Morgunblaðið - 12.01.1989, Blaðsíða 29

28
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JANÚAR 1989
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JANÚAR 1989
29

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Ríkisstjórnin og
vextirnir
egar núverandi ríkisstjóm
tók við völdum lýsti hún því
yfir, að hún ætlaði að lækka
vexti, jafnvel með handafli, ef
nauðsyn krefði. Nafnvextir, sem
höfðu lækkað í tíð fyrri ríkis-
stjómar héldu áfram að lækka
eftir að núverandi ríkisstjóm tók
við. Það gerðist ýmist með tilvís-
un til minnkandi verðbólgu
vegna verðstöðvunar eða vegna
þrýstings á viðskiptabankana frá
ríkisstjóminni. Jafnframt varð
smávægileg raunvaxtalækkun.
Hins vegar kom í ljós á síðustu
vikum liðins árs, að það er hæg-
ara sagt en gert að lækka vexti
með handafli eins og það hefur
verið kallað. Spariskírteini ríkis-
sjóðs, sem í áratugi hafa verið
talin einhver bezta fjárfesting á
íslandi, hættu að seljast eftir að
vextir voru lækkaðir á þeim.
Viðskiptabankar og sparisjóðir
höfðu gert samning við ríkissjóð
um að kaupa mikið magn af spa-
riskírteinum, sem þessir aðilar
sátu uppi með og gátu ekki selt
vegna þess, að fólk vildi ekki
kaupa þau með lægri vöxtum.
Sumir þessara aðila hafa grip-
ið til þess ráðs að setja spariskír-
teinin á útsölu. Þeir selja spari-
skírteinin með afslætti, sem þýð-
ir að raunvextir af þeim hafa
hækkað á ný. Þessi útsala á
spariskírteinum var fyrsta
vísbending um, að ríkissijómin
gæti ekki lækkað vexti með
handafli einu saman. Síðan hefur
það gerzt, að raunvextir banka-
bréfa hafa hækkað nokkuð og
almennt má segja, að vextir fari
hækkandi á hinum fijálsa fjár-
magnsmarkaði.
I fyrradag tilkynntu Verzlun-
arbanki, Iðnaðarbanki, Útvegs-
banki og sparisjóðimir nokkra
vaxtahækkun. Hin efnislegu rök
fyrir henni eru þau, að verð-
bólgan fer vaxandi á ný. Þessir
aðilar vísa til þess, að ríkisstjóm-
in hafí hvatt til vaxtalækkunar,
þegar verðbólgan fór minnkandi
og hljóti því að sætta sig við
vaxtahækkun, þegar verðbólgan
fer vaxandi. En hvers vegna er
verðbólgan að aukast? Verð-
stöðvun er enn í gildi og hún
hefur haldið á hinum frjálsa
markaði. Verðbólgan er að auk-
ast einungis vegna aðgerða nú-
verandi ríkisstjómar og fy'ái'-
málaráðherra.
Fyrir nokkrum dögum vakti
Morgunblaðið athygli á því, að
venjulegt húsnæðismálastjómar-
lán hækkaði að stofni til um 117
þúsund krónur vegna þeirra að-
gerða, sem Ólafur Ragnar
Grímsson, fjármálaráðherra, hef-
ur beitt sér fyrir. Þetta sama
fólk, sem verður fyrir barðinu á
hækkun lánskjaravísitölu vegna
ráðstafana Ólafs Ragnars verður
nú líka að borga hærri vexti
vegna aðgerða Olafs Ragnars.
Þetta er óneitanlega sérkennilegt
hlutskipti fyrir formann Alþýðu-
bandalagsins, þess stjómmála-
flokks, sem hefur talið sig bezta
vin launamanna.
Bankastjórar tveggja ríkis-
banka hafa gefíð til kynna, að
þeir muni hækka vexti síðar í
þessum mánuði. Viðbrögð fjár-
málaráðherra eru þau að hafa
uppi lítt dulbúnar hótanir í garð
ríkisbankana, ef þeir hækki
vexti. Hvað eiga ábyrgðarmenn
ríkisbankana að gera? Þeir hafa
verið ráðnir til þess að stjóma
bönkunum. Þeim ber að gæta
hagsmuna viðskiptamanna
sinna. Þeir gera það ekki með
því að halda vöxtum niðri að
kröfu stjómmálamanna frammi
fyrir vaxandi verðbólgu. Það
verða ekki margir sparifjáreig-
endur eftir, ef einkabankamir
verða þeir einu, sem taka tillit
til aukinnar verðbólgu í vaxta-
ákvörðunum sínum.
í janúarhefti fréttabréfs Verð-
bréfamarkaðar Iðnaðarbankans
er því slegið föstu, að vextir fari
hækkandi á ný. Þar segir m.a.:
„Ýmsir bankar og fjárfestingar-
lánasjóðir, t.d. Iðnlánasjóður og
Iðnþróunarsjóður bjóða nú stærri
kaupendum skuldabréf með betri
kjörum. Iðnþróunarsjóður býður
0,4% álag fyrir stærri kaup en 7
milljónir króna og báðir sjóðimir
bjóða 0,7% álag, ef keypt er fyr-
ir meira en 15 milljónir króna.
Segja má, að þetta séu eðlileg
viðbrögð við þeirri staðreynd, að
spariskírteini ríkissjóðs em nú
víðast hvar á „útsölu". Spariskír-
teinin eru ein ömggasta fjárfest-
ing, sem völ er á og hækki ávöxt-
un þeirra hljóta vextir á öðmm
bréfíim að hækka.“
Öll rök benda til þess, að ríkis-
stjómin standi frammi fyrir
gjaldþroti þeirrar vaxtastefnu,
sem hún hefur boðað. Vemleik-
inn í þjóðfélagi okkar er sá nú
orðið, að ríkisstjóm eða einstakir
ráðherrar geta ekki lengur
ákveðið hveijir vextir skuli vera.
Ríkisstjómin getur hins vegar
haft mikil áhrif á það hveijir
vextir em. Sú stjóm, sem tekur
sér fyrir hendur að skera niður
ríkisútgjöld svo um munar og
draga þar með úr lánsíjárþörf
og skattheimtu ríkissjóðs getur
á þann hátt stuðlað að vemlegri
vaxtalækkun. Hins vegar er
komin nokkur reynsla á þá ríkis-
stjóm, sem nú situr og það er
augljóst, að hún mun ekki fram-
fylgja slíkri stefnu.
„Hreyfillinn í sérflokki
hvað áreiðanleika snertír“
- segir Leifiir Magnússon hjá Flugleiðum um hreyfla Boeing 737-400 þotunnar
Úr flugstjómarklefe Boeing 787-400
þotu. Verði bilun i hreyfli blikka rauð
og gulbrún aðvörunarþ'ós í litlu borði
ofen við mælaborðið. Mótormælar
fyrir miðju mælaborðsins (tveir
svartir rammar) gæfe til kynna hvers
kyns bilunin væri. Einnig myndu ljós
blikka á eldsneytishandföngum og
handföngum slökkvitækja (neðar-
lega fyrir miðju) og þannig gefe til
kynna í hvorum hreyfli bilun væri.
Er það til að draga úr líkum á að
flugmenn slökkvi á röngum hreyfli
í neyðartilvikum.
„ÞAÐ hefiir einhvers staðar orðið mikill misskilningur því það er
ekki rétt að bandariska flugmálastjómin (FAA) hafi varað við flugi
á þotum knúnnm CFM56-3 hreyflinum þegar saman feeru lítill lofthiti
og rigning," sagði Leifur Magnússon, framkvæmdastjóri flugrekstrar-
sviðs Flugleiða, í samtali við Morgunblaðið. í frétt blaðsins í gær af
brotlendingu Boeing 737-400 þotu British Midland-flugfélagsins í Mið-
Englandi á sunnudagskvöld var frá þvi skýrt, að eftir að drepist hafði
á báðum hreyflum Boeing 737-300 þotu flugfélagsins TACA frá E1
Salvador í rigningarveðri fyrir hálfu öðru ári, hefði FAA varað við
flugi á þotum knúnnm CFM56-3 hreyflum við ákveðið veðurlag vegna
hættu á þvi að þeir slökktu á sér. Þota British Midland var knúin
hreyflum af þvi tagi og hið sama mun eiga við um þotur sömu tegund-
ar, sem smiðaðar verða fyrir Flugleiðir og afhentar verða í vor.
„Þetta er ekki alls kostar rétt.
Það kom í ljós að flugmenn TACA-
þotunnar höfðu ekki farið að fyrir-
mælum i handbók flugvélarinnar.
Þeir voru í aðflugi að flugvelli í
mjög þéttri úrkomu og með hreyfl-
ana í hægagangi þegar á þeim
drapst með þeim afleiðingum að
þeir urðu að nauðlenda á akri. Lend-
ingin tókst það vel að ekkert kom
fyrir flugvélina. í handbók hennar
stóð hins vegar skýrt að halda yrði
ákveðnu lágmarksafli á hreyflunum
í rigningu. Orsök bilunarinnar var
því sú að flugmennimir gerðu sig
seka um að fara ekki að fyrirmæl-
um handbókarinnar. Það var í ljósi
þess, sem FAA sendi frá sér aðvör-
un þar sem ítrekuð var nauðsyn
þess að haldið yrði ákveðnu lág-
marksafli á flugi í úrkomu. Við
fengum þessa ábendingu á sínum
tíma, en þess má geta að flugvéla-
og hreyfilframleiðendur senda nær
daglega út ábendingar eða fyrir-
mæli til flugrekstraraðila er varða
rekstur og viðhald viðkomandi teg-
unda.
Þessi ábending var gefln út eftir
að við ákváðum að kaupa nýju
Boeing-þotumar. Og öll gögn sýna
að CFM56-3 hreyfíllinn er í sér-
flokki hvað áreiðanleika snertir.
British Midland-slysið breytir engu
þar um. Það er ekki um neina aðra
hreyfla að ræða á Boeing 737-300
og -400 þotur. CFM56-hreyflamir
eru raunar á góðri leið með að yfír-
taka markaðinn fyrir þessa stærð
af hreyflum. Hreyfíll sömu tegund-
ar, örlítið breyttur þó, er á Airbus
A320-þotum, en á sínum tíma stóð
okkar val milli þeirrar flugvélar og
Boeing-þotunnar.
Við höfum fengið upplýsingar um
að lágt hitastig og úrkoma hafí
engu skipt varðandi flugslysið í
Mið-Englandi á sunnudagskvöld,"
sagði Leifur.
Hvers vegna var slökkt á
röngum hreyfli?
Flugleiðamenn hafa verið í sam-
bandi við framleiðendur CFM56-
hreyflanna í kjölfar slyssins í Eng-
landi. Samkvæmt upplýsingum
þeirra um bráðabirgðarannsókn á
flugrita þotunnar kemur þar ekkert
fram um að bilun hafí orðið í hægri
hreyflinum, sem flugmennimir
slökktu á eftir 13 mínútna flug.
Þotan var þá komin í 20 þúsund
feta hæð. Að sögn brezka blaðsins
Daily Telegraph og Eeuters-frétta-
stofunnar bar farþegum saman um
að eldur hafí kviknað í vinstra
hreyfli skömmu eftir flugtak og
beinist því athygli rannsóknaraðila
l t kTií.n* i
4jíT4j"ÍÍ3
að því hvað gerði það að verkum
að flugmennimir slökktu á hægri
hreyflinum, sem margt bendir til
að hafí verið í lagi. Beinist rann-
sóknin m.a. að því hvort mælitæki
hafí gefíð rangar upplýsingar, þ.e.
gefíð til kynna að eldur hafí verið
í hægri hreyfli en ekki í þeim
vinstri. Sérfræðingum ber saman
um að mjög ólíklegt sé að flugmenn
mglist á hreyflum í neyðartilvikum.
Skýrsla hefur ekki verið tekin af
flugstjóranum, en hann lifði brot-
lendinguna af.
Flugmennimir ákváðu að lenda
á East Midlands-flugvellinum og
héldu þvi fluginu áfram á vinstra
hreyflinum, sem eldur hafði slokkn-
að í. Flugu þeir því á honum í rúm-
ar 20 mínútur, en þegar þotan var
í aðflugi og þörf á auknu vélarafli
frá vinstri hreyflinum kviknaði aft-
ur í honum. Við það varð hann nær
aflvana og því skall flugvélin til
jarðar áður en hún náði inn á East
Midlands-flugvöllinn. Fregnir
herma að flugmennimir hefðu reynt
að gangsetja hægri hreyfílinn aftur
þegar kviknaði í þeim vinstri öðm
sinni en verið komnir of lágt til
þess að það tækist. Komið hefur í
ljós að dautt hafí verið á honum
er þotan brotlenti.
Breyttar reglur um lausafjárbinding'u:
Hliðrum til þannig að
staða okkar versni ekki
- segir Sverrir Hermannsson banka-
stjóri Landsbankans
Þannig munu nýju Boeing 737-400 þotur Flugleiða líta út. Fyrri þotan verður afhent í lok aprQ næstkom-
andi og hin í lok maí. Samsetning þeirra hefst í verksmiðjum Boeing í Seattle í næstu viku.
„Eigum ekki von á töfiim
á afhendingu nýju vélanna“
FLUGLEIÐIR undirrituðu samning um smíði tveggja Boeing 737-400
þotna á 50 ára afinæli samfellds ferþegaflugs á íslandi 3. júni 1987.
Sú fyrri verður afhent í lok aprfl nk. og hin mánuði síðar.
„Við eigum ekki von á að slysið
í Englandi tefli afhendingu nýju
þotnanna eða leiði til stöðvunar
þeirra, einkum ef í ljós kemur að
orsök slyssins hafí verið sú að flug-
mennimir hafí slökkt á röngum
hreyfli," sagði Leifur Magnússon,
framkvæmdastjóri flugrekstrar-
sviðs Flugleiða.
Flugleiðir urðu á sínum tíma fyr-
ir miklu tjóni er DC-10 þota félags-
ins var kyrrsett sumarið 1979 eftir
að þota sömu tegundar fórst við
Chicago-flugvöllinn er hreyfíll
brotnaði af henni. „Þotan var kyrr-
sett í sjö vikur á mesta annatíma,
meðan rannsókn á Chicago-slysinu
stóð yfír. Við urðum að leigja flug-
vélar í staðinn og urðum fyrir meiri-
háttar fjárhagslegu tjóni, sem fé-
lagið var lengi að vinna upp.
Ég á hins vegar ekki von á stöðv-
un 737-400 flugvélanna í framhaldi
af slysinu í Englandi. Rannsóknin
verður þó að fá að hafa sinn gang
og meðan henni er ólokið verður
að bíða með að kveða upp dóma.
Það er auðvitað ekki hægt að úti-
loka neitt á þessu stigi. Og komi í
ljós að eitthvað óeðlilegt er við
hreyflana verður að bæta þar úr.“
Að sögn Leifs hefst samsetning
fyrri Boeing 737-400 þotu Flugleiða
í næstu viku. Hlutar hennar væru
smíðaðir víðs vegar um heim og
síðan settir saman í verksmiðjum
Boeing í Seattle. Þá væri samsetn-
ing hreyflanna að hefjast um þessar
mundir, en þeir væru smíðaðir að
hluta í Frakklandi og hluta til í
Bandaríkjunum.
Sérstakur eftirlitsmaður Flug-
leiða, Ólafur Marteinsson deildar-
stjóri skoðunardeildar, fór til Se-
attle um síðustu helgi. Mun hann
fylgjast grannt með samsetningu
flugvélanna. í því sambandi mun
hann eiga samstarf við skoðunar-
menn frá flugfélögunum Hapag-
Lloyd, KLM og Braathens, en verið
er að smíða þotur sömu gerðar fyr-
ir þau.
„VIÐ MUNUM hliðra þannig til
í framkvæmdinni hjá okkur, að
staða okkar verði ekki verri en
hún var fyrir þessar síðustu
ákvarðanir," sagði Sverrir Her-
mannsson bankastjóri Lands-
bankans þegar hann var spurður
hvort bankinn gæti komið í veg
fyrir að þjónusta bankans við
viðskiptavini skerðist, með þvi
að taka erlend lán í stað þess að
nota innistæður á gjaldeyris-
reikningum til lánveitinga eins
og gert var á síðasta ári. Nýjar
reglur um lausafjárbindingu
bankanna auka bindiskyldu
Landsbankans um 600-700 milþ’-
ónir króna eins og fram kom í
frétt Morgunblaðsins í gær.
„Þessar nýju reglur þrengja mjög
hag okkar frá því sem áður var,
en Seðlabanki íslands hyggst fram-
kvæma og hefur fallist á að fram-
kvæma þessar reglur með þeim
hætti að gefa Landsbankanum
svigrúm til að leiðrétta lausafjár-
stöðu sina, þannig að hún verði
ekki verri eftir en áður,“ sagði
Sverrir. „Þetta þýðir ekki að Lands-
bankinn megi neitt slaka á klónni
því að hann hefur átt örðuga stöðu
á síðasta ári og menn verða áfram
að halda mjög fast á málum."
Sverrir sagðí að það þýddi að
Landsbankinn gæti ekki þjónustað
til dæmis fiskvinnslu og útgerð eins
og ýmsir hefðu kannski gert sér
vonir um. „Almennt séð verðum við
að vera tregir og staðir í útlánum
og verðum afar staðir að taka ný
fyrirtæki í viðskipti og að auka við
önnur. Svo að ég nefni sem dæmi
erum við ekki tilbúnir til þess að
auka við lánveitingar til fyrirtækja
í fiskeldi og svo framvegis."
Seðlabankinn hóf á síðasta ári
að greiða bönkunum tveggja pró-
senta vexti ofan á verðtryggingu
lausafjárbindingarinnar. Sverrir var
spurður hvort bankamir fengju enn
þessa vexti á þessu ári. Hann kvaðst
ekki vita annað og sagði að allar
forsendur áætlana bankans væru
við það miðaðar.
Sverrir var spurður hvort yfirlýs-
ingar fjármálaráðherra um vaxta-
mál muni hafa einhver áhrif á
ákvarðanir Landsbankans um vexti.
Fjármálaráðherra hefur lýst því
yfír að ríkisstjómin muni beita afli
sínu til að koma í veg fyrir hækkun
vaxta. „Ekkert af því sem Ólafur
Grímsson segir hefur hin minnstu
áhrif á mig. Ég hef enga trú á því
að yfírlýsingar hans hafi nein áhrif
á stjómendur þessa banka,“ sagði
Sverrir Hermannsson bankastjóri.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ÖNNU BJARNADÓTTUR
Helsinki-þróuninr
Moskvufiindur eftir
verulegar umbætur
í mannréttindamálum
Sendiherra Rúmeniu lagði fram saulján athugasemdir við drög
að lokaskjali Ráðstefiiunnar um öryggi og samvinnu í Evrópu,
RÖSE, í Vinarborg í siðustu viku. Hann átti bágt með að sætta
sig við ýmis mannréttindaákvæði sem fulltrúar Vesturlanda eru
sérstaklega ánægðir með. Sama dag deildu Tyrkir og Grikkir
annars staðar i borginni um skilgreiningu svæðis sem fyrrir-
hugaðar viðræður Atlantshafsbandalagsríkjanna og Varsjár-
bandalagsríkjanna um jafiivægi og samdrátt hefðbundins vígbún-
aðar frá Atlantshafi til ÚralQalla eiga að ná til. Bæði atvikin
gætu dregið fiindarhöldin i Vín á langinn. En vonast er til að
samningar náist i tæka tíð svo að Vinarráðstefhunni ljúki með
firndi utanríkisráðherra aðildarríkja Helsinki-sáttmálans i Vín 17.
til 19. janúar og erindisbréf um afvopnunarviðræður 23ja rikja
NATO og Varsjárbandalagsins 23ja liggi þá fyrir.
Vínarráðstefnan var sett í
byijun nóvember 1986. Edu-
ard Shevardnadze, utanríkisráð-
herra Sovétríkjanna, kom þá á
óvart með því að leggja til að
ráðstefna um mannleg tengsl yrði
haldin í Moskvu í framhaldi af
Vínarráðstefnunni. Vestrænum
fulltrúum fannst tillagan f fyrstu
fáránleg en að athuguðu máli
töldu þeir rétt að kanna hana
gaumgæfilega. Síðan hafa orðið
umbætur í mannréttindamálum í
Sovétríkjunum og í síðustu viku
samþykktu Bandaríkjamenn og
Bretar, með vissum fyrirvara þó,
að mannréttindafundur yrði hald-
inn í Moskvu 22. október til 15.
nóvember 1991.
Sovétmenn hafa þegar uppfyllt
ýmis skilyrði sem þjóðimar settu
fyrir því að þær samþykktu fund-
inn. Trú- og ferðafrelsi sovéskra
borgara hefur verið aukið, að-
skildar fyölskyldur hafa fengið að
sameinast og verulegur fjöldi gyð-
inga fékk brottflutningsleyfi frá
Sovétríkjunum á síðasta árí. Út-
varpssendingar vestrænna stöðva
eru ekki lengur truflaðar. Og Sov-
étmenn hafa samþykkt að heimila
eftirlit með því hvort ákvæðum
Helsinki-sáttmála sé framfylgt í
verki. Afdrif borgara sem gera
það eiga ekki að verða hin sömu
og á síðasta áratug en þá voru
þeir ýmist handteknir eða vísað
úr landi. Bandarísk nefnd sem fór
til Moskvu til að kynna sér ástand-
ið í mannréttindamálum í haust
var ánægð með viðtökumar og
sannfærðist um að raunverulegar
breytingar hefðu átt sér stað.
Bretar samþykkja fundinn með
þeim fyrirvara að Sovétmenn
standi við orð sín um breytingar
á lagabókstaf landsins í mannrétt-
indaátt. Þeir vilja að trú og stjóm-
málaskoðanir verði ekki lengur
saknæm þegar fundurinn verður
haldinn; að mál-, trú- og brott-
flutningsfrelsi verði tryggt og
dómskerfíð óhlutdrægt; að ein-
staklingar verði ekki lengur fang-
elsaðir né lokaðir inni á geðveikra-
hælum fyrir stjómmálaskoðanir
eða trú sína; að andófsmenn sem
hafa lengi óskað eftir brottflutn-
ingsleyfí verði famir úr landi; og
að fundurinn verði haldinn við
nákvæmlega sömu kringumstæð-
ur og sams konar fundir á Vest-
urlöndum — þ.e. að áhugamanna-
og þrýstihópar um mannréttinda-
mál og blaðamenn fái að fylgjast
óhindrað með honum.
Moskvufundurinn á að verða
þriðji mannréttindafundurinn í
framhaldi af Vínarráðstefnunni.
Hinn fyrsti verður haldinn í París
seinna á þessu ári og annar í
Kaupmannahöfn á næsta ári.
Veigamikilli hindmn fyrir lok-
um Vínarráðstefnunnar var mtt
úr vegi þegar Moskvufundurinn
var samþykktur. í upphafí var
vonast til að ráðstefnan myndi
aðeins standa í hálft ár en nú er
keppst við að ljúka henni áður en
forsetaskipti verða í Bandaríkjun-
um. Ef það tekst ekki má búast
við nokkurri töf á meðan nýir
ráðamenn í Washington kynna sér
málefni hennar. Það mun gefa
ríkjum sem em ekki alls kostar
ánægð með drögin að lokasam-
þykktinni tíma til að hreyfa frekar
við þeim og þá er ekki að vita
hvenær endanlegt samkomulag
næst.
Gagnrýni Rúmena
Fulltrúar Vesturlanda em eink-
ar ánægðir með árangurinn sem
hefur náðst á sviði mannlegra
tengsla en ráðstefnan fjallar einn-
ig um öryggis- og efnahagsmál.
Rúmenar höfðu sig lítið í frammi
í Vínarborg fyrr í vetur en um
áramótin gagnrýndi Nicolae Ce-
ausescu, einræðisherra þeirra,
drögin að lokaskjali RÖSE heift-
arlega og líkti ákvæðum um trú-
frelsi meðal annars við kaþólska
rannsóknarréttinn. Rúmenar eiga
einnig erfitt með að sætta sig við
ákvæði sem heimila skyndieftirlit
erlendra sendimanna með mann-
réttindum og ákvæði sem krefjast
þess að upplýsingar verði veittar
ef gmnur leikur á að samþykktir
um mannleg tengsl séu brotnar.
Annað ákvæði sem Vestur-
landaþjóðir telja stórt skref í rétta
átt en Austur-Þjóðveijar eiga sér-
staklega bágt með að kyngja er
afnám þeirrar reglu að pína út-
lendinga til að skipta ákveðinni
peningaupphæð yfír í gjaldmiðil
landsins sem þeir heimsækja. Oft
á tíðum gefst þeim ekki tækifæri
til að eyða peningunum en fá
þeim ekki skipt aftur í eigin gjald-
miðil þegar þeir snúa heim.
Afvopnun
Fundir fulltrúa Atlantshafs-
bandalagsríkjanna 16 og Varsjár-
bandalagsríkjanna 7 um erindis-
bréf bréf fyrir fyrirhugaðar af-
vopnunarviðræður ríkjanna hafa
verið haldnir samhliða RÖSE. Við-
ræðumar eiga að taka við af
MBFR-viðræðunum sem hafa
staðið í Vín í fimmtán ár. Þær
áttu að stuðla að bættu öryggi
með því að fækka í heijum í Mið-
Evrópu en hafa engan árangur
borið. Nýju viðræðunum er ætlað
að koma á stöðugu og öruggu
jafnvægi í hefðbundnum vopnum
í allri Evrópu. Samkomulag um
erindisisbréfið stóð á ágreiningi
Sovétmanna og Tyrkja um skil-
greiningu svæðisins sem viðræð-
umar eiga að ná til í austurhluta
Tyrklands, sem tilheyrir Asíu, og
suðurhluta Sovétríkjanna þangað
til Ronald Reagan samþykkti
mannréttindafundinn { Moskvu.
Sama kvöld og hann gerði það
lagði sovéska sendinefndin fram
tillögur sem Tyrkir sættu sig við.
En þá létu Grikkir óánægju sína
í ljósi. Þeir vilja að viðræðumar
nái til hafnarborga Tyrklands í
námunda við Kypur en Tyrkir
sætta-sig ekki við það.
Aðildarríki Helsinki-sáttmálans
hafa fallist á að framhaldsfundur
Stokkhólmsráðstefnunnar um að-
gerðir til að auka gagnkvæmt
traust og öryggi og um afvopnun
í Evrópu verði haldinn í Vínar-
borg. Viðræður ríkjanna 23ja
munu einnig fara þar fram og
munu óháð og hlutlaus ríki álf-
unnar hafa rétt til að fylgjast með
framvindu þeirra án þess þó að
geta lagt orð í belg. Vonast er til
að þessi fundarhöld hefjist fljót-
iega eftir að Vínarráðstefnunni
lýkur.
Næsti framhaldsfundur Hels-
inki-þróunarinnar verður haldinn
í Helsinki að þremur árum liðnum.
Frá Berlínarmúrnum. Hann er enn sem fyrr tákn hræðslu komm-
únistasfyórna við frelsi einstaklinga. Krafan um niðurrif múrsins
á eftir að vera háværari eftir lyktir fundarins í Vín.