Morgunblaðið - 22.05.1987, Qupperneq 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. MAÍ 1987
Hér gætir áhrifa frá pönkinu
Þessi greiðsla skiiaði Birnu Hermannsdóttur skólavist
i viku í London, því hún varð stigahæsti keppandinn
og efst í flokki nema i hárgreiðslu.
Fínleg og
frumleg greiðsla.
Ljósmyndarar/Árni
Sæberg og
Gunnar Gunnarsson
i ’, ' ,'
Sérkennileg hárgreiðsla eftir Önnu
Friðriksdáttur, hárgreiðslustofunni Klapparstfg
en hún varð í öðru sæti í hárgreiðslu f flokki
sveina og meistara.
umsjónAslauukagnabs
Skipuleggið
tíma
iykiaharna
VERÐUR EYÐNI
Þær spurningar hafa vaknað hvort eyðni eigi eftir
að verða skæðasta plága mannkynsins, þannig
að jafnvel svartidauði muni blikna í samanburði.
nefna að í Bandaríkjunum einum dóu um 150 þúsund
manns úr berklum á ári hverju.
Hingað til hefur eyðni verið greind hjá 32 þúsund
Sennilega ekki, að sögn vísindasagnfræðinga hjá
Harvard-háskóla.
„Ef finna ætti raunhæfan samjöfnuð við aðra
skæða farsótt," segir Barbara Guttman Rosenkrantz
í viðtali við tímaritið Discover nýlega, „beinist athygl-
in fyrst og fremst að berklum."
Eyðni og berklar eiga ýmislegt sameiginlegt: Menn
geta gengið með berklasýkil í sér árum saman án
þess að hafa hugboð um það og sama er að segja
um eyðniveiruna. Á sama hátt og eyðni lögðust
berklar á margt frægt fólk, og nægir þar að nefna
nöfn eins og Keats, Chopin og Tsékoff. Á sínum tíma
var litið svo á berklar legðust fyrst og fremst á af-
markaða þjóðfélagshópa, þá sem voru vannærðir,
bjuggu í heilsuspillandi húsnæði, fátæklinga og þá
sem lifðu óreglulegu lífi. Berklar lögðu sennilega fieiri
að velli en eyðnin mun nokkru sinni gera, enda þótt
vitað sé að eynisjúklingum fari mjög fjölgandi um
þessar mundir. Á nítjándu öld mátti rekja allt að fjórð-
ungi allra dauðsfalla til berkalveiki og sem dæmi má
manns í Bandaríkjunum og þar af hafa 18 þúsund
þegar látið lífið af völdum þess sjúkdóms.
I heiminum öllum deyja um 900 þúsund úr misling-
um árlega, 500 þúsund deyja úr berklum og 500
þúsund af orsökum sem raktar verða til meðgöngu
og fæðinga. í Afríku einni deyja um milljón manns
úr malaríu á ári og í Suður-Ameríku deyr eitt barn
af hverjum 100 sem fæðast fullburða úr magaveiki.
í Bandaríkjunum, þar sem árlega deyja um 950 þús-
und manns úr hjartasjúkdómum og um hálf milljón
úr krabbameinssjúkdómum, dóu 9 þúsund manns úr
eyðni árið 1986. Þar í landi er búizt við að dánartala
vegna eyðni verði um 51 þúsund árið 1991. Á árunum
1347 og 1350 er talið að svartidauði hafi lagt að
velli um 25 milljónir manna, eða sem nemur þriðj-
ungi Evrópubúa nútímans, og í lok fjórtándu aldar
er talið að þessi plága hafi veriö búin að ráða niður-
lögum um 70% íbúa álfunnar, að því er fram kemur
í Discover.
Lyklabörn eru alþekkt og þau
hafa löngum verið talin eitt
af vandamálum nútímaþjóðfé-
lagsins. Án þess að mælt sé með
því að börn séu eftirlitslaus
langtímum saman er ástæða til
að geta þess, að félagslegar
rannsóknir í Bandaríkjunum hafa
leitt í Ijós að það þurfi alls ekki
að vera neyðarbrauð að láta
skólabörn hugsa um sig sjálf eft-
ir skólatíma, ef foreldrarnir gæta
þess að skipuleggja þennan tíma
með börnunum. Það er ekki nóg
að forða börnum frá því að lenda
í slæmum félagsskap, það þarf
líka að tryggja öryggi þeirra innan
stokks og utan — og ekki sízt
að vita hvernig þau verja tíma
sínum þegar þau eru á eigin veg-
um.
í þessu sambandi eru nokkur
atriði sem vert er að hafa í huga.
Einföldustu öryggisatriði eru í því
fólgin að tryggja að ávallt sé ein-
hver ábyrgur einstaklingur í
grenndinni sem barnið getur leit-
að til ef á þarf að halda, að kenna
barninu að nota símann og kalla
til lækni, slökkvilið eða lögreglu
ef hættu ber að höndum og loks
að tryggja að venjulegs öryggis
inni á heimilinu sé gætt svo sem
kostur er.