Morgunblaðið - 29.07.1988, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1988
Varaforsetaefni bandarískra repúblikana:
Hart er lagt að Bush
að velja hægrimann
Washington. Reuter.
HART er nú lagt að George
Bush, væntanlegnm forsetafram-
bjóðanda bandaríska Repúblik-
anaflokksins, að velja sér vara-
forsetaefni úr hægri armi flokks-
ins. Bush heldur þvi mjög á loft
hve hægrisinnaður hann sé en
hægrimenn gruna hann samt um
græsku og óttast, að hann sé í
raun í flokki með frjálslynda
austurstrandaraðlinum.
Aðstoðarmenn Bush sögðu á
miðvikudag, að verið væri að vinna
að því að finna varaforsetaefni en
endanlega yrði þó ekki frá því skýrt
fyrr en á landsþingi Repúblikana-
flokksins í New Orleans eftir þijár
vikur. Gordon Humphrey, repúblik-
ani og öldungadeildarþingmaður frá
New Hampshire, sagði þá einnig
frá því, að hann væri að vinna að
stofnun hóps, „Samtaka um sigur-
framboð", sem myndi reyna að fá
Bush til að velja sér hægrisinnaðan
meðframbjóðanda. Sagði Hump-
hrey, að ella biði Bush lægri hlut
fyrir Michael Dukakis í kosningun-
um 8. nóvember.
„Margir hægrimenn óttast, að
Bush velji sér einhvern úr flokks-
kerfínu, einhvem blóðlausan skoð-
analeysingja, sem ræki verkafólk
beint í fangið á Dukakis," sagði
Humphrey.
Stjómmálaskýrendur benda á,
að hægrimenn í Repúblikanaflokkn-
um séu ekki einfærir um að vinna
forsetakosningarnar en jafn víst sé,
að frambjóðandi flokksins nái aldrei
kjöri án þeirra fulltingis. Reagan
höfðaði ekki aðeins til hægrimanna
innan síns eigin flokks, heldur einn-
ig til hægrisinnaðra demókrata og
annarra.
Meðal þeirra, sem nefndir hafa
verið sem líklegur meðframbjóðandi
Bush, má nefna Robert Dole, leið-
George Bush
toga repúblikana í öldungadeild-
inni, Jeane Kirkpatrick, fyrrum
sendiherra Bandaríkjanna hjá Sam-
einuðu þjóðunum, og Jack Kemp
fulltrúadeildarþingmann. Þá hafa
ýmsir aðrir borið á góma, til dæmis
Elizabeth, eiginkona Doles og fyrr-
um samgönguráðherra.
Dukakis hefur mikið
forskotáBush
Samkvæmt skoðanakönnun á
fylgi forsetaframbjóðendanna, sem
dagblaðið Wall Street Journal birti
í gær, hefur Mike Dukakis, fram-
bjóðandi demókrata, 17% forskot á
George Bush. Skoðanakönnunin var
gerð síðastliðinn laugardag þegar
landsfundi demókrata var nýlokið
og samkvæmt henni nýtur Dukakis
fylgis 51% kjósenda en Bush 34%.
Fyrir landsfundinn var Dukakis
með 12% forskot. Skoðanakönnun
sem vikuritið Newsweek gerði í lok
síðustu viku sýndi svipaðar niður-
stöður.
í skoðanakönnun Wall Street
Journal kemur fram að 54% að-
spurðra eru sátt við þá ákvörðun
Dukakis að gera Lloyd Bentsen frá
Texas að varaforsetaefni sínu. 19%
aðspurðra eru á móti þeirri ráðstöf-
un. Könnunin sýndi einnig að Duk-
akis hefur mikið forskot á Bush
meðal tveggja mikilvægra hópa:
Fjórir af hveijum fímm demókröt-
um, sem stutt hafa Ronald Reagan
Bandaríkjaforseta, eru nú á bandi
Dukakis og 56% kvenna styðja
Dukakis en 26% hyggjast greiða
Bush atkvæði sitt.
Reuter
Fjöldi fólks kom saman við herstöðina í Ljubljana á miðvikudag til
að mótmæla dómunum yfir mönnunum fjórum. Það bar mótmæla-
spjöld og hélt fána Slóvaníu á lofti.
Júgóslavía:
Yfirvöld sökuð um
stj órnarskr árbr ot
Belgxað. Reuter.
MILAN KUCAN, formaður júgó-
slavneska kommúnistaflokksins í
Slóvaniu, heldur bví fram að um
Suður-Afríka:
Blaðamannaskrá-
setningu frestað
ERLENT
Jóhannesarborg. Reuter.
SUÐUR-Afríkustjórn hætti í gær
á siðustu stundu við umdeilda
áætlun um að skrásetja sérstak-
lega alla blaðamenn i landinu.
Hafði henni verið mótmælt harð-
lega í Suður-Afríku og víða um
heim.
Stoffel Botha innanríkisráðherra
tilkynnti í gær, að hann hefði frestað
gildistöku reglna um skrásetningu
blaðamanna en þær áttu að verða
að lögum frá og með sunnudeginum.
Samtök blaðamanna víða um heim
og í Suður-Afríku og erlendar ríkis-
stjómir hafa andmælt reglunum en
lögfræðingar segja, að þær séu svo
almennar, að þær geti átt næstum
við hvað sem er, blöð, blaðamenn og
blaðafulltrúa. Sjálf segir ríkisstjóm-
in, að reglunum hafí ekki verið stefnt
gegn venjulegum fréttaflutningi,
heldur „gegn framferði sumra
manna í fjölmiðlaheiminum".
Talið er, að stjómvöld hafí hér í
huga starfsemi sumra smárra frétta-
stofa, sem em með lausráðið fólk á
sínum snæmm og flytja fyrst og
fremst fréttir frá blökkumanna-
byggðunum.
stjórnarskrárbrot hafi verið að
ræða þegar réttað var i máli fjög-
urra slóvena á serbókróatísku en
ekki móðurtungu hinna ákærðu
sem er slóvenska. Slóvenarnir
voru á miðvikudag dæmdir fyrir
að hafa ljóstrað upp hernaðar-
leyndarmálum.
Herdómstóll í Ljubljana, höfuð-
borg Slóvaníu, hafnaði beiðni yfír-
valda í Slóvaníu um að réttarhöldin
fæm fram á slóvensku en þau fóm,
eins og áðúr sagði, fram á serbókró-
atísku sem er opinbert tungumál í
Júgóslavíu og það mál sem notað
er innan júgóslavneska hersins.
Þrír hinna dæmdu em blaðamenn
en sá fjórði er yfírmaður í hemum.
Hann var dæmdur til fjögurra ára
fangavistar en blaðamennimir
fengu 5 til 18 mánaða dóma. Mönn-
unum er heimilt að áfrýja dómun-
um.
Kuchan kveðst hafa snúið sér til
miðstjómar kommúnistaflokksins
með umkvartanir sínar þar sem þær
verði ræddar.
Moskva:
„Römm er sú
taug er rekka
dregur...“
Moskvu. Reuter.
Sovétmaður, sem var um tíma
stríðsfangi i Afganistan og sett-
ist síðar að í Bandaríkjunum,
kom á miðvikudag fram á blaða-
mannafundi í Moskvu og sagðist
ekki furða sig á, að hann hefði
verið fangelsaður þegar hann
sneri heim.
Níkolaj Ryzhkov, sem er 24 ára
að aldri, sagði fréttamönnum, að
hann hefði verið haldinn heimþrá
og sektarkennd þegar hann hefði
búið í Bandaríkjunum og vitað
fullvel, að hann yrði settur í fang-
elsi sneri hann aftur.
Það gerði hann þó í desembér
árið 1984 og var umsvifalaust
dæmdur í 12 ára vinnubúðavist.
4. júlí sl. ákváðu sovésk stjórnvöld
hins vegar að náða alla liðhlaupa
og þá, sem höfðu fallið í hendur
skæruliðum í Afganistan og síðan
sest að í öðrum löndum. Aðeins
einn sovéskur hermaður hefur þó
notfært sér náðunina og snúið
aftur heim.
Rúmiega 300 sovéskra her-
manna er saknað í Afganistan og
er talið, að þriðjungurinn hafi fall-
ið, sumir enn í höndum skæruliða
og aðrir komnir til Vesturlanda.
Eftir komuna til Bandaríkjanna
bjó Ryzhkov í New York og Was-
hington og vann fyrir sér sem
vélvirki en hann átti erfítt með
að laga sig að lífinu þar. Segist
hann nú ekki dreyma um annað
en vera dráttarvélarstjóri og búa
hjá foreldrum sínum í Petropav-
losk í Kazakhstan.
Hlj ómtækninýjungar:
Stafræn segnlbandstæki valda hljóm-
tækjaframleiðendum heilabrotum
Lundúnum, Daily Telegraph.
ENN eitt galdratækið á hljóm-
Morgunblaðið/KGA
Hér á myndinni má sjá fyrstu íslensku DAT-snælduna, sem er með
Sykurmolunum, Eins og sjá má af samanburðinum við filmuna eru
DAT-snældurnar nokkru minni en hefðbundnar snældur.
tækjamarkaðnum er nú komið
fram á sjónarsviðið — að því
er virðist til þess eins að rugla
þegar dasaðan almúgann. Hér
ræðir um stafræn segulbönd
eða DAT (Digital Audio Tape).
Sérfræðingar telja að DAT
muni áður en varir leysa
„gamla“ snældutækið af hólmi,
en auk fjölmargra tækninýj-
unga í DAT-kerfinu er hljóm-
burðurinn eins og hann getur
bestur orðið — í raun engu síðri
en í geisladiskum.
DAT-snældumar eru minni en
þær, sem lesendur eiga að venjast
í gamla kerfínu, en hættan á að
þær bili er hin sama og í gömlu
snældunumn þó lítil sé. (Einn
helsti kosturinn við geisladiskana
er að í þeim eru engir hreyfanleg-
ir hlutir.) DAT-tækin líta helst
út eins og lítil myndbandstæki,
en virka frekar eins og geislaspil-
arar.
Venjuleg DAT-tæki, sem að
líkindum munu kosta á bilinu
70-80.000 krónur hingað komin,
hafa ótal möguleika. Hægt er að
láta tækið hlaupa yfir lög, leita
að lögum og einnig er tímastilling
til þess að tækið taki sjálfkrafa
upp. Þá telja menn DAT-tækjun-
um til tekna að ekki tekur nema
um hálfa mínútu að spóla enda
milli á klukkustundarlangri
snældu. Fullkomnari tækin, sem
reikna má með að kosti um
100.000 krónur, hafa fleiri auka-
möguleika, svo sem eins og þann
að hægt er að bæta upplýsingum
við segulbandið, þannig að þegar
að eitthvert lag er leikið, eða hrað-
spólað — afturábak eða áfram —
fram hjá því, sést í upplýsinga-
glugga tækisins hvaða lag er á
ferðinni.
DAT-kerfið var þróað í Japan
af Sony, Aiwa og Pioneer, en eft-
ir að það var kynnt hefúr hver
höndin verið upp á móti annarri
í tónlistariðnaðinum vegna þess.
Þeir sem hrífast hvað mest af
tækninýjungum benda á að DAT-
tæknin sé sniðin að óskum neyt-
enda (les: ríkra hljómtælqadellu-
karla) og séu rökrétt framhald
af uppfínningu geisladisksins, en
hljómplötuútgefendur, þar á með-
al CBS, EMI, RCA og Virgin, eru
aldrei þessu vant á einu máli og
hafa snúist hatrammir gegn DAT.
Þeir óttast að DAT-tækin verði
notuð til þess að taka upp af
geisladiskum og vegna þess að
tuttugasta upptaka tuttugustu
upptöku er jafngóð hinni fyrstu
telja þeir að DAT-tæknin muni
blása vindi í segl „sjóræningj-
anna“ svokölluðu — þeirra, sem
íjölfalda efni og selja án leyfís
rétthafa. Vegna þessa hafa
stærstu útgáfufyrirtækin neitað
gefa leyfí fyrir DAT-útgáfu á efni
sínu.
Enn sem komið er eru því ein-
ungis til um 100 DAT-snáeldur
með uppteknu efni, en þær kosta
á bilinu 1.200-2.000 íslenskar
krónur.
Snældur þessar eru aðallega
með jazzi og sígildri tónlist, en
einstaka fyrirtæki eins og Factory
Records hafa gefíð út snældur
með New Order og Durutti Col-
umn. Þar til vandræðin vegna
höfundarréttarins eru leyst er
hætt við að DAT-tækin verði nær
eingöngu notuð til gæðaupptöku
af hljóðverum og dellukörlum.
Langt er hins vegar í land með
að almenningur láti hrífast.
Samkvæmt tölum, sem gefnar
voru út fyrr á árinu verða 4% jap-
anskra heimila og 1% evrópskra
komin með DAT-tæki fyrir árið
1991, en árið 1994 telja þeir að
hlutfallið verði komið upp í 40%
og 8%. Hins vegar er talið að á
miðju ári 1991 muni nær þriðji
hver Evrópubúi eiga geislaspilara.
Til þess að slá á ótta útgáfufyr-
irtækja hafa framleiðendur DAT-
tækjanna neitað að selja tæki sín
til', landa annarra en þeirra sem
leggja sérstakt gjald á tækin, sem
síðan rennur til rétthafa til þess
að bæta þeim hugsanlegt tap.
Að sögn íslenskra hljómtækja-
fyrirtækja er erfitt að spá fyrir
um hvenær innflutningur á tækj-
um þessum hefst og enn erfíðara
að segja fyrir um hugsanlegt verð.
Flest þeirra gera þó ráð fyrir að
hugað verði að málum þessum
með haustinu.