Morgunblaðið - 28.07.1985, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ, 3tJNNUDAflUR 28. JÚLl 1985
3$
óðum og þaer verða. Ekki eiga
einkaskólar kröfu til styrks af al-
mannafé."
Með þessari grein grunnskóla-
laga eru upp talin gildandi lög og
reglur um einkaskóla. Mennta-
málaráðherra segir, vegna ákvæð-
is laganna um að ekki sé skylt að
styrkja einkaskóla af almannafé:
„Mér finnst sjálfsagt að styrkja
Tjarnarskóla á þann veg, sem eðli-
legt hefur þótt með aðra einka-
skóla. Þarna er þó i raun verið að
veita miklu minni styrk heldur en
stundum er gert því hér er um að
ræða algjöran grunnkostnað í
launum nokkurra kennara. Það er
ýmis kostnaður sem fellur á ríkis-
sjóð hjá öðrum skólum sem ríkið
ber ekki þarna."
Val húsnæðis á hönd-
um borgaryfirvalda
Skólanum var valinn staður i
Reykjavík. „Þungamiðja svæðis-
ins, samgöngur bestar. Bestu
tengslin við atvinnu- og þjóðlífið,"
segja stjórnendur. Skólinn fær til
afnota fjórar skólastofur í gamla
Miðbæjarskólanum við Tjörnina
og mun sú ráðstöfun alfarið vera í
höndum borgaryfirvalda að sögn
stjórnenda skólans. Borgarstjóri
segir, aðspurður um hvort skólinn
komi til með að greiða húsaleigu
til borgarinnar: „Það væri með
öllu óeðlilegt að hann gerði það.
Það þyrfti þá að láta alla aðra
skóla gera það. Ég tel að þessi
skóli eigi að njóta alls þess sama
úr borgarsjóði og aðrir skólar,
miðað við ákveðna fjárhæð á
hvern nemanda, en hér er verið að
feta nýjar slóðir og borginni spar-
ast við þetta nokkur kostnaður."
Aðspurður um hvort þetta viðhorf
geti breyst ef nemendur verði í
skólanum úr nágrannasveitarfé-
lögum höfuðborgarinnar segir
borgarstjóri: „Það mundi auðvitað
hafa áhrif á framlag borgarinnar,
bæði hvað varðar húsnæði og hins
almenna framlags. Ég býst við að
málið yrði þá skoðað á ný.“ Leiga
þessa húsnæðis til Tjarnarskóla
hefur verið gagnrýnd og benda
menn m.a. á, að margir grunnskól-
ar í Reykjavík búi við slæma að-
stöðu, til dæmis Vesturbæjar-
skólinn við Öldugötu.
Fjármálahlið skólahaldsins er
hvað mest gagnrýnd og þá helst
fyrirhuguð skólagjöld, sem verða
28.500 kr. á hvern nemenda fyrir
næsta skólavetur, eða sem svarar
kr. 3.176 á mánuði að meðaltali.
Til samanburðar við fyrirhuguð
skólagjöld má nefna, að i Verzlun-
arskóla fslands var árgjaldið síð-
asta vetur kr. 6.000, þar með tald-
ar kr. 650 til nemendafélags. í
ísaksskóla er mánaðargjaldið kr.
500, í Landakotsskóla frá kr. 700
til 1.000 eftir því í hvaða bekkjar-
deildum nemendur eru. Þessir
skólar, sem yfirleitt hafa verið
viðurkenndir sem einkaskólar,
njóta mjög misjafnlegra hárra
opinberra styrkja. Anton Sigurðs-
son, skólastjóri fsaksskóla, segir
að laun kennara þar séu hin sömu
og í öðrum grunnskólum og að þau
séu greidd af ríkinu. Að öðru leyti
sjái skólinn, sem er sjálfseignar-
stofnun, alfarið um kostnað við
reksturinn. Skólinn á sjálfur það
húsnæði sem hann er í. Verzlun-
arskóli tslands mun njóta hærri
framlaga úr ríkissjóði en t.d.
Menntaskólinn í Reykjavík, þó
Verzlunarskólinn sé einkaskóli, en
verknámsskólar eru almennt dýr-
ari í rekstri en bóknámsskólar.
Landakotsskóli greiðir kennurum
sínum sömu Iaun og aðrir grunn-
skólakennarar hljóta, en þær
greiðslur koma ekki beint úr ríkis-
sjóði, þó svo skólinn njóti ein-
hverra opinberra styrkja.
Þá má ennfremur benda á ýmsa
einkaskóla sem selja þjónustu
sína til fólks á öllum aldri og eru
tónlistarskólar t.d. styrktir af al-
mannafé. Samkvæmt upplýsing-
um frá Tónlistarskóla Garðabæj-
ar, sem styrktur er bæði af ríki og
sveitarfélagi, var skólagjald barns
við nám á hljóðfæri sl. vetur sam-
tals kr. 6.800, en kennt er eina
kennslustund á viku, þe. tvisvar
sinnum hálfa klukkustund, auk
tónmenntafræðitíma í hópi með
öðrum börnum. Þá eru ótaldir aðr-
ir einkaskólar, svo sem tölvuskól-
ar, dansskólar o. fl. þar sem for-
eldrar geta keypt menntun fyrir
börn sín.
Einsetinn og með að-
stöðu til heimanáms
„Krakkar. Nú er tækifæri til að
komast í skemmtilegan og skap-
andi skóla,“ segir í kynningar-
bæklingi frá Tjarnarskóla. Við-
mælendur greinarhöfundar höfðu
margir á orði að óljóst væri hvað
Tjarnarskóli ætlar að bjóða upp á,
sem ekki er boðið upp á í öðrum
grunnskólum. Margrét og María
segja aðspurðar, að skólinn muni
starfa innan ramma grunnskóla-
laganna en auk þess verði boðið
upp á ýmislegt sem þar sé ekki að
finna. Meðal annars verði stuðlað
að því að skólstarfið einskorðist
ekki við hefðbundna vinnu innan
veggja skólans heldur tengist
margvíslegri starfsemi utan hans.
í þcssu sambandi má nefna heim-
sóknir skólanema úr skólanum og
fjölbreytilegar heimsóknir í skól-
ann svo sem af þjóðkunnum pær-
sónum, forsvarsrpönnum fyrir-
tækja og stofnana, listamönnum,
rithöfundum o.fl. Þá verður aukin
kennsla í íslensku og stærðfræði,
auk þess ýmiss konar námskeiða-
hald til uppbyggingar einstakling-
unum bæði í framsögn og ræðu-
mennsku, auk þess sem menning-
armálum og listum verður sinnt.
Skólinn verður einsetinn og aðeins
um 25 nemendur í hverjum bekk,
sem er mun færra en yfirleitt í
grunnskólunum, en þeir eru þar
oft um og yfir 30 talsins. Þá gefst
nemendum tækifæri á að sinna
heimanámi á staðnum undir leið-
sögn kennara skólans.
Sálfræðiþjónusta
keypt af einkaaðilum
Húsnæði skólans sem telur fjór-
ar kennslustofur, auk aðstöðu
fyrir skrifstofuhald, vekur spurn-
ingar um hvernig stjórnendur
Tjarnarskóla ætla að uppfylla
kröfur um leikfimikennslu, mat-
reiðslu o. fl., ennfremur er spurt,
hvernig skólinn muni sinna sál-
fræðiþjónustu við nemendur. Svör
við þessum spurningum voru þau,
að stjórnendur væru nú i viðræð-
um við þá, sem hafa yfir leikfimi-
sal Miðbæjarskóla að ráða, um að
fá þar inni, ennfremur um hús-
næði til matreiðslukennslu. Sál-
fræðiþjónustu segjast þær ætla að
kaupa eftir þörfum hjá einkaaðil-
um og segjast reikna með að í
hundrað nemenda hópi hljóti að
koma til þess að slíkrar þjónustu
verði þörf. Sú þjónusta verður
greidd af skólanum sjálfum og
fjármögnuð af skólagjöldunum.
Ymis stofnkostnaður við skólann
verður ennfremur fjármagnaður
af skólagjöldunum.
Kennarar skólans munu fá föst,
samningsbundin laun greidd án
milliliða úr ríkissjóði en þar fyrir
utan segja þær stöllur að hug-
myndin sé sú að kennurum verði
greidd sú vinna sem þeir leggja
fram, þ.e. allt það sem kennarar
leggja á sig aukaleg verði metið til
launa, auk þess sem einhver yfir-
borgun komi til.
Einkaskóli — ekki einkaskóli —
um það er ágreiningur. Tjarnar-
skóli lýtur sjálfstæðri stjórnun þó
hann njóti greiðslna af opinberu
fé að takmörkuðu leyti, eins og
stjórnendur benda á. Ekki hefur
verið deilt um það fram að þessu
að fsaksskóli, Landakotsskóli,
Verzlunarskólinn og Samvinnu-
skólinn séu einkaskólar, þó svipað
sé ástatt um þá hvað varðar rekst-
ur. Gert er ráð fyrir nánu sam-
starfi við foreldra barna í Tjarn-
arskóla og eru viðbrögð nokkurra
skólamanna við því eftirtektar-
verð. Heimir Pálsson kennari og
annar aðstandanda Móðurmáls-
skólans segir t.d., að af fenginni
reynslu hljóti kennarar að telja
það „kvíðvænlega aðstöðu að
lenda í“. Hann segist alls ekki
sannfærður um að foreldrar séu
fróðastir um hvernig skipuleggja
eigi skóla, svo hann skili árangri.
Erna Nielsen, móðir tveggja barna
í Landakotsskóla, segir aftur á
móti, að hún telji ábyrgðarleysi að
varpa allri ábyrgð af uppeldi
barnanna i skólum á herðar kenn-
ara. Foreldrar barna í Landakots-
skóla hafi mikil og að hún segir
góð afskipti af námi og félags-
starfi barna sinna. Hún segist
ennfremur líta á það sem sjálf-
sögð mannréttindi og skyldu for-
eldris að hafa slík afskipti.
Mjög margir umsækj-
enda úr ísaksskóla
Umsóknir um skólavist í Tjarn-
arskóla eru frá börnum foreldra
úr öllum þjóðfélagshópum að sögn
þeirra Maríu og Margrétar. Hið
eina sem þær hafa greint sameig-
inlegt í umsóknunum er að mjög
mörg barnanna hafi verið í ísaks-
skóla. Andmælendur skólans
leggja mikið upp úr því að skólinn
verði forréttindaskóli barna ríkra
foreldra, aðrir hafi ekki efni á því
að senda börn þangað. Meðmæl-
endur skólans telja slíkt af og frá.
Þeir foreldrar sem áhuga hafi geti
velflestir staðið undir kostnaðin-
um, segja þeir. Árlegur kostnaður
sé á við sólarlandaferð eða kostn-
að af því að foreldrar reyki einn
pakka af sígarettum hvort á dag.
Hér sé því einvörðungu um frjálst
val að ræða.
Það má minna á hér að lokum
að hugmyndin að skólanum varð
til í kennaraverkfallinu á sl. vetri
og að hún á rætur að rekja til
stöðu íslenskra kennara í dag. Því
hefur ekki verið á móti mælt, að
kjarabarátta kennara á sl. vetri
hafði mikil áhrif á allt skólahald í
landinu. Hvort Tjarnarskóli er
einangrað fyrirbrigði eða upphaf
að nýju skeiði í íslenskri skólasögu
getur tíminn einn leitt í ljós, en
hér fara á eftir glefsur úr viðtöl-
um við ýmsa þá sem láta sig mál
þessi varða.
Bessí
Jóhannsdóttir
varaformaður fræðslu-
ráðs Reykjavfkurborg-
ar
„Ég er almennt hlynnt
einkaframtaki og tel að
auknir valkostir fyrir for-
eldra og börn séu af hinu
góða. Varðandi Tjarnar-
skóla tel ég, að það hefði
verið æskilegt að ræða það
mál fyrr en gert var á
opinberum vettvangi vegna
þess að öll mál sem stuðla
að auknu frjálsræði hljóta
að leiða til jákvæðrar um-
ræðu. Varðandi skólagjald-
ið sem mikið hefur verið
rætt um þá tel ég það ekki
af þeirri stærðargráðu að
það sé hindrun fyrir al-
menning, ef vilji er til þess
að senda börn i skólann.
f sambandi við þennan
skóla þá hafa vinstri menn,
einkum alþýðubandalags-
menn, sem eru á móti
einkaskólum fyrst og
fremst vegna þess að þeir
óttast, að þeir leiði til auk-
ins frjálsræðis á öðrum
sviðum, flaggað slagorðum
með gífuryrðum um jafnan
rétt ríkra og fátækra for-
eldra. Þetta er aðeins þeirra
vopn, þegar ekki má taka
málefnalega á viðfangsefn-
inu. Ég tel einnig mjög
æskilegt að fleiri hæfir ein-
staklingar tækju sig til og
stofnuðu einkaskóla og þá
einkaskóla á framhalds-
skólastigi og jafnvel á há-
skólastigi. Það má í því
sambandi benda á þá um-
ræðu sem nú á sér stað um
háskóla á Akureyri."
Heimir
Pálsson
forsvarsmaöur Móður-
málsskólans
„Þarna verður kennt það
sama og á sama hátt og i
öðrum grunnskólum, aðeins
reynt að gera það skemmti-
legra. Með fjöldatakmörk-
unum er ennfremur hægt
að veita þjónustu, sem mað-
ur væri afskaplega glaður
ef hægt væri að veita öllum.
Ég sé ekki annað en að með
þessu séum við að segja, að
öll börn séu jöfn, en sum
aðeins jafnari en önnur. í
framhaldi af því er talað
um mismunun, en ég held
að það sé gífurlegur mis-
skilningur ef menn halda að
það sé ekki mismunun í
skólakerfinu nú þegar, t.d.
hafa börn mjög misjafnan
hvata að heiman frá sér til
náms.
Til þess að draga þá litlu
stofnun sem ég á aðild að,
Móðurmálsskólann, inn í
málið, þá höfum við nær
einvörðungu boðið upp á
efni sem ekki er boðið upp á
í hinu eiginlega skólakerfi,
enda haft þá stefnu að vera
hreint ekki að keppa við þá
skóla. Ég trúi því ekki að
það búi neitt illt á bak við
hugmyndina að Tjarnar-
skóla, en ég hef ennfremur
gífurlegar efasemdir varð-
andi þá aðstöðu sem kenn-
arar og stjórnendur þess
skóla munu lenda i, þegar
foreldrar, sem þarna verða
mjög virkir þátttakendur í
rekstri, fara að hafa áhrif á
mótun skólans. Það þætti
mér sem kennara kviðvæn-
leg aðstaða að lenda í vegna
þess að ég er alls ekki
sannfærður um, að foreldr-
ar séu fróðastir um hvernig
á að skipuleggja skóla svo
hann skili árangri."
Anton
Sigurðsson
skólastjóri ísaksskóla
„Mér lýst ljómandi vel á
Tjarnarskólann. Þetta eru
hugaðar og duglegar stúlk-
ur og það er áhuginn fyrir
þessu sem skiptir lang-
mestu máli. Ef þær hafa
brennandi áhuga á að gera
þetta og fá kennara til þess
að vinna að þessu með sama
áhuga þá gengur þetta vel.
Þetta er eins og hjá okkur í
ísaksskóla. Það eru engin
börn skyldug að koma til
okkar, en þau koma, og for-
eldrarnir velja skólann.
Þetta vita kennararnir og
starfsliðið og það verður til
þess að við hljótum að gera
eins vel og við getum." Ant-
on sagði ennfremur, að
sömu kennararnir hefðu
starfað í ísaksskóla i ára-
raðir, þó þeir væru ekki á
hærri launum en gengur og
gerist um grunnskólakenn-
ara. Algengt væri að for-
eldrar sæktu um skólavist
fyrir börnin sín og hefðu á
orði að þau vildu að börnin
nytu þess sama og foreldr-
arnir, þ.e. að vera vistuð í
ísaksskóla.
Vegna umræðunnar um
skólagjöldin við Tjarnar-
skóla sagði Anton: „Eg legg
engan dóm á hvort þetta er
of hátt, þær ætla áreiðan-
lega að nýta fjármunina í
þágu nemendanna. En það
hefur hvarflað að mér
hvers vegna þeir, sem hafa
til þess tækifæri, mega ekki
njóta þess. Ef fólk kýs þetta
fremur en að gera eitthvað
annað í staðinn, til dæmis
að fara til útlanda, af
hverju má það þá ekki?“.