Morgunblaðið - 24.03.1991, Blaðsíða 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MARZ 1991
MANNFJÖLDI ■
ÁÍSLANDI1.
Fertug kona af ætt
tapirape-indíána í
Suður-Araeríku.
Sextugur varð Sean
Connery fyrst kyn-
þokkafuliur.
gegnum þessa kreppu, en ef ekki
eiga þeir til að staðna og verða
uppteknir af sjálfum sér. Tóm-
leikatilfinning og áhugaleysi á fjöl-
skyldu og ef til vill vinnu einkenn-
ir þá einstaklinginn og getur það
jafnvel leitt til sálrænna truflana.
Einnig getur það átt sér stað að
einstaklingurinn fari til baka á
fyrri stig og eigi jafnvel í einu
ástarsambandi eftir annað, án þess
þó að hann gefi nokkuð af sjálfum
sér. Getur það oft verið hinn „grái
fiðringur".
í þessu sambandi má geta þess,
að til eru sálfræðingar sem álíta
að menn fyllist sjálfshrifningu eð-
a„narkissmus“ takist þeim ekki að
vinna sig út úr þessari kreppu. Og
reyndar finnst mörgum sem sú
manngerð sé orðin ansi algeng í
hinum vestrænu þjóðfélögum og
megi rótleysi kenna um. Að fólk
vanti hin föstu form til að fara
eftir og viti ekki hvað það eigi að
búa börn sín undir. Sjálfshrifning
lýsir sér svo í erfiðleikum við að
tjá tilfinningar, svo sem sorg og
gleði, menn verða að hafa aðra til
að spegla sig í, eru óöruggir, forð-
ast skömm, en eru afar sólgnir í
hrós.
En Erikson segir að það sé eng-
inn dómur yfir mönnum þótt þeim
takist ekki að vinna sig út úr einni
kreppunni, þeir geri það oft þegar
næsta kreppa dynur yfir.
Á áttunda stiginu, sem getur
komið á mismunandi aldri, verða
menn sáttir við líf sitt, þ.e. ef þeim
tekst að vinna sig út úr erfiðleikun-
um, en ef ekki fyllast þeir örvænt-
ingpi og vanmætti. Verða hinir
dæmigerðu nöldurseggir.
Langlífi
í byijun áttunda áratugarins var ■
árgangur Kennaraskólans nokkuð
DES. 1990
Alltlandið 255.855
0-4 ára 21.511
5-9 ára 20.819
10-14 ára 21.057
15-19 ára; 21.330
20-24 ára 20.620
25-29 ára 21.746
30-34 ára 21.158
35-39 ára 19.016
40-44 ára....: 16.648
45-49 ára 13.330
50-54 ára 10.319
55-59 ára 10.468
60-64 ára 10.^20
65-69 ára 8.778
70-74 ára 6.966
75-79 ára ;.. 5.247
80-84 ára 3.496
85 áraog eldri
fjölmennur og á þáverandi rektor
skólans, dr. Broddi Jóhannesson,
að hafa sagt við nýbakaða kenn-
ara, að þegar þeir kæmu til ára
sinna yrði meirihluti þjóðfélagsins
gamalmenni.
En hvaða aldurshópar eru
stærstir í íslensku þjóðfélagi?
Samkvæmt tölum frá Hagstofu
íslands 1. desember 1990, er
mannfjöldi alls 255.855. Fjölmenn-
asti aldurshópurinn er 25 til 29
ára, eða 21.746, og eftir það
minnka tölumar sífellt og á aldrin-
um 70 til 74 ára eru t.d. 6.966
manns og 85 ára og eldri eru 3.026
manns.
íslendingar, Japanir, Grikkir og
Svíar lifa manna lengst. Laufey
Steingrímsdóttir næringarfræð-
ingur segir að velmegun og mestu
ævilíkur haldist í hendur, en það
sem vegi einna þyngst á metunum
tölfræðilega sé ungbamadauðinn
sem er lægstur hér á íslandi. „Það
er athyglisvert að þjóð eins og
Grikkir sem eyða aðeins broti af
því sem við eyðum í heilbrigðis-
þjónustu, og búa auk þess við fá-
tækt, skuli hafa svo miklar ævilík-
ur. En ástæðuna fyrir langlífi
Grikkja má ef til vill finna í fæðu
Hiþii mm'&msfih duuuu ís. -
þeirra. Þeir borða mikið grænmeti,
kjöt og fisk, nota ólífuolíu en ekki
smjör, borða kolvetnaríkar korn-
vöraróg tiltölulega lítið af mjólkur-
afurðum. Komið hefur i ljós að
jafnvel þótt fæði þeirra sé jafn
feitt og okkar, þá hefur notkun
ólífuolíu önnur áhrif á blóðfitu
heldur en notkun smjörs eða ann-
arrar fitu. Kólesteról í blóði Grikkja
er lágt borið saman við aðrar Evr-
ópuþjóðir og hjartasjúkdómar mjög
fátíðir. Sama má raunar segja um
allar Miðjarðarhafsþjóðir þar sem
ólífuolía er notuð í stað smjörs.“
Sextugar mæður
Þær tölur sem fyrst heyrðust
um langlífi í Kákasusíjöllum og
víðar voru á bilinu frá 120 til 170
ár. En á síðustu áram hafa vísinda-
menn sagt að þær væru ýktar því
Kákasusmenn, sem eru mjög stolt-
ir af aldri sínum, áttu það til að
bæta nokkram tugum við rétta
tölu. Eftir því sem næst verður
komist er ekki ósennilegt að há-
marksaldur þeirra sé á bilinu 110
til 120 ár. Þess má geta að íslend-
ingurinn Halldóra Bjarnadóttir var
107 ára gömul þegar hún lést.
Vísindamaðurinn Alexander
Leaf, sem starfar við Læknaskól-
anum í Harvard, hefur manna
mest rannsakað lífemi afskekktra
þjóðflokka, og munu rannsóknir
hans á hunza-mönnum í Kasmír
við Himaláyafjöll, vilcabamba-ind-
íánum í Ekvador í Suður-Ameríku,
og Georgíumönnum í Kákasusfjöll-
um í Sovétríkjunum vera hvað
þekktastar.
Ef tekið er dæmi af hunza-
mönnum, þá segir sagan að um
300 áram f.Kr. hafi þrír af her-
mönnum Alexanders mikla flúið
með konur sínar til fjalla og sest
að í þröngum dal í Kasmír. Voru
þeir afskekktir og einangraðir, en
fengu stundum heimsóknir Kín-
veija sem styttu sér leið yfir dal-
inn, - og greiddu reyndar fyrir það
með lífi sínu.
Fram á þennan dag hafa hunza-
menn verið einangraðir, en hvort
vestrænir vísindamenn hafí breytt
lífsháttum þeirra að einhverju
leyti, er ekki vitað hér.
Hjá hunza-mönnum era algengir
vestrænir sjúkdómar eins og t.d'.
krabbamein og tannskemmdir
óþekktir, dæmi eru til þess að kon-
ur eigi böm um sextugt og að
karlmenn verði feður níræðir.
Hunza-menn borða lítið en
hreyfa sig mikið og fýrsta máltíðin
er yfirleitt borðuð um hádegið.
Þeir drekka mikið af fersku vatni,
sem þeir eiga nóg af eins og íslend-
ingar, en drekka litla sem enga
mjólk. Kotasæla er algengasta
mjólkurafurðin. Þeir lifa mest á
korni, grænmeti og ávöxtum. Kjöt
borða þeir sjaldan, sjóða stöku
sinnum lambakjöt. Kaffi og tóbak
þekkist ekki, en oft er drukkið
ávaxtavín sem búið er til úr apr-
íkósum. Og eins og nærri má geta
þekkist ekki streita hjá þessu
ágæta fólki.
Arfgengi
Margir hafa þá skoðun að það
sé ættgengt hvernig menn eldast
og því verður ekki neitað að í sum-
um fjölskyldum eldast menn vel
og í öðrum illa. Slíkt hefur þó aldr-
ei verið rannsakað beinlínis svo
vitað sé, að sögn Jórannar Eyfjörð
erfðafræðings. Hún segir hins veg-
ar að til séu þekktir arfgengir
hrörnunarsjúkdómar og einnig
virðist sem alzheimer-sjúkdómur-
inn sé arfgengur. „Öldrun frumna
hefur verið rannsökuð og þá í
tengslum við hvernig gert er við
erfðaefnið sem verður fyrir
skemmdum frá umhverfinum, og
hafa menn velt því fyrir sér hvort
það sé hin eiginlega öldrun þegar
draga fer úr þessum viðgerðarhæf-
ileika. í sumum tilvikum virðast
ákveðin öldranareinkenni arfgeng,
en í öðram verður að gera ráð fyr-
ir að um nýja stökkbreytingu sé
að ræða.“
Sennilega kemur það í ljós síðar
hvort unglegt eða ellilegt útlit for-
feðranna erfist, en umhverfið eins
og blessuð sólin t.d. hefur mikil
áhrif og getur fertug kona frá
Suður-Ameríku litið út eins og 100
ára gömul kona á norrænum slóð-
um.
Einnig era til menn og konur
sem rugla menn í ríminu þegar
aldurinn er annars vegar. Nú er
lítið að marka útlenskar leikkonur
sem oft fara reglulega í fegrunar-
aðgerðir, en hvort sem bandaríska
söngkonan Tina Turner hefur farið
í andlitslyftingu eða ekki, þá er
úthald hennar á sviðinu með ólík-
indum. Hún er 55 ára gömul og
löngu orðin amma, en dansar og
syngur um sviðið eins og táningur.
Sjálf hefur hún sagt í viðtali að
hún hvorki drekki áfengi né reyki,
hvað sem satt er í þvf.
Annar „rímruglari", ef svo má
að orði komast, er breski leikarinn
Sean Connery, sem flestir þekkja
sem hinn eina og sanna James
Bond. En það er álit flestra sem
um kvikmyndaleik fjalla að Conn-
ery hafi ekki orðið kynþokkafullur
fyrr en hann fór að nálgast sex-
tugt. í viðtali í þýsku tímariti við
Connery, segist hann varla vita
sjálfur hvemig á þessu standi, en
kveðst miklu ánægðari með lífið
núna, en þegar hann var á fimm-
tugsaldrinum. Þá hafi honum leiðst
lífíð og drukkið mikið viský.
Fleiri virðast blómstra þegar
fimmtugs eða sextugsaldrinum er
náð, eins og t.d. Helmut Kohl
kanslari þýskalands, sem segir að
hundurinn sinn hafí kennt sér að
bíða, hann hafi alltaf vitað að sinn
tími kæmi. Stjórnmálamenn eru
annars taldir bráðungir rúmlega
fertugir, en ballerínur þykja aftur
á móti nokkuð gamlar á þeim aldri,
og sýnir það hversu aldurinn getur
verið afstæður.
Kannski er best að vera ungur,
þá er maður sléttur eins og barns-
rass í framan, einlægur og
skemmtilega ósvífinn. Að segja
annað væri bara hræsni. En senni-
lega er ekkert leiðinlegt að verða
gamall ef heilsan er í lagi, og svo
mikið er víst að flestir era orðnir
hundleiðir á þessu æskudýrkunar-
bulli. í Kákasusfjöllum baða öld-
ungar sig í ísköldu vatni, ríða
gæðingum fram á rauða nótt og
raupa svo af aldri sínum. Ekki
væri óraunhæft að nefna slíkt elli-
dýrkun, en það er önnur Ella.
sumarhú
um
Um helgina sýnum við nýjan og
skemmtilegan lítinn sumarbústað,
- sannkallaðan íslenskan fjalla-
kofa-við verslun Húsasmiðjunnar
í Skútuvoginum. Bústaðurinn er
hannaður og byggður fyrir
íslenskar aðstæður og sérstaklega
þægilegur í flutningi.
Sýning laugardag frá kl. 10-16
og sunnudag frá kl. 13-16
HUSASMIÐJAN
Skútuvogi 16 • Sími 68 77 10