Morgunblaðið - 05.06.1988, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. JÚNÍ 1988
B 5
Garðar Þorsteinsson framkvæmdastjóri Sjómannadagsins:
'urtil
nnn var
saðefla
samstöðu meðal siómanna
SJÓMANNADAGURINN hefur aðsetur í húsakynnum
Hrafnistu í Reykjavík. Garðar Þorsteinsson er fram-
kvæmdastjóri Sjómannadagsráðs og Morgunblaðið ræddi
við hann í tilefni af 50 ára afmæli Sjómannadagsins. Um-
ræðuefnið er þessi dagur, sem helgaður er sjómönnum og
i það starf sem unnið er á vegum Sjómannadagsráðs. Garð-
ar rifjar fyrst upp tilefni þessa hátíðsdags.
Morgunblaðið/Bj ami
Garðar Þorsteinsson fyrir framan aðsetur Sjómannadagsins að
„Sjómannadagurinn er stofnað-
ur í upphafi til þess að efla sam-
stöðu meðal sjómanna, bæði yfir-
og undirmanna á kaupskipum og
fískiskipum hér í Reykjavík og í
Hafnarfirði, til þess að halda einn
dag hátíðlegan, bæði til þess að
gleðjast og til að minnast látinna
sjómanna. Og þessa hefur alltaf
verið gætt. Síðan Sjómannadagur-
inn var stofnaður hefur verið hald-
in minningarguðsþjónusta í Dóm-
kirkjunni, þar sem biskup íslands
eða staðgengill hans hefur minnst
drukknaðra sjómanna, þeirra sem
farist hafa á milli sjómannádaga.
Um leið og þeirra er minnst, er
alltaf lagður blómsveigur að leiði
óþekkta sjómannsins, sem er í
Fossvogskirkjugarði.
Höldum uppi gömlum
hefðum
í lögum um Sjómannadaginn er
það líka, að markmið Sjómanna-
dagsins er að efla róður, róðraræf-
ingar meðal íslenskra sjómanna og
annarra og að halda uppi gömlum
hefðum sjómanna á margvíslegan
hátt. Þó hafa fallið niður nú síðustu
árin ýmsar keppnir, eins og til
dæmis stakkasund og björgunar-
sund í sjó. Því miður, það er skaði.
Nú er sjómannadagurinn haldinn
hátíðlegur í 51. sinn, en þessi stofn-
un, Sjómannadagurinn, er 50 ára.
Fyrst var haldið upp á sjómanna-
daginn 6. júní 1938. Af þessu til-
efni er dagskráin viðameiri nú en
venja er til. Það verða í rauninni
fjögurra daga hátíðahöld, frá
fimmtudegi til sunnudags. Forseti
íslands heimsækir Hrafnistu í
Hafnarfírði og í Reykjavík. Við
höfum fengið danska skólaskipið
Georg Stage í heimsókn og færey-
skar skútur munu heimsækja okk-
ur, einnig danska varðskipið Hvíta-
bjöminn. Sérstök hátíðardagskrá
verður haldin í Laugarásbíói þar
sem forsetinn og margir helstu
framámenn þjóðarinnar verða gest-
ir.
Arnarrím
Á meðal þess sem verður til
skemmtunar á hátíðarsamkomunni
(hún var síðastl. föstud., innsk.
Mbl.) er kórsöngur þar sem sungið
verður nýtt tónverk eftir Sigfús
Halldórsson. Hann tileinkar Sjó-
mannadeginum tónverkið, sem
hann kallar Arnarrím og það er
samið við bæði kvæði og stökur
eftir Öm Amarson, en sjómanna-
dagssamtökin eiga höfundarréttinn
á verkum Amar Amarsonar. Það
má geta þess, að Sigfús Halldórsson
hefur tileinkað Sjómannadeginum
ein fjögur tónverk. Það em Stjáni
blái, Þakkargjörð, Til sjómanns-
ekkjunnar, og núna Arnarrím.
Nýr minnisvarði
Á sjálfan sjómannadaginn hefst
dagskrá klukkan níu með því að
vígður verður í Fossvogskirkjugarði
nýr minnisvarði um óþekkta sjó-
manninn. Við létum byggja þetta
minnismerki núna í tilefni af 50 ára
afmæli dagsins í samvinnu við
Kirkjugarða Reykjavíkur. Gamla
minnismerkið var orðið það að-
þrengt af tijám á nærliggjandi leið-
um, að það var orðið illmögulegt
að sjá það eða komast að því. Síðan
verður dagskráin með hefðbundn-
um hætti og endað með hátíðarsam-
komu um kvöldið.
Við þurfum að sjálfsögðu líka að
gera eitthvað fyrir gesti okkar er-
lenda sem heimsækja okkur á skip-
um sínum. Þetta er í fyrsta skipti
sem útlendar skútur heimsækja
okkur í tilefni af sjómannadegin-
um.“
Einstakt fyrirbæri
Eru einhver formleg erlend sam-
skipti á vegum Sjómannadagsins?
Erlend samskipti eru helst við
Norræna öldrunarráðið. Við eigum
talsverð samskipti við Norðurlönd
á því sviði, það eru helstu erlendu
samskiptin."
Er til eitthvað sambærilegt við
Sjómannadaginn í öðrum löndum?
Ég held,“ segir Garðar og hugsar
TVEGGJA tonna trilla skýst upp
að löndunarkrananum. Það er
Pálmi RE að koma utan af sviði
og um borð er Guðmundur Valdi-
marsson einn á báti. Hann snarar
aflanum á land, það eru um 200
kíló af þorski. Ein síld er eftir,
hann segir að lóðað hafi á mikla
kekki þarna úti á flóanum, senni-
lega sQd. Þessi eina hafði flækst
Hrafnistu í Reykjavík.
sig vel um, „að ég megi fullyrða
það, að þetta sé alveg einstakt.“
Stofnun og dagur með sama
nafni
Sjómannadagurinn er heilsárs-
stoftiun, sem rekur dvalar- og hjúk-
runarheimili fyrir aldraða og ýmsa
starfsemi aðra. Almenningur tengir
það ef til vill ekki saman, þessa
stofnun og Sjómannadaginn, sér
í net hjá honum. Þegar hann
hefur komið aflanum upp, spyrj-
um við hann hvort hann hafi
verið lengi til sjós.
„Já, ég hef verið það mest alla
mína tíð held ég og alltaf á trillu.
Ég hef að vísu komið um borð í
stærri bát, en það er varla að hei-
tið geti.“ Ér hann alltaf einn á báti?
kannski aðeins einn einstakan fána-
dag í miðbænum með ræðuhöldum
og slíku. Hefur Garðar orðið var
við það, að fólk viti ekki um þessi
tengsl?
„Þetta er alveg rétt. Það eru
margir sem undrast þegar maður
segist vinna hjá Sjómannadeginum:
„Hvað er hægt að gera þar allt
1 árið, þetta er bara einn dagur?" er
spurt. En, vel að merkja, Sjómanna-
dagurinn er starfandi allt árið sem
„Já, svona meiripartinn. Ég var
með mann með mér í vetur á vertí-
ðinni. Núna einn. Ég er með þijátíu
net í sjó héma vestur á Sviði, það
er svona hálfur annar tími fyrir
mig,“ segir Guðmundur.
„Það losar eitthvað tuttugu tonn
núna síðan í maí,“ segir hann spurð-
ur um aflabrögð. „Eg held að það
sé ágætt á þetta horn miðað við
stjómunaraðili að þessum fyrir-
tækjum. Þau em báðar Hrafnis-
tumar, Happdrætti DAS, Laugar-
ásbíó og svo er líka jörð austur í
Grímsnesi þar sem sjómannafélög
hafa komið sér upp orlofshúsum."
Er fyrirsjáanlegt að Sjómanna-
dagurinn auki á einhvem hátt við
hlutverk sitt, til dæmis varðandi
minjar eða fræðslu?
„Sjómannadagssamtökin hafa
alltaf látið sig skipta talsvert miklu
mál sem varða sjóminjasöfn. Það
hefur verið mikill áhugi hér innan
ráðsins á að fylgjast náið með fram-
vindu mála til þess að koma upp
myndarlegu sjóminjasafni, sem
reyndar er góður vísir að í Hafnar-
firði. En við hefðum viljað stefna
hærra og hafa það myndarlegt sjó-
minjasafnshús. Ég sé þó ekki fram
á að við munum geta ráðist í slíka
framkvæmd á næstu ámm.
Fræðslu höfum við reynt að
stuðla að og þá sérstaklega í sam-
bandi við heilbrigðis- og öldrunar-
þjónustu. Það hefur einkum varðað
menntun starfsfólks.“
Aldraðir heiðraðir
Á sjómannadaginn hafa aldraðir
sjómenn verið heiðraðir og oft ýms-
ir aðrir, hvemig er staðið að því?
„Það em stéttarfélög sem eiga
aðild að Sjómannadagsráði, sem
tilnefna til okkar menn sem heiðra
skal. Við tökum síðan endanlega
ákvörðun um hvemig og hversu
margir em heiðraðir. Mat stéttarfé-
laganna byggist á því, að viðkom-
andi hafí verið lengi til sjós, verið
traustir og dyggir í sínu starfí, far-
sælir bæði í starfí og sem félagar
og stuðlað vel að málum innan síns
stéttarfélags. Síðan hefur Sjó-
mannadagurinn einnig heiðrað
marga velunnara Sjómannadagsins,
menn sem hafa unnið í þágu sjó-
mannastéttarinnar, t.d. með rit-
störfum, að slysavömum og fleira
og fleira. Menn sem ekki hafa beint
tilheyrt samtökum sjómanna.
Garðar Þorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri Sjómannadagsráðs er
að lokum spurður um samskipti
ráðsins og Slysavamafélagsins, em
þau einhver önnur en sýningar á
sjómannadaginn?
„Kannski ekki beint samstarf,"
segir hann. „En það em mjög náin
samskipti okkar, sérstaklega í kring
um sjómannadaginn, við Slysa-
vamafélagið. Flestir emm við mikl-
ir velunnarar Slysavamafélagsins
og margir em ævifélagar þess.
Náinn kunningsskapur og náin
samskipti hafa ætíð verið góð á
milli Sjómannadagsins og Slysa-
varnafélags íslands."
það sem hefur verið. Þetta er ekki
nema tveggja tonna hom.“
Hann hefur þá upp í útgerðar-
kostnað? „Ja, það fer nú eftir því
hvemig á það er litið sko. Það fer
mikið í þetta aftur." Guðmundur
hefur átt bátinn í hálfan fjórtánda
mánuð og segir hann hafa reynst
vel. Á kannski að stækka við sig?
„Það getur vel verið að ég fái mér
stærri bát, jájá. Annars hef ég allt-
af verið á grásleppu á þessum tíma.
Sleppi því núna, það er verðið, það
er svo lágt. Svo hefur lítil veiði
verið. Það er ekkert verð á hrognun-
um. Það er skárra að koma með
þetta dags daglega, svona tvö
hundmð kíló af fiski heldur en
svona fimmtíu kíló af hrognum eins
og grásleppuveiðin hefur gengið í
ár.“
Hvemig hefur veiðin verið að
jafnaði? „Maður fær svona þtjú-
hundmð kíló að jafnaði eftir dag-
inn, það er stundum meira. Eg
tvíreri einu sinni á vertíðinni. Svo
er minna inn í milli.“
Taka trillukarlar sér frí á sjó-
mannadaginn? „Sjómannadagur-
inn. Hann er ágætur út af fyrir
sig, en ég held að það séu fáir trillu-
karlar sem taka hann hátíðlega upp
á að taka sér frí. Ætli maður taki
sér nú ekki samt frí þetta árið.“
Getur veríð að égfái mérstærrí bát