Morgunblaðið - 12.04.1984, Síða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 1984
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 1984
25
fltovgmiÞIiiftife
Lltgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 20 kr. eintakið.
„Þak“ á ríkis-
útgjöldin
Forseta íslands vel fagnað
við komuna til Helsinki
HeLsinki 11. apríl. Frá fréttamanni Morgun-
hlaósins, Jóhönnu Kristjónsdóttur.
Utanríkisráðherra ísfands og Finnlands rædust við f gær og var þessi mynd
tekin, er Geir Hallgrímsson kom til viðræðnanna og það er Paavo Vayrynen
utanríkisráðherra Finna, sem tekur á móti honum. Símamynd. AP.
Mikið skrifað um heimsókn forsetans:
„Tákn frið-
ar og sátta“
— sagði Hufvudstadsbladet um Vigdísi Finnbogadóttur
Helsinki, 11. apríl. Frá fréttamanni Morgunblaósins, Jóhönnu Kristjónsdóttur.
Hinn almenni borgari, sem
veltir fyrir sér „fjárlaga-
götum", gömlum og nýjum,
hefur að mörgu að hyggja.
Fjárlög og lánsfjárlög hafa
hvorki reynzt heldur rammi
um ríkisútgjöld næstliðin ár
né hagstjórnartæki, til að ná
fram æskilegum efnahags-
markmiðum. Sú gagnasöfnun
um ríkisbúskapinn og/eða
gagnaúrvinnsla, sem fjárlög
hafa verið reist á, hafa brugð-
izt ár eftir ár, annað hvort hjá
embættismönnum eða stjórn-
málamönnum, nema hvort
tveggja komi til. Ríkisútgjöld
1983 fóru þannig 3.300 m.kr.,
eða 25%, fram úr síðustu fjár-
lögum Ragnars Arnalds. Fjár-
lög tveggja ára þar á undan
stóðust litlu skár.
Það sem skattborgarinn
staldrar öðru fremur við í
ríkisbúskapnum er:
• Skattheimtan. Tekjuskatt-
urinn rýrir aflatekjur hans,
skammtar honum í raun ráð-
stöfunartekjur. Verðskattar:
tollar, vörugjald og söluskatt-
ur skerða síðan ráðstöfunar-
tekjur fólks.
• Skuldasöfnunin, þ.e. eyðsla
umfram tekjur, sem skatt-
borgaranum er ætlað að borga
síðar, með og ásamt lánsfjár-
kostnaði.
• Ríkisútgjöld (A-hluti ríkis-
reiknings), sem vóru 24,6% af
vergri þjóðarframleiðslu 1971,
eru komin í 30,7% 1983. Hér
við verður að bæta útgjöldum
sveitarfélaga til að gera sér
grein fyrir heildarumfangi
hins opinbera í ráðstöfun þjóð-
arteknanna.
• Löng erlend lán vóru 33,8%
af þjóðarframleiðslu 1978, þeg-
ar Alþýðubandalagið hélt inn-
reið sína í stjórnarráðið. Þau
vóru komin í 60% er stjórnar-
aðild þess lauk. Erlendar
skuldir nær tvöfölduðust sem
hlutfall af þjóðarframleiðslu á
stjórnartíma Alþýðubanda-
lagsins 1978—1983. Greiðslu-
byrðin tekur til sín tæpan
fjórðung útflutningstekna á
líðandi stund og í næstu fram-
tíð.
Þjóðarframleiðsla hefur
minnkað um 12% á þremur ár-
um, að mati Þjóðhagsstofnun-
ar. Þjóðartekjur hafa rýrnað
samsvarandi. Ástæðan er m.a.
aflasamdráttur. Þorskafli
verður helmingi minni 1984 en
1981. Þar við bætist að verð
sjávarafurða verður að líkind-
um 2% lægra í dollurum 1984
en að meðaltali 1983. Þess hef-
ur ekki verið gætt, því miður,
að setja nýjar stoðir undir at-
vinnu og efnahag landsmanna,
hvorki á vettvangi stóriðju né
lífefnaiðnaðar, og skemmra
hefur verið gengið í fiskeldi og
almennri iðnaðaruppbyggingu
en tækifæri stóðu til.
Hinn almenni þjóðfélags-
þegn hefur axlað sinn hlut í
rýrðum þjóðartekjum og
óhjákvæmilegum herkostnaði
gegn verðbólgu. Hitt er til efs
að ríkisbúskapurinn hafi
þrengt mittisólina samsvar-
andi.
Enn standa embættis- og
stjórnmálamenn frammi fyrir
„fjárlagagati". Fjárlög líðandi
árs, sem um margt eru raun-
hæfari en fjárlög liðinna ára,
reyndust vanbúin þegar á
fyrsta ársfjórðungi. Ríkisút-
gjöld stefna, að óbreyttu, í
tæpa tvo milljarði króna um-
fram ríkissjóðstekjur. Viðkom-
endur, embættis- og stjórn-
málamenn, hafa legið yfir
þessum vanda og leitað lausna
vikum og mánuðum saman.
Ljóst er að þingheimur er
síður en svo sáttur um, hvern
veg skuli við brugðizt. Ríkis-
stjórnin hefur heldur ekki
„kortlagt" leið út úr vand-
anum, svo vitað sé. Fjölmiðlar
hafa að undanförnu haft um-
mæli eftir einstökum ráðherr-
um sem ganga sitt í hvora átt-
ina. Nú loks munu hugmyndir
að lausn hafa þróast það langt
að vera tíundaðar í þingflokk-
um stjórnarliða, sem fjölluðu
um fjárlagadæmið á þing-
flokksfundum í gær. Þær
hugmyndir munu þó hvorki
tæmandi né fullfrágengnar
enn.
Almenningur, sem fylgist
með úr fjarlægð, hlýtur að
gera þær kröfur til stjórn-
málamanna, og þá fyrst og
fremst stjórnarflokkanna og
ráðherranna, sem bera stjórn-
arfarslega ábyrgð á framvindu
mála í ríkisbúskapnum, að þeir
taki af skarið. Það er þeirra
verk. Ríkisstjórnin verður að
sníða þjóðinni samneyzlustakk
eftir vexti. Ríkisbúskapurinn
verður að axla sinn hluta sam-
dráttar, sem rýrðar þjóðar-
tekjur gera óhjákvæmilegan.
Það er ekki hægt að þyngja að
ráði almennar skattbyrðar.
Það er raunar orðið meir en
tímabært að binda í lög há-
marksskattheimtu ríkisins
sem hlutfall af þjóðartekjum.
Ríkisstjórnir verða á hverj-
um tíma að hafa þrek og þor til
að taka á vandamálum líðandi
stundar — og axla ábyrgð af
gjörðum sínum.
SÓLIN lék viö hvern sinn fingur hér í
Helsinki þegar flugvél Flugleióa lenti á
Vanda-fiugvelli kl. 14 aö finnskum
tíma. Skömmu áður en fiugvél forset-
ans lenti höfðu ýmsir fyrirmenn hyrjað
að raða sér upp til móttökunnar, við
rauða dregilinn, og lúðrasveit og heið-
Lögreglumennirnir þrír,
sem ákærðir voru fyrir ólög-
lega handtöku og harðræði í
Skaftamálinu svokallaða, voru
í gær sýknaðir af öllum ákæru-
atriðum í Sakadómi Reykja-
víkur. Sverrir Einarsson, saka-
dómari, kvað dóminn upp. Hér
fara á eftir niðurstöður dóms-
ins ásamt ákæruatriðum, sem
Mbl. fékk hjá Sakadómi
Reykjavfkur:
„í dag, miðvikudag 11. apríl, var í
sakadómi Reykjavíkur kveðinn
upp dómur í máli, sem ríkissak-
sóknari höfðaði með ákæru dag-
settri 15. febrúar sl. á hendur lög-
reglumönnunum Guðmundi Bald-
urssyni, Jóhanni Valbirni ólafs-
syni og Sigurgeiri Arnþórssyni.
f ákærunni segir, að málið sé
höfðað á hendur ákærðu, „fyrir
ólöglega handtöku og í því sam-
bandi brot í opinberu starfi, harð-
ræði og líkamsmeiðingar sem hér
segir:
Óllum ákærðu er gefið að sök að
hafa, aðfaranótt sunnudagsins 27.
nóvember 1982, í starfi sem lög-
ursvörðurinn höfðu stillt sér upp. Þarna
voru mættir forsætisráðherra, utanrík-
isráðherra, sendiherra íslands í Finn-
landi, Benedikt Gröndal, og frú og Jur-
anto, ræðismaður íslands í Finnlandi,
o.fl.
Klukkan tíu mínútur fyrir tvö
komu svo forsetahjónin, Tellervo og
Mauno Koivisto, og kannaði forset-
reglumenn er þeir sameiginlega
sinntu kvaðningu í Þjóðleikhús-
kjallarann í Reykjavík, handtekið
þar við fatageymslu samkvæmt
ábendingu Sigurbjarts Ágústs
Guðmundssonar, dyravarðar, en
án nægilegra ástæðna eða tilefnis,
Skafta Jónsson, blaðamann, Víði-
mel 19, Reykjavík, sem þá,
skömmu fyrir lokun hússins, var
ásamt konu sinni á leið út úr hús-
unu, án þess að hafa í fatageymsl-
unni fengið afhenta eða sjálfur
fundið yfirhöfn sína, og með harð-
ræði yfirbugað Skafta, handjárnað
hann og fært hann út úr húsinu.
Ákærðu, Guðmundi og Jóhanni
Valbirni, er gefið að sök að hafa,
eins og lýst verður, með harðræði
við flutning ákærða frá Þjóðleik-
húsinu og að lögreglustöðinni við
Hverfisgötu orðið valdir að því að
Skafti hlaut áverka og Kkams-
meiðsli I þeim flutningi og fatnað-
ur ónýttist af blóðblettum og
óhreinindum.
a) Ákærðu, Guðmundur og Jó-
hann Valbjörn, er þeir, við mót-
spyrnu Skafta, ýttu honum eða
hrintu inn í lögreglubifreiðina
inn heiðursvörðinn og lúðrasveitin
lék mars sem heitir Porilaisten
Marssi og mér er sagt að efni hans sé
sótt í atburði sem gerðust, blóðugir
mjög, þegar Finnland heyrði enn
undir Svíþjóð. Eru ekki allir sáttir
við efni söngsins.
Örfáum mínútum fyrir tvö flugu
svo fjórar orrustuvélar yfir völlinn
en þær höfðu fylgt forsetavélinni síð-
asta spölinn.
Vigdís Finnbogadóttir ásamt
fylgdarliði sté nú út og heilsuðu
finnsku forsetahjónin henni með
virktum og síðan voru þjóðsöngvar
leiknir.
Að lokinni hefðbundinni athöfn á
vellinum var síðan ekið inn til for-
setahallarinnar og hafði nokkur
mannsöfnuður safnast þar saman og
hyllti Vigdísi og finnsku forseta-
hjónin innilega.
Síðan skiptust þjóðhöfðingjarnir á
gjöfum. Vigdís færði frú Koivisto
víravirkisarmband úr silfri, sem Jó-
hannes Leifsson silfursmiður gerði,
og síðan færði hún Finnlandsforseta
Skarðsbók.
Næsta atriði á dagskránni var að
ekið var til kirkjugarðsins þar sem
fallnar hetjur úr Vetrarstríðinu eru
grafnar og lagði forseti blómsveig á
legstein Carl Gustaf Mannerheim
marskálks og forseta, eins af bestu
sonum Finnlands.
Klukkan rúmlega fjögur að finnsk-
um tíma tók forseti Islands svo á
móti fulltrúum erlendra ríkja í aðal-
salarkynnum hallarinnar.
f miðborg Helsinki blakta víða ís-
lenzkir og finnskir fánar og eins og
áður hefur komið fram hefur mikið
verið skrifað um heimsóknina.
í kvöld verður síðan veisla í höll-
inni í boði finnsku forsetahjónanna
og verður þar á boðstólum humar-
súpa, reyktur fiskur, hreindýra-
hryggur, rifsber í líkjör og síðan
ávextir og kaffi.
Á morgun fer forsetinn í heimsókn
í Rigsdags-húsið, skoðar Musteris-
kirkjuna, Finnlandia-húsið og fer á
þjóðminjasafnið. Um kvöldið sér hún
Haxskogen eftir Johan Bargun í
Sænska leikhúsinu.
þannig að Skafti féll á grúfu á
gólf lögreglubifreiðarinnar
handjárnaður aftur fyrir bak.
b) Ákærði, Guðmundur, í tökum
þeim er hann hélt Skafta á gólfi
lögreglubifreiðarinnar allt þar
til komið var að lögreglustöð-
inni.
Áverkar þeir, sem Skafti hlaut í
flutningunum voru þessir: Nef-
beinsbrot og blóðnasir, glóðarauga
á vinstra auga, tvær rispur á enni
og roði og húðmar í hársverði á
hnakkasvæði, rispur og húðmar á
vinstri öxl og á báðum upphand-
leggjum, handjárnaför á báðum
úlnliðum og bólga og eymsli á
ökkla.
Brot allra ákærðu teljast varða
við 131. gr. — til vara 132 gr. —
almennra hegningarlaga nr. 19,
1940, og brot ákærðu, Guðmundar
og Jóhanns Valbjörns, auk þess við
1. mgr. 218. gr. — til vara 217. gr.
— í báðum tilvikum sbr. 138 gr.
sömu laga.
Þess er krafist, að ákærðu verði
dæmdir til refsingar, til greiðslu
skaðabóta, ef krafist verður, og til
greiðslu alls sakarkostnaðar."
FLEST blöð hér gera væntanlegri heim-
sókn forsetans mjög rækileg skil í dag.
Hufvustadsbladet birtir til dæmis stóra
teikningu af forsetanum þar sem hún
hcldur á tákni friðar og sátta, lárvið-
argrein. Tekið er fram í greininni að
fæstir hafi gert sér grein fyrir hversu
snjallt það hafi verið að kjósa konu sem
forseta fyrir fjórum árum. Hins vegar
hafi Vigdís Finnbogadóttir sýnt og
sannað meö framkomu sinni að þar hafi
fslendingar sannarlega valið rétt.
Lögð er áhersla á að íslenski for-
setinn hafi ekki völd í þeim skilningi
þess orðs en hins vegar hafi hún unn-
ið ómetanlegt starf við að kynna ís-
land og að erlendir blaðamenn flykk-
ist enn til íslands til þess að eiga
viðtal við hana.
Niðurstöður dómsins eru þessar:
„Samkvæmt segulbandsupptöku
fjarskiptamiðstöðvar lögreglunnar
í Reykjavík hljóðaði tilkynningin
til hennar frá Þjóðleikhúskjallar-
anum framangreint sinn á þá leið,
að þar vantaði aðstoð vegna
manns, sem væri með læti.
Ákærðu fóru á staðinn að sinna
þessu. Þeir hafa upplýst, að Sigur-
bjartur Ágúst, dyravörður, hafi
beðið þeirra utan dyra og beðið þá
að fjarlægja mann, sem hefði ráð-
ist á sig. Kemur fram í framburði
ákærðu og vitna, að Sigurbjartur
Ágúst hafi borið þess merki, þegar
lögreglan kom, að hann hefði lent I
átökum.
Með framburði Skafta Jónsson-
ar, þriggja dyravarða og annarrar
stúlkunnar í fatageymslunni, er
sannað, að ákærði hafi lent í átök-
um við Sigurbjart Ágúst dyravörð,
í fatageymslu Leikhúskjallarans.
Þá verður að telja sannað með
framburði framangreindra vitna
þrátt fyrir framburð Skafta, að
hann hafi átt upptökin að þessum
átökum og með framburði vitna og
áverkavottorði, er sannað, að í
Áhugi Vigdísar á menningarmál-
um sé alkunnur og því muni dagskrá-
in að sjálfsögðu bera svipmót af því.
Þrátt fyrir að forsetinn verður hér
aðeins í þrjá daga verði á föstudag
farið til Turku — hinnar gömlu höf-
uðborgar Finnlands — og síðar þann
sama dag til Álandseyja. Mikil
ánægja er á Álandseyjum nieð þá
ákvörðun forseta að koma þangað en
í blaðinu Áland í morgun stóð þó í
fyrirsögn: Vigdís verður aðeins hjá
okkur í þrjár klukkustundir.
Lítillega er vikið að viðskiptum
landanna og sagt að þau séu ekki til-
takanlega mikil, en ef heimsókn for-
seta íslands kynni að verða til að
auka viðskipti þessara tveggja landa
fengi heimsóknin vissulega meira en
táknrænt vináttugildi.
átökunum hafi Sigurbjartur Ágúst
hlotið áverka og fataskemmdir.
í 4. gr., sbr. 11. gr. reglugerðar
um löggæslu á skemmtunum nr.
273, 1977, sbr. 8 og 11. gr. laga nr.
56, 1972, um lögreglumenn, er
hlutverk dyravarða greint m.a. á
þann veg, að þeir skuli halda uppi
röð og reglu á skemmtunum og sé
þeim í því skyni heimilt að vísa á
brott þeim, sem brjóta gegn sett-
um reglum eða óspektum valda og
kveðja sér til aðstoðar við störf
sín, hvern þann sem þeir óska. Var
því eðlilegt, að dyraverðir Þjóð-
leikhússkjallarans kveddu lögregl-
una á vettvang umrætt sinn- vegna
Skafta Jónssonar.
Ákærðu ætluðu að fá Skafta
með sér og mátti honum vera það
ljóst með hliðsjón af því, sem á
undan var gengið um hvað þeir
ætluðu að ræða við hann. Þeim bar
samkvæmt 35. gr. laga nr. 74,1974,
um meðferð opinberra mála skylda
til þess að hefja rannsókn málsins,
þar sem frásögn og útlit dyravarð-
arins gaf þeim ástæðu til þess að
ætla, að þeir hefðu verið kvaddir á
vettvang vegna óspekta og árásar
þess manns, er Sigurbjartur Ágúst
Finnsku forseUhjónin fagna forseta íslands við komuna til Finnlands í gær.
Símamynd AP.
Skaftamálið:
Lögreglumennirnir sýknaðir af
öllum ákæruatriðum saksóknara
vitneskju um alla þá sem fengið
höfðu krabbamein í brjóst frá alda-
mótum.
Það hefur komið í ljós að leitar-
starf Krabbameinsfélags íslands hef-
ur skilað betri árangri en í flestum
öðrum ríkjum heims," sagði Nick
Day, „og þeir sem starfa að krabba-
meinsleit erlendis hafa mikið getað
lært af Islendingum. Öll vinnubrögð
hafa verið til fyrirmyndar og árangur
hefur heldur ekki látið á sér standa."
Nick Day sagði að fyrir rúmum
tveimur áratugum hefði hafist um-
fangsmikil rannsókn á brjósta-
krabbameini í New York þar sem 20
þúsund konur hefðu komið til reglu-
legra skoðana í 4—5 ár. Þessi rann-
sókn leiddi í ljós að krabbameinsleit
Nick Day deildarstjóri hjá Alþjóðakrabbameinsrannsóknarstofnuninni í Lyon með röntgentækni skilaði árangri og
(IARC). Morgunblaðið/Kristján lækkaði dánartíðni krabbameins-
Alþjóðleg ráðstefna á Hótel Loftleiðum um leit að brjóstakrabbameini:
Getum mikið lært
af íslendingum
— segir Nick Day
deildarstjóri IARC í Lyon
„Markmiö ráðstefnunnar er að ná
saman því fólki sem unnið hefur að
greiningu brjóstakrabbameins á undan-
fbrnum árum og reyna að komast að
niðurstöðu um það hvaða aðferðir eru
árangursríkastar," sagði Nick Day,
deildarstjóri Alþjóðakrabbameins-
rannsóknarstofnunarinnar, í Lyon á
Frakklandi (IARC), í samtali við blm.
Mbl., en Day er hér staddur á ráðstefnu
sem nefnist „Leit að brjóstakrabba-
meini“ og IARC stendur að í samvinnu
við Krabbameinsfélag íslands og emb-
ætti landlæknis. Auk Day og íslenskra
sérfræðinga sitja ráðstefnuna vísinda-
menn frá Bretlandi, Hollandi, Kanada
og Svíþjóð.
Eitt af umræðuefnum ráðstefn-
unnar er þýðing svonefndrar
„mammógrafíu" eða brjóstaröntgen-
tækni við leit að krabbameini í
brjósti, en ýmsir eru þeirrar skoðun-
ar að hún geti komið í stað þreifinga
á brjósti og telja nýlegar rannsóknir
staðfesta það, en aðrir hafa efasemd-
ir um það.
„Stofnunin sem ég starfa við,“
sagði Nick Day, „var sett á laggirnar
árið 1966 og er hluti af Alþjóða-
heilbrigðisstofnuninni (WHO). Upp-
haflega var mest áhersla lögð á rann-
sóknastarf og sú skoðun var útbreidd
að gegn krabbameini væri ekki hægt
að grípa til margra ráða. Síðan hafa
orðið miklar framfarir og nú er for-
varnarstarf í brennidepli."
IARC hefur haft samstarf við
Krabbameinsfélag íslands frá 1972
og var Nick Day spurður um gildi
þess. „Aðstæður á íslandi eru ein-
stakar," sagði hann. „Þær upplýs-
ingar sem hér liggja frammi eru ítar-
legri og áreiðanlegri en í nokkru öðru
landi. Fyrstu samstarfsrannsóknir
IARC og íslenskra sérfræðinga
beindust að því að athuga hvort meiri
líkur væru á því að ættingjar brjósta-
krabbameinssjúklinga fengju
krabbamein en aðrir. Við þá rann-
sókn kom sér vel hve vandaðar upp-
lýsingar um heilbrigðismál eru fyrir
hendi á íslandi. T.d. var hægt að afla
sjúklinga verulega. „Sú tækni sem þá
var til staðar," sagði hann, „var ekki
eins háþróuð og sú sem við eigum völ
á nú á dögum, og það er forvitnilegt
að bera saman árangurinn í New
York og árangur leitarstarfs í lönd-
um eins og Bretlandi, Hollandi, Kan-
ada og Svíþjóð, þar sem sem nýjustu
tækni er beitt. Þetta ætlum við ein-
mitt að gera á ráðstefnunni hér.“
Nick Day kvað rannsóknir í Hol-
landi, en frá niðurstöðum þeirra
verður greint innan skamms í breska
læknaritinu The Lancet, benda til
þess að ný tækni við greiningu
brjóstakrabbameins hefði skilað
a.m.k. jafn miklum árangri og þær
aðferðir sem notaðar voru í New
York og jafnvel meiri.
Ráðstefnan „Leit að . brjósta-
krabbameini" verður haldin á Hótel
Loftleiðum á fimmtudag og föstu-
dagsmorgun, en kl. 15 á föstudag efn-
ir Krabbameinsfélagið til almenns
fræðslufundar í Norræna húsinu,
sem öllum er opinn, og verður þar
skýrt frá niðurstöðum ráðstefnunnar,
auk þess sem íslenskir og erlendir
þátttakendur hennar munu flytja er-
indi um krabbameinsrannsóknir.
benti þeim á, þ.e. Skafta Jónsson-
ar.
Skafti neitaði hins vegar að
fylgja ákærðu, þótt hann gæti ekki
gengið þess dulinn, svo sem áður
greinir, að óskað hefði verið að-
stoðar Iögreglunnar vegna hans.
Liður í rannsókninni hlaut að vera
viðtal við Skafta, sem var kærður.
Bar honum skylda að hlýða fyrir-
mælum ákærðu að koma með
þeim. Því neitaði Skafti og hefur
viðurkennt þá neitun. Þegar af
þessum ástæðum var það rétt af
ákærðu að handtaka Skafta sam-
kvæmt ákvæðum bæði 1. tl. og 6.
tl. 61. gr. áðurgreindra laga.
Á það ber þó að líta, að ákærðu
virðast ekki hafa kynnt sér alveg
nægjanlega ástæðurnar, sem lágu
að baki útkallsins, þegar þeir hófu
handtökuaðgerðir sínar, en það
hefðu þeir átt að gera frekar. Samt
verður að telja, að með hliðsjón af
útliti dyravarðarins, er ákærðu
komu 'á staðinn, viðbrögðum
Skafta, er þeir komu og loks verk-
sviði og valdsviði dyravarða, hafi
þeim af þeim ástæðum einum ver-
ið rétt að fjarlægja hann úr hús-
inu. Þá var fatageymsla í sam-
komuhúsi ekki æskilegur staður til
að hefja yfirheyrslu í rannsókn
opinbers máls, þegar þar er stadd-
ur fjöldi fólks. Loks voru viðbrögð
Skafta slík, er ákærðu hófu hand-
tökuaðgerðir, að þeir áttu vart
annars úrkosta en að ljúka þeim.
Með hliðsjón af öllu framansögðu
verða ákærðu því sýknaðir af því
að hafa handtekið Skafta Jónsson
án nægjanlegra ástæðna eða til-
efnis umrætt sinn og þar með af
því að hafa brotið gegn 131. gr. eða
132. gr., sbr. 138 gr. almennra
hegningarlaga.
Sannað er með framburði
ákærðu, vitna og læknisvottorði,
að Skafti Jónsson hlaut þá áverka,
er í vottorðinu greinir á tímabilinu
frá því hann bað um frakka sinn í
fatageymslunni án árangurs uns
honum var sleppt úr fangageymslu
lögreglunnar. Ekki er sannað, svo
éyggjandi sé, hvenær á þessum
tíma þetta varð, en lang líklegast
er, að það hafi gerst á tímabilinu
frá því ákærðu tóku á Skafta í
fatageymslunni og þar til hann var
tekinn út úr lögreglubifreiðinni.
Ákærðu hafa allir mótmælt því,
að þeir eigi sök á áverkum Skafta
og kannast ekki við, að hann geti
hafa fengið þá með þeim hætti, er
hann og kona hans lýsa, þ.e. að
ákærði, Guðmundur, hafi ítrekað
keyrt höfuð hans í gólf lögreglu-
bifreiðarinnar. Þetta hefur vitniö
Ásta Svavarsdóttir, sem einnig var
í lögreglubifreiðinni, ekki getað
borið um, og heyrði vitnið ekki um
þessa ásökun Skafta, fyrr en hann
kom úr fangageymslu lögreglunn-
ar.
Eigi liggur fyllilega ljóst fyrir í
málinu með hverjum hætti Skafti
hlaut áverka þá, er að framan
greinir. Hann veitti mikla mót-
spyrnu meðan á handtöku stóð og
fullyrða ákærðu, Guðmundur og
Jóhann Valbjörn, að hann hafi
fallið inn á gólf lögreglubifreiðar-
innar, þegar hann var settur inn í
hana. Er ekki lögfull sönnun fram
komin fyrir því gegn neitun
ákærðu, þrátt fyrir framburð
Skafta og konu hans, að ákærðu,
Guðmundur og Jóhann Valbjöm,
hafi af ásetningi eða gáleysi orðið
valdir að áverkum hans. Gæti
Skafti eins hafa hlotið þá fyrir eig-
in tilverknað. Ber því að sýkna
ákærðu, Guðmund og Jóhann
Valbjörn, af ákæru um brot á 218.
gr. eða 217. gr., sbr. 138. gr. al-
mennra hegningarlaga.
Af hálfu Skafta Jónssonar hefur
verið lögð fram bótakrafa á hend-
ur ákærðu að fjárhæð kr. 48.850.
Þar sem ákærðu eru sýknaðir í
máli þessu verður samkvæmt 2.
mgr. 146. gr. 1. nr. 74, 1974 ekki
dæmt um bótakröfuna.
Samkvæmt framansögðu ber að
dæma ríkissjóð skv. 1. mgr. 140. gr.
laga nr. 74,1974 til að greiða allan
sakarkostnað í máli þessu, þar
með talin málsvarnarlaun skipaðs
verjanda ákærða, Guðmundar,
Jóns Oddssonar, hæstaréttarlög-
manns, 18.000 krónur og skipaðs
verjanda ákærðu, Jóhanns Val-
björns og Sigurgeirs, Guðna Har-
aldssonar, héraðsdómslögmanns,
18.000 krónur.
Dómsorð:
Ákærðu, Guðmundur Baldurs-
son, Jóhann Valbjörn Ólafsson og
Sigurgeir Arnþórsson, eiga að vera
sýknir af ákærunni í máli þessu.
Allur sakarkostnaður greiðist úr
ríkissjóði, þar með talin málsvarn-
arlaun skipaðs verjanda ákærða,
Guðmundar, Jóns Oddssonar,
hæstaréttarlögmanns, 18.000
krónur og skipaðs verjanda
ákærðu, Jóhanns Valbjörns og Sig-
urgeirs, Guðna Haraldssonar, hér-
aðsdómslögmanns, 18.000 krónur."