Morgunblaðið - 19.07.1985, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1985
B 5
— Hvað um þína drauma?
„Mina drauma“ Hann leggur
báöar hendur á boröiö. horfir á
þær um stund og segir „Sá fyrsti
er aö geta bara málað. Þurfa ekki
aö eyöa líkamlegum og andlegum
krafti í aö afla fjár til aö geta gert
þaö, heldur bara aö mála. Sá
fyrsti, segi ég. Auövitaö snúast
þeir allir um aö geta gert ná-
kvæmlega þetta.“
— Svo við hverfum í annaö
umhverfi. Er gott fyrir myndlist-
armann aö búa í New York?
„Mér finnst kannski meira gam-
an aö búa þar en aö þaö sé gott.
Og eiginlega er þaö alls ekkert
gott — en voöalega gaman. Betra
en að vera myndlistarmaður í fá-
menni eins og hér. Á staö þar sem
mönnum hættir til aö líta á mynd-
listarmenn sem hálfgerö viöundur.
Eitthvað ööruvísi fólk. Ekki þaö,
þaö er nauösynlegt fyrir sálina aö
koma hingaö.
En úti, þar á myndlistarmaöur-
inn meiri kost á aö þroska sig og
sína list. Samkeppnin er óskaplega
stíf og auövitaö óttalegur barning-
ur oft. Maöur þarf oft aö kyngja
stoltinu, en getur á meöan þróast
þar sem straumar og áhrif liggja í
loftinu og mikiö er aö gerast í
myndlist.“
— Straumar og áhrif?
„Já, sjáöu til, straumar og áhrif
eru ekkert vont, eins og allt of
mörgum hættir til aö halda. Þaö er
bara allt í lagi meö aö veröa fyrir
áhrifum og finna strauma. Spurn-
ingin er hvernig fólk vinnur úr þeim
áhrifum sem þaö veröur fyrir.
Mönnum eins og Laxness og Pic-
asso varö þar vel úr verki, hvort
sem um var aö ræöa týpu, frasa
eöa sjónræna upplifun. Sem allt
þetta byggist nú á. Áhrif eru í raun
ekkert annaö en aö eitt leiöir af
ööru og oftast nær er þaö sjón-
ræni — þetta er einn af mörgum
hlutum sem myndlistarmenn og
vísindamenn eiga sameiginlegt; aö
vinna úr sjónrænum áhrifum ein-
hvers sem þeir hafa upplifaö,
Newton og epliö, til dæmis.“
— Þú minnist á viðhorf til
myndlistarmanna sem ööruvísí-
fólks. Ert þú öðruvísi?
„Ég er allt of mikið eins og fólk
er flest,“ svarar hann og hlær viö.
„Allt of mikiö. Þú veröur aö athuga
þaö aö viö erum fædd í landi þar
sem 99% þjóöarinnar passar upp
á almenningsálitiö. En sem betur
fer fær þetta meöaltal alls og allra
ekki alfariö aö ráöa — þá geröist
heldur ekki neitt. Ég held aö ná-
kvæmlega þetta gefi mörgum,
bæöi myndlistarmönnum og ööru
skapandi fólki kraftinn, þaö aö
brjóta þröskulda almenningsálits-
ins. Þá fyrst og fremst í sjálfu sér.“
— Margir mölbrotnir þrösk-
uldar að þínu baki?
„Já, margir.“
— Ef þú heföir aldreí fariö —
værir þú aö mála öðruvísi?
„Ég held aö ég væri bara allt
ööruvísi maöur og málaöi þá
sjálfsagt allt ööruvísi myndir," er
svariö sem í beinu framhaldi kallar
á spurninguna:
— Hvernig maöur ertu þá
núna?
„Núna er ég þannig aö viömiö-
unin i lífinu er myndlist. Þegar
maöur er búinn aö hugsa, vinna og
hrærast í myndlistinni þetta lengi,
þá miöast allt viö hana. Þetta
byggist allt á „visual-experience",
sjónrænni upplifun eins og þaö
heitir víst á íslensku — hljómar
bara svo hræóilega hátíölega.
Nema hvaö. Lífið er allt ein sjón-
ræn upplifun og þegar maöur er
búinn aö hrærast í þessum hugs-
unarhætti lengi þá er maður orö-
inn gegnsýröur. Aö vísu læt ég fullt
af dóti framhjá mér fara, sit ekki
Það er bara allt í
lagi að verða fyrir
áhrifum og f inna
strauma
Spurningin er
hvernig fólk vinnur
úr þeim áhrifum
bara viö þaö aö upplifa allt og alla
sjónrænt, en ...
Þegar ég mála þá er allur kraft-
urinn og allar stöövar heilans á
fleygiferö viö aö upplifa einhverjar
heimspekilegar vangaveltur í lit-
um, útfrá einhverjum sjónrænum
áhrifum og tilfinningum."
— Heimspekilegu vangavelt-
urnar — þær voru ekki alltaf í lit?
„Nei, ég meðtók mjög bókstaf-
lega í gamla daga spekina um aö
ná fyrst valdi á svörtu og hvítu.
Fara ekki í litinn nema tilbúinn."
— Hvenær varst þú tílbúinn?
„'82. En fjetta er ekki bara
spurning um svart/hvitt og lit. Þar
til maður er fyllilega reiðubúinn aö
takast á viö litinn hugsar maöur
hann alltaf út frá einhverri svartri
útlínu. Viö getum sagt aö munur-
inn á teikningu og málverki sé aö
annaö er hugsaó utan frá og hitt
innan frá. Ef ég ætla aö teikna
stein þá byrja ég á útlínum hans
og fylli síöan upp í. Á þessum
sama steini í málverki byrja ég
bara einhvers staöar og klára
hann útfrá þeim punkti. Ég teikn-
aöi mikiö áöur og hugsaöi i útlín-
um. Geröi hins vegar þá kröfu til
málverksins aö þaö skapaöi sjálft
sínar útlínur, aö litur stæöi
milliliöalaust á móti lit. Þetta var
fyrsta takmarkið þegar ég byrjaöi
aö mála og er, held ég, aö smá-
koma,“ segir hann og litur á úriö.
Sem reyndar samræmist ekki
tímasetningu annarra gangverka
staöarins. „Nákvæmt tímaskyn,
þaö er eitthvaö sem ég er farinn
aö tapa,“ segir hann og brosir. „En
þaö er allt í lagi. Ég gekk meö úr i
New York frá áramótum og fram á
vor á íslenskum tíma, var þá aó
vinna íslensku sýninguna."
Þrátt fyrir ónákvæmt tímaskyn,
segist Vignir veröa aö vera á öör-
um staó innan stundar og viö höld-
um viðtalinu áfram í humáttina
þangaö. Upp fara gleraugun og
Vignir hefst handa viö aö koma
boröklútnum i sitt upprunalega
brot — sem auövitaö er iöngu
horfiö. Enda hættir hann viö þaö,
heldur klútnum á lofti,
brosir með sjálfum sér og segir:
„Viltu sjá nokkur vel valin töfra-
brögö?"
— Töfrabrögð?
„Já. Einu sinni var ég töframaö-
ur, sýndi töfrabrögö meö Gulla fé-
laga mínum." Og nú fer hann aö
hlæja — hvort sem þaö nú er yfir
minningunum eöa forundraninni i
svip blaöamanns. Leggur klútinn
frá sér undanbragöalaust og segir:
„Töfrabrögðin eru náskyld mynd-
listinni — breytir litlu hvoru megin
dúksins maöur stendur.“
Og þar með göngum viö út í
eftirmiðdaginn. Göngum eftir
Tryggvagötunni, þar sem Vignir
bendir á hitt og þetta húsnæöi
sem „algerlega upplagöar vinnu-
stofur, aö sjálfsögöu meö útsýni
yfir sjóinn. En,“ segir hann, „veistu
hvaö er þarna uppi? Pappakassar.
Komst aö því þegar ég var aö leita
aö vinnustofu einu sinni. Ég velti
þvi stundum fyrir mér hvort ekki
megi bæta aðstöðuvanda mynd-
listarmanna meö því aö byggja
eina allsherjar pappakassa-
geymslu — ég er nú aö fíflast, en
t.d. auði Krísuvíkurskólinn. Hann
mætti nota undir vinnustofur
myndlistarmanna — eöa pappa-
kassa.“
— Getur þú unnið á sama stað
og aðrir?
„Ég vinn yfirleitt alltaf einn,
bæöi vinn og tíóur best þannig.
Ekki bara á vinnustofunni, helst í
öllu húsinu. j algeru næöi til aö
sökkva mór niöur í eigin hugsanir.
Sérstaklega þegar ég er aö koma
mér af staö, þá verö ég að hafa
tilfinninguna fyrir því aö vera
einn.“
— Alltaf víst hvað fer é strig-
ann?
„Yfirleitt er ég búinn aö ákveöa
þaö og gera vinnumynd. Ef ekki,
þá hugsa ég þaö sem fer á strig-
ann sem grunnmálningu.“
— Kemur það einhverntíma á
óvart?
„Stundum, eftirá. Ég horfi á
mynd og uppgötva eitthvaö sem er
öðruvísi. Eitthvaö sem mér finnst
gott. Stundum getur slík staöa
valdiö miklum heilabrotum og
bara vandræðum. Ég kannski
undirmala mynd, sé nokkra góöa
parta í henni sem ég vil halda inni.
Svo þegar ég fer aö mála reyni ég
aö láta þessa góöu parta halda
sér, reyni kannski aö mála í kring-
um þá, en fórna þeim oftast á end-
anum. Þeir eru góöir út af fyrir sig,
en ganga ekki upp í heildina."
— Er það sjálfsgagnrýnin sem
talar?
„Ef hún væri ekki til staöar, ætti
ég ekki allar þessar myndir hverja
ofan á annarri. Þaö er að minnsta
kosti eitt undirlag undir öllum mín-
um myndum. Ég á ekkert voöa-
lega gott meö aö laga mynd, mála
frekar nýja.“
Þá erum viö komin niöur aö
Tjörn. „Þetta finnst mér róman-
tískt,“ segir Vignir og staönæmist
þar sem andarungi bröltir yfir
steinhnullung meö óljósar hug-
myndir um leiö niöur í vatnið. En
myndlistarmaöurinn er ekki aö
vísa til þessa brúnleita hnoðra,
horfir ekki einu sinni á hann, held-
ur sjóndeildarhringinn allan, leik
húsiö sem er honum kært frá fyrri
tíö. Tjarnargötuna og Þingholtin
sem skipta litum undir himni þar
sem takast á Ijósbláminn litaóur
sólageislum, inn á milli grárra
skýjahnoðra sem óöum hrannast
saman. Enda kannski sem óveö-
ursský. Eru þaö þessi átök og
áleitni umhverfisins sem myndlist-
armaöurinn á vió? Öfl, sem sjást í
svo mörgum verkanna?
„Þaö er ekki bara i myndlistinni.
Þjóófélagiö er allt svo „aggresíft"
og frekt. Þaö eru allir aö troöast á
öllum í þessu mannfélagi og viö-
veröum aö sætta okkur við þaö —
horfa á Ijósu punktana líka. Sem
eru til. Auövitaö endurspeglast öll
þessi átök i listinni og myndir
þurfa aó vera svolítiö frekar. Ég vil
hafa þá tilfinningu aö þær séu frek-
ar og heimti sitt. Ég geri líka kröfu
til málverksins um sál. Sterka sál,
kraft, tilfinningu. Þá er ég sáttur.“
— Ertu sáttur við þitt?
„Já, sáttur viö þaö sem ég er
búinn aö gera. Svo er aftur á
móti spurning um aö vera sáttur
viö þaö sem maöur heföi átt aö
gera, eöa gera betur.
Þaö eru ýmis minniháttar slys á
lífsleiðinni sem heföu mátt fara
ööruvisi og oft stefnir maöur ann-
aö en maöur virkilega vill. Þá er
bara aö leiörétta þaó. Þetta er eins
og aö mála mynd, maður hættir
ekki fyrr en maður er ánægöur —
gerir þaö kannski af því aö maöur
er ekki á tímakaupi viö hlutina. En
þó vaknar oft spurningin hvort
ekki heföi mátt gera meira. Og ég
er ekki búinn aö gera nóg.“
— Það stendur heima, a.m.k.
þessa stundina. Tímaskynið
segir aö klukkan sé oröin margt,
enda er himinbláminn meö öllu
horfinn, andarunginn sjálfsagt
oröinn syndur og fyrstu rigningar-
droparnir löngu lentir. Viö ákveö-
um aö slíta samræöum fyrir úrheli-
iö, enda viömælandans beöiö á
öörum staö. Og þangaö kemur
hann — of seint, aö vísu.
VIÐTAL/VILBORG EINARSDÓTTIR
MYND/FRIÐÞJÓFUR HELGASON
Með Baldri
um Breiða-
fjörð
Stykkiahólmi, 8. júlí.
MEÐ BALDRI um Breiðafjörð.
Þetta heyrir maður oft, bæði í út-
varpi og manna á milli. Flatey perla
Breiðafjarðar fylgir á eftir. Á sumrin
er aðalvertíð Baldurs.
Eins og komið hefir fram þá er
margt manna í Flatey í sumarhús-
um og eins eiga menn hús þar og
búa á sumrin. I Flókalundi er bæði
hótel og sumarhús og þangað er
líka farið. Menn fara svo með bíla
sína yfir fjörðinn alla leið að
Brjánslæk því með hækkandi
bensín- og olíuverði sparast mikið
með að taka þessa leið, þótt hins-
vegar tapist við það skemmtunin
að aka um margbreytilegt lands-
lag og sjá fegurð og tign þá sem
þar býr. í góðu veðri er ábyggilegt
fyrir þá sem fara þar fyrsta sinni,
að sparnaðurinn verður minni en
tapið ef þá er spöruð þessi leið,
sannkölluð ævintýraleið.
í morgun voru margir að fara
með Baldri yfir fjörðinn, sumir til
Flateyjar, aðrir til Brjánslækjar.
Það var verið að hífa bílana um
borð og tveir þeirra voru svo
þungir að Baldur hallaðist svo að
sumir voru að halda að hann
myndi alveg fara yfir, en það var
nú ekki enda vita skipverjar af
langri reynslu hvað má bjóða hon-
um. Veðrið var ákjósanlegt, kul og
sól og þá er nú ekki amalegt að
ferðast.
Árni
Niðjatal
Magnúsar og
Steinunnar
frá Böðv-
arsdal
NÝLEGA VAR lokið við að fullgera
aðra útgáfu niöjatals Magnúsar
Hannessonar og Steinunnar Run-
ólfsdóttur í Böðvarsdal í Vopnafirði,
en sú fyrsta kom út árið 1971. Vann
Baldur Ingólfsson verkið.
Ritið nefnist Niðjar og er 68 síð-
ur með nafnaskrá. Þar eru upplýs-
ingar um rúmlega 1200 manns en
þriðjungur þess er búsettur vest-
anhafs.
I formála útgáfunnar segir m.a.:
„Það sem kom mér upphaflega til
að ráðast í að setja saman kver
um niðja Magnúsar og Steinunnar
í Böðvarsdal voru frásagnir móður
minnar, Katrínar M. Magnúsdótt-
ur, um ættingja okkar, sem hún
vissi ótrúlega vel deili á. Svo gerð-
ist það eitt sinn, er ég heimsótti
frænda minn, Hólmgeir Þor-
steinsson frá Hrafnagili í Eyja-
firði, að hann gaf mér eintak af
samantekt sinni um föðurætt
okkar og um leið góð ráð, hvernig
mætti vinna slíkt verk.“
Þeir sem hafa áhuga á að eign-
ast ritið geta snúið sér til Baldurs
Ingólfssonar, Sólheimum 37 í
Reykjavík, eða til fornbókasölunn-
ar Bókarinnar, Laugavegi 1,
Reykjavík.
(Or (rétUtilkynninKU)
V^terkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
\t JWgfgitfiftlafrtft