Morgunblaðið - 06.02.1990, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 1990
Rætt við fólk á förnum vegi um nýgerða kjarasamninga:
Líst vel á samning-
ana - ef þeir halda
FÁ'I'l' hefiir verið rætt meira manna á meðal síðustu daga en nýgerð-
ir kjarasamningar. Morgunblaðið ræddi í gær við átta manns og
innti álits á nýgerðum kjarasamningum.
Hræddur við háskólamenn
„Mér líst vel á þessa samninga ef
þeir haida. Oftast höfum við laun-
þegar staðið miklu verr að vígi að
loknum kjarasamningum. Ef stjórn-
arfarið í þessu landi beinist að því
að halda verðhækkunum í skefjum
þá er þetta rétt stefna," sagði Har-
aldur Guðnason, sem starfað hefur
hjá Hitaveitu Reykjavíkur í 35 ár.
„Það er ekkert vit í því að færa
launþegum einhveijar þúsundir
króna í kauphækkanir sem hverfa
jafnóðum. Það er okkar reynsla
undanfarin 20-30 ár. Ég held að
það sé undir stjómvöldum komið
að þessir samningar haldi. Ég hef
ekki trú á öðm en að öllum ráðum
verði beitt til að svo megi verða en
ég er hræddur við háskólamenn.
Ég hræðist að þeir sprengi þetta
samkomulag. Það fer ekki hjá því
að ef verðbólgan fer niður og vext-
ir lækka í bönkum þá hlýtur það
að koma stómm hópi fólks til góða,“
sagði Haraldur.
Vondir samningar
„Mér líst engan veginn á kjara-
samninginn," sagði Gunnar Elfars-
son, verslunarstjóri í tískuverslun-
inni Hanz. „Ef gengið væri út frá
því að stjómvöld stæðu við sinn
hluta samkomulagsins þá væm
þetta mjög góðir samningar. En ég
hef ekki trú á því að stjórnin standi
við vaxtabreytingamar frekar en
ég trúi því að aðrar hækkanir skelli
ekki á þrátt fyrir yfirlýsingar stjórn-
valda,“ sagði Gunnar.
„Undanfarin ár þegar aðilar
vinnumarkaðarins og launþegar
hafa gert með sér kjarasamninga
hafa menn sest niður og oft þótt
útkoman nokkuð góð. En þá dynja
Leiðrétting
í frétt Morgunblaðsins síðastliðinn
laugardag gætti þess misskilnings
að Verslunardeild Sambandsins yrði
beinn aðili að sameiningu KRON
og Miklagarðs í almenningshlutafé-
lagi_. Hið rétta er að þeir Guðjón
B. Ólafsson,_ forstjóri Sambandsins,
og Þröstur Olafsson, framkvæmda-
stjóri Kaupstaðar/Miklagarðs,
gerðu sl. fimmtudagskvöld með sér
samkomulag sem meðal annars fel-
ur í sér að leitað verður leiða til
hagræðingar og hagstæðra inn-
kaupa fyrir báða aðila.
Þetta felur það í sér, að sögn
Þrastar Ólafssonar, að þess er
vænst að Mikligarður hf. muni í
auknum mæli beina viðskiptum
sínum til Verslunardeildar Sam-
bandsins, svo fremi sem slíkt verður
talið hagkvæmt. Hlutaðeigandi eru
beðnir velvirðingar á þessari óná-
kvæmni í fréttaflutningnum.
yfir hækkanir á matvöru og ýmsu
öðru en það er vitaskuld ekki hluti
af kjarasamningunum. Ég finn
þessum samningum líka það til for-
áttu að sparifjáreigendur munu
tapa peningum. En svo er það líka
spuming hvort það sé ekki í lagi
því það verður fyrst að huga að
hinum lægstlaunuðu. Þeir hafa bor-
ið minnst úr býtum ár eftir ár,“
sagði Gunnar.
Kjarasamningar þeirra er
skulda
„Þetta eru betri kjarasamningar
en við höfum gert áður ef þeir
standa og launþegar eru tryggðir
betur en oft áður fyrir áföllum með
rauðu strikunum. Samningamir
fela í sér kjararýmun fyrra hluta
ársins en síðan á sú þróun að snú-
ast við,“ sagði Sigfús Aðalsteins-
son, forstöðumaður á bamaheimil-
inu Austurborg.
Sigfús taldi að samningamir
hefðu í för með sér mikla raun-
vaxtalækkun í takt við aðrar breyt-
ingar í þjóðfélaginu. „Þetta em
kjarasamningar þeirra sem skulda
en líka sparifjáreigendanna. Sam-
kvæmt samningunum eiga spari-
fjáreigendur betur að geta fylgst
með sínum innistæðum. Hagur allra
er fólginn í kjarasamningnum. For-
sendurnar fyrir því að samningur-
inn haldi em ekki aðeins loforð
ríkisstjórnarinnar heldur líka að-
hald launþega. Verðskyn almenn-
ings mun aukast og þess vegna
styð ég þessa samninga. Það er
þess virði að fara þessa leið,“ sagði
Sigfús.
Lækkun verðbólgu
forgangsverkefhi
„Það var ekki um neitt annað
að ræða en að semja á þessum
nótum. Það verður að ná verðbólg-
unni niður, það er forgangsverk-
efni,“ sagði Brynjólfur Ingólfsson,
bensínafgreiðslumaður.
„Ef ríkisstjómin stendur við sitt,
sem ég hef trú á að hún geri, þá
kemur þetta af sjálfu sér. Ef það
hins vegar bregst þá stefnir í óefni.“
Brynjólfur sagði að launahækkanir
væru í sjálfu sér ekki miklar en þær
væru ekki lægri en við síðustu
samninga ef tekið er mið af vaxta-
lækkunum og lægri verðbólgu. „Ef
vömverð hækkar ekki mikið og
tekst að ná verðbólgunni niður þá
em þetta góðir kjarasamningar,"
sagði Brynjólfur.
Hann taldi ólíklegt að aðrir laun-
þegahópar myndu stofna kjara-
samningunum í voða. „Ef ríkis-
stjómin stendur við sín loforð þá
er þetta í góðu lagi,“ sagði Brynjólf-
ur.
Of lítil kauphækkun
„Mér líst ekkert sérstaklega vel
Símasambands-
laust við Færeyjar
EKKI hefiir verið hægt að
hringja frá Islandi til Færeyja
síðan aðfaranótt sunnudags.
Veldur þessu bilun í sæstrengn-
um milli Fær^yja og Leirvíkur á
Hjaltlandi.
Að sögn danskra símamálayfír-
valda varð yart bilunar í sæstrengn-
um milli Þórshafnar og Leirvíkur á
aðfaranótt sunnudags. Nær síma-
sambandslaust er því við Færeyjar
á þessa samninga. Mér finnst að
meiri kauphækkun hefði átt að vera
inni í samningunum," sagði Þuríð-
ur Valtýsdóttir, fiskvinnslukona
hjá Granda hf. Hún sagði að sér
litist vel á að vextir og verðbólga
myndu lækka en kvaðst hins vegar
ekki fullviss um að treysta mætti
því. „Ég hef ekki mjög mikla trú á
því að stjórnvöld standi við sitt og
hefði gjaman viljað sjá meiri kaup-
hækkanir. Sjálf er ég með 43.000
krónur í mánaðarlaun eftir sjö ára
starf hér sem sérhæfð fiskvinnslu-
kona. Með bónusi eru mánaðarlaun-
in á bilinu 60-70.000 krónur, þann-
ig að hækkunin hefði mátt vera
meiri.“
Þuríður sagði að lækkun vaxta
kæmi sér ekkert sérstaklega til
góða þar sem hún skuldaði ekkert.
„Það kemur sér að sjálfsögðu vel
þegar ég kaupi íbúð,“ sagði Þuríður.
Ottast að samstaða bregðist
„Vaxtalækkanirnar koma nátt-
úmlega öllu vinnandi fólki til góða,“
sagði Þórlindur Jóhannsson, sjó-
maður. „Ég er hins vegar ekki jafn
viss um að það takist að halda verð-
lagi niðri, það hefur aldrei tekist
hjá þeim. En maður vonar að
minnsta kosti að þeir reyni að gera
eitthvað betur núna.“
Þórlindur kvaðst óttast að önnur
félög myndu kljúfa sig út úr þessum
samningum. „Það er einmitt það
sem þeir eru hræddir við sjálfir,
heyrist manni,“ sagði Þórlindur.
Brynjólfur
Ingólfsson
Þuríður
Valtýsdóttir
Þórlindur
Jóhannsson
Sólrún
Héðinsdóttir
Bjartsýni að koma
verðbólgu niður um 20%
„Mér líst vel á þessa samninga
ef samstaða næst um að halda þá.
En ég hef ekki trú á því að. svo
verði fyrr en ég tek á því,“ sagði
Sólrún Héðinsdóttir, fulltrúi hjá
Tryggingamiðstöðinni.
„Eg tel að þetta sé betri leið en
sú sem áður hefur verið farin í
kjarasamningum. Mér líst vel á að
fieiri hópar en láglaunahópar taki
á sig kjaraskerðingu. Ef allir standa
við sitt ætti þetta að geta gengið
en ef einn hópur skerst úr leik þá
em forsendurnar brostnar. Ég er
smeyk því miðað við fyrri reynslu
þá hafa ríkisstjórnir gengið á bak
orða sinna daginn eftir að skrifað
hefur verið undir samninga.“
Sólrún sagði að það yrði mikil
breyting til batnaðar ef svo vel
tækist til að verðbólgunni yrði kom-
ið niður í 6-7%. „Það yrði allt ann-
að líf fyrir launþega. En mér þykir
það mikil bjartsýni ef takast á að
koma verðbólgunni niður um 20%
og ég trúi því ekki fyrr en ég tek
á því. Svo verður líka að koma raun-
vöxtunum niður en það er ekkert
kveðið á um það í samningunum.
Ég hef litla trú á því að það takist
á þessu ári,“ sagði Sólrún.
Hætta á því að stjórnvöld
bregðist
Einar Erlendsson, eigandi ljós-
myndaþjónustunnar Myndverks,
taldi mestu hættuna við nýgerða
kjarasamninga fólgna í því að
stjómvöld stæðu ekki við sinn hluta
samkomulagsins. „Ég er mest
hræddur um að stjómvöld efni ekki
loforð sín og að sá rammi sem þau
hafa lofað springi," sagði Einar.
„Samkvæmt kjarasamningnum
eiga opinberar stofnanir ekki að
hækka þjónustu sína. Þjónusta
Pósts og síma á ekki að hækka en
þar á bæ segjast menn þurfa á
hækkun að halda þannig að allt er
óvíst í þeim efnum. Ég held hins
vegar að vilji sé á meðal launþega
að reyna þessa leið. Miðað við
ástand mála í dag, atvinnuleysi og
þrengingar, þá tel ég að verkalýðs-
félögin þori ekki annað en að sam-
þykkja þessa samninga," sagði Ein-
ar.
Gunnar Birgisson að loknu prófkjöri Sjálfstæðismanna:
Skýr vísbending um að fólk
vildi breytingar á listanum
Richard Björgvinsson segist hættur afskiptum af pólitík
GUNNAR Birgisson varð í efsta sæti í prófkjöri Sjálfstæðismanna í
Kópavogi, sem fram fór um helgina. I öðru sæti varð Guðni Stefáns-
son, í þriðja sæti Birna Friðriksdóttir og í fjórða sæti Arnór L.
Pálsson. Richard Björgvinsson varð í áttunda sæti, en hann skipaði
fyrsta sæti á lista flokksins við síðustu sveitarsfjórnarkosningar.
1.842 tóku þátt í prófkjörinu, þar af voru gild atkvæði 1.769. Við
prófkjör fyrir sveitarstjórnarkosningarnar árið 1986 voru gild at-
kvæði 1.110. í kosningunum árið 1982 hlaut Sjálfstæðisflokkurinn
2.925 atkvæði eða 42,1% greiddra atkvæða og fimm fulltrúa í bæjar-
stjórn og árið 1986 2.483 atkvæði eða 32,1% atkvæða og fjóra fulltrúa.
„Þessi úrslit eru skýr vísbending íelagsins hafi aukist með hverju ári
um að Sjálfstæðisfólk í Kópavogi með þeim afleiðingum að skattfé
vildi breytingar á lista fiokksins,
án þess þó að um vantraust á núver-
andi bæjarfulltrúa flokksins hafi
verið að ræða. Þeir hafa unnið mjög
gott starf en þegar fólk hefur setið
lengi vilja menn oft breytingar,"
sagði Gunnar Birgisson. Sagði hann
að með nýjum mönnum kæmu nýjar
áherslur, en breytt stjómun á fjár-
málum bæjarins yrði enn sem fyrr
helsta baráttumálið. Skuldir bæjar-
borgaranna færi að mestu leyti til
að greiða niður vexti. Þessu yrði
að breyta. „Þá verður að skipu-
leggja framkvæmdir bæjarfélagsins
í samræmi við fjárhagsstöðuna,"
sagði Gunnar, „og loks þarf að
snyrta til í bænum og ganga frá
þeim svæðum sem eru í ólestri“.
„Ætli aðalástæðan sé ekki sú að
fólk vildi breyta til,“ sagði Richard
Björgvinsson, sem skipaði fyrsta
sæti á lista flokksins við kosning-
arnar árið 1986, en hann varð í
áttunda sæti. „Úrslitin hafa þau
áhrif að ég hætti að skipta mér af
póiitík og ég mun ekki taka sæti
sem varamaður." Sagði hann að því
fylgdi viss söknuður að hætta eftir
16 ár í bæjarstjórn en jafnframt
viss léttir.
Við prófkjör árið 1986 hlaut Ric-
hard Björgvinsson 273 atkvæði í
fyrsta sæti og 749 atkvæði samtals
og Bragi Michaelsson varð í öðru
sæti með 206 atkvæði í það sæti
og samtals 896 atkvæði. Asthildur
Pétursdóttir hlaut 216 atkvæði í
þriðja sæti og samtals 967 at-
kvæði, Guðni Stefánsson hlaut 131
atkvæði í fjórða sæti en 923 at-
kvæði samtals og Amór L. Pálsson
varð í fimmta sæti með 137 at-
kvæði í það sæti og 905 atkvæði
samtals.
en unnið er að viðgerð á strengnum.
Hægt að er að afgreiða einstaka
símtöl í gegnum gervihnött.
Símasamband milli íslands og
Færeyja er þráðlaust milli
Reykjavíkur og Kaupmannahafnar
en þaðan fara símtöl eftir sæstreng
til Þórshafnar. Þess vegna hefur
bilun í sæstrengnum fyrir sunnan
Færeyjar þessi áhrif á símasam-
band við ísland.
Prófkjör Sjálfstæðisflokksins 3. febrúar 1990
1 2 Samt. 3 Samt. 4 Samt. 5 Samt. 6 ' Alls
1. Dr. Gunnar Birgisson 396 165 561 89 650 92 742 79 821 72 893
2. Guðni Stefánsson 379 156 535 108 643 116 759 101 860 72 932
3. Birna Friðriksdóttir 22 127 149 524 673 158 831 112 943 103 1.046
4. Arnór L. Pálsson 80 404 484 148 632 118 750 123 873 88 961
5. Bragi Michaelsson 278 201 479 145 624 123 747 103 850 65 915
6. Sigurður Helgason 219 149 368 116 484 102 586 107 693 87 780
7. Jón Kristinn Snæhólm 9 26 35 47 82 69 151 152 303 305 . 608
8. Richard Björgvinsson 275 101 376 65 441 62 503 49 552 49 601
9. Kristín Líndal 13 62 75 88 163 192 355 128 483 103 586
10. Kristinn Kristinsson 30 118 148 83 231 89 320 95 415 89 504
Alls 1.769 1.769 1.769 1.769 1.769 1.769 10.614