Morgunblaðið - 29.07.1988, Blaðsíða 18

t
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1988
Horft yfir landgfræðslugirðingu í Mývatnssveit. Munurinn er greinilegur á friðaða svæðinu.
Friðunin hefur skilað miklum árangri. Hér er Sveinn Þórarinsson
landgræðsluvörður í Þingeyjarsýslum við loðvíði á friðuðu svæði í
Kelduhverfi. Loðvíðirinn má sín þó yfirleitt lítils einn og sér gegn
sandfokinu.
Moldin rýkur úr rofabörðum á Hólsfjöllum.
Ólafur Arnalds jarðvegsfræðing-
ur við rannsóknir á jarðvegseyð-
ingu við Grænulág á Reykjahlíð-
arafrétti
ir því að ítala yrði gerð í öll afrétt-
arlönd og heimalönd í Skútustaða-
hreppi. Niðurstöður beitarþols-
rannsóknanna lágu fyrir haustið
1974 en útreiknað beitarþol sýndi
mun meira beitarþol á þessum slóð-
um en fénaður var fyrir hendi til
að nýta. ítölunefndin lækkaði út-
reiknaða beitarþolið verulega en
Selfossi.
Á MÝVATNSÖRÆFUM og í
Hólsfjöllum er langalvarlegasta
sandfoks- og gróðureyðingar-
svæði landsins. Á þessu svæði
eru þess dæmi að stórir sand-
skaflar flytjist til um 300 metra
yfir gróið land á einu ári. Jarð-
vegur á þessu svæði heldur illa
i sér raka og í þurrkatíð eins
og hefur verið í sumar rikir
eyðimerkurástand á svæðinu,
þvi meira gufar upp af raka en
sem nemur úrkornu. Samfara
þessum aðstæðum hefur mikið
beitarálag valdið þvi að gróður
er mjög á undanhaldi. Sveinn
Runólfsson landgræðslustjóri
telur að ekki þýði að fara út í
neinar nýjar uppgræðsluað-
gerðir fyrr en búið er að gera
áætlanir um búskaparhætti í
framtíðinni á svæðinu.
í Mývatnssveit, á Mývatnsöræf-
um og í Hólsfjöllum hefur verið
mikið sandfok, jarðvegs- og gróð-
ureyðing á undanfömum áratug-
um og jafnvel öldum. Fyrstu að-
gerðimar á þessum slóðum af hálfu
Sandgræðslunnar voru þegar lan-
deigendur Dimmuborga afhentu
þær Sandgræðslu íslands til eignar
og uppgræðslu árið 1942. Síðan
þá hafa verið reistar 17 girðingar,
samtals 150 kílómetrar, sem
spanna 7.600 hektara í Skútu-
staða- og Fjallahreppi. Sand-
græðslan hefur haldið þessu svæði
friðuðu fyrir búfjárbeit og sáð þar
melgresi og grasfræi og borið á
áburð með flugvélum á undanföm-
um ámm.
Ekki hefur veið fjármagn til að
taka til meðferðar nema lítinn
hluta af þessum svæðum sem hafa
verið friðuð. Friðunin ein sér hefur
leitt til mikilla framfara innan girð-

Dæmigerð mynd frá uppblásturssvæðum.
Séð af þjóðveginum inn á austurafrétt austan Námaskarðs.
Þegar melgresið lætur undan sandfokinu hnyklast rótarkerfi þess
upp eins og myndin sýnir.
inganna og ríkjandi gróður þar,
melgresi, fjalldrapi og loðvíðir, náð
sér verulega á strik og svæðin orð-
in gróskumikil.
Eyðimerkurástand
í þurrkatíð
„Þetta svæði sem við emm að
tala um er allt á eldíjallasvæði og
járðvegurinn er mjög sendinn og
heldur illa í sér raka. Hann er
mjög gosefnablandinn og því ákaf-
lega fokgjarn," segir Sveinn Run-
ólfsson landgræðslustjóri sem eins
og aðrir hefur miklar áhyggjur af
þessu svæði. „Úrkoma á svæðinu
er sú minnsta sem þekkist á
landinu og í þurrkatíð eins og í
sumar ríkir þama ömgglega eyði-
merkurástand þar sem meira gufar
upp af raka en sem nemur úr-
komu. Menn hafa talað um að á
Mývatnsöræfum væri úrkoman oft
á tíðum ekki nema 300 millimetrar
á ári. Það er því augljóst að beit-
arálagi á slíkum svæðum verður
að stilla mjög í hóf.“
Beitarálag alltof mikið
Sveinn sagði bændur og aðra
heimamenn í Mývatnssveit hafa
haft af því vaxandi áhyggjur að
grróðri fari hnignandi á þessum
slóðum og að aðgerða væri þörf
til þess að laga búskap eftir land-
kostum á þessum slóðum. „Upp
úr 1970 óskuðu bændur sjálfir eft-

. rr'r-

-

cumi

Alvarlegasta gróðureyðing landsins
er á Mývatnsöræfum og í Hólsfjöllum
Viðamikilla aðgerða þörf til að bjarga svæðinu segir landgræðslustjóri
i