Morgunblaðið - 07.02.1989, Síða 27

~5«Tt HAÍTiiayM .? J[!J07OTlTTXnJT4“EIt37wISVnT0H0TSr
-d£
magni til sjóðsins. Breytingartillögur
sem ríkisstjómin af ofangreindum
ástæðum telur nauðsynlegar munu
verða lagðar fram. Jafnframt geri ég
ráð fyrir því að drög að reglugerð
megi kynna áður en málið hlýtur
lokaafgreiðslu á Alþingi.
Þrátt fyrir stofnun Hlutafjársjóðs-
ins er ljóst að margra fyrirtækja bíður
gjaldþrot. í slíkum tilfellum er mikil-
vægast að fískiskip haldist í viðkom-
andi byggðarlagi. Á það verður að
leggja áherslu.
Meðal fyrstu aðgerða ríkisstjómar-
innar á síðastliðnu hausti var að
heimila Verðjöfnunarsjóði fískiðnað-
arins að taka lán að fjárhæð 800
millj. kr. Andvirði þess hefur verið
notað til greiðslu verðbóta vegna
framleiðslu á freðfíski og hörpudiski
frá 1. júní 1988. Þessar greiðslur
munu halda áfram í samræmi við
fyrri forsendur fram í maí, eða á
meðan það fé sem tekið var að láni
í þessu skyni endist. Að þeim tíma
liðnum falla þær niður, en málið í
heild verður endurskoðað á ný eftir
því sem ástand á fískmörkuðum og
gjaldeyrismörkuðum gefur tilefni til.
Vonir em bundnar við að afurðarverð
hækki á ný til mótvægis við núver-
andi greiðslur úr Verðjöfnunarsjóði
fiskiðnaðarins.
Af sérstökum aðgerðum sem ætlað
er að treysta stöðu sjávarútvegsins
til frambúðar vil ég nefna:
— Sjávarútvegsráðherra hefur látið
semja frumvarp um úreldingarsjóð
fískiskipa sem er til meðferðar hjá
þingflokkum ríkisstjómarinnar.
Sjóðnum er ætlað að stuðla að
aukinni hagkvæmni útgerðár. Af-
koma útgerðar er nú afar slæm.
Erfítt verður að bæta hana til lang-
frama nema fiskiskipum fækki,
þannig að meiri afli komi í hlut
hvers skips. Sjávarútvegsráðherra
leggfur til að stofnfé sjóðsins verði
m.a. eignir Aldurslagasjóðs og hins
eldra Úreldingarsjóðs. Sjóðnum
yrði ætláð að kaupa fiskiskip og
selja þau úr landi eða eyða þeim
þannig að fískiskipum í flotanum
fækki. Tekjustofn sjóðsins yrði hlið-
stæður núverandi tekjustofni Ald-
urslagasjóðs. Þá er gert ráð fyrir
að aflaheimildir þeirra skipa, sem
sjóðurinn kaupir, flytjist til hans
og verði þeim endurráðstafað til
þeirra fískiskipa sem eftir verða (
flotanum. Gert er ráð fyrir að sjóð-
urinn geti aldrei eignast meira en
sem nemur 3 af hundraði af heild-
araflaheimildum af eisntökum teg-
undum veiða.
— Varið verði 100 millj kr. til niður-
greiðslu af raforkuverði til þeirra
fískvinnslufyrirtækja sem nýta
raforku tiltölulega jafnt' á dags-
og ársgrundvelli. Með þessari ráð-
stöfun lækkar raforkuverð til
frystihúsa að meðaltali um 25 af
hundraði, það vegur u.þ.b. 0,5 af
hundraði af rekstrarafkomu.
— Stofnuð verður- sérstök þróunar-
deild við Fiskveiðasjóð íslands.
Deildin tekur við eignum og skuld-
um Fiskimálasjóðs. Hlutverk
hennar verður að veita þeim aðil-
um sem starfa að nýjungum í sjáv-
arútvegi lán eða framlög ti þróun-
ar og rannsóknarverkefna.
— Ríkisstjómin mun beita sér fyrir
því að þær hugmyndir um afla-
og upplýsingamiðlun sem samtök
hagsmunaaðila í sjávarútvegi hafa
rætt undanfama mánuði komist
til framkvæmda. Hlutverk þeirrar
starfsemi verður að miðla upplýs-
ingum milli kaupenda og seljenda
um afla og upplýsingum um
ástand og horfur á helstu ísfísk-
mörkuðum erlendis. Samtök aðila
í sjávarútvegi munu alfarið annast
starfsemina og hafa hönd í bagga
um að tryggja jafnt og stöðugt
framboð á erlenda ísfískmarkaði
í samræmi við skuldbindingar
okkar og samninga.
— Sú margþætta starfsemi er lýtur
að því að auka verðmætasköpun
úr takmörkuðu sjávarfangi verður
efld. Að sumum þessara atriða
hefur verið unnið í mörg ár með
góðum árangri en önnur eru í
undirbúningi. Þrír helstu þættir
eru gæðamál, fullnýting afla og
starfsmenntun. Gerð hefur verð
áætlun um gæðaátak í sjávarút-
vegi til fjögurra ára. Er ætlunin
að nýta í ríkara mæli þær gæða-
stjómunaraðferðir sem tíðkast við
framleiðslu í iðnvæddum ríkjum
heims. ríkismat sjávarafurða hef-
ur forystu um framkvæmd þessa
máls í samvinnu við fyrirtæki í
sjávarútvegi. Hluti þess afla sem
úr sjó er dreginn fer í súginn
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. FEBRÚAR 1989
27
þ.á.m. verðmætir hlutar hans svo
sem lifrín. Með samstilltu átaki
og auknum rannsóknum má bæta
nýtingu aflans. Rannsóknarstofn-
un fískiðnaðarins verður falin for-
ysta í þessu máli. Starfsfræðslu-
nefnd fískvinnslunnar hefur starf-
að um nokkurra ára skeið með
mjög góðum árangri. Starfsemi
hennar þarf að efla og jafnframt
þarf að útvíkka verksvið nefndar-
innar þannig að það nái einnig til
sjómanna og stjómenda sjávarút-
vegsfyrirtækja. Til að samræma
og skipuleggja hina ýmsu þætti
þessa starfs verður komið á sam-
starfshópi sjávarútvegsráðuneytis
og þeirra stofnana er að þessum
málum vinna. Er áætlað að kostn-
aður vegna gæðaátaks geti orðið
á bilinu 10-15 millj.kr. en kostnað-
ur vegna vinnu og tilrauna til full-
nýtingar afla á bilinu 20-25
millj.kr.
Landbúnaður
Á sviði landbúnaður er hafín end-
urskoðun á fyrirkomulagi rekstrar-
og afurðalána.
— í undirbúningi er athugun á sam-
keppnisstöðu innlendrar græn-
metisframleiðslu og ný reglugerð
og væntanleg um innflutnings-
málefni sömu greinar.
— Ætlunin er að hefja vinnu er lýtur
að atvinnumöguleikum í strjálbýli
og skoða þar sérstaklega aðstöðu
kvenna. í því sambandi er mikil-
vægt að styðja við bakið á greinum
eins og ferðaþjónustu og hlunn-
indanýtingu, jafnframt því að leita
nýrra möguleika.
— Hafín er vinna við mótun nýrrar
framleiðslustefnu í og undirbún-
ingur að viðræðum milli ríkis-
valdsins og bænda um nýjan
rindvöll búvöruframleiðslunnar.
þessu starfí verður sérstök
áhersla lögð á að samræma bú-
skaparhætti landkostum og mark-
miðum æskilegrar landnýtingar,
jafna kjör og bæta aðstæður
bænda og tengja skipulag land-
búnaðarins markmiðum stjórn-
valda í byggðamálum.
Höfuðmarkmiðið er öflugur og vel
rekinn landbúnaður sem fullnægir
þörfum landsmanna fyrir sem
flestar tegundir búvara í hæsta
gæðaflokki.
— I undirbúningi eru margþættar
aðgerðir og efld starfsemi í land-
græðslu og skógrækt sem tengja
verður breyttum búskaparháttum
og víðtækri landnýtingaráætlun.
Iðnaður
Útflutnings- og samkeppnisiðnað-
ur hefur notið góðs af þeim almennu
breytingum sem gerðar hafa verið á
gengi og vöxtum. Sérstakt átak í
þágu iðanaðarins er þó óhjákvæmi-
legt.
— Tryggja verður íslenskum iðnfyr-
irtækjum aðgang að lánsfé til
uppbyggingar og reksturs, þannig
að þau njóti jafnræðis við fyrir-
tæki í sjávarútvegi hvað varðar
aðgang að fjármagni og lánskjör.
— í fyrstu aðgerðum ríkisstjornar-
innar fólst sérstakur stuðningur
við ullariðnaðinn og jafnframt fóru
af hálfu iðnaðarráðuneytisins
fram viðræður við forsvarsmenn
ullarvörufyrirtækja um aukið
samstarf í markaðsmálum. Þær
viðræður hafa nú skilað sér í vilja-
yfirlýsingi tveggja stærstu aðil-
anna á þessu sviði Álafoss hf. og
Hildu hf. um að auka samvinnu í
Bandaríkjunum. Unnið er að
víðtækari samvinnu þessara og
annarra íslenskra ullarvörufyrir-
tækja á útflutningsmörkuðum í
Evrópu og Asíu.
— Unnið er að endurskoðun vöru-
gjalds þannig að álagning og inn-
heimta þess geri ekki stöðu
íslensks iðnaðar lakari í sam-
keppni við innfluttan iðnvamig.
Þá er einnig unnið að því að sam-
ræma skattlagningu verkstæða og
verksmiðjuframleiðslu í bygginga-
riðnaði annars vegar og fram-
leiðslu á byggingarstað hins veg-
ar.
— Vandlega mun verða fylgst með
undirboðum á innfluttum iðnvamingi
og jöfnunargjaldi beitt þar sem slík
undirboð virðast sannanleg. Þess
mun einnig verða vandlega gætt að
innfluttur iðnvamingur fullnægi
íslenskum reglum um hollustu og
gæði. Hefur heilbrigðis- og tiygg-
ingamálaráðuneytið þegar sett reglur
sem að þessu lúta.
— í samvinnu iðnaðarráðuneytisins
og hagsmunaaðila hefur erlendur
ráðgjafí verið ráðinn til þess að
gera úttekt á íslenska skipasmíða-
iðnaðinum, getu hans og framtíð-
armöguleikum. Á grundvelli nið-
urstaðna þessa ráðgjafa mun á
næstunni verða unnið að mótun
nýrrar stefnu í málefnum skip-
asmíðaiðnaðarins hér á landi sem
byggist á aukinni samvinnu fyrir-
tækja á sviði skipasmíða og mark-
aðsstarfs, aukinni tæknivæðingu,
þróun nýjunga og bættri þjónustu
við íslenska skipaeigendur.
— Vaxandi úrgangur frá byggð og
atvinnulífí er vandamál hér á landi
bæði hvað varðar umhverfísvemd
og sóun verðmæta. Ríkisstjómin
mun beita sér fyrir lagasetningu
sem leggi skilagjöld á einnota
drykkjavöruumbúðir og iðnaðar-
ráðuneytið mun hafa frumkvæðið
að stofnun sérstaks fyrirtækis sem
taki að sér söfnun umbúða og
ráðstöfun þeirra til endurvinnslu.
— Unnið er að athugun á því hvem-
ig nýta megi orkulindir landsins
til atvinnuuppbyggpngar. Ríkis-
stjómin mun leita leiða til þess
að sú atvinnuuppbygging géti
stuðlað að sem æskilegastri bú-
setu og iðnþróun og að ný fyrir-
tæki jafnt á sviði frumvinnslu sem
úrvinnslu styrki afkomu og frek-
ari uppbyggingu byggðarinnar í
öllum landshlutum.
Launarnál
Ríkisstjómin hefur átt viðræður
við ýmsa fulltrúa launafólks og at-
vinnurekenda. Hafa þeim einkum
verið kynntar niðurstöður af þeirri
könnun sem fram hefur farið á stöðu
atvinnulífsins. Eftir að stefna ríkis-
stjómarinnar hefur nú verið kynnt á
Alþingi mun ríkisstjómin bjóða þess-
um aðilum til viðræðna um fram-
kvæmd hennar og þá stefnu í launa-
málum sem fylgja verður.
Eins og fram hefur komið í athug-
un Þjóðhagsstofnunar hefur þáttur
launa í þjóðartekjum aukist mjög á
undanfömum árum. Frá því að vera
65 af hundraði svonefndra þátta-
tekna í yfír 72 af hundraði. Þetta er
hærra hlutfall þjóðartekna sem ráð-
stafað er til launa en þjóðarbúið þolir.
Þessi aukning stafar að öllum
líkindum ekki síst af miklum yfír-
borgunum á þensluttmum undanfar-
inna ára. Skynsamlegasta leiðin til
þess að draga úr heildarlaunakostn-
aðinum er að slíkar yfírborganir
hverfí og umsamdir kauptaxtar ráði
launagreiðslum.
Við þær aðstæður sem nú eru með
um það bil 5,5 af hundraði samdrátt
í afla á yfírstandandi ári og lækkun
þjóðartekna 2-3 af hundraði getur
ekki orðið um kaupmáttaraukningu
að ræða. Það mundi setja öll mark-
mið um endurreisn atvinnulífsins í
hættu og gæti leitt til lækkunar á
gengi og verðbólgu.
Ríkisstjómin telur skynsamlegast
að leggja áherslu á eftirgreind atriði
launþegum til kjarabóta:
- Atvinnuöryggi í öllum byggðarlög-
um.
- Jöfnun kjara.
- Lækkun fjármagnskostnaðar.
Ríkisstjómin er jafnframt reiðubú-
in til að gera það sem í hennar valdi
stendur til að veija kaupmáttinn,
meðal annars með lækkun á verði
helstu nauðsynja t.d. innlendra mat-
væla.
Þótt samningur um kaup og kjör
hljóti að sjálfsögðu að vera á ábyrgð
atvinnurekenda og launþega er ríkis-
stjómin reiðubúin til þess að gera það
sem hún má til að stuðla að skynsam-
legum samningum.
Eg hef nú lýst þeim efnahagsað-
gerðum sem ríkisstjómin hefur
ákveðið að við taki af fyrstu aðgerð-
um á þessu sviði. Á næstu dögum
munu ýmis frumvörp sem tryggja
eiga framgang þessarar stefnu verða
lögð fyrir Alþingi. Mikilvægt er að
þau fái skjóta afgreiðslu. Um það
vill ríkisstjómin hafa góða samvinnu
við stjómarandstöðuna.
Okkur íslendingum er tamt að leita
að sökudólg i hveijum vanda. Það
er aukaatriði nú. Ýmsir samverkandi
þættir hafa leitt til þeirra erfíðleika
sem við íslendingar eigum nú við að
stríða. Mikilvægast er að vinna sig
hægt og sígandi, en örugglega úr
þessum erfíðleikum og án kollsteypu
í efnahagsmálum. Um það eigum við
öll að geta sameinast. Það er megin
markmið þeirrar efnahagsstefnu sem
ég hef lýst.
Viðræður við
Borg-araflokkinn
Að lokum vil ég geta þess að full-
trúar þeirra flokka sem að ríkisstjóm-
inni standa hafa síðustu vikumar átt
viðræður við Borgaraflokkinn um
þátttöku í ríkisstjóm. Þær viðræður
hafa að mínu mati verið mjög jákvæð-
ar. Mér hefur sýnst koma fram ríkur
vilji hjá Borgaraflokknum til þess að
taka á þeim erfíðleikum sem íslenskt
atvinnulíf á nú við að stríða.
Borgaraflokkurinn hefur lagt fram
tillögur í ýmsum málaflokkum. Þeir
flokkar sem standa að núverandi
ríkisstjóm geta samþykkt þær að
mestu leyti og reyndar eru ýmsar þær
tillögur nú komnar í það efni sem
ég hef lýst, t.d. í skattamálum.
Fulltrúar Borgaraflokksins hafa
lagt mikla áherslu á lækkun á verði
innlendra matvæla. Það gerir ríkis-
stjómin einnig eins og fram kemur
í málefnasamningi og ég hef ítrekað
hér. Eðlilegt er að það gerist í tengsl-
um við kjarasamninga.
Það er von mín að viðræðum á
milli Borgaraflokksins og þeirra sem
að núverandi ríkisstjóm standa ljúki
með því að þessi aðilar ákveði að
starfa saman í ríkisstjóm og vinna
saman að þeim stóru verkefnum sem
við blasa.
HONIG -merkið sem þú velur íyrst.

Fljótlegt og fyrirhafnarlftið.
Caddy 130 fylgir þér hvert sem er
pinnasuða
= HÉÐINN =
SEUAVEGI 2.SIMI 624260
ALLUR FYLGIBÚNAÐUR TIL SUÐU
Caddy 130 er einfasa, jafnstraums-rafsuðutæki
fyrir pinnasuðu og tig-suðu. Það tekur basískan
vír frá 1,60-3,25 mm.
Caddy 130 vegur aðeins 8 kg og er því sérlega
meðfærilegt!
Hafðu samband við sölumenn okkar sem veita
þér faglega ráögjöf.
Askriftarsíminn er 83033