Morgunblaðið - 12.07.1990, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JULl 1990
gestgjafa með hlýjum orðum og
góðvild, því að hann gladdist yfir
velferð annarra og vildi öllum vel.
Það reyndi ég líka í veikindum
mínum, þó svo að mínir krankleikar
tilheyrðu ekki hans sérgrein. Minn-
isstæðast verður mér kvöld eitt á
Borgarspítalanum er ég lá þar og
þótti sem ég væri litla stúlkan með
eldspýturnar þrátt fyrir gott starfs-
lið deildarinnar sem var tilbúið að
gera sitt besta. Tilkynnt var í út-
varpinu að ófærð væri í borginni
og Hafnarfjarðarvegurinn væri
ófær. Þrátt fyrir miklar sviptingar
í veðurguðunum lögðu hjónin úr
Mávanesinu af stað og mættu í
heimsóknartíma til mín. Jói vildi sjá
með eigin augum hvort að aðgerðin
hefði gengið eins og til var ætlast.
Þó að starfið tæki mikinn tíma Jóa
þá var heimilið honum sem helgur
reitur, þar sem eiginkona, börn og
síðar barnabörn skipuðu heiðursess
í huga hans, enda bera börnin fag-
urt vitni góðu uppeldi með fágaðri
framkomu sinni og mannkostum.
Jói var maður hreystinnar, ræktaði
sjálfan sig og umhverfi sitt af dugn-
aði og eijusemi.
Enginn veit sína ævi fyrr en öll
er. Kvöld eitt situr hann fyrir fram-
an sjónvarpið og snöggt sem hendi
sé veifað kom kallið og höggvið var
á lífsstreng þessa góða drengs.
Að leiðarlokum er mér efst í
huga umhyggja hans við mig í veik-
indum minum, ljúf orð hans og
mannleg. Hann var þeirrar gerðar
sem menn meta meira sem kynni
verða nánari og mun sú minning
auðga líf eftirlifandi vina hans.
Guð geymi hann.
Lóa
Dó hann afi minn, sagði Helgi
litli sex ára og lítið tár rann niður
eftir útitekinni kinninni og myndaði
örlitla rák. Já, Helgi minn, hann
afi er dáinn, svaraði föðurbróðir
drengsins og renndi fingrunum
mjúklega eftir vanga hans til að
þerra burt tárið. Er hann þá kominn
til Guðs, bætti hann við með spurn-
ingu í augunum. Frændi hans sams-
innti því og þá brosti drengurinn,
leit út um gluggann og þagði. Hann
afi var besti vinur minn, sagði hann
eftir dálitla stund og leit á frænda
sinn með ásökunartón í röddinni,
af hvetju þurfti hann að deyja? Ég
veit það ekki vinur, svaraði frændi.
Getur afi núna verið með mér alltaf
eins og englarnir fyrst hann er
dáinn spurði hann og nú var vonar-
blær í röddinni. Já, Helgi minn. Ég
er samt sorgmæddur af því að nú
getum við aldrei leikið okkur saman
aftur — allavega ekki fyrr en ég
dey líka, bætti hann við.
Þetta litla samtal, sem sonur
minn átti við frænda sinn sem tók
að sér að segja honum frá sviplegu
fráfalli Jóa afa, lýsir betur en löng
grein því stóra hlutverki sem Jó-
hann Guðmundsson tengdafaðir
minn gegndi lífi litla sonar míns og
Helenu konu minnar, dóttur Jó-
hanns.
Tengdafaðir minn var tilfinn-
ingalega lokaður maður og sein-
tekinn en þeim mun ástríkari við
börn og alla þá sem áttu eitthvað
undir hann að sækja. Fjölskyldan
var honum allt og litla vangefna
dóttir hans, hún Ásta Vala, fór
ekki varhluta af þessari miklu hlýju
og ástríki og mér er til efs að marg-
ir hafi rækt jafn vel samband sitt
við jafn þroskaheft barn og hún
Ásta Vala var og er. Hann vann
og mikið að félagsmálum vangef-
inna og veit ég að þar verður skarð
hans seint fyllt.
Ég ætla mér ekki að tíunda ævi
og starfsferil tengdaföður míns, það
unu aðrir gera enda var það siður
Jóhanns að skilja lækninn eftir á
spítalanum þegar hann kom heim.
Þannig kynntist ég Jóhanni fyrst
og fremst sem fjölskyldumanni og
einstaklega ástríkum afa, föður,
eiginmanni og vini. Jóhann var ekki
maður margra orða, sagði fátt en
það sem skipti máli. Á skrifborði
hans fann ég nokkra miða sem
hann hafði ritað á spakmæli sem
hér fara á eftir. „Ekki verða öll orð
töluð í einu,“ „ræðan er silfur en
þögnin gull“, „þögn er betri en
þarflaus ræða“. Það tók mig nokk-
ur ár að komast inn að þessum
mannni en þegar inn var komið var
þar fagurt um að litast og Ijúft að
dvelja. Það er því með einlægum
söknuði sem ég kveð Jóhann Guð-
mundsson.
Þegar sonur minn kom á heimili
Sigríðar ömmu og Jóhanns í fyrsta
sinn eftir fráfall afa síns hafði hann
ekki grátið neitt að ráði. Það var
ekki fyrr en hann sá mynd af afa.
Þá var eins og hann áttaði sig og
þá kom gráturinn sár og fullur
trega.
Ég hélt á honum og Ieyfði honum
að gráta út og fann að þessi grátur
var bæði hreinn og sannur. Grátur
barns sem allt í einu stendur frammi
fyrir þeirri einu staðreynd lífsins
að það endar í dauða og aðskilnaði
þar sem allir menn eru að lokum
einir með skapara sínum.
Þegar drengurinn hafði grátið
langa stund horfði hann á mig tár-
votum augum og sagði: „Pabbi,
viltu skrifa fyrir mig bréf til afa.“
„Já, Helgi minn,“ sagði ég, „það
skal ég gera.“ Bréfið var skrifað
til afa. Þar kom fram að litli dreng-
urinn vildi segja afa sínum að þeir
myndu hittast aftur hjá Guði, þegar
hann sjálfur dæi. Svo bætti hann
við: „Heyrðu pabbi, viltu svo setja
bréfið í póstkassann.“
Valdimar Helgason
Mig setti hljóðan er síminn
hringdi árla morguns 3. júlí sl. og
mér var tjáð skyndilegt fráfall vinar
míns Jóhanns. Geislandi sólskinið
og fegurð dagsins áttu ekki lengur
athygli mína, dökkur skuggi dep-
urðar varð fýlginautur minn þennan
dag. Hefði ég verið spurður hver
af okkur bekkjarfélögunum gömlu
yrði næstur til að kveðja þennan
heim hefði Jóhann sennilega orðið
aftastur í röðinni. Það má segja að
hugtakið dauði eða veikindi væru
það síðasta sem kom fram í hugann
í sambandi við Jóhann, svo lifandi
var hann.
Frá því að við vorum drengir
áttum við samleið í gegnum skóla-
kerfið þar til stúdentsprófi Iauk.
Strax í barnaskóla komu fram
sterkustu einkenni Jóhanns, sem
voru krafturinn og kappið. Kom það
fram í náminu og ekki síst í iþrótt-
um sem við stunduðum mikið á
þessum árum. Ég minnist bernsku-
og unglingsáranna þegar setið var
í Meðalholti 10 og lesið saman und-
ir próf á notalegu bernskuheimili
Jóhanns. Þar var mér ætíð tekið
með vinsemd og hlýju, og var séð
um að við ungmennin hefðum bæði
næði og ekki síst fæði meðan á
lestrinum stóð.
Eftir stúdentspróf kynntist Jó-
hann eftirlifandi konu sinni, Sigríði
Árnadóttur, og með henni steig
hann sitt mesta gæfuspor er þau
gengu í hjónaband 6. október 1956.
Á þeim tíma var Jóhann við læknis-
fræðinám í Háskóla Islands, og
sýnir það best kjark og dugnað
þeirra hjóna að stofna til heimilis í
miðju námi, því á þeim tíma voru
ekki námslán eins og í dag, hver
og einn varð að sjá um sig sjálfur.
En einmitt þetta áræði varð að
mínum dómi Jóhanni til mestrar
gæfu. Ég varð persónulega vitni-
að þeim gífurlega stuðningi sem
Jóhann fékk frá konu sinni við nám
sitt, og að auki skóp hún þeim nota-
legt heimili, sem gott var að koma
á. Eftir nám Jóhanns við Háskóla
íslands skildu leiðir okkar vinanna,
en þá héldu þau hjónin ásamt elsta
barni sínu, sem fæddist 1960, til
Svíþjóðar þar sem hann hóf sér-
fræðinám í bæklunarskurðlækning-
um.
Undanfarin ár höfum við aðeins
sést á förnum vegi eða á svokölluð-
um „bekkjarskemmtunum", en þær
hafa verið okkur bekkjarfélögunum
til ómældrar ánægju. Með fráfalli
Jóhanns er enn hoggið skarð í þann
hóp, og í þetta skiptið á ólíklegasta
stað. Það ætti að vera öllum hópn-
um hvati til samheldni því enn erum
við harkalega minnt á það að eng-
inn veit sitt skapadægur.
Ég vil enda þessi fátæklegu orð
með þakklæti til vinar míns fyrir
árin sem við áttum saman, kannski
var það tímabil merkilegast allra
tímabila, þ.e. þegar drengir breytt-
ust í menn.
Ég sendi Sigríði og börnunum
innilegar samúðarkveðjur frá mér
og konu minni.
Vilhjálmur Ólafsson
Þegar dvalist er erlendis árum
saman verða samverustundirnar
með nánustu ástvinum alltof fáar.
Söknuðurinn er oft sár og þá ekki
hvað síst hjá börnunum, sem eiga
afa og ömmur heima á íslandi.
Gleðin er því mikil þegar hægt er
að skiptast á heimsóknum og vera
samvistum um lengri eða skemmri
tíma. Þá er svo margt, sem þarf
að ræða um, svo margs að minnast
og svo margt að skipuleggja. Sam-
veran sjálf verður við þessa hagi
svo einstaklega dýrmæt. Þetta
kemur mér í hug, þegar ég sest
niður til þess að skrifa fátækleg
kveðjuorð við fráfall tengdaföður
míns, Jóhanns Guðmundssonar,
læknis. Þau eru um leið kveðja til
Jóa afa frá afabörnunum í Svíþjóð.
Þetta er allt eitthvað svo óraun-
verulegt. Nánast eins og martröð.
En ekki tjáir að deila né heldur
gagnast blekkingin. Jói afi er farinn
héðan úr þessum heimi yfir í eilífð-
ina fögru. Þó er vissulega erfítt að
skynja þessa staðreynd og enn hef-
ur sannast við mjög svo óvænt og
ótímabært fráfall hans að tilgangur
lífsins er okkur áfram einatt ráð-
gáta.
Það er ekki lengra en frá því í
júní sl. að Jói afi dvaldist hjá okkur
í Svíþjóð. Eins -og ávallt sýndist
hann þróttmikill og ljúfur gleði-
gjafi. Dauðinn hlaut að vera víðs
íjarri. En fyrr en varir erum við
minnt á hverfulleik lífsins. Síst af
öllu hefði mig órað fyrir því er ég
hélt til íslands 2. júlí sl. með litla
soninn sem m.a. ætlaði að sýna Jóa
afa hversu tekist hefði með „meidd-
ið“ að mín biðu við komuna fregnir
af andláti hans.
Og nú er enn frekari ástæða til
þakklætis fyrir samverudagana í
júní, sem engu okkar gat dottið í
hug að yrðu hinir sfðustu.
Hann gladdist með okkur yfír
því góða, sem okkur hafði hlotnast
og afabörnunum veitti hann gleði
og hlýju. Svo vildi til einmitt þessa
daga að drengurinn okkar meidd-
ist. Hann naut þá sérstaklega
ástúðar Jóa afa síns. Mikið er að
þakka aðhlynningu og umhyggju
Jóa afa að allt fór eins vel og frek-
ast var kostur. Þetta var innileg
Fæddur 24. mars 1906
Dáinn 29. júní 1990
Það var hljótt um andlát þessa
gamla og góða starfsfélaga við
Verzlunarskóla íslands, Gísla Þor-
láks Ásmundssonar. Sennilega að
ósk hans sjálfs var andlát hans
ekki tilkynnt í fjölmiðlum og fór
útförin fram í kyrrþey. Var það í
raun í góðu samræmi við það lítil-
læti og þá hógværð sem einkenndi
Gísla alla tíð.
Af þeim 40 árum sem Gísli
kenndi við Verzlunarskólann störf-
uðum við þar saman um helming
þess tíma, eða frá árinu 1953 til
1973, er Gísli lét af störfum. Þegar
ég kom að Verzlunarskólanum var
hann ekki eins stór í sniðum og
hann er nú orðinn. Nemendur og
kennarar voru miklu færri og sam-
neyti starfsfólks alls enn nánara
en það er nú, enda húsakosturinn
þröngur á Grundarstígnum. Ungir
kennarar bera oft ugg í bijósti um
hvernig þeim er tekið af því reynda
og fjölfróða liði sem fyrir er í skól-
um. í stuttu máli sagt eru minning-
ar mínar af fyrstu dögunum í Verzl-
samvera í gleði og sorg og hún
skilur eftir fagra mynd af Jóa afa
í huga mínum og barnanna. Hún
verður minning okkar um hann.
Að engum er þó meiri harmur
kveðinn nú en Siggu ömmu og við
biðjum góðan Guð að gefa henni
styrk. Góðar minningar um traust-
an og umhyggjusaman heimilisföð-
ur og eiginmann munu milda harm-
inn og stuðningur góðrar fjölskyldu
munu létta henni sorgina. Sjálf
skulum við lifa áfram eins og mér
fannst hann ætíð sjálfur gera eftir
því jafnvægi tilfínninga og skyn-
semi, sem gerir okkur kleift að sigr-
ast á og standa af okkur mótlæti
lífsins. Hann hefði vafalaust beðið
okkur þessa svo við myndum ekki
stöðugt líða og harmurinn buga
okkur.
Guð blessi minningu góðs
tengdaföður og afa.
Yrsa
Okkur hjúkrunarfólk á bæklun-
arlækningadeildum Landspítalans
langar að minnast nokkrum orðum
starfsfélaga og góðs vinar.
Starfsdegi Jóhanns Guðmunds-
sonar, bæklunarlæknis, var ólokið
og mörg verkefni biðu úrlausnar,
þegar kallið kom svo skyndilega.
Jóhann var nýkominn heim til
landsins úr sumarleyfí er hann lést
og hugðist taka til við verkefni sem
hans biðu.
Samstarfsfólkið hafði hlakkað til
að fá hann að nýju til starfa. Jó-
liann sameinaði marga góða kosti.
I fyrsta lagi var hann frábær lækn-
ir, vel menntaður og vakandi í sinni
sérgrein. Auk þess hafði hann ævin-
Iega lag á að létta lund sjúklinga
sinna, hann var umhyggjusamur
læknir svo af bar. Hann var einnig
framkvæmdamaður, sem leysti
hvert mál með hógværð og af sam-
viskusemi.
í samstarfi við starfsfólk bæklun-
ardeildanna kom í ljós hversu gott
var með honum að vinna, ekki sís’t
við uppbyggingu deildanna, sem
unnið hefur verið að. Jóhann hafði
mikinn áhuga á öllu því sem við
vorum að gera og studdi starf okk-
ar með ráðum og dáð.
Missir okkar og sjúklinganna er
mikill og sannarlega er erfítt að
hugsa sér deildirnar án Jóhanns og
er nú skarð fyrir skildi.
Við vottum fjölskyldu Jóhanns
Guðmundssonar, ættingjum og vin-
um okkar dýpstu samúð.
Hjúkrunarfólk á deilduni
12G og 13G á Landspítala.
unarskólanum einstaklega ánægju-
legar og er það ekki síst að þakka
þeim kennara sem þá hafði einna
lengst starfað við skólann, Gísla
Ásmundssyni þýskukennara. Hann
var með afbrigðum ljúfur, ráðagóð-
ur og hjálplegur. Strax þótti mér
mikið koma til fróðleiks hans og
þekkingar á hinum ólíkustu hlutum,
enda var hann víðlesinn. Hann hafði
augljóslega kappkostað að mennta
sig á klassíska vísu. Hann var mik-
ill málamaður og bráðsnjall þýðandi
úr erlendum málum á íslensku þar
sem hann lagði mikla rækt við
móðurmáiið. Rætur hans í menn-
ingarsamfélagi þingeyskra bænda
og bernskuárin hjá foreldrum sínum
á Halsi í Fnjóskadal, þar sem faðir
hans var prófastur, svo og mennta-
skólaárin á Akureyri, stuðluðu vafa-
laust að þessum þjóðlegu viðhorfum
Gísla til móðurmálsins og íslenskrar
menningar.
Hins vegar var Gísli og heims-
borgari. Þótt hann hafi mótast
nokkuð af heilsubresti um skeið og
erfiðleikum kreppuáranna, sem
höfðu varanleg áhrif á stjórnmála-
skoðanir hans og lífsviðhorf, var
Minning:
*
Gísli Þ. Asmunds-
son, kennari
__________________________ 43 y
Kveðja frá Félagi
íslenskra bæklunarlækna
Jóhann Guðmundsson var einn
af stofnendum Félags íslenskra
bæklunarlækna eftir að hann kom
frá sérnámi í Svíþjóð og hóf störf
á íslandi 1972. Hann gekk til liðs_
við dr. Stefán Haraldsson, Höskuld
Baldursson og Braga Guðmundsson
við uppbyggingu bæklunardeildar
Landspítalans þar sem hann hefur
unnið mikið og óeigingjarnt starf.
Fyrir heimkomuna fengu þessir
menn að vita að það væri ekki mik-
ii þörf fyrir bæídunarlækna á ís-
landi, en þeir hófu sitt uppbygging-
aretarf ótrauðir. í dag eru 20 félag-
ar í Félagi íslenskra bæklunarlækna
og verkefnin eru óþijótandi eins og
alþjóð veit.
Jóhann tók nærri sér þann sam-
drátt og sparnað sem einkennt hef-'
ur heilbrigðisþjónustuna upp á
síðkastið og bitnað hefur hart á
bæklunarsjúklingum. Minning Jó-
hanns Guðmundssonar verður best
heiðruð með því að snúa vörn í sókn
og bæta þjónustu við bæklunar-
sjúklinga og þroskahefta sem hann
bar sérstaklega fyrir brjósti.
Innilegustu samúðarkveðjur til
Sigríðar Jónu og fjölskyldu hennar.
F.h. Félags íslenskra
bæklunarlækna,
Eggert Jónsson
Kveðja frá hjúkrunarfólki á
skurðgangi Landspítalans
Þriðjudagurinn 3. júlí var runn-
inn upp. Þetta var fallegur sumar-
dagur, sólin skein í heiði, en skyndi-
lega var sem ský drægi fyrir sólu
og það sortnaði í lofti þegar sorgar-
frétt barst um að Jóhann Guð-
mundsson, bæklunarlæknir væri
látinn. Hvernig mátti þetta vera
satt, við, sem höfðum hitt hann
glaðan og reifan deginum áður þar
sem hann var að mæta til vinnu á
ný, sólbrúnn og endurnærður eftir
velheppnað sumarfrí. Enn einu sinni
höfðum við verið minntar á fallvalt-
leika tilverunnar. Jóhann var einn
af okkar mætustu læknum og verð-
ur skarð hans vandfyllt. Hann var
hlýlegur í viðmóti, þægilegur í allri
umgengni og einstaklega ánægju-
legt að starfa með honum og mun
hans nú verða sárt saknað úr okkar
hópi.
Með þessum orðum viljum við
þakka Jóhanni samfylgdina, sam-
fylgd sem var einkar ánægjuleg og
aldrei féll skuggi á.
Við vottum fjölskyldu hans og
vinum okkar innilegustu samúð.
Megi hann hvíla í friði.
e-
Gísli kunnugur í heimi andans
manna um heim allan. Það varð til
þess að hann var aldrei einstreng-
ingslegur og ofstækisfullur í skoð-
unum sínum. í sannleika sagt urð-
um við samkennarar hans mjög lítið
varir við viðhorf hans til stjómmála
og félagsmála. Sama má örugglega
segja um nemendur hans. Slík var
hógværðin og menningarleg fram-
koma hans í hvívetna.
Verzlunarskólinn bar svip GíslaA-
Ásmundssonar um áratugaskeið.
Við sem nutum þeirra forréttinda
að kyrinast Gísla, mannkostum
hans og gáfum, kímni og hnyttiyrð-
um, vinskap og hlýhug, sendum
honum hinstu kveðju með þökkum
fyrir samveruna. Blessuð veri minn-
ing hans. ^
Sölvi Eysteinsson