Morgunblaðið - 13.04.1986, Page 29

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR13. APRÍL1986
Plnrgt Útgefandi utl>W»l$i Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
Heildarhagsmunir
Efnahagskerfið og hefðbund-
in samningagerð hafa ekki,
eftir að verðbólgan heltók hag-
kerfið, fært okkur miklar kjara-
bætur." Það er Þröstur Ólafsson,
hagfræðingur og framkvæmda-
stjóri Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar, sem þannig kemst
að orði um kjaraþróun síðastliðins
áratugar og fram til síðustu
samninga. „Langvarandi jafn-
vægisleysi, óstjóm og röng fjár-
festingarstefna, ásamt óðaverð-
bólgu, var langt komin með að
eyðileggja hagkerfíð og þar með
grundvöll lífskjaranna." Það er
fróðlegt að hyggja að þessum
orðum, m.a. í ljósi nýgerðra
kjarasamninga milli bæjarstjóm-
ar Bolungarvíkur og Verkalýðs-
og sjómannafélags þar á staðn-
um.
Launastefna verðbólguáratug-
arins, 1971-1983, bitnaði harðast
á þeim lægst launuðu. Umsamdar
kjarabætur brannu jafnharðan á
báli verðbólgunnar. Verðbólgan
skekkti samkeppnisstöðu inn-
lendrar framleiðslu og gróf undan
almennu atvinnuöryggi. Ekki jók
það heldur á rekstraröryggi ís-
lenzkra atvinnuvega, að innlend-
ur peningaspamaður hrandi og
atvinnulífið varð sífellt háðará
erlendu lánsfjármagni og erlendri
vaxtaþróun. Óvissa um verðlags-
þróun, jafnvel næstu mánuði, að
ekki sé talað um mísseri, setti
æskilegri tækniþróun og fram-
vindu í atvinnulífinu stólinn fyrir
dymar. Hér ríkti nánast stöðnun
í atvinnulífi á sama tíma og
grannþjóðir tæknivæddust, efldu
hagvöxt og almenn lífskjör.
Samræmd launastefna réð ekki
ferð í heildarsamtökum launa-
fólks. Betur settar stéttir komu
oft í kjölfar almennra kjarasamn-
inga og knúðu fram „viðbótar-
vinning" sem oftar en ekki var
verðbólguhvetjandi og flýtti fyrir
því að eyða umsömdum „kaup-
máttarauka".
Kristján Thorlacíus, formaður
BSRB, fagnar því í viðtali við
Morgunblaðið, að lægstu laun
hækka töluvert í nýgerðum
samningum í Bolungarvík, en
hann bætir við: „Þama er verið
að vekja upp gamalt launakerfí,
sem við voram að afnema og
kallað var á tvöfalt launakerfi,
því yfirvinna og vaktaálag miðast
við þá Iaunaflokka sem greitt er
eftir samkvæmt mun lægri töxt-
um.“
Þórarinn V. Þórarinsson,
framkvæmdastjóri VSÍ, segir um
sama efni: „Þetta er samningur
af gamla taginu, samningur sem
byggir á miklum kostnaðar-
hækkunum sem velt er yfir á
aðra. Við höfum lagt það til
grandvallar að semja um vaxandi
kaupmátt og hjaðnandi verðbólgu
og erum staðráðnir í því að fylgja
þeim samningum eftir."
Þröstur Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri Dagsbrúnar, segir
í áður tilvitnaðri grein:
„Til lengdar era fáar kjarabæt-
ur láglaunafólki drýgri en stöðugt
efnahagslíf með lítilli verðbólgu
og nægri og traustri vinnu. An
gjörbreyttrar efnahagsstefnu
stefndi hinsvegar í mikla kjara-
rýmun."
í nýjustu heildarsamningum
var þeim tilmælum beint til sveit-
arfélaga að lækka útsvör og
halda verðlagningu á hvers konar
þjónustu í skefjum. Hætt er hins-
vegar við að sveitarfélög almennt
geti ekki gengið þann veg sem
gert er í Bolungarvíkursamning-
unum án þess að sækja „útgjalda-
aukann" í vasa skattgreiðenda í
einni eða annarri mynd. Að því
leyti ganga umræddir samningar
á skjön við samstöðu nýgerðra
heildarsamninga; samstöðu, sem
miðaði að því að ná verðbólgu
niður á svipað stig og í grann-
og samkeppnislöndum og tryggja
stöðugleika og jafnvægi í ís-
lenzku atvinnu- og efnhagslífi.
Vonandi tekst þó að forða því
að þessi mál fari úr böndum á
nýjan leik með afleiðingum sem
við þekkjum af dýrkeyptri
reynslu.
Samátaki til hjöðnunar verð-
bólgu og nýsköpunar atvinnulífs
þarf helzt að fylgja heildstæð
Iaunastefna, sem tryggir betur
hag hinna verst settu í þjóðfélag-
inu og gerir ráð fyrir eðlilegu
launabili milli starfsgreina, eftir
menntunarkröfum viðkomandi
starfa, ábyrgð, sem þeim fylgir,
og þýðingu þeirra fyrir þjóðar-
búskapinn og heildarhagsmuni.
Hingað til hafa samningsaðilar,
þar á meðal heildarsamtök laun-
þega, skorast undan því að setja
fram slíka launastefnu.
Fyrirbyggjandi
heilsuvernd
Almenningur er smám saman
að gera sér grein fyrir per-
sónulegri ábyrgð hvers og eins
varðandi eigin heilbrigði og vel-
ferð. Andlegt og líkamlegt heil-
brigði er lykilatriði í velferð ein-
staklinga. Neyzluvenjur, líkams-
rækt, innræti og viljastyrkur
einstaklinga era ekki sízt hom-
steinar að hamingju þeirra - og
fyrirbyggjandi heilsuvömum.
Ymis konar Qöldasamtök sinna
og ómetanlegu hlutverki í fyrir-
byggjandi heilsuvemd. Eitt
þeirra, Krabbameinsfélag ís-
lands, hefur nú landssöfnun undir
kjörorðinu „Þjóðarátak gegn
krabbameini - þín vegna". Morg-
unblaðið hvetur af því tilefni
landsmenn til að gegna skyldu-
kalli.
ftir því, sem hlutur fjöl-
miðla hefur orðið meiri
í þjóðlífí okkar hafa
umræður um vinnu-
brögð þeirra og frétta-
frásagnir aukizt. Það
er vel vegna þess, að
fjölmiðlar og starfsmenn þeirra þurfa
aðhald. Það er bæði gagnlegt og lærdóms-
ríkt að kynnast sjónarmiðum lesenda á
meðferð frétta af einstökum atburðum.
Þess vegna er það út af fyrir sig fagnaðar-
efni fyrir ijölmiðla að fá sterk viðbrögð
frá lesendum eða áhorfendum og áheyr-
endum.
Fréttaflutningur Morgunblaðsins af
flugslysinu í Ljósufjöllum hefur bersýni-
lega vakið miklar umræður meðal lesenda
blaðsins. Það má marka af þeim fjölda
fólks, sem hefur séð ástæðu til að hringja
í forráðamenn blaðsins til þess, í flestum
tilvikum, að láta í ljósi vanþóknun á frétt-
um blaðsins um þennan sorglega atburð
eða koma á framfæri hófsamri gagnrýni
á ýmsa þætti í þessum fréttum. Morgun-
blaðið sér ástæðu til að skýra frá þessu
hér á þessum vettvangi, rekja efni þeirrar
gagnrýni, sem blaðið hefur orðið fýrir og
skýra þau sjónarmið, sem liggja að baki
fréttaskrifum blaðsins um þetta hörmulega
slys.
Kannski má segja, að bréf, sem annar
ritstjóri Morgunblaðsins fékk frá nafn-
greindum einstaklingi í höfuðborginni lýsi
vel þeim tilfínningum, sem hafa komið
fram hjá mörgum þeirra, sem hafa hringt
og lýst skoðun sinni á fréttunum. í bréfi
þessu segir m.a.: „Nú geri ég ráð fyrir
að þú, sem skáld og rithöfundur, gerir þér
grein fyrir hvílíkur vandi það er að lýsa
harmi þess er misst hefur náinn ástvin.
Það er ef til vill einhveijum unnt, en ég
leyfí mér að efast að nokkur á ritstjóm
Morgunblaðsins sé þess umkominn. Þess
vegna og af mörgum öðram ástæðum
fínnst mér þessar greinar í Morgunblaðinu
í dag vera smekkleysa, svo ekki sé sterkar
að orði kveðið, og ég vona að þetta sé
ekki tákn um hvert íslenzk blaðamennska
stefnir."
Það er ekki venja Morgunblaðsins að
vitna í nafnlaus bréf. Þó skal það gert af
þessu tilefni. í bréfi, sem ritstjóm blaðsins
barst frá húsmóður í Garðabæ, sem ekki
lætur nafns síns getið, segir m.a.: „Ég lýsi
megnustu andúð minni í garð ykkar frétta-
manna hjá Morgunblaðinu í sambandi við
fréttir og myndir af flugslysinu. Allar
þessar myndir — fyrir hvem era þær?
Fyrir nánustu ættingja hinna látnu — eða
hvað? Viðtal hinna slösuðu við björgunar-
menn, er leyfilegt að birta það, menn
stórslasaðir og kannski varla og ekki með
sjálfum sér . . . Ég var ein af þeim
mörgu, sem beið allan laugardaginn og
alla nóttina eftir fréttum af þessu hörmu-
lega slysi, með foreldram, unnustu og stór-
um systkinahópi, ásamt mökum, þetta var
vægast sagt Iangur og erfíður tími. Fjöl-
miðlar ættu ekki að gera í því að skrifa
um slík slys — sem um sé að ræða —
æsifrétt. Munið að eftirlifandi ættingjar
eiga um sárt að binda, þið ættuð að setja
ykkur í spor þeirra meira en gert er, hver
verður næstur, það veit enginn."
Ef reynt er að bijóta til mergjar þá
gagnrýni, sem borin hefur verið fram á
ritstjóm Morgunblaðsins af þessu tilefni
síðustu daga má segja að hún felist í eftir-
farandi athugasemdum: Fyrsta: Morgun-
blaðið er að „velta sér upp úr“ og „smjatta"
á þessu sorglega slysi. Annað: Oviðeigandi
er að segja frá ummælum annars þeirra,
sem komst lífs af við björgunarmenn á
leiðinni frá slysstað. Þriðja: Með svo ná-
kvæmum frásögnum er gengið of nærri
aðstandendum. Fjórða: Uppsláttur á for-
síðu er í æsifréttastíl. Fimmta: Endurtekn-
ing á viðtali, sem að hluta birtist á forsíðu
á bls. 2 er ekki við hæfi. Sjötta: Ekki á
að birta svona margar myndir af sjálfum
slysstaðnum. Sjöunda: Óviðeigandi er að
birta svo nákvæmar fréttir og viðtöl, svo
fljótt eftir slysið. Áttunda: Blaðamenn
Morgunblaðsins læðast inn á sjúkrastofur
í óleyfí. Níunda: Morgunblaðið er að reyna
að auka sölu sína.
Því er ekki að Ieyna að þessi viðbrögð
lesenda, sem vora það útbreidd að þau gátu
ekki verið takmörkuð við afmarkaðan hóp,
komu forráðamönnum Morgunblaðsins
gersamlega í opna skjöldu. Ástæðan er
fyrst og fremst sú, að blaðið hefur beitt
nákvæmlega sömu vinnubrögðum og nú,
þegar önnur stórslys hafa orðið og þá
hefur sú gagnrýni ekki heyrzt, sem nú
hefur komið ffarn. Hitt er auðvitað alveg
ljóst, að þessar athugasemdir verða rit-
stjóram og blaðamönnum Morgunblaðsins
mikið íhugunarefni og eiga eftir að leiða
af sér umræður innan blaðsins um fagleg
vinnubrögð þegar slíkir atburðir verða.
Hér á eftir verður gerð grein fyrir afstöðu
ritstjómar Morgunblaðsins til þessarar
gagnrýni.
Erfitt hlutskipti
Það er erfitt hlutskipti fyrir blöð og
blaðamenn að þurfa að fjalla um atburði
á borð við þann, sem varð í Ljósufjöllum
sl. laugardag. Blaðamenn era ekkert öðru-
vísi en annað fólk. Þeir taka slíka hörm-
ungaratburði nærri sér og eiga stundum
erfitt með að vinna þau verk, sem starf
þeirra krefst við slík skilyrði. Morgunblaðið
lítur á það sem óhjákvæmilegt hlutverk
blaðsins, sem ekki verði undan vikizt, að
segja frá slysum sem þessum. Það er nú
einu sinni verkefni fréttamiðils að skýra
frá því, sem er að gerast í umhverfí hans,
hvort sem það era góðar fréttir eða váleg
tíðindi. Blaðið hefur jafnan leitazt við að
skýra frá sorgaratburðum á þann veg, að
hinum látnu sé sýnd fyllsta virðing um
leið og rækilega er skýrt frá þeim krafta-
verkum, sem oft verða, þegar fólk kemst
með einhveijum óskiljanlegum hætti lífs
af.
Fjölmörg dæmi mætti nefna um svipuð
vinnubrögð og nú. Lýsingar þeirra sem
hafa komizt af hafa jafnvel verið drastí-
skari en nú án þess ástæða sé til að riija
þær upp til að minna á það af gefnu til-
efni. Én þær era merk söguleg heimild
margar hveijar og í samræmi við íslenzka
hefð þótt leiðarahöfundur Þjóðviljans hafi
á því aðra skoðun í blaði sínu í gær. A
þeim bæ sitja miskunnarlaus og oft per-
sónuleg stjómmálaskrif í fyrirrúmi en síður
blaðamennska í venjulegum skilningi
Þeir, sem fylgzt hafa með Morgun-
blaðinu áram og jafnvel áratugum saman,
vita, að blaðið „veltir sér“ ekki upp úr
sorgaratburðum og „smjattar" ekki á
þeim. Það er ósanngjöm gagnrýni eins og
blaðið sjálft frá degi til dags er til vitnis
um. Sú athugasemd, að ekki eigi að segja
frá því, sem þeir, sem komast lífs af kunna
að segja við björgunarmenn sína er auðvit-
að umhugsunarverð. En því er til að svara
í fyrsta lagi, að það hlýtur að eiga erindi
til almennings, ef það vitnast, hvað raun-
veralega gerðist, þegar svo hörmulegt slys
bar að höndum. í öðra lagi er athyglisvert,
að slíkar frásagnir birtust t.d. hér í blaðinu
þegar Flugleiðaþotan fórst árið 1978 á
Sri Lanka og vora þá engar athugasemdir
gerðar, þótt íslendingar ættu hlut að máli,
sem að sjálfsögðu áttu aðstandendur hér
á landi. Spyija má, hvort það sé ekki rétt-
mæt gagnrýni, að gengið sé of nærri
aðstandendum með slíkum frásögnum. Það
er einnig umhugsunarefni en auðvitað
getur ekkert gengið nær þeim en atburður-
inn sjálfur. Og oft er það nú svo, að fólki
fínnst þrátt fyrir allt betra að vita hvað
gerðist en lifa í óvissu um það alla tíð.
Um þær athugasemdir að það beri keim
af æsifréttamennsku að birta fréttir um
slysið í Ljósufjöllum á forsíðu er það að
segja, að það var fréttamat ritstjómar
Morgunblaðsins að slys þetta væri svo
hrikalegt og afdrifaríkt að það ætti hvergi
heima nema á forsíðu blaðsins. Þessi
gagmýni hefur einnig komið á óvart vegna
þess að oft áður hafa fréttir um stórslys
birzt á forsíðu blaðsins. Raunar er það
fost regla, þegar um svo alvarlega atburði
er að ræða. Þannig birtist t.d. fréttin um
Helliseyjarslysið og björgun Guðlaugs
Friðþórssonar á forsíðu svo og fréttin um
flugslysið á Sri Lanka án þess að at-
hugasemdir væra gerðar. Auðvitað er það
matsatriði, hvort viðtalið við Pálmar Gunn-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR13. APRÍL 1986
29
M ‘■iDl'II
YfjrÍOOJátnir i flugHlnKÍnn tSri l.anka:
Flugstjórinn gaf hreyflunum
fullt afl rétt fyrir flugslysið
Þau fórust i flugslysinu
arsson hefði átt að birtast á forsíðu blaðs-
ins. Ástæðan fyrir því, að það var gert
var einfaldlega sú, að frásögn hans er svo
einstæð að hún flokkast undir heimsfréttir.
Með rökum má gagnrýna Morgunblaðið
fyrir tvítekningu á sumum hlutum við-
talsins á bls. 2. Erfítt var að koma öllum
textanum fyrir á forsíðu. Þess vegna var
kjami viðtalsins tekinn þar en viðtalið í
heild sinni birt á bls. 2. Astæðan fyrir
því að það var birt á bls. 2 en ekki inni
í blaðinu var einfaldlega sú, að það var
tekið seint um kvöld og búið var að loka
öllum öðram síðum blaðsins. Um þær
athugasemdir að ekki hafí átt að birta ítar-
legar fréttir og viðtöl svo fljótt og nær-
myndir af slysstað, er það að segja, að
það er einfaldlega hlutverk dagblaðs að
birta fréttir strax. Með því er ekki sagt,
að Morgunblaðið birti allt, sem það veit
um atburði á slysstað, eða hvaða myndir
sem er. Þvert á móti era myndir af slys-
stað jaftian valdar af mikilli varkámi til
þess að með engu móti sé hægt að segja,
að smekkleysi hafí ráðið vali mynda. Sú
ásökun að Morgunblaðið geri mikið úr
slysafréttum til þess að auka sölu er fárán-
leg. Morgunblaðið þarf ekki á því að halda.
Loks hefur því verið haldið fram, að blaða-
maður og ljósmyndari Morgunblaðsins
hafi læðst í leyfisleysi inn á sjúkrastofu á
sjúkrahúsi. Þetta er ósatt. Það kemur
aldrei til greina af Morgunblaðsins hálfu
að stunda slík vinnubrögð. Sú spuming
var borin fram að þessu sinni eins og svo
oft áður, þegar fólk lifír af stórslys með
undraverðum hætti, hvort viðkomandi vildi
veita Morgunblaðinu viðtal. Þessari spum-
ingu var beint til læknis á vakt, sem tók
að sér að bera hana undir hinn slasaða.
Pálmar Gunnarsson féllst á að skýra les-
endum Morgunblaðsins frá einstæðri lífs-
reynslu sinni. Læknir á vakt samþykkti
það fyrir sitt leyti. Það er hins vegar mál,
sem blaðinu er óviðkomandi, ef ágreining-
ur er meðal starfsmanna sjúkrahússins um
þessa ákvörðun. Morgunblaðið fór í einu
og öllu rétt að í þessu tilviki.
Eins og af þessum skýringum má sjá
telur Morgunblaðið að löng hefð sé fyrir
þeim vinnubrögðum, sem blaðið hefur beitt
að þessu sinni. Þeim mun meiri umhugsun
veldur sú gagnrýni, sem hér hefur verið
frá skýrt og vekur t.d. upp þá spumingu,
hvort fólkinu í landinu þyki nálægð fjöl-
miðlanna vera orðin óþægilega mikil. Við
þeim spumingum fást út af fyrir sig engin
svör en þær hljóta að verða til áfram-
haldandi íhugunar.
Sri Lanka og Hellisey
Hér að framan hefur afstaða Morgun-
blaðsins nokkuð verið rökstudd með tilvís-
un til fréttaflutnings blaðsins af flugslys-
inu við Sri Lanka í nóvember 1978 og sjó-
slysinu við Vestmannaeyjar, þegar Hellisey
fórst, en Guðlaugur Friðþórsson bjargaðist
með stórkostlegum hætti, sem vakið hefur
heimsathygli. Ástæða er til að fara nokkr-
um orðum um fréttir blaðsins í þeim tilfell-
um tveimur.
Fyrsta frétt Morgunblaðsins af flugslys-
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 12. apríl
W HlltlR MKf> I StPNA Íl'RÚrrAHI.Af>t
HaratdSnwholm i HamtalividMorpunblalUA:
,Jtankaði við mérklemmdur urniir Iré
og eldtungurnar teygðu nig að mér”
Rændu ferju
áBosporus

SjeÍíöiurin
3 !tlorgimMat>íí> JL
j (Hnikrt J'flfewMtw
„Svo synti ég aftur inn í
brimgáröinn á ftillri ferÖ“

ytifHkw
X Gæti leitt tii verulegr-
r ar orkuverftshækkunar

Sandey er kom-
in á réttan kjöl
„Sjálfvírkur búnaður
htiföi bjargaö þrvmur
J

„iiröw’ v
Ug í:fs- >
reynsta "
JllorðunþlatJíí)
.„í/aðtir truði
t þnekkiað
“ iKaðurnm
tifivuti"
Héttum stund aðþetta
oœri rondur draumur
tW niW • * •arnai «iaau«'
,jfif tiujpiaði bara uœ það
eitt að losa mig ur nótinni”
..RwfY’iai* v.rkr»ti*4«-x,“ -sn-a. '.ailirtnn
„Þeir hentu mer
í sandhrúgu ’* ^
Uwr

\ V
I Mjun KT»« «1
Flugvélin nötraði og
kasfeiðist til í loftinu

Einn bjargaðist, en fjórir
menn fórust með Hellisey
-Sintí. H*tUl“ var ukAiI þoxs ftrsta wni (óuV
Inugur lYióþiirsnut sagrti er hnnunt haföt
« ótrulegan hátt tekizt art komast aö landi
og brjóta.st yfír tiflA hraunió til byscta

Þiýsti baniinu að
mer og reyndi að
verja konmia mína
ar iruft* kjarw-
wiutitnuw
Hér birtast
nokkrar myndir
af forsíðum og
baksíðum Morg-
unblaðsins með
frásögnum af
þremur stórslys-
um, flugslysinu á
Sri Lanka 1978, '
Helliseyjarslysinu
við Vestmanna-
eyjar 1984 og
flugslysinu í
Ljósufjöllum nú.
Myndirnar eru
birtar í tilefni af
umræðum um
fréttaflutning
Morgnnblaðsins
af slysinu í Ljósu-
fjöllum. Þær sýna
að vinnubrögð
eru hin sömu í
þessum þremur
tilfellum og
mörgnm öðrum,
s.s. í Pelagus-slys-
inu við Ejjar og
þegar Léttir S.H.
175 sökkútaf
Snæfellsnesi,
systkin björgnð-
ust en faðir þeirra
fórst.
inu á Sri Lanka birtist á forsíðu blaðsins
hinn 17. nóvember 1978. í þeirri frétt var
vísað til samtals, sem íslendingur átti við
einn þeirra íslendinga, sem komst lífs af
úr flugslysinu með sama hætti og í fyrstu
frétt Morgunblaðsins af slysinu í Ljósufjöll-
um var vísað til samtals milli björgunar-
manns og annars þeirra, sem komst lífs
af. Þennan sama dag birtist á forsíðu
mynd af einni íslenzku flugfreyjanna, sem
komst af, ásamt myndum af þeim íslend-
ingum, sem fórast. Sama dag birtist á
miðopnu blaðsins ítarleg fréttafrásögn frá
AP-fréttastofunni, þar sem sumir þeirra,
sem komust af lýstu því, sem gerðist um
borð í vélinni þegar slysið varð. Við lestur
þeirra lýsinga nú kemur í ljós, að þær era
í sjálfu sér jafn nákvæmar og þær frásagn-
ir, sem Morgunblaðið hefur birt af flugslys-
inu í Ljósufjöllum. Daginn eftir birti Morg-
unblaðið enn lýsingar sjónarvotta á því
hver aðkoman var á slysstað, sem era mun
afdráttarlausari en nokkuð, sem birzt
hefur hér í blaðinu undanfarna daga.
Þriðjudaginn 21. nóvember birti Morgun-
blaðið svo viðtöl við nokkra þá íslendinga,
sem komust lífs af úr slysinu á Sri Lanka.
Þá var blaðamaður Morgunblaðsins kom-
inn á staðinn. Lýsingar þessara íslendinga
á því sem gerðist vora mjög nákvæmar.
Við lestur þessara frétta nú nær 8 áram
síðar vaknar sú spuming, hvers vegna sú
gagnrýni, sem upp kemur nú á fréttafrá-
sagnir af þessu tagi, kom ekki fram þá.
Lýsingar eru a.m.k. jafn nákvæmar ef
ekki enn afdráttarlausari. Er ástæðan sú,
að þetta slys gerist í mikilli fjarlægð frá
íslandi og áhrifin verða önnur, þótt Islend-
ingar eigi hlut að máli, sem eiga aðstand-
endur hér?
Morgunblaðið birti fyrstu frétt sína af
sjóslysinu við Vestmannaeyjar, þegar vél-
báturinn Hellisey fórst þriðjudaginn 13.
marz 1984 og þá á forsíðu, en báturinn
fórst á sunnudagskvöldi. Föstudaginn 16.
marz birti blaðið svo ítarlegt viðtal við
Guðlaug Friðþórsson, að vísu ekki á forsíðu
heldur á miðopnu. Hins vegar var hálf
baksíðan lögð undir stutta frásögn af
kjama þess, sem Guðlaugur sagði í þessu
viðtali ásamt mynd af honum á sjúkrahúsi.
Morgunblaðið leggur forsíðu og baksíðu
að jöfnu sem fréttasíður, þannig að frá
blaðsins sjónarmiði séð er nákvæmlega
enginn munur á meðferð þessara tveggja
frétta. í þessu viðtal lýsti Guðlaugur ná-
kvæmlega því, sem gerðist um borð þegar
báturinn sökk og hver eftirleikurinn varð.
Ef miðað er við slysadaginn birtist viðtal
þetta degi síðar en viðtalið við Pálmar
Gunnarsson. Frásögn Guðlaugs er í öllum
atriðum jafn nákvæm. Engar athugasemd-
ir vora gerðar við þetta viðtal þá. Þó fórast
fjórir ungir sjómenn í því slysi, sem áttu
að sjálfsögðu aðstandendur hér.
Er ástæðan fyrir þessum mismunandi
viðbrögðum sú, að í öðra tilvikinu verður
slysið í fjarlægri heimsálfu og þess vegna
ekki eins nálægt okkur, þótt Islendingar
eigi hlut að máli, en í hinu tilfellinu sú,
að fólki þyki flugslys hryllilegri en sjóslys?
Nauðsynlegar umræður
Kannski finnst einhveijum, að það sé
of langt gengið af hálfu Morgunblaðsins
að efna til umræðna af því tagi, sem hér
er gert. En ritstjórar blaðsins telja það
nauðsynlegt. Morgunblaðið vill ekki sópa
undir teppi þeim athugasemdum, sem all-
margir einstaklingar hafa gert við frétta-
flutning blaðsins undanfama daga,en að
sjálfsögðu era þeir hverfandi miðað við
þær tugþúsundir sem fá blaðið i hendur.
Með þessum umræðum hér í Reykjavíkur-
bréfí og áður í leiðuram vill blaðið sýna
að það hlustar á þessar athugasemdir,
íhugar þær, skoðar fyrri vinnubrögð í
svipuðum tilfellum, horfír í eigin barm og
spyr, hvort eitthvað hafí farið úrskeiðis.
Nábýlið í okkar fámenna samfélagi
veldur því auðvitað, að fjölmiðlum er meiri
vandi á höndum hér en víða annars staðar.
Hvað eftir annað gera menn þær athuga-
semdir við blaðaskrif og fréttaflutning rík-
isfjölmiðla að gengið sé of nærri einkalífi
fólks. Blaðamenn eiga að ræða þetta í sín-
um hópi. Starfsmenn á ritstjóm Morgun-
blaðsins hafa að sjálfsögðu gert það. Þótt
flestir sem við fréttaskrif starfa séu á einu
máli um vinnubrögðin era þeir til á ritstjóm
Morgunblaðsins sem era á öðra mál. Hjá
því verður ekki komizt i samfélagi ólíkra
einstaklinga. En ábyrgðin hvílir að sjálf-
sögðu á herðum ritstjóranna einna.
Blaðamennska er harður skóli. Hún
fjallar um mannlífið og á að vera mennskt
starf eins og orðið bendir til. Fréttamenn
Morgunblaðsins gera sér það ljóst þótt
meðalhófíð sé vandratað eins og oft vill
verða. Starf blaðamannsins er unnið fyrir
opnum tjöldum. Það er umræðuefni. Það
er eldur sem menn herðast í. Það tekur
oft á taugamar.það nístir oft hjartaræ-
tumar.Blaðamenn era oft berskjaldaðir
gagnvart þeim sem þurfa ekki að standa
í þeirra sporam og skila verkefnum refja-
laust dag hvem.
En dagblöð eiga að vera eins öragg
heimild og unnt er. Þau eiga að hafa þrek
til að skýra undanbragðalaust frá stað-
reyndum, sérstaklega ef hægt er að læra
eitthvað af þeim. Óryggi í flugi er nú til
umræðu vegna skrifa Morgunblaðsins. Tíu
slys á littum vélum þar sem nær þrír tugir
manna hafa farizt hér á landi á hálfum
áratug er íhugunarefni og ógnvekjandi
staðreynd.
Mildar tækniframfarir hafa stundum
leitt til stórslysa. Sízt af öllu höfum við
náttúrana í hendi okkar, hvað sem allri
tækni líður. Fjölmiðlamir era oft boðberar
válegra tíðinda. Kannski er það enn svo,
að sendiboðamir verða hengdir fyrir að
flytj a þungbærar fréttir.