Morgunblaðið - 04.04.1989, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1989
Brúðkaup Fígarós
Kósina greifafrú og Súsanna leika undir með Kerúbínó þegar
hann syngur þeim sðnginn sinn.
Tónlist
Jón Ásgeirsson
íslenska óperan heldur upp á
sitt tíunda starfsár með því að
flytja óperuna Brúðkaup Fígarós
eftir meistara Mozart. Tíu ár eru
ekki langur tími en hefur verið
óvenju viðburðaríkur, ekki aðeins
vegna þess að fyrir var nær ekk-
erttil samanburðar, heldur einnig,
sem verður að teljast mikilvæg-
ast, að íslenskir söngvarar og
aðrir listamenn, sem þar hafa átt
hlut að, hafa unnið markverða
listsigra og áheyrendur þegið
framlag þeirra með þökk og að-
dáun.
Þeir söngvarar sem stóðu að
stofnun óperunnar nærðu trú sína
á þeirri staðreynd, að íslenskir
söngvarar höfðu um langan tíma
verið vel kunnandi og starfað víða
erlendis sem óperusöngvarar og
einnig, að uppfærð höfðu verið
hérlendis nokkur óperuverk, oft
með miklum glæsibrag, svo að í
reynd vantaði aðeins að sameina
menn undir einu merki, stofna
fyrirtæki.
•íslenska óperan er ævintýri,
sem fékk á sig blæ þess óræða
og ófyrirséða, er dánargjöf Helgu
Jónsdóttur og Sigurliða Kristjáns-
sonar gerði það mögulegt að
kaupa Gamla Bíó sem starfsvett-
vang íslensku óperunnar og sann-
arlega hafa starfsmenn óperunnar
ekki grafíð pund sitt í jörðu en
ávaxtað það vel til heiðurs gefend-
um og heilla þeim sem njóta.
Andstæðumar í Brúðkaupi Fíg-
arós eftir Mozart eru sérkennileg-
ar. Sagan er gamansöm flækju-
saga, sem Mozart leiðir fram í
margslungnum tónlesköflum.
Þessi sönglega erfíðu tónles eru
frábærlega vel gerð og falla ótrú-
lega nákvæmlega að hinni leik-
rænu framvindu verksins en gera
um leið þá kröfu til áheyrenda
að þeir skilji hvað sé á seyði. Inn
á milli eru einstaka aríur, er sum-
ar hveijar minna á alþýðulög en
þar á móti eru svo langir sam-
söngsþættir, sem eru sinfónískir
að gerð.
Þama slær því saman leikræn-
um en ólagbundnum tónlesköfl-
um, alþýðlegum aríum og löngum
samsöngsköflum með miklum
endurtekningum, þar sem hin sin-
fóníska tónúrvinnsla verður texti
verksins. Það sem tengir svo sam-
an þessa þætti eru gamansöm
ærsl og því er óperan Brúðkaup
Fígarós eins konar „sinfónískur
gamanleikur", undarlegt sam-
bland af ærslafullum leik og er-
fíðri tónlist. Þessar andstæður í
gerð verksins hafa menn fjallað
mikið um og sitthvað skrítilegt
komið þar fram en um eitt hafa
allir verið sammála, að tónmál
Mozarts sé gætt þeim galdri, sem
aðeins snillingar hafí á valdi sínu.
Hljómsveitarstjóri og sá sem
stýrir í raun framvindu sýningar-
innar var Anthony Hose, sem í
nokkur ár hefur stjómað óperu-
sýningum bæði í Islensku ópe-
runni og Þjóðleikhúsinu við góðan
orðstír. Hljómsveitin undir hans
stjórn og konsertmeistarans, sem
að þessu sinni var Laufey Sigurð-
ardóttir, lék mjög vel og forleikinn
alveg sérstaklega. Leikmynd, sem
er gerð af Nicolai Dragan, er
mjög einföld og hugvitsamlega
gerð. Þessi einstaklega fallega og
litbjarta sviðsmynd gaf verkinu
sannfærandi og heilstæðan svip.
Búningamir eftir Alexander Vas-
siliev vom nokkuð góðir og
skemmtilegt samspilið á milli bún-
inga og Ieikmyndar, bæði er varð-
aði liti og flúr. Þrátt fyrir að bún-
ingamir væm flestir mjög fallegir
er rétt að gera smá athugasemd
við þijú atriði þar að lútandi.
Á tímum Mozarts var fólk ekki
talið fullklætt, fyrr en það hafði
sett upp hárkolluna, sem var í
raun höfuðfat og líklega hefði sá
talist fátækur greifí, sem aðeins
hefði haft efni á því að klæðast
„fölsku" vesti. Klæðnaður var
bundinn við stöðu og í raun talið
jafngilda því að villa á sér heimild-
ir að klæðast ekki samkvæmt
því. í Brúðkaupi Fígarós er Ieik-
fléttan auk þess að nokkm snúin
utan um stéttbundnar venjur í
klæðaburði, svo að þama skakkar
nokkm. Vera má að hér hafi ætl-
unin verið að færa leikinn nær
hugmyndum nútímans en þessi
atriði og sjóræningjaskuflur þær
er prýddu höfuð karlsöngvaranna
í kómum vom í hæsta máta ós-
mekklegar. Trúlega hefur hér ráð-
ið íjárskortur en hárkollur em
feikna dýrar.
Ljósameistari, Jóhann B.
Hjálmarsson, og aðrir þeir sem
áttu þátt í undirbúningi og fram-
gangi sýningarinnar, Kristín S.
Krisljánsdóttir sýningarstjóri og
Catherine Williams, er stjómaði
kór og var æfíngastjóri, eiga trú-
lega ekki lítinn þátt í því hversu
sýningin var heilstæð og vel út-
færð.
Kór íslensku ópemnnar var
ekki í veigamiklu hlutverki er
gerði sitt til að sýningin var söng-
lega mjög góð. Tvær stúlkur,
leiknar af Ingu J. Backman og
Soffíu H. Bjamleifsdóttur, sungu
smá dúett mjög vel og ekki að
undra að kórinn sé góður, ef
marga jafngóða söngvara og Ingu
og Soffíu er þar að fínna.
Einsöngshlutverkin em ellefu
en vom sungin af níu einsöngvur-
um. Sigurður Björnsson fór með
hlutverk Don Basilíós söngkenn-
ara og Don Kúrzíós dómara og
skilaði þessum litlu hlutverkum
með óskeikulleik fagmannsins.
Viðar Gunnarsson var í gervi
doktors Bartólós og Antóníós
garðyrkjumanns og tókst nokkuð
vel að túlka millistéttarhrokann
hjá Bartóló og andstæðu hans í
hinum drykkfellda garðyrkju-
manni. Sigríður Gröndal var í
hlutverki Barbarínu, dóttur garð-
yrkjumannsins, en hún opnar
íjórða þátt með einhverri falle-
gustu tónhendingu ópemnnar og
gerði það ágætlega. Marsellína
var ágæt í túlkun Hrannar Haf-
liðadóttur.
Burðarbitamir í sýningunni
hvfldu á herðum aðalpersónanna
fimm, sem era Almaviva greifi,
er Kristinn Sigmundsson lék, Rós-
ina greifynja, leikin af Ólöfu Kol-
brúnu Harðardóttur, hlutverk
þjónustunnar og þjónsins, Sú-
sönnu og Fígarós, er Sigrún
Hjálmtýsdóttir og John Speight
fóm með, og hirðsveinn greifans,
Kerúbínó, sem Hrafnhildur Guð-
mundsdóttir „debuteraði" í sem
óperasöngvari.
Söngur Kristins var glæsilegur
og leikur hans á köflum góður,
þó hann hefði ekki að fullu vald
á „farsanum" í niðurlagi annars
þáttar og upphafí þess þriðja.
Ólöf Kolbrún var ágæt og söng
vel þá frægu aríu Dove sono í
þriðja þætti og sömuleiðis Porgi
amor í upphafí annars þáttar.
Stórsigur kvöldsins vann Sigrún
Hjálmtýsdóttir í erfíðu og
skemmtilegu hlutverki Súsönnu
og sýndi það að hún er ekki að-
eins stórglæsileg söngkona, held-
ur og skemmtilega Iifandi leik-
kona. John Speight kom á óvart
sem Fígaró, ekki aðeins fyrir góð-
an leik, sem hann hefur áður oft
sýnt, heldur og góðan og tækni-
lega ömggan söng, sérstaklega í
aríunum frægu Se voul ballare
og Non piú andrai, sem báðar era
i fyrsta þætti.
Kerúbínó er trúlega einhver
allra skemmtilegasta persóna ópe-
mbókmenntanna og þó merkja
megi að Hrafnhildi skorti reynslu,
verður ekki annað sagt en að hún
hafí komið á óvart sem efnileg
söngkona og hafí komist ótrúlega
vel frá tveimur vinsælustu sópr-
anaríum verksins, Non so píú og
Voi che sapete.
Það var ekki aðeins að söngvar-
amir skiluðu aríunum sínum og
einsöngsstrófum með glæsibrag,
heldur var allur samsöngurinn
mjög vel samstilltur og sýningin
í heild bæði hvað leik, söng og
sviðsbúnað snertir einstaklega
samstæð. Þar í á auðvitað Þór-
hildur Þorleifsdóttir leikstjóri
stóran hlut og hefur með þessari
uppfærslu unnið enn einn sigur
sem óperaleikstjóri. Það er eftir-
tektarvert við þessa sýningu, að
„farsinn" fær að njóta sín án þess
að skyggt sé á tónlistina með leik-
brellum leiksins vegna. Þetta var
ekta óperasýning, vel unnin og
uppfærslan öll stórsigur fyrir hina
tíu ára gömlu íslensku ópem.
Ráðskonan Marsellína og lögmaðurinn Bartóló undirbúa málsókn
á hendur Fígaró.
Kammersveit Reykjavíkur
Tónllst
Jón Ásgeirsson
Fjórðu og síðustu tónleikar
Kammersveitar Reykjavíkur _ á
þessu starfsári vom haldnir í Ás-
kirkju sl. sunnudag og þar flutt
eingöngu frönsk tónlist. Fyrsta
verkið á efnisskránni var eftir
Martial Nardeau, sem hann nefnir
Eldar. Verkið er byggt upp eins
og svíta í sjö þáttum og eins og
haft er eftir höfundi í efnisskrá
flallar verkið „á táknrænan hátt
um leyndardóma eldsins". Þætt-
imir em nokkuð misjafnir en í
heild er verkið áheyrilegt og á
köflum lagrænt. Það sem gerði
verkið nokkuð laust í formi vom
einleikskadensumar í fímmta
þættinum (Haminn eldur), en
besti kaflinn var sá fjórði, er nefn-
ist Glóð. Höfundurinn stjómaði
þessum frumflutningi verksins en
með honum léku Rut, Unnur
María og Inga Rós Ingólfsdætur,
Helga Þórarinsdóttir, Guðrún S.
Birgisdóttir, Kristján Þ. Stephen-
sen, Rúnar Vilbergsson og Þor-
kell Jóelsson.
Helgur dans og veraldlegur eft-
ir Debussy var næst á efnis-
skránni. Verkið er fyrir strengja-
kvartett og hörpu. Auk Ingólfs-
dætra lék Sarah Buckley með á
lágfíðlu en einleikari á hörpu var
Elísabet Waage. Elísabet er vax-
andi hörpuleikari og var leikur
hennar einstaklega ömggur.
Draumur Jakobs eftir Darius
Milhaud er ekki ýkja merkilegt
verk, nema þá helst glímukaflinn
(Qórði kaflinn) sem var að formi
til kraftmikil fúga, sem var ágæt-
lega leikin af Laufeyju Sigurðar-
dóttur, Helgu Þórarinsdóttur,
Gary MacBretney, Richard Kom
og Kristjáni Þ. Stephensen. Tvö
síðustu verkin vom skemmtileg,
Garðyrkjumaðurinn frá Samos
eftir Ibert, en þar komu við sögu
auk Laufeyjar Sigurðardóttur
Nora Kombluh. Bemhard Wilkin-
son, Kjartan Óskarsson, Eiríkur
Öm Pálsson og Eggert Pálsson,
og Söngur Linosar eftir Jolivet,
og þá bættust í hópinn Martial
Nardeau og Elísabet Waage.
Flutningur verkanna var ágæt-
ur, en einkum var flutningur
tveggja síðustu verkanna glæsi-
legur og þá ekki síst frábær
flautuleikur Nardeau í síðasta
verkinu. Með þessum tónleikum
lauk 15. starfsári Kammersveitar
Reykjavíkur og merkilegri tón-
leikaröð, þar sem eingöngu vom
flutt frönsk tónverk og m.a. það
mikla listaverk „Frá gljúfranum
til stiamanna" eftir Messiaen,
sem er einn minnisverðasti tónlist-
arviðburðurinn á þessum vetri.
Greenpeace:
Málaferli undir-
búin í Danmörku
GREENPEACE samtökin undírbúa nú málaferli í Danmörku vegna
myndarinnar Lífsbjörg í Norðurhöfum. Ros Reeve, talsmaður Gre-
enpeace, segir ekki ákveðið gegn hverjum málið verði höfðað, en
það verði hugsanlega gegn íslenska ríkissjónvarpinu fyrir að sýna
myndina og Magnúsi Guðmundssyni höfimdi myndarinnar. Magnús
Guðmundsson segir að enginn grundvöllur sé fyrir málshöfðun Græn-
friðunga en ef af henni verði, muni málaferlin snúast upp í alls-
heijar uppgjör við grænfriðunga og koma sér verst fyrir þá.
Ros Reeve sagði ömggt að mál hafa orðið fyrir búsifjum af völdum
yrði höfðað á Norðurlöndunum, en
þessa stundina væri Greenpeace að
leita ráða hvar það væri best. Dan-
skir lögfræðingar væm þessa
stundina að ráða ráðum sínum varð-
andi málsókn þar í landi.
Magnús Guðmundsson sagði að
grænfriðungar hefðu ekkert í hönd-
unum til að byggja málssókn á. Að
auki myndu þeir, sem teldu sig
grænfriðunga, nota tækifærið og
koma með gagnkröfur, ef grænfrið-
ungar höfðuðu mál. Hann sagðist
vita að þessi hugmynd væri í deigl-
unni hér á landi, og einnig í Grænl-
andi og Færeyjum. í slíkum réttar-
höldum yrði ýmislegt dregið fram
í dagsljósið sem kæmi sér illa fyrir
Greenpeace.