Morgunblaðið - 25.11.1984, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. NÓVEMBER 1984
73
„Að drepa er fyrir mér eins
og að reykja sígarettur -
bara eins og hver annar ávani
Cí.
SJÁ: Glæpir
FORNLEIFAR
Er elsta sam-
félagið fundið
íSíberíu?
Sovézkir vísindamenn eru í
þann veginn aö gera út mik-
inn rannsóknarleiöangur til norð-
urhluta Siberíu, þar sem fundizt
hafa leifar um mannavist, sem
taldar eru vera frá því fyrir
tveimur milljónum ára.
Vísindamennirnir segjast hafa
fundið þarna rúmlega þitt þúsund
steináhöld, sem virðast vera jafn-
gömul og áhöld þau sem fundust í
Olduvai gljúfri í Asutur-Afríku og
hafa hingað til verið taldar elztu
menjar um mannavist. Munurinn
er hins vegar sá, að Síberíufólkið
virðist hafa þrifizt við miklu verri
og óblíðari skilyrði en í Austur-
Afríku.
F'yrir tveimur milljónum ára
hefur loftslag i Siberiu líklega
verið eins kalt og núá dögum og
fyrir bragðið telja sovézkir visind-
amenn að steinaldarmennirnir á
þessum slóðum hljóti að hafa
kunnað að gera sér betri bústaði
og hlýrri klæðnað en hinir meintu
frumbyggjar i Afríku. Þá hafi þeir
að öllum likindum lært að notfæra
sér eldinn.
Dr. Yuri Machanov fornleifafr-
æðingur frá Síberíu fann þessar
menjar fyrir tveimur árum, en
þær eru við Diring Yurkakh i Jak-
útiu skammt frá ánni Lenu.
Ástæðan fyrir þvi að hægt er að
segja nokkuð nákvæmlega til um
aldur áhaldanna er sú, að þau
fundust i jarðlögum, sem hægt er
að aldurgreina með auðveldum
Byssan eða blæjan?
Verkfræóingar munu starfa rið upp-
gröftinn. Hér er einn af „veikara
kynin u“ á Síberíuslóðum.
hætti, því að þau eru gamall ár-
framburður.
Sovézka visindaakademian telur
greinilega að hér sé um stór-
merkan fund að ræða því að hún
hefur látið friðlýsa svæðið og út-
býr nú mikinn leiðangur vísind-
amanna til að rannsaka það. Þar
verða i för jarðfræðingar, mannfr-
æðingar, fornleifafræðingar og
námaverkfræðingar, sem hafa
þann starfa að grafa i gegnum
jarðlögin.
Dr Machanov komst á snoðir
um þessar merkilegu mannvistarl-
eyfar er hann fann þar fornleifar
frá fyrri tímum. Til dæmis hafði
hann fundið á svipuðum slóðum
steinkistu með likamsleifum um
það bil fimm ára gamals drengs,
sem var frá 1.500 fyrir Krist og
höfðu þær varðveitzt i freðinni
jörðinni. Þá fann hann skartgripi
og aðra muni frá því um 35.000
árum fyrir Krist og tókst að
greina ýmiss konar menningarsk-
eið út frá þeim. En fundur steiná-
haldanna er það langmerkasta
sem fundizt hefur og kann að
varpa nýju ljósi á sögu mannkyns.
Hópur verkfræðinga frá Itursk
fór á þessar slóðir siðastliðið
sumar og tókst þeim að finna stór-
an helli á 30 feta dýpi. Þegar vis-
indaleiðangurinn hefst handa í
maí næstkomandi mun það verða
hans fyrsta verk að kanna þennan
helli og sannreyna þá tilgatu að
hann hafi verið mannabústaður
fyrir tveimur milljónum ára.
— Martin Waiker
RADSTEFNUR
MINNIÐ
Ekki gleymska,
heldur annir
Um þessar mundir fara fram
á vegum háskólans i New-
castle rannsóknir á minni fólks.
Samkvæmt fyrstu niðurstöðum
vísindamannanna, sem að þessu
standa, þarf heilbrigt fólk yfir-
leitt litlar áhyggjur að hafa, þótt
minnið bregðist því við og við,
t.d. ef það þykist þurfa inn i
herbergi, en gleymir síðan erind-
inu og þar fram eftir götunum.
Slíkt er fullkomlega eðlilegt og
er einfaldlega einn af fylgifisk-
um mikils annrikis, segja hinir
vísu menn.
Rannsóknir þessar fara þann-
ig fram að prófað er minni fólks
á aldrinum 50—87 ára. Úrtakið
er 1.500 manns og er það rann-
sakað með þriggja ára millibili
til að mæla hversu minninu
hraki með aldrinum.
Vicki Abson er ein þeirra sem
hér á hlut að máli. Hún segir, að
margir þeirra sem kvarti undan
minnisleysi standi sig vel við
prófanir. Glöp þeirra eigi yfir-
leitt þá skýringu, að þeir þurfi
að hafa hugann við margt í einu.
Fólk, sem lifir reglubundnu og
hæglátu lífí, þarf á hinn bóginn

yfirleitt ekki að hafa margt í
huga samtímis og verður þess
vegna síður vart við minnisleysi.
Það eru sjálfboðaliðar sem
taka þátt í þessum prófunum.
Þeir eru meðal annars látnir
ráða talna- og orðaþrautir og
einnig er skammtímaminni
þeirra prófað.
— MICHAEL PARKIN
Jafnréttíð er
eitíir í beinum
strangtrúaðra
þátt en áður í efnahags- og at-
vinnulífi. Ef þær standast eru allar
horfur á að konur hafi þar vaxandi
hlutverki að gegna.
En strangtrúarstefna Islam virð-
ist sem fyrr segir samt í þann veg-
inn að ógna sjálfstæði kvenna f
Kuwait. Þessi strangtrúarstefna
hefur borizt þangað frá öðrum Mú-
hameðstrúarrikjum. Efnaðir
Kuwaitmenn eru frjálslyndir frá
fornu fari, en að sögn mannfræð-
ings, sem starfar við háskólann í
Kuwait hefur strangtrúarstefnan
fengið byr undir báða vængi hjá
millistéttinni og nýríku fólki f
landinu, sem reynir að treysta sig í
Þessi öfl hafa meðal annars kom-
ið því til leiðar að karlar og konur
við Kuwait-háskóla fá ekki lengur
að snæða saman, og horfur eru á að
þau fái ekki lengur að sækja saman
fyrirlestra. Kona nokkur, sem er
prófessor við háskólann, segir, að
EINS OG E(j
| 5R6PI i HITTH)-/ HITTE&-/1
HITTF&FVRRH..
Ellefu ár
við sama
heygarðshornið
mikil breyting hafi orðið þar á
þeim þremur árum sem liðin séu
frá þvi hún tók til starfa þarna. Þá
hafi aðeins 50% kvenstúdenta haft
slæður yfir hárinu, en nú séu þær
orðnar 90%. Á hinn bóginn eru
konur í Kuwait yfirleitt ekki með
blæju fyrir andliti.
í Kuwait er fýðræði mjög tak-
markað. Þar er þing, sem 50 kjörn-
ir fulltrúar skipa, en konur hafa
hvorki kosningarétt né kjörgengi.
Kvennasamtök berjast fyrir kosn-
ingarétti, en baráttukonur virðast
gera sér ljóst, að hættulegt sé að
knýja of fast á, því að afleiðingarn-
ar gætu orðið vatn á myllu and-
stæðinganna. Til eru nefnilega fé-
lög kvenna í landinu, sem berjast
gegn því að konur fái kosningarétt!
Þar á meðal er félagið Baider A1
IVínarborg hefur staðið yfir
lengsta friðarráðstefna i sögu
Evrópu og 400. fundurinn verður
haldinn á næstunni. Sendiherrar
Varsjárbandalagsríkjanna og
NATO-ríkjanna (að Frakklandi
undanskildu) hafa staðið i samn-
ingaumleitunum i borginni undan-
farin ellefu ár um gagnkvæma
fækkun í herjum þeirra.
Viðræðurnar hafa fallið í kurt-
eislegan og fastan farveg. Full-
trúarnir hittast á hverjum
fimmtudegi í um það bil 40 mínút-
ur í hinum glæsilega Redoute-sal
hjá Hofburg-höll, en þar hittust
samningamennirnir á Vínarfund-
inum 1815.
Hver vika liður í kvrrð og er
hverri annarri lik. Á hverjum
þriðjudegi er óformlegur fundur í
einhverju sendiráðinu, þar sem
þrír fulltrúar frá hvoru bandalag-
inu hittast. Þess á milli eru kokt-
eilboð þar sem skipzt er á hug-
myndum yfir glasi af vodka, viský
eða tékkneskum bjór. Náin kynni
hafa enda smátt og smátt tekist
með fulltrúunum.
Þeir bjóða hver öðrum á hljóm-
leika, snæða saman i skógarferð-
um og leika saman veggbolta.
Stjórnarerindrekar og hermenn,
karlar og konur, verða nánir vinir
er stundir líða fram. Nokkur
þeirra hafa að auki ratað vegi ást-
arinnar á þessum ellefu árum, að
því haft er eftir áreiðanlegum
heimildum.
Þótt umheimurinn hafi gleymt
samningaviðræöunum um gagn-
kvæma fækkun f herjunum skipta
þær enn gifurlega miklu máli,
jafnvel meira nú en nokkru sinni.
Það er ekki sizt sökum þess, að
þessar viðræður eru þær einu þar
sem fjallað er um frið milli aust-
urs og vesturs og þeim hefur verið
haldið áfram þótt samningaum-
leitanir Bandaríkjanna og Rússa
um eldflaugar færu út um þúfur.
Það var árið 1973 sem aðilar þess-
ara hernaðarbandalaga komust að
þeirri niðurstöðu, að óskir þeirra
um minnkandi spennu voru gagn-
kvæmum grunsemdum yfirsterk-
ari og þannig er það enn þrátt
fyrir vaxandi kulda hins nýja
kalda stríðs.
Þessi siðastliðnu ellefu ár hafa
ekki verið algerlega árangurslaus.
Salem, sem beitir sér gegn hvers
kyns stjórnmálaafskiptum kvenna.
Mörgum konum i atvinnulífinu
er enda mjög i nöp við kvenna-
samtökin. »Þær eru ríkar, gegna
góðum stöðum og finna ekki fyrir
misrétti, svo að heitið geti, þannig
að þær sjá ekki ástæðu til að-
gerða,“ segir einn fulltrúi kvenna-
samtakanna.
Þorri kvenna tekur litinn þátt i
félags- eða samkvæmislífinu.
Margar þeirra giftast innan fjöl-
skyldna sinna, og afleiðingarnar eu
þær að mörg bðrn eru haldin erfða-
göllum vegna úrkynjunar. Sér-
stakri stofnun hefur nú verið kom-
ið á fót til að gæta hagsmuna þess-
ara barna og nefnist hún Erfða-
sjúkdómastofnunin.
- JAMAL RASHEED
Aðilar hafa komizt að samkomu-
lagi um ákveðin atriði. Þar má
nefna að herjum beggja aðila
verði fækkað niður í 900 þúsund
manns (i Austur- og Vestur-
Þýzkalandi, Tékkóslóvakiu og
Póllandi) og ennfremur að Rússar
og Bandaríkjamenn skuli verða
fyrstir til að fækka í sínum herj-
um. Þá eru menn sammála um að
eftirlit sé nauðsynlegt til að fylgj-
ast með fyrrgreindum fram-
kvæmdum.
Stjórnarerindrekarnir og her-
mennirnir í Vinarborg fullyrða í
einkasamtölum að þeir geti kom-
izt að samkomulagi skjótlega ef
stjórnmálamennirnir þori einung-
is að taka stökkið og ef forystu-
menn í Rússlandi og Bandarikjun-
um treystu þvi, að ekki kæmi til
pólitiskrar ókyrrðar í bandalags-
rikjum þeirra, þegar hersveitirnar
leggja af stað heimleiðis.
Það er hugsanlegt að þessar ell-
efu ára löngu viðræður séu að
nálgast lokastig. En það er ekki
sök samningamannanna i Vínar-
borg að þær hafa dregizt svo mjög
á langinn. _ NEAL ascheRSON
IRAN
Enn eru
þeir að
Samtök íranskra náms-
manna í Lundúnum héldu
nýlega fund með frétta-
mönnum og skýrðu frá
ýmiss konar pyndingar-
aðferðum og aftökum
við Tabriz-fangelsi í
norðanverðu íran. Þar
beitir ríkisstjórn
Khomeinis að sögn
námsmannanna um
30 mismunandi
pyndingaraðferð-
um, og á fundin-
um voru frétta-
mönnum gefin upp
nöfn 86 pyndingameistara
og böðla sem starfa við þetta
illræmda fangelsi.
Þrir menn, sem sloppið hafa
úr fangelsinu, lýstu í smáatrið-
um fyrir fréttamönnunum
pyndingaraðferðum sem þeir
höfðu séð samfanga sína beitta,
þar á meðal konur og börn.
Kváðust þeir vera í hópi örfárra
sem sloppið hefðu úr þessari
prísund, þar sem 3.000—4.000
fangar munu dveljast að jafn-
aði.
Þeir lýstu því m.a. að föngum
væri tekið blóð samkvæmt sér-
stakri tilskipun frá Khomeini
og væri blóðið ætlað mönnum
sem hefðu særzt í átökunum við
íraka. Þegar nánast hver ein-
asti blóðdropi hefur verið
kreistur úr föngunum, eru þeir
teknir af lífi og stundum f aug-
sýn samfanga sína.
Hér er yfirleitt um pólitíska
fanga að ræða, og þorrinn af
þeim tilheyrir Mujahedin-
Kalq-samtökunum svonefndu,
sem berjast gegn ríkisstjórn
Ayatollah Khomeini.