Morgunblaðið - 29.11.1985, Síða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER1985
Feimni hr jáir f jölda fólks um allan
heim, börn og unglinga, jalnt sem
fullorðna. Bandarískur prófessor,
Philip G. Zimbardo, hefur um árabil
stundað rannsóknir á þessum þætti
mannlegs eðlis og á næstunni
kemur út á íslensku bókin „Feimni‘,
er hann hefur ritað um rannsóknir
sínar og niðurstöður. Hann segir
að erfitt sé að skilgreina nákvæm
lega hvað feimni sé, betri skilningur
fáist með því að athuga hvaða áhrif
hún hafi á mismunandi fólk. Feimni
spanni vítt sálfræðilegt svið, hún
sé breytileg — frá óþægindakennd
endrum og eins í návist annarra og
upp í sjúkleg kvíðaköst sem spilli
stórlega tilveru manna. Hjá sumu
fólki er eins og feimnin sé val, sjáif
skapaður lífsstíll; hjá öðrum er hún
ævilangur refsidómur án vonar um
náðun. En sem betur fer álítur pró
fessor Zimbardo að hægt sé að
sigrast á feimninni, bægja henni
frá eða vaxa upp úr henni. Hvernig?
Gefum honum orðið:
Eftir aö ég haföi variö
fimm árum í aö stjórna
könnun á feimni og
halda fyrirlestra um
gerö og orsakir feimni
á seminörum, fór ég aö
leita aö leiöum til aö
sigrast á feimni. Þaö var ekki nóg
aö kortleggja hvaö feimni væri, þaö
var tími til kominn aö breyta því
hvernig feimni fór meö fólk. Upp-
örvun fékk ég úr hundruöum bréfa
og símhringingum frá sárfeimnu
fólki sem leitaöi hjálpar.
AÐ BREYTA LÍFI SÍNU
Ég setti á stofn feimnideild í
Stanford til aö prófa mismunandi
aöferöir viö aö vinna bug á feimni.
Af könnun okkar var mér Ijóst aö
feimni var margslungiö vandamál
og til aö sigrast á henni þurfti marg-
víslega tækni. Tæknin, herbrögðin
og æfingarnar sem reynst hafa
einna hjálplegust skjólstæöingum
okkar, veröa rakin í þessum hluta
bókarinnar.
En heilræöin og æfingarnar sem
hér er lýst, geta því aöeins komiö
aö gagni aö þú hafir tekiö þá
ákvöröun aö breyta lífi þínu. Ef þú
ert oröinn leiöur á aö vera feiminn,
ef þig langar ekki lengur til aö
nærast á félagslegum afgöngum
eöa veröa miöur þin þegar þú hittir
fólk sem þór þykir vænt um og vera
of feiminn til aö gripa þau tækifæri
sem lífið býöur upp á, þá er tíma-
bært aö breyta til. Breytinga er þörf
áfjórumsviöum:
• eigin viöhorfi til sjálfs þín og
feimninnar
• framkomu þinni
• hugarfariogframkomuannarra
• tilteknum félagslegum gildum
semýtaundirfeimni
Þetta er ekkert smáræöi, en rétt
eins og þegar pýramídarnir miklu
voru reistir í Egyptalandi, þá hefst
þaö með því aö færa einn stein í
senn. Þaö er ekki til nein fljótvirk
og auöveld töfralækning, enginn
pottþéttur félagslegur frami sem
fæst meö einni stroku af ilmandi
andanefjusmyrslinu hans doktors
Zimbardos. En einn er þó sá þáttur
sem miklu máli skiptir og þú ræöur
yfir en notar trúlega ekki eins oft
og vel og þú gætir eöa ættir aö gera
— vald eigin huga.
Til aö koma í kring breytingum á
sjálfum sér eöa öörum veröur
maður fyrst af öllu aö trúa því aö
um íslenska sjónvarpiö aö ræöa,
tvær íslenskar tónlistarmyndir
a.m.k. hafa veriö sýndar í sjón-
varpsstöövum erlendis. Er þar um
aö ræöa tónlistarmynd Karls
Óskarssonar viö lag Bone Symp-
hony, „It’s a jungle out there“ sem
sýnt var einu sinni í Bretlandi 1984
og svo á bandarísku tónlistarrás-
inni MTV, sem reyndar sýnir mynd-
ina af of til enn i dag. Hin er svo
tónlistarmyndin sem þeir Egill Eö-
varösson og Snorri Þórisson geröu
undir merkjum Hugmyndar og
Saga film viö lag Mezzoforte, „This
is the night“. Sú mynd hefur undan-
fariö veriö sýnd jafnt i Sky channel
og Music box, sjónvarpsrásum sem
flestir Evrópubúar eiga kost á aö
ná.
„Fyrir mér eru þaö reyndar þess-
ar tvær myndir sem hafa heppnast
af þeim sem hér hafa veriö gerð.
Annað finnst mér vera tilraunir sem
hafa heppnast mjög misvel,“ segir
Egill Eövarösson.
En hvaö þarf til þess aö tónlistar-
mynd „heppnist", eins og hann
orðar það?
„Þaö sakar nú aldrei aö lagiö sé
gott og í báöum þessum tilvikum
var um aö ræöa lög sem voru heppi-
leg til myndútfærslu. Síöan hljóta
dæmin aö sanna aö eftir því hversu
mikiö er lagt í myndirnar og hversu
fagmannlega þær eru unnar eru
sterkari líkur á aö þær heppnist.
Svo ég taki þaö dæmi sem stendur
mér næst, þ.e. Mezzoforte, þá lögö-
um viö mikiö upp úr því að þaö
heppnaöist og eina skilyrðiö sem
viö settum þegar Steinar Berg haföi
beöiö okkur um aö gera þessa tón-
listarmynd var aö fá alfariö aö ráöa
því hvernig hún liti út. Þaö var
Fyrata íslenska tónlistarmyndin,
við lag Sonus Futurae, sem hót
því tiknræna nafni „Myndband-
ið“.
— Hverju spáir þú um framtíð
íslenskra tónlistarmynda?
„Þaö veröa auövitaö alltaf til lög
sem eru þess viröi aö lagt sé í
kostnaö viö aö útfæra þau á mynd-
rænan hátt,” segir Egill. „Önnur
Morgunblaöiö/Friöþjófur Helgason
samþykkt og hugmyndin unnin og
útfærö af okkur Snorra Þórissyni í
sameiningu. Þegar til framkvæmda
kom fengum viö til liös viö okkur tólf
manna hóp, auk þeirra sem léku í
myndinni.
Hugmyndin var í sjálfu sér ekki
merkileg og útfærslan ekki flókin.
Þrjár persónur „eru“ þetta lag og
m.a. tókum viö þarna þá áhættu aö
söngvarinn, Noel McCalla gæti
„leikiö" lagiö auk þess aö syngja,
en hann haföi aldrei áöur stigiö
fæti sínum fyrir framan kvikmynda-
tökuvél. Nú, þaö tókst og viö erum
mjög ánægðir með árangurinn í
heild sinni, erum svo sem ekkert aö
leyna því. Enda búnir aö fá jákvæö
viöbrögð aö utan og samkvæmt
heimildum Steinars Berg þá kveikja
þeir á laginu sem „sjá“ þaö.“
Jón Tryggvason, f. miðju, við upptökur á tónliatarmynd fyrir hljóm-
sveitina Grafík. Þremenningarnir við kvikmyndatökuvélina eru þeir
Karl Óskarsson, Hlynur Óskarsson og Geir Óttar Geirsson, en aé
síðastnefndi var einnig samstarfsmaður Karls við gerð Bone Synp-
hony-tónlistarmyndarinnar. Maðurinn á sviðinu er Helgi Björnsson
söngvari.
koma svo til meö aö fljóta meö af
því aö þaö er sniöugt aö fá lagiö
„sýnt“ í sjónvarpi. En plötumarkað-
urinn hér er lítill, þannig aö forsend-
ur fyrir aukningu i framleiöslu tón-
listarmynda tel ég ekki miklar.
Nema aö þaö veröi meö þetta eins
og íslenska kvikmyndaævintýriö,
sem aö náöi aldrei aö veröa nema
ævintýri.
Möguleikar á er-
lendum markadí
En allt er þetta spurning um
peninga, eins og annaö og jafnvel
þaö aö þeir aöilar hér sem hafa
skilaö frambærilegri vinnu geti
unnið sambærileg verkefni fyrir
erlenda aöila og erlendan markaö,“
heldur Egill áfram. „Mér finnst þaö
kannski raunhæfast í þessu öllu
saman aö viö förum að gera þriggja
mínútna „kvikmyndir” fyrir erlend-
an markað í staö 100 mínútna. Ég
er viss um aö viö getum gert þaö
og gert vel. En þá kemur enn og
aftur spurningin um peninga og þaö
hvort til er fjarmagn til aö kynna
okkur erlendis,” segir Egill og upp-
lýsir í framhaldi aö því að fyrir-
spurnir í þessa veru hafi borist
Hugmynd og Saga film aö utan, í
kjölfarið á sýningu tónlistarmynd-
arinnarþar.
— En svona áöur en við setjum
punktinn aftan viö þessa umfjöllun.
Hvaö kostar aö gera tónlistar-
mynd?
Egill heldur áfram: „i krónum
reiknaö skiptir sú upphæö hundr-
uöum þúsunda sem fer i aö gera
•‘fulloröins“tónlistarmynd. En svo
kostar þaö bara dugnað, hug-
í