Morgunblaðið - 07.02.1990, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 1990
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 1990.
22

/W
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Gorbatsjov
berst fyrir völdum
Asunnudag voru fjölmenn-
ustu mótmæli á götum
Moskvu frá því á byltingarárun-
um fyrir rúmum sjötíu árum. Á
mánudag hélt Mikhaíl Gorba-
tsjov, forseti og leiðtogi sovéska
kommúnistaflokksins, ræðu, þar
sem hann sagði að lýðræðis-
þróunin í Sovétrílqunum kynni
að leiða til þess að starfsemi
stjórnmálaflokka, annarra en
kommúnista, yrði leyfð. Með
þessu vildi hann búa í haginn
fyrir slíka þróun og beindi orðum
sínum til miðstjórnar flokksins
á-lokuðum fundi hennar.
Reynsla leiðtoga kommún-
istaflokka annars staðar í Aust-
ur-Evrópulöndunum ætti að
kenna þeim sovésku, að sætti
þeir sig ekki við þróun til lýð-
ræðis verði þeim einfaldlega ýtt
* til hliðar, nema gripið sé til her-
valds að kínverskum hætti til
að brjóta fjöldamótmæli á bak
aftur. í því ljósi ber að líta á
göngu og fund 300.000 manna
við Kremlarmúra á sunnudag.
Kremlveijar kunna innan tíðar
að standa frammi fyrir því að
Rauða torgið breytist í blóðvöll
eins og Torg hins himneska frið-
ar, hafi þeir ekki stjómkænsku
til að laga sig að nýjum tímum.
Gorbatsjov hefur sýnt mikið
raunsæi eftir að hann var valinn
til æðstu starfa í Kreml. Hann
áttaði sig á stöðnun og spillingu
stjórnkerfísins heima fyrir.
Hann sá að ekki yrði staðið
gegn breytingum í fylgiríkjun-
um í Austur-Evrópu nema með
því að senda sovéska herinn
gegn fólkinu þar. Hann féll frá
andstöðu við sameiningu Þýska-
lands. Og nú hefur hann skynjað
nauðsyn þess að fleiri stjóm-
málahreyfingar fái að þróast
innan Sovétríkjanna en komm-
únistaflokkurinn. Hann hefur
valið þann kost að reyna að ná
forystunni, láta hinar pólitísku
breytingar geijast innan komm-
únistaflokksins.
í Austur-Evrópuríkjunum
ha^. forystumenn kommúnista
orðið að láta af völdum hver af
öðmm, eftir að breytingar sigla
í kjölfar ijöldamótmæla. í Aust-
ur-Þýskalandi og Tékkóslóvakíu
urðu þessar breytingar á
skömmum tíma. Gorbatsjov vill
ekki lenda í sömu gryfju og
þeir Erich Honecker, Egon
Kranz, Gustav Husak og Milos
Jakes. Hann er að beijast fyrir
pólitísku lífi sínu gagnvart al-
menningi, sem býr við verri kost
núna og meiri matarskort en
fyrir fímm ámm, þegar Gorba-
tsjov komst til valda. Fjöldamót-
mælin í Sovétríkjunum hafa hins
vegar ekki enn náð sama stigi
og í Austur-Þýskalandi og
Tékkóslóvakíu, áður en komm-
únistar létu undan síga þar.
Létti sovéski kommúnistaflokk-
urinn tafarlaust á einræði sínu
kann það að gefa Gorbatsjov
nýtt svigrúm. Hann er hins veg-
ar ekki einvaldur innan flokksins
og á áhrifamátt hans reynir nú
í miðstjórninni.
Undir forystu Mikhaíls
Gorbatsjovs hafa Sovétmenn
fallið frá fyrri stefnu, sem mið-
aði að því að tryggja völd þeirra
í Austur-Evrópu með hervaldi,
ef nauðsyn krefði. Vegna þess-
arar stefnubreytingar hefur þró-
un í átt til lýðræðis og Qölflokka-
kerfis hafist í þessum löndum.
Sovéski kommúnistaflokkurinn
hefur hins vegar dregist aftur
úr og þar með Gorbatsjov sjálf-
ur. Takist honum ekki að ná
fram breytingum á eigin flokki
verður hann fangi stöðnunar og
hnignunar.
Ohugnaður
í Rúmeníu
Stundum er tilkynnt í sjón-
varpi, að efni sem þar er
sýnt, sé þess eðlis, að viðkvæmt
fólk ætti ekki að horfa á það.
Slíka viðvörun hefði átt að gefa
í fréttatímum sjónvarpsstöðv-
anna í fyrrakvöld, þegar sýndar
voru myndir af alnæmisveikum
bömum í rúmenskum sjúkra-
húsum.
Eftir að Ceaucescu-hjónunum
var velt úr sessi hefur komið í
ljós að margt óhugnanlegt hefur
þrifíst undir alræðisstjórn
þeirra. Myndirnar af þessum
veiku börnum voru þó verri en
annað, ekki síst þegar hugað er
að því, að alnæminu var komið
í þau með sýktum blóðskömmt-
um auk þess sem sömu sprau-
tumar hefðu greinilega verið
notaðar „mörg hundruð sinn-
um“, svo að vitnað sé í Jacques
Lebas, forseta læknasamtak-
anna „Medicins du Monde“. Að
sjálfsögðu viðurkenndi Ceauces-
cu aldrei að alnæmi væri í landi
hans, slík veiki væri ekki só-
síalískur sjúkdómur heldur tákn
um siðférðislega hnignun kapít-
alismans.
Grimmd í garð vamarlausra
barna er orðið eitt helsta tákn
sósíalisma Ceaucescus í Rúm-
eníu, stefnunnar sem átti að
vera siðferðislega hátt yfir
kapítalismann hafín.
Einar bætir við að mjög erfítt sé
að hafa áhrif á þroska sjónar, bæði
sjónskerpu og samsjón augnanna
eftir skólaaldur. Afleiðingamar geti
orðið óskaplegar, missi börnin síðar
á ævinni sjónina á heilbrigða aug-
anu annaðhvort af völdum slyss eða
sjúkdóma.
Aukin tíðni alvarlegs
hrörnunarsjúkdóms
„Við getum nú haldið glákunni
í skefjum, ský á augasteinum er í
yfirgnæfandi fjölda tilfella unnt að
fjarlægja og eftirlit með börnum
og sykursjúkum hefur skilað ótví-
ræðum árangri. En á undanfömum
áratugum hefur ellihrörnun í augn-
botnum orðið algengasta orsök
blindu á íslandi," segir Einar. Þetta
er hægfara hrörnunarsjúkdómur
sem hijáir fyrst og fremst fólk sem
er eldra en sextugt og er nú algeng-
asta orsök alvarlegrar sjóndepm
hér á landi. „Þetta er orðið alvar-
legt vandamál einkum þegar tillit
er tekið til þess að öldruðu fólki
hér á landi hefur vitanlega fjölgað
mjög þar sem heilbrigðisþjónusta
og lífskjör þjóðarinnar hafa batnað
eins og alkunna er,“ segir Friðbert
og kveður brýnt að vinna bug á
þessum vanda því hann sé sambæri-
legur við hina miklu tíðni gláku á
íslandi á fyrri hluta aldarinnar.
Sjúkdómurinn sé ekki aðeins al-
gengur hér á landi heldur einnig
víða á Vesturlöndum enda hafi sam-
félagsþróunin hér verið svipuð og
þar. „Vísindalegur skilningur á eðli
sjúkdómsins er takmarkaður, segir
Einar. „Það er ekki vitað hvað raun-
verulega veldur þessu þó svo við
getum lýst ákveðnum stigum sjúk-
dómsins. Meðferðarmöguleikar em
takmarkaðir en ákveðin tegund
leysimeðferðar dugar í sumum til-
fellum en-því miður eru þau í minni-
hluta.“ Rannsóknir á sjúkdómi
þessum fara nú víða fram erlendis.
Einar segir ísland kjörið til slíkra
rannsókna og hefur augndeildin
áhuga á að koma þeim á. Einar ;
bendir á að eftirlit með sjón manna
sé viðtækt hér á landi, menntun
góð, þjóðin fremur fámenn og af
einum og sama stofninum. „Fengist
nauðsynlegt fé til þessara rann-
sókna gætum við að minnsta kosti
lagt okkar af mörkum. Þessi sjúk-
dómur er raunar skýrt dæmi um
hvernig vísindastarfsemi er hið eig- j
inlega forvarnarstarf, hvernig þjóð-
félagið getur bætt hag og heilsu
komandi kynsióða."
Gjörbreytt aðstaða göngudeildar augndeildar Landakotsspítala:
Einar Stefánsson og Friðbert Jónasson skoða sjúkling
Húsnæði göngudeildar augndeildar Landakotsspítala að Öldugötu 17.
eftirlit hefur skilað miklum ár-
angri“. í Bandaríkjunum eru sykur-
sýkisskemmdir í augnbotnum al-
gengasta orsök blindu hjá fólki á
aldrinum 24 til 64 ára. „Það blasir
við að þjóðfélagslega er þetta sér-
lega alvarlegur sjúkdómur því hann
gerir fólk á besta aldri óstarfhæft,"
segir Friðbert. Hér er blindutíðnin
vegna þessa sjúkdóms lægri en í
nágrannalöndunum og sá árangur
sem náðst hefur hér á landi hvað
varðar eftirlit og meðferð hefur
vakið athygli erlendis. Einar Stef-
ánsson segir að samtök bandarískra
augnlækna hafí sett sér það mark-
mið að koma upp sams konar eftir-
lits- og meðferðarkerfi þar í landi
fyrir árið 2000. Árið 1989 voru
skoðanir vegna sykursýki 634 þar
af gengust 65 Islendingar undir
leysimeðferð. Öll þau tæki sem beitt
er við meðferð vegna þessa sjúk-
dóms hafa verið keypt fyrir gjafa-
fé, án þess hefði ekki verið unnt
að hefja starfsemina.
Eftirlit með börnum á
forskólaaldri
Læknar augndeildarinnar reyna
vitaskuld að vinna bug á öllum
Morgunblaðið/Þorkell
skoðunartæki göngudeildarinnar.
mannlegum sjúkdómum eða að
halda þeim niðri en þeir Einar og
Friðbert leggja áherslu á það eftir-
lit sem þar fer fram með sjón barna
á forskólaaldri. Þessu eftirliti kom
dr. Guðmundur Björnsson, fyrrum
yfírlæknir augndeildarinnar og
fyrsti prósfessorinn í augnlæknis-
fræði við Háskóla Islands, á en
hann vann einnig brautryðjanda-
starf á sviði meðferðar og greining-
ar á gláku.
Barnadeildir heilsuvemdar- og
heilsugæslustöðva Reykjavíkur og
nágrannasveitarfélaganna senda
fjögurra ára börn sem finnast með
sjóngalla á göngudeildina til nánari
greiningar og meðferðar. „Rann-
sóknir hafa leitt í ljós að um átta
prósent bama á þessum aldri þurfa
að jafnaði á meðferð eða eftirliti
að halda eða eitt barn í hveijum
bekk,“ segir Friðbert og bætir við
að þessi þáttur í heilsugæslu bama
sé mjög mikilvægur. Sjóngallar
geti verið margvíslegir en algengt
sé að leiðrétta þurfi sjónlagsgalla
svo og skjálgi. Án meðferðar er
hætta á því að barnið fái „letiauga"
sem lýsir sér í því að bamið beitir
aðeins öðru auganu þannig að sjón-
in á því auga nær að þroskast en
sjónkerfi „lata“ augans þroskast
ekki eðlilega. Afleiðingin verður
varanleg sjóndrepra á hinu auganu.
Merkii' sigrar hafa unnist
en ný verkefiii blasa við
Rætt við Einar Stefánsson, yfirlækni og
prófessor í augnlækningum og Frið-
bert Jónasson, yfirlækni göngudeildar
FYRIR réttum eitt hundrað árum hóf Björn Ólafsson, fyrsti augnlækn-
ir íslendinga, störf á Akranesi. Nokkrum árum síðar hélt Björn í sína
fyrstu augnlækningaferð til Stykkishólms og Vestfjarða. Sú ferð mark-
aði tímamót í sögu heilbrigðisþjónustu á Islandi. Eftirmenn Björns
Ólafssonar hafa fylgt þessu fordæmi brautryðjandans og haldið uppi
eftirliti í hinum dreifðu byggðum landsins. Á þessum tíma og einkum
á siðustu áratugum hafa umtalsverðir sigrar unnist á íslandi einkum
hvað varðar sjónvernd, forvarnarstarf, baráttuna gegn glákublindu
og eftirlit með sykursjúkum. Ný verkefini blasa hins vegar við einkum
í ljósi þeirra breytinga sem orðið hafa á samsetningu þjóðfélagsins
með tilliti til hækkandi meðalaldurs. Grundvallarforsendur nútima
heilbrigðisþjónustu eru vitaskuld margar en auk bestu fáanlegu mennt-
unar eru fúllkominn tækjabúnaður og aðstaða öll sérlega mikilvægir
þættir. I síðustu viku var nýtt og endurbætt húsnæði göngudeildar
augndeildar Landakotsspítala tekið í notkun og að sögn þeirra Ein-
ars Stefánssonar, prófessors í augnlækingum og yfirlæknis augndeild-
arinnar og Friðberts Jónassonar, yfírlæknis göngudeildarinnar, mun
öll aðstaða til að sinna sjónvemd, forvarnarstarfi, rannsóknum og
meðferð, batna til muna með tilkomu þessa nýja húsnæðis.
Það sem öðru fremur einkennir
augnlæknisþjónustu á íslandi er
framlag og þátttaka almennings og
hinna ýmsu Iíknarfélaga. Flestöll
dýrustu og um leið mikilvægustu
lækningatækin hafa verið keypt
fyrir gjafafé og raunar var það í
kjölfar landssöfnunar Lions-hreyf-
ingarinnar sem rekstur göngudeild-
ar Landakotsspítala var hafinn árið
1973 en fjórum árum áður hafði
augndeildin verið sett á stofn með
formlegum hætti. Tækniframfarir á
þessu sviði læknavísindanna hafa
verið sérlega örar og svo er að
þakka hinna hinum ýmsu Iíknarfé-
lögum að augndeildin hefur jafnan
ráðið yfír fullkomnum tækjabúnaði.
Þá er margvíslegur tækjabúnaður
sem notaður er við greiningu og
meðferð í eigu augnlæknanna
sjálfra.
Húsnæði göngudeildarinnar var
hins vegar löngu orðið ófullnægj-
andi með tilliti til þeirrar víðtæku
starfsemi sem þar fer fram. Á föstu-
dag í síðustu viku jókst húsnæðið
til muna er tekin var í notkun önn-
ur hæð göngudeildarinnar að Öldu-
götu 17. Þessi hæð hússins var
keypt fyrir fé sem þær Björg Jak-
obsdóttir og Sigurborg Jónsdóttir
arfleiddu augndeildina að en þær
bjuggu báðar í Reykjavík. „Þetta
húsnæði mun gjörbreyta aðstöðu
okkar,“ segir Einar Stefánsson.
„Von okkar er sú að okkur takist
einkum að bæta meðferð vegna
augnskaða af völdum slysa og með-
ferð við ellihrömun í augnbotnum,
sem er orðin helsta orsök alvarlegr-
ar sjóndepm hér á landi. Þá er
ennfremur stefnt að því að auka
ráðgjafarþjónustu og rannsóknar-
starfsemi“.
Baráttan gegn gláku
Þegar Björn Ólafsson tók til
starfa var augnheilsa íslendinga
mjög slæm og rannsóknir hafa leitt
Friðbert Jónasson, yfirlæknir göngudeildarinnar, og Einar Stefáns-
son, prófessor í augnlækningum. Tækjabúnaðurinn á myndinni er
notaður til að kanna raflífeðlisfræði augans.
í ljós að á þriðja áratug aldarinnar
var blinda af völdum gláku mun
algengari hér en í öðrum löndum
Evrópu. „Þetta ástand hélst fram
yfír miðja öldina og um 1950 vom
nálægt 250 íslendingar blindir af
völdum gláku,“ segir Einar Stefáns-
son og bætir við að sé tillit tekið
til þess að þjóðinni hefur fjölgað á
þessum 40 árum auk þess sem eldra
fólk sé hlutfallsiegra fleira nú en
þá myndi þetta samsvara því að
um það bil 500 manns væru nú
blindir af völdum þessa sjúkdóms.
Staðreyndin sé hins vegar sú að
blindu um 60 íslendinga megi rekja
til gláku.
Þennan mikla árangur segir Frið-
bert Jónasson að rekja megi til
bættar meðferðar og greiningar
auk þess sem augnlæknum hafi
fjölgað á íslandi og bylting orðið á
sviði tækjabúnaður og lyfja. Þessi
skýring er þó ekki fullnægjandi
einkum í ljósi þess að árangurinn
hér á Iandi er einstakur samanborið
við nágrannalöndin. í Bretlandi
telja læknar að þeir nái einungis
að greina um helming glákutilfella
og merkjanleg breyting til batnaðar
hvað þetta varðar hefur ekki orðið
þar í landi undanfama þijá ára-
tugi. Þeir Friðbert og Einar leggja
áherslu á gildi augnlækningaferð-
anna og reglubundinna sjónmæl-
inga þar sem menn leiti jafnan til
augnlækna þurfi þeir á gleraugum
að halda. Á þennan hátt sé oft
unnt að greina sjúkdóma á frum-
stigi og halda þeim niðri og um
þjóðhagslega hagkvæmni þessa
þurfi enginn að efast. Á annað
þúsund manns eru í reglubundnu
eftirliti eða meðferð á göngudeild-
inni vegna gláku.
Eftirlit með sykursjúkum
Sykursýkisdeild augndeildarinn-
ar var opnuð árið 1980. „Það kerfi
sem komið hefur verið upp á ís-
landi hvað varðar eftirlit með ins-
úlín-háðum sykursjúklingum er ein-
stakt," segir Friðbert. „Það er eng-
inn vafi á því að þetta skipulega
ast að samþykkja á síðasta þing
kjörtímabils, þ.e. á næsta þingi
miðað við að sá draumur ráðherr-
anna rætist að þeir sitji út kjörtíma-
bilið.
Til þess að koma samræmdri
skipan á umhverfísmál nú, ætti að
fara þá leið, sem sjálfstæðismenn
hafa lagt til. Ef ekki er á hana
fallist, eiga frumvörp ríkisstjórnar-
innar að fýlgjast að. Þau yrðu þá
væntanlega samþykkt í einu eða
öðru formi fyrir þinglausnir. Sólnes
yrði að þola það svolítið lengur að
vera hagstofuráðherra. Ef hann og
ríkisstjórnarliðið sættir sig ekki við
það, geta þeir þvingað fram af-
greiðslu á frumvarpi um stofnun
umhverfisráðuneytis. Þá eru mestar
líkur á að frumvarpið um viðfangs-
efni ráðuneytisins verði ekki af-
greitt á þessu þingi. Þá yrðu fífla-
lætin í kring um þetta allt fullkomn-
uð. í ríkisstjórninni sæti umhverfis-
ráðherra yfir ráðuneyti, sem hefði
engin viðfangsefni. I ráðuneytinu
yrðu hins vegar, auk ráðherrans,
ráðuneytisstjóri, aðstoðarmaður
ráðherra, skrifstofustjóri, ritari,
símavörður, ráðherrabílstjóri og
eflaust einhveijir fleiri. Bíllinn und-
ir ráðherrann var keyptur fyrir fá-
einum dögum, nýr Cherokee. Slíkan
er unpt að fá fyrir 2,2 miljónir
króna. En „einn með öllu“, leður-
klæddum sætum og skíðagrind á
þaki, eins og ráðherra sæmir, kost-
ar um 3,5 milljónir. Sá var auðvitað
valinn og mun örugglega fara vel
f umhverfi sínu.
Og með því að ráðuneytið verður
sett á fót án verkefna, verðurpúst-
ið úr ráðherrabílnum eina framlag
þess til umhverfismála.“ HV
Rætt við Olaf G. Einarsson formann þingflokks Sjálfstæðisflokksins
ir formanni Alþýðuflokksins, að
hann vilji líka fækka ráðuneytum
niður í 7. Hann ætlar samt á Al-
þingi að greiða atkvæði með að
þeim verði fjölgað úr 13 í 14.
Frumvörp stjórnarinnar eru tvö
eins og ég áður sagði. Alveg er ljóst
að stjórnin hefur þennan hátt á til
þess að greiða sem fyrst eina af-
borgunina af mörgum, sem stofnað
var til við inngöngu Borgaraflokks-
ins í ríkisstjórnina á haustdögum.
Þvinga átti fram fyrir sl. jól frum-
varp um stofnun ráðuneytis til þess
að sómasamlegur titill kæmist á
ráðherrann í stað hins fáránlega
titils, hagstofuráðherra. Það gekk
ekki þá. Síðan setti ráðherrann
sjálfur markið í allra síðasta lagi
fyrir janúarlok. Það tókst heldur
ekki. Þessar ráðagerðir ríkisstjórn-
arinnar sýna best hvílíkur hégómi
er hér á ferð. í stað þess að ein-
beita sér að því að fara yfir umsagn-
ir, sem borist hafa, og vinna í sam-
vinnu við stjórnarandstöðu að því
að ákveða hvaða viðfangsefni fær-
ist milli ráðuneyta, er helsta og eina
keppikeflið að stofna umhverfis-
ráðuneyti, sem hefur engin við-
fangsefni.
Vitað er að ríkisstjórnin hefur til
meðferðar tillögur um uppstokkun
ráðuneyta þar sem m.a. er gert ráð
fyrir fækkun þeirra. Á sama tíma
er lagt ofurkapp á að fjölga ráðu-
neytum um eitt. Þetta eru auðvitað
fáránleg vinnubrögð, en svo sem í
samræmi við annað, sem stjórnin
hefur gert til þess að halda völdum
í landinu.
Uppstokkun ráðuneyta er eðlileg-
HAFT er á orði að Borgaraflokkurinn hafi verið keyptur inn í ríkis-
stjórnina fyrir tvo ráðherrastóla, dómsmála og umhverfísmála. Mörg-
um þykir sú meðferð mála með endemum einkum að því er varðar
umhverfismál og málatilbúnaður allur engan veginn hæfa svo mikil-
vægum málaflokki. Miklar umræður hafa verið á Alþingi um um-
hverfísmál að undanförnu og ekki síður manna á meðal úti í þjóð-
félaginu. Þess vegna þótti við hæfi að spyrja Ólaf G. Einarsson, þing-
mann, sem er í forsvari fyrir Sjálfstæðisflokkinn í þessu máli, hver
væri staðan nú og um afstöðu Sjálfstæðisflokksins.
„Þijú frumvörp varðandi um-
hverfismál liggja nú fyrir þinginu,"
sagði Ólafur, „frumvarp nokkurra
þingmanna Sjálfstæðisflokksins um
samræmda stjóm umhverfismála
og tvö frumvörp frá ríkisstjórninni,
þ.e. breyting á stjórnarráðslögum
þar sem gert er ráð fyrir stofnun
sérstaks umhverfismálaráðuneytis
og svo annað frumvarp þar sem
kveðið er á um hvaða viðfangsefni
skuli flytja til hins nýja ráðuneytis
frá þeim ráðuneytum sem til þessa
hafa haft þau með höndum.
Oll þessi frumvörp hafa verið og
eru til meðferðar hjá allsheijar-
nefnd neðri deildar. Þau voru send
til umsagnar um það bil 50 aðilum
og hafa borist svör frá um 30. Það
er mikið verk að fara yfir þessar
umsagnir enda hafa flestir um-
sagnaraðilar lagt mikla vinnu í
þær. Á síðustu dögum hefur hins
vegar orðið Ijóst að málið muni
ekki fá eðlilega meðferð á Alþingi
því ríkisstjórnin virðist ætla að
knýja fram stofnun ráðuneytis án
þess að ákveða samtímis verkefni
þess.“
— Nú er það vitað að margar
umsagnirnar hafa verið mjög nei-
kvæðar gagnvart frumvörpum
ríkisstjórnarinnar. Hvernig bregst
nefndin við þeim?
„Það eru einkum fjögur atriði
sem leitast er við að draga fram
úr umsögnunum. 1. Hver afstaðan
er til stofnunar sérstaks umhverfis-
ráðuneytis. 2. Hver afstaðan er til
flutnings einstakra stofnana milli
ráðuneyta. 3. Hveijar helstu breyt-
ingartillögur eru, sem umsagnarað-
ili vill koma á framfæri. 4. Hver
afstaðan er til frumvarps sjálfstæð-
ismanna."
— „Hver er meginstefna Sjálf-
stæðisflokksins í því frumvarpi?
„Landsfundur Sjálfstæðisflokks-
Ólafur G. Einarsson alþingismað-
ur.
ins samþykkti ítarlega ályktun um
umhverfismál. Þar er sagt að setja
beri almenn lög um umhverfísvemd
og samræming falin einu ráðu-
neyti. Umhverfísmál eru flókin og
samofin flestum öðrum málaflokk-
um. Stjórn umhverfismála fléttast
því inn í málefni, sem heyra undir
mörg ráðuneyti. Þess vegna ber Iíka
að forðast að líta svo á að stjórnun
sé forgangsverkefni í umhverfis-
málum, þótt samræmingu hafi
skort. Sjálfstæðismenn hafa lagt á
það áherslu, að aukin framlög til
umhverfismála fari til framkvæmda
en ekki til að koma upp dýru stjórn-
kerfi.Þar kemur mjög greinilega í
Ijós ágreiningur milli Sjálfstæðis-
flokksins og vinstri flokkanna,
Borgaraflokkurinn þar með talinn.
Þá leggja sjálfstæðismenn
áherslu á að árangur í umhverfis-
málum byggist á skilningi almenn-
ings og áhuga á náttúru landsins.
Grundvallaratriði er að sú skipan
mála, sem komið verður á, verði
gerð í sátt við þá sem við skipulag-
ið eiga að búa, bæði í stjórnkerfinu
og úti í þjóðlífínu".
„Hveijir finnst þér megingallar
á frumvarpi ríkisstjórnarinnar?".
„Ég er andvígur stofnun sérstaks
umhverfisráðuneytis eins og ríkis-
stjórnin hyggst koma á fót. Frum-
varp sjálfstæðismanna gerir ráð
fyrir samræmdri stjórn umhverfis-
mála en ekki stofnun sérstaks ráðu-
neytis. Við viljum fækka ráðuneyt-
um og styrkja þau, en ekki fjölga
þeim og veikja þau. Ég sé haft eft-
Umhverfismál á Alþingi