Morgunblaðið - 19.07.1985, Blaðsíða 2

2 B
MORCUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1985
LJÓSMYNDUN
NORMAN PARKINSON
Eghlýt
að vera
hamingjusamasti
maður
semégþekki
Ljósmynd/María Gudmundsdóttir
Rætt vid
einn af
þekktustu
Ijósmyndurum
líðandi
stundar
Viðtal/
Vilborg Einarsdóttir
ann hefur komið víða viö á löngum ferli. Ferli sem
hófst á Ijósmyndastofu í Bond Street 1931 og hefur
boriö hann viöa til þessa dags. Hann er í hópi fárra
útvalda, sem reglulega mynda breska kóngafólkiö
og á fimmtíu og tveggja ára ferli hefur hann fest á
filmu flest hin þekktari andlit, hvort heldur er í heimi
tískunnar eöa annars. Þessa fimmtíu ára ferils var á
sínum tíma minnst með útkomu bókar sem einn af
Ijósmyndurum okkar á Morgunblaöinu, Árni Sæ-
berg, fjárfesti nýlega í og sofnaði út frá eina nóttina.
Má segja aö þá fyrst hafi hann virkilega vaknaö,
þegar snemma næsta morgun varö á vegi hans
sami maöur sem prýddi bakhliö bókarinnar —
Norman Parkinson.
Parkinson var hér á ferö í fyrsta sinn, en leiöir
hans meö myndavél hafa víöa legiö, „þó aö allar
liggi þær heim á endanum," segir hann. „Heim“ í
hans huga er ekki England í þeim skilningi, heldur
annaö og miklu minna meö annarri menningu og
ööruvísi mannlífi. Það er eyjan Tobago, sem hann
flutti til 1963 ásamt eiginkonunni Wendu, en hún
var lengi í hópi þeirra þekktu fyrirsæta sem hann
hefur fest á filmu. Þau kynntust 1947 er hann mynd-
aöi hana fyrir forsíöu Vogue, en fimm árum áöur
hófst langur ferill hans hjá annars vegar bandarísku
útgáfu tímaritsins og hins vegar þeirri bresku. i dag
starfar hann hins vegar aö hluta til sjálfstætt auk
þess aö taka reglulega verkefni fyrir tímaritiö Town
and Country, en þaö var einmitt á þess vegum sem
hann dvaldi hér. Ekki þó til aö mynda landamerkin
okkar á borö viö Gullfoss og Geysi, heldur annaö
sem á sinn hátt er tengt landinu. „Ætli ég reyni ekki
aö hafa eitthvaö alíslenskt í myndunum, eitthvaö
sem menn átta sig á," segir hann þegar viö spjöllum
saman í bókastofu Hótel Holts. „Mér er sagt aö
hingaö komi útlendingar mikið til aö veiöa, nú þá
setjum viö veiöistengur þarna einhvers staöar og
smellum af.
Landslagiö — stundum tek ég landslagsmyndir
en þaö geta allir tekiö landslagsmyndir. Myndefniö
er fyrir hendi, hreyfingarlaust og myndrænt i sjálfu
sér og þaö eina sem gera þarf er aö standa þarna
einhvers staöar í því og smella af. Sumir hafa auö-
vitaö betra auga en aðrir, en þaö er ekki máliö.
Máliö meö landslag er þaö sem maöur setur inn í
landslagiö. Þessi mynd,“ segir hann og bendir á
verk Eiríks Smith af gömlu konunni meö sjávarsíö-
una í bakgrunn, sem trónir á veggnum gegnt okkur,
„ef þessi gamla kona væri ekki þarna, þá værum viö
núna aö horfa á eitthvaö landslag sem væri ekki
neitt. Á hinn bóginn, ef landslagiö væri ekki þarna
heldur gamla konan ein, þá værum viö líka aö horfa
á einhverja málaöa konu sem væri heldur ekki neitt
í sjálfu sér. Máliö er hvernig maöur setur mannlega
þáttinn inn í þaö sem er fyrir hendi," segir hann og
ypptir öxlum. Tekur upp bókina „Norman Parkin-
son, Fifty Years of Style and Fashion” og flettir upp
á blaösíöu 143.
„Þessi mynd, sem er ein af mínum uppáhalds-
myndum, leit nú ekki gæfulega út í byrjun. Viö
vorum á Sheyschelle-eyjunum, búin aö vera aö
mynda fatnaö og áttum eftir þessa dragt. Eina af
þessum flíkum sem maður veit hreinlega ekki hvaö
hægt er aö gera fyrir. Kölluöum hana „hundshræið"
okkar í milli, enda minnti hún helst á þaö. Þegar viö
höföum reynt aö gera ýmislegt til aö bæta útlitiö,
búiö til skó út mörgum mislitum sandalabotnum og
sett hatt á höföiö á fyrirsætunni, tekiö poloroid-
myndirnar og skoðaö þær, voru fyrstu viöbrögðin
„almáttugur, hvaö eigum viö aö gera viö hundshræ-
iö?“ Kemur ekki í sömu andrá einhver sá ræfilsleg-
asti hundur sem ég hef séö, gengur eftir ströndinni,
stoppar siöan til aö bíta af sér fló og . . . klikk, kyrr,
klikk, kyrr, klikk kyrr — þar meö var augnablikiö
búiö, hundurinn sneri viö og eftir stóðum viö meö
þrjár myndir sem viö vissum aö yröi aldrei aftur
hægt að taka," segir Parkinson um þetta atvik.
Reyndar eru atvikin sem áttu aö veröa ööruvisi
orðin mörg, sbr. þegar hann var aö mynda eigin-
konuna Wendu á strútsbaki viö Viktoríu-fossana.
Þaö sýnir kannski best aö hann er Ijósmyndari fyrst
og fremst. Sagan segir aö þegar strúturinn æröist
og hljóp sem vitlaus væri af staö og í allt aöra átt en
myndavélin var í hafi Parkinson heyrst kalla: „Meiri
hliöarsvip, Wenda, meiri hliðarsvip."
Um þetta segir Parkinson: „Fyrirsætur þurfa aö
vera meira en bara fyrirsætur, þær veröa að vera
haröduglegar og tilbúnar aö leggja mikiö á sig.
Samanber Appolonia von Ravenstein, einhver
kjarkaöasta kona sem ég hef hitt. Hún fór inn í
fuglavarp og sneri sér í hringi á meðan viö röskuö-
um ró fuglanna og fengum þúsundir til aö takast á
loft meö þvílíkum hamagangi aö ekki heyrðist
mannsins mál og varla sást í bláan himin. Þiö eigiö
nú lika góðar, haröduglegar fyrirsætur,” segir hann
og vísar til Maríu Guömundsdóttur, en mynd sem
hann tók af henni 1964 er birt í fyrrnefndri bók.
„Þaö er þó ekki besta myndin sem ég hef tekiö af
Maríu. Sú besta var tekin í nautahjörðinni. Hún
finnst mér góð, hún spannar bara of margar síöur
svo aó ég gat ekki haft hana í bókinni."
j þeim kafla bókarinnar sem Parkinson tileinkar
sínum uppáhaldsfyrirsætum segir hann m.a.: „Kona
sem lítur út eins og fyrirsæta hefur ekkert að gera
framan viö myndavélina mína. Það er hin, sem litur
ekki út eins og fyrirsæta en hefur hæfileikann til aö
gera þaö,“ segir hann. i uppáhaldshópnum eru m.a.
þær tvær konur sem hann valdi sérstaklega til aö
prýöa kápu bókarinnar — Jerry Hall og Imian Abdul
Majid „fallegasta blökkukona í heiminum".
„Þaö var mjög meóvitaö aö fá þær tvær saman á
myndina," segir hann og viröir fyrir sér bókarkáp-
una. „Báöar eru þær meö fallegustu konunum sem
ég hef myndaö, önnur jafn Ijós yfirlitum og hin er
dökk, þetta hvíta og svarta hlið viö hlið, jafn fallegt,
jafn sterkt og í fullkomnu jafnvægi," segir Parkin-
son, sem eitt sinn í viötali svaraöi spurningu bresks
blaöamanns um hvort ekki væri erfitt aö vera
kvæntur og á sama tíma vinna viö aö taka myndir af
fallegum konum, meö eftirfarandi: „Það er meö
þetta eins og sælgætiö. Eftir vikuvinnu í sælgætis-
verslun langar þig ekki i sykur."
Parkinson leggur bókina frá sér og horfir áfram á
verk Eiríks Smith og viö ræöum um Ijósmyndun.
„Ég hlýt aö vera einhver heppnasti maöur sem ég
þekki og hamingjusamasti líka. Ég vakna á hverjum
degi og veit yfirleitt ekki nákvæmlega hvað óg verö
aö gera þann daginn, nema aö þaö veröur meö
myndavél. Sem er nákvæmlega þaö sem ég vil
gera, ekki aó vakna, ná lestinni, komast aö skrif-
boröinu og gera sömu hlutina dag eftir dag.“
Þó Ijósmyndatækninni hafi fleygt ört fram frá því
að Parkinson tók sína fyrstu mynd, heldur hann
mikilli tryggö við myndavélarnar sínar, sem flestar
eru komnar yfir tvítugsaldurinn. „Ég keypti aö vísu
nýju Minoltuna fyrir þremur mánuöum og þaö er
dagaspursmál hvernær óg fleygi henni út um glugg-
ann,“ segir hann og hlær. „Þetta er svo tæknilegt
aó þaö vantar ekkert nema aö hún neiti aö smella af
ef henni líkar ekki myndefniö! Annars er aöstoöar-
maöurinn minn á góöri leiö meö aö læra á þetta
tæki, hann kannski tekur mig i tíma seinna meir.
En Ijósmyndun í dag er bæöi góö og vei gerö. Þar
hefur orðið bylting, eins og í öllu sem Japanir hafa
komið nálægt. Þeirra besta verk hefur iíklegast ver-
iö aö bæta myndavélina meö áhugaljósmyndara í
huga, enda er sjálfsagt um aö ræöa eina fagiö þar
sem atvinnumenn eru svo dyggilega studdir af
áhugamönnum. Bara eitt filmustykki myndi kosta
okkur margfalt meira ef allt þetta fólk heföi ekki þaö
mikinn áhuga á Ijósmyndun aö framleiöendur yröu
aó selja filmur á viöráðanlegu verði. Nú, eins kom-
umst viö atvinnumenn hjá milljónum mistaka vegna
þess aö allt þetta fólk meö myndavélar á maganum
hefur gert þau fyrir okkur. Þetta er afskaplega hag-
stætt.“
—Næröu alltaf þeirri mynd sem þú ætlar þér?
Nú brosir þessi sjötugi unglingur og segir: „Á
hverjum degi sé ég svona tíu góöar myndir sem ég
tek ekki. Annaö hvort er ég ekki meö myndavél,
eöa þá aö andartak myndarinnar er horfiö áöur en
ég næ svo mikið sem aö skerpustilla. Þaö er
kannski þetta sem skilur okkur aö,“ segir hann og
visar enn til Eiríks Smith, „hann skapar andartekiö í
málverkiö, en andartakiö skapar Ijósmyndina
mína." Eftir þessa síöustu tilvísun til málaralistar-