusson, áreiðanlega hrifinn af
rökfiminni. Mér sýnist þetta ein-
hver nýstárleg og frumleg tegund
af svonefndri hringsönnun og segi
menn svo að þú hafir ekki átt er-
indi inn á þing þó Sunnlendingar
sýndu þann vafasama þroska að
vilja halda þér frá löggjafarsam-
kundunni.
Kannski er þó vitsmunaþrosk-
inn hvergi á hærra stigi í þessu
Kristinn Vilhjálmsson
„Heldurðu annars að for-
ingjarnir á gullöld Alþýðu-
flokksins, bannmennirnir
Vilmundur landlæknir,
Sigurjón Á. Ólafsson, Jó-
hanna Egilsdóttir og Jón
Baldvinsson, yrðu hrifnir
af hlutverki þínu ef þeir
mættu nú líta bardús
þitt?“
makalausa plaggi en þar sem seg-
ir: „Það er afleitt að hafa lög í
landi sem fáir virða og ekki er
unnt að framfylgja. Það venur
menn á lögbrot og slíkum lögum
ber að breyta."
Mig langar að spyrja: Hvaða
land er það sem fáir virða og því
afleitt að hafa lög í? Á að vera
stjórnleysi í því landi? Og hvernig
á að framfylgja landi? Hvað
merkja þessi ósköp? — Er þetta
kannski sömu ættar og auglýsing-
in um rúmið hjá frúnni sem var
hægt að taka sundur í miðjunni?
Ef þetta á að þýða það aÓ breyta
beri öllum lögum sem ekki er unnt
að framfylgja legg ég til að komið
verði á þjóðaratkvæði um afnám
hámarkshraða, afnám tollgæslu
og löggildingu smáhnupls í búð-
um, sér í lagi stórverslunum.
Og svo var hann Palli, grey-
skarnið, frændi minn, sem heldur
að hann sé einn í heiminum og
þykir öl óskaplega gott, að skjóta
því að mér að tilvalið væri aÓ fá
þjóðaratkvæði um hassið. — Það
er hvort sem er nóg til af því og
venur fólk á lögbrot að hafa það
ekki löglegt. — Annars er Palli að
hugsa um að söðla yfir í bjór og
pillur eins og danskir krakkar ef
tillaga ykkur verður samþykkt og
vildi feginn eiga ykkur að.
Vertu svo sæll, Magnús minn.
Með hæfilegri virðingu,
Kristinn Vilhjálmsson
Kristinn Vilhjálmsson hefur staðið
framarlega í bindindishreyfing-
unni sl. 50 ár.
Undarlegar staðreyndir
íslandi hafi neyslan aukist um
— eftir Asgeir
Hvítaskáld
Þriðjudaginn 15. nóvember birti
Áfengísvarnaráð nokkurskonar
bjórskýrslu i Morgunblaðinu. Þar
er talað um að áfengisauðmagnið
sé meó áróður. Ég sé ekki betur en
Áfengisvarnaráð geri slíkt hið
sama hér.
í skýrslunni stendur:
„Á milliölsáratugnum í Svíþjóð
jókst ái'engisneysla um 39,5%. Á
sama árabili jókst neyslan á ís-
landi um 26,1%.“
Við hvað eru þessar tölur mið-
aðar?
„1969—1974 jókst áfengisneysla
Finna um 52,4%. Á sama tíma
jókst neysla hérlendis um 35% og
þótti mörgum nóg.“
Einnig segir að á árunum
1950—1967 hafi neysla áfengis
aukist um 196% hjá Vestur-
Þjóðverjum og Tékkum, en þeir
neyta bjórs. Og að á sama tíma á
70%.
Hvergi kemur fram að þessar
tölur séu miðaðar við áfengismagn
á hvern einstakling. Þá hljóta
þessar tölur um stígandi áfengis-
neyslu að stafa af aukinni mann-
fjölgun, og eru því tómt bull og
óheiðarlegur áróður. Það er ekki
nóg að kasta fram stórum pró-
sentutölum.
Einnig þætti mér gaman að vita
hvaðan Áfengisvarnaráð hefur
allar þessar merkilegu tölur. Þeim
hefur því miður láðst að láta það
koma fram í skýrslunni.
Einnig segir í greininni að yfir
70% alls áfengis, sem neytt er í
Belgíu, sé bjór. Væri nú ekki betra
ef þetta væri svona hjá okkur fs-
lendingum. Er ekki betra að
drekka bjór sem hefur næringar-
efni og róandi áhrif, heldur en
brennivínið sem gerir marga
blindfulla gegn vilja sínum. Og
skapar þar með þessa leiðinlegu
„Það er eins og engir
menn neyti áfengis
nema drykkjusjúkl-
ingar. Ég vil benda á að
margt fólk í þessu landi
neytir áfengis í hófi og
nýtur þess.“
helgardrykkjusiði sem margir
hafa skömm af. Væri ekki nær að
leyfa mönnum að fá sér einn bjór
með matnum til að gera stundina
hátíðlegri. Eða að það væri drukk-
inn bjór á góðra vina fundum og
menn væru léttir og kátir og engin
leiðindi.
„Jafnslæmt er fyrir drykkju-
sjúklinga að drekka eina ölkrús og
viskístaup," segir í skýrslunni.
Það er eins og engir menn neyti
áfengis nema drykkjusjúklingar.
Ég vil benda á að margt fólk í
þessu landi neytir áfengis í hófi og
um bjór
nýtur þess. Aðeins einn af hverj-
um 10 eru sjúklingar. Bjórinn er
viðráðanlegri en sterku drykkirn-
ir. Það er mun auðveldara að fá
sér einn öl og fara svo heim að
sofa en að fá sér eitt vodkaglas og
ætla heim að sofa. Sterku drykk-
irnir toga meira í. Ég er ekki að
tala um að bjór verði seldur í
hverri verzlun. Heldur í ríkinu og
á veitingastöðum svo fullorðið fólk
geti fengið sér bjór ef það sjálft
vill. Við eigum ekki að þurfa að
fara til útlanda til þess. Þetta
prinsipp skortir hér.
Þennan sama dag birtist í DV
lítil frétt um að 100 þúsund Bretar
deyi árlega af reykingum. Skýrsl-
an sem segir þetta er frá konung-
lega Iæknaskólanum. 25 af hverj-
um 100 ungmennum munu deyja
fyrir aldur fram vegna reykinga.
Éinnig er sagt að reykingar séu
langstærsta banameinið hjá þjóð-
inni.
Já, það er margt óhollt í henni
Bréflegar hamingjuósk-
ir og/eða heilsuvernd